ÜSYE-SEMPTOMATİK TEDAVİ - İ.Ü. Cerrahpaşa Tıp Fakültesi

Doç.Dr. Ender İNCİ
İ.Ü. Cerrahpaşa Tıp Fak. K.B.B Anabilim Dalı
“Hasta ile ilgili bilgi toplamak”

Ana: yeni baştan - Mnasthai: anımsamak




Yaşamın ilk 10 yılı boyunca her sene ortalama 3 ila 8 ÜSYE atağı
geçirilir.
Sonbahar ve ilkbahar arası hastalığın görülme sıklığı daha
yüksektir
Batılı ülkelerde hekim ziyaretlerinin yaklaşık %70’i bu nedene
bağlıdır.
Bu hastalıgın tanısını koymak son derece kolay olmasına karşılık,
etiyolojik ajanın viral mi yoksa bakteriyel mi olduğunun anlaşıması
zordur.

Soğuk algınlığı


Grip


Rinosinuzit

Akut otitis media






Farenjit, tonsillit

Larenjit (Krup, Akut
epiglotit,)











Burun akıntısı
Öksürük
Ateş
Boğaz ağrısı
Genel vücut ağrısı
Boğazada yanma
Kuruluk
Baş ağrısı
Ses kısıklığı
Yutma güçlüğü
Nefes darlığı
Kulak Ağrısı
Burunda kaşıntı
Çınlama
Kulakta dolgunluk
İşitme kaybı
Balğam
Halsizlik

En sık görülen viral bir ÜSYE’dir.

200’den fazla virüs neden olur




En sık etken(yaklaşık üçte bir
olguda) rhinovirus
Ani gelişir ve kendi kendini
sınırlar
Yapılan çalışmalar, çocukların
bir yıl içinde ortalama 6 ila 8
atak, yetişkinlerin ise 2 ila 4 atak
geçirdiğini göstermiştir.
Yaş ↑, atak sayısı ↓
Ana semptomlar







Burun akıntısı,
Burun tıkanıklığı,
Hapşırma,
Boğaz ağrısı,
Boğazda yanma,
Öksürük,
Ateş (Çocuklarda ve bebeklerde yüksek,
yetişkinlerde çok hafif yüksek)






Ek semptomlar
Halsizlik,
Kırgınlık,
Hafif göz yanması ve
kaşıntısı
Koku ve tat alma
bozuklukları,
Kulaklarda dolgunluk,
Yüzde basınç hissi


İlk günlerinde burun
mukozası hiperemik ve
parlak görünümde
Giderek ödemli ve akıntılı
hale gelir.

En ucuz ve uygun tedavi “istirahat ve yeterli
sıvı”
Nazal konjesyon ve burun akıntısı
Bol sıvı verilmelidir
Burnun serum fizyolojik ile iirigasyonu
Çevrenin buhar ile nemlendirilmesi yararlı olur
Cevap vermeyen vakalarda dekonjestan burun
damlaları veya spreyleri 4 günü geçmeyecek
şekilde kısa süreli olarak kullanılır. Oral
dekonjestanlar gerekli durumlarda daha uzun
süre kullanılabilir
Başın yatarken yükseltilmesi
Diüretikler ve alkol kuruluk yaparak semptomları
artırdığından hastalara kullanmamaları gerektiği
hatırlatılmalıdır
.
Ağrı ve ateş
Asetaminofen,ibuprofen veya diğer
nonsteroidal antienflamatuar ilaçlar kullanılır.
(Ateşin bir savunma mekanızması olduğu hastaya
hatırlatılır ve hafif ateşlerde antipretiklerin gerekli
olmadığı vurgulanmalıdır)
Farenjit semptomları
Tuzlu karbonatlı su ile gargara,
lokal anestetik gargara veya spreyler
Pastiller
Öksürük
Bol sıvı alınmalı.
Şiddetli öksürüklerde
Ekspektoran
Antitussif ilaçlar
Özellikle kombine preparatlar
ikisi bir arada
üçü bir arada
hatta dördü birarada!!!


Kombinasyonda kullanılan ve hastanın şikayetlerini
azaltan ilaçların başında dekonjestanlar, nonsteroidal
antiinflamatuar (NSAII) ilaçlar ve antihistaminikler gelir.



Etken büyük epidemiler
yapabilen İnfluenza A
ve B virusleridir.
C tipi seyrek görülür.
D tipi insanlarda patojen
değildir

İnfluenza kişiden kişiye direk temas veya solunum yolu
sekresyonları ile kontamine olmuş materyal ile bulaşır.



Bir ile üç gün arasında değişen bir inkübasyon
döneminden sonra semptomlar ortaya çıkar.
Semptomlar başlamadan 24 saat önce ve
semptomların bulunduğu süre boyunca (5-7 gün)
bulaşıcıdır.


Tanı klinik olarak konulur. Genellikle laboratuar testi
gerekmez.
Özellikle soğuk algınlığı, tonsillit, sinüzit, ateşli
hastalıklardan (menenjit...) ayırt edilmelidir.

Ateş (genellikle 3-5 gün sürer ve akşamları daha yüksektir)

Miyalji,

Baş ve boğaz ağrısı

Burun tıkanıklığı ve akıntı

Öksürük (önce kuru vasıftadır, 3-4 gün sonra balgamlı olabilir
ve 2 hafta kadar sürebilir)

Kusma ve ishal (çocuklarda bazen)

Halsizlik

Konjunktivit (sıklıkla 3-4 gün sürer)






Spesifik: Amantadine ve Rimantadine
Hastalığın başlangıcından sonraki
48 saat içerisinde verildiğinde,
ateşin ve diğer semptomların
süresini kısaltır,
Daha çok influenzanın
komplikasyonlu seyrettiği risk
gruplarında uygulanmaları uygun
olur.
Geç başlanan tedavinin etkisi yoktur.
Ancak rutin kullanılmaları
önerilmemektedir
Semptomatik

Ateş normala dönünceye kadar
yatak istirahati ve bol sıvı alımı
Tedavide sıklıkla kombine ilaçlar
(antienflamatuar+dekonjestan+antihi
staminik) kullanılır
Semptom
Tedavi
Ateş ve başağrısı,
genel vücut ağrısı
Parasetamol (1.tercih)
İbuprofen
Salisilat (İnfluenzalı
çocuklarda Reye sendromu
Riski nedeniyle
kullanılmamaldır.)
Nazal konjesyon,
sinüs ağrısı ve
sinüs konjesyonu
Dekonjestanlar
(Lokal ve Genel)
Burun akıntısı,
gözlerde sulanma, kaşıntı
Antihistaminikler
Öksürük
Ekspektoranlar,antitusif
Boğaz ağrısı
Boğaz spreyleri
Gargaralar
ve pastiller

“Sinüslerin mukozal örtüsünün
enflamasyonu olarak tanımlanır”

Akut Rinosinüzit: 1 gün-4 hafta

Subakut Rinosinüzit: 4 hafta-3
ay
Reversibildır.
Tedavi genel olarak medikaldir.
Cerrahi gerekli olabilir

Kronik Rinosinüzit: 3 aydan
daha uzun
İrreversibl hasar mevcut
Cerrahi yapılmalıdır.

Viral
Sıklıka viral riniti takip eder
Tedavi :semptomatiktir

Bakteriyel
Akut süpüratif rinosünizitte etken sıklıkla S. pneumoniae, H. influenzae, M.
catarrhalis ve diğer streptokok türlerdir
Tedavi: medikal
klinik –
Majör semptomlar:






Pürülan burun akıntısı
Pürülan farenkste drenaj
Yüzde ağrı
Burun tıkanıklığı
Hiposmi veya anosmi
Ateş
Minör semptomlar:

Periorbital ödem

Baş ağrısı

Diş ağrısı

Kulakta basınc hissi

Boğaz ağrısı

Kötü kokulu nefes

Öksürük

Artmış hırıltı
TanısalMajör bulgular:
-Waters. grafide opak görünüm,
hava- sıvı seviyesi, antrumda
%50.den fazla mukozal kalınlaşma
olması

-Coronal CT.de sinüslerde
opaklaşma veya mukozal
kalınlaşmanın gösterilmesi.
Minör bulgular:

-Bakteriemi veya nazal sitoloji de
nötrofili olması

-Sinüslerin ultrasonografi (USG)
bulguları


Klinik skor:
2 majör kriter
veya
1 majör kriter + 2 veya daha
fazla minör kriter
Laboratuar skor:
1 majör kriter; tanıyı
doğrular
 1 minör kriter; tanıyı
destekler







En önemli
semptom ağrıdır
Bu fasiyal veya baş ağrısı
olabilir.
Etmoidal ağrı retroorbital
bölge veya burnun mediyal
bölgesinde olur.
Sfenoidal ağrı verteks veya
bitemporal ağrı olarak ortaya
çıkar.
Maksiler sinüziti olan bir
hastada diş ağrısı,
Çocuklar daha az baş
ağrısından şikayetçi olurlar.



mukopürülan akıntı ve hafif
burun tıkanıklığı semptomları
mevcuttur.
Sıklıkla ateş yoktur
baş veya yüz ağrısı yoktur


Akut viral rinosinüzitte semptomatik tedavi

Akut süpüratif sinüzitte antibiyotik +
semptomatik tedavi.





Amoksisilin ile tedaviye başlanır.
Betalaktamaz üreten M. catarrhalis ve
penisiline yüksek dirence sahip S.
pneumoniae dışındaki etkenlere karşı
etkilidir.
İlk basamak tedavisinde eritromisin ve
sulfonamid kombinasyonları da
kullanılabilir.
İkinci basamak tedavide sentetik pensilin
ve betalaktamaz inhibitörü
kombinasyonları kullanılır. Bunlar
penisiline dirençli pnömokoklara karşı
etkili değildirler.
Komplikasyon düşünülen hastalarda
seftriakson ile parenteral tedavi uygun bir
seçenektir.
Metronidazol anaerop etkinlik için
kullanılır.
Antibiyotiğe genellikle 3 gün içinde cevap
verilir. Tedaviye semptomlar geçtikten 7
gün sonrasına kadar devam edilmelidir.
Burun tıkanıklığını giderme, mukoza ödemini çözüp
sinüsdirenajına yardımcı olmak için
Dekonjestanlar
topikal( nafazolin, oksimetazolin, xylometazolin)
Sinüs ve nazal mukoza konjesyonu azaltmada daha
etkili
daha fazla semptomatik rahatlama
Rebaund etki en fazla 3-4 gün (rinitis medikamentosa)
sistemik( psödoefedrin, fenilpropanolamin).
Uzun süre kullanım
Koyu sekresyonları olan hastalarda
Mukolitikler(guaifenesin, ambroksol, N-asetilsistein)
Etkinliğini destekleyen yeterli kanıt yok
Sekresyonları koyulaştırdıkları, mukozada kuruluk ve dolayısı ile
mukosilier transportu olumsuz etkiledikler için sinüzit tedavisinde
tavsiye edilmez. Sadece predispozan sebeb alerji olan hastalarda
faydalıdır.
Antihistaminikler
Non atopik hastalarda semptomların giderilmesinde
rolü
yok
Allerjik rinit zemininde gelişen rinosinüzitlerde-allerjik cevabı
azaltır
şişliği azaltır
Kortikosteroid
sistemik steroidler- etkisi gösterilememiş
Topikal steroid- zayıf kanıtlar
Analjezikler (asetaminofen, ibuprofen vs.)
Ağrı kesici, ateş düşürücü
Nazal irigasyonu tavsiye edilir.
Semtomları azaltır
Hayat kalitesini artırır
İlaç kullanımını azaltır
Özellikle havanın kuru olduğu kış aylarında bulunulan ortamın
nemlendirilmesi ve buhar uygulanması faydalıdır
Salin, sodyum bikarbonatlı solüsyon, hazırprepereratlar
Antienflamatuar etki
Mukus inceltme
Geçici olarak mukosilier transportu hızlandırır
Bu ürünlerin hiçbiri FDA tarafından akut rinosinüzitte kullanım için spesifik olarak onaylanmamıştır
AOM orta kulak ve mastoid
kemiğin havalı boşluklarını
döşeyen mukozanın, ani ve
kısa sürede gelişen bir
enfeksiyonudur.
Özellikle çocukluk çağında son derece yaygın
bir hastalıktır.
semptomlar





Ateş,
Kulak ağrısı,
Kulakta dolgunluk,
Huzursuzluk,
işitme kaybı,

Anamnez ve otoskopik
muayene ile kolayca konur.

Otoskopik muayenede
hastalığın evresine göre
malleus çevresindeki
damarlanmadan tüm zara
yayılan hiperemiye, zarda
bombeleşmeden
perforasyona kadar giden bir
dizi değişiklik saptanabilir.


Tedavide antibiyotikler
çok önemlidir.

Etken mikroorganizmalar

Streptococcus pneumoniae,
Haemophilus influenzae,
Moraxella catarrhalis-

Amoksisilin,
amoksisilin/klavulonat,
2. ve 3. kuflak sefalosporinler
(Sefuroksim aksetil, sefprozil,
sefiksim),
yeni jenerasyon makrolidler
(klaritromisin, azitromisin)
uygun antibiyotiklerdir.
Analjezik-antipiretikler
-parasetamol

Ağrı ve ateş en önemli semptomlardır
(Erişkin 500-1000mg/doz 3-4 doz/gün
Çocuk 10mg/kg/doz
3-6 doz/gün
48-72 saat)
-ibuprofen
Çocuk 20mg/kg/gün-3,4 eşit dozlarda uygulama
Erişkin 2x600mg/gün
Östaki disfonksiyonunu azaltmak-orta kulak
boşalımını hızlandırmak-dolgunluğu gidermek

Dekonjestanlar
Topikal-zayıf kanıt
Ksilometazolin hidroklorür, oksimetazolin
damla veya sprey
12 yaş altı günde iki kez 0,5mg (günde üç doz aşılmamalı)
12 yaş üstü erişkinde günde 3 kez 1mg
Sistemik-zayıf kanıt
Psödoefedrin ( 2-5 yaş-3x15mg ağızdan, 6-12 yaş 3x30mg
ağızdan, 12 yaş üstü erişkinde 2-3x60mg ağızdan)
Yaşlı ve hipertansif hastalarda dikkat!!!!!!
Allerji ile birlikte bulunan olgular dışında
verilmez.

Serum fizyolojik-yarar(+)

*Antihistaminikler-yarar(-)
*Steroid-yarar(-)

*Chonmaitree T, Saeed K, Uchida T, et al. A randomized, placebo-controlled trial of the effect of antihistamine or
corticosteroid treatment in acute otitis media. J Pediatr. 2003;143:377-385




Farenks ve tonsillerin
enfeksiyonudur.
Erişkinde %90, cocukluk
çağında %60-75 oranında
virüsler etkendir.
Virüsler dışında hastaların
hemen hepsinde etken A grubu
beta hemolitik streptokok
(AGBHS) tur.
Virüs neden- kendiliğinden
iyileşir tedavide antibiotiklerin
yeri yoktur.









Ateş
Boğazda ağrı-yanmakarıncalanma
Halsizlik
Yutma güçlüğü
Bulantı, kusma
İştahsızlık
Baş ağrısı
Kas ağrısı
Ön servikal LAP

Farenks-tonsil hiperemi
veya eksuda




Başlangıç daha
sessizdir,ateş,iştahsızlık
ve boğaz ağrısı
başlangıçta bulunabilir.
Ses kısıklığı ve rinit sıktır.
Lenf nodları sıklıkla
büyümüş ve sertleşmiştir
ve ağrılı olabilir.
Hastalık genellikle 5
günden daha kısa
sürelidir.





Semptomlar saatler içinde
ortaya çıkar
Ateş yüksektir
Tonsiller üzerinde eksuda veya
membran
Burun tıkanıklığı-akıntısı,
hapşırma, ses
değişikliği,öksürük, konjiktivit
bulunmaması- viral etken???
Şiddetli boğaz ağrısı yutkunma
güçlüğü
Kesin tanı-kültürde
AGBHS üretilmesi
Enfeksiyöz Mononükleoz





Ateş
Baş ağrısı
Kas ağrısı
Analjezik-antipiretikler
-parasetamol
Boğazda ağrı-yanmakarıncalanma
Yutma güçlüğü
Oral gargara veya spreyler
Hazır preperat:
Clorhexidine gluconate- antiseptik
Benzydamine HCL- analjezik
antienflamatuar
Ev yapımı:
Tuzlu karbonatlı su(sodyumklorid+
sodyumbikarbonat)
Bir bardak su+ bir çay kaşığı tuz+ yarım
çay kaşığı karbonat
-ibuprofen
Pastil (limonlu,ballı,C vit li,mentollü,antiseptik
madde)





6 ay-6 yaş arası
çocuklarda solunum
yolu obstrüksiyonlarının
en sık nedenidir
En sık neden- viral
Sıklıkla viral ÜSYE’yi
takip eder
Tanı anamnez ve
semptomlar ile konur.
Larenks muayenesi
çocuklarda çok zor.





Genellikle 3 ay- 6 yaş arası çocukları etkiler.
Erkeklerde daha fazla
Sonbahar ve kış aylarında sıktır.
3-7 gün sürer.
Parainfluenza I en sık suçlanan virüstür ancak
parainfluenza II, Influenza A, rinovirus, RSV de etken
olabilir.






Öncelikle viral ÜSYE
olarak başlar,
Günler sonrasında
havlar tarzda öksürük
başlar. Öksürük
nonprodüktiftir ve
geceleri artar
Ses kısıklığı-kaba ses
Ateş-% 80 görülür
Solunum sıkıntısı
İnspiratuar stridor ve
burun kanadı solunumu
ve interkostal
çekilmeler ortaya
çıkabilir.


Supraglottik larenks
etkilenmemiştir.
Subglottik alanda
hadise gerçekleşir epitel
atılması ve çok koyu
muköz sekresyonlar
mevcut olabilir


Anamnez ve
Lateral boyun röntgenleri (%40-50 vakada)
Karakteristik “çan kulesi” görünümü ödem sebebiyle daralmış
subglottik bölgeyi gösterir.





Hayatı tehtid eden bir enfeksiyondur.
3-7 yaş arası çocuklar etkilenir.
H. İnfluenzae tip B tarafından meydana getirilir.
Kış ve ilkbaharda daha sık görülür.
Acil bir durumdur. Ani havayolu obstrüksiyonu meydana
gelebilir.





Tipik olarak hastalık 2-6 saatte progrese
olur.
Ateş
Boğaz ağrısı
İnspiratuar stridor
Çocuğun sesi boğuktur ancak krup
benzeri ses çıkmaz.
Çocuklar korkmuş, toksik görünümlü, dik
ve “koklar” pozisyondadırlar.
Yutma ağrılı olduğu için tükürüklerini
yutamazlar.





Anamnez ve klinik bulgular ile
ön tanı konur.
Solunum yolu spazmına yol
açabileceği için larenks
muayenesi yapılmaz.
Lateral yumuşak doku
röntgenleri epiglotun başparmak
bulgusunu gösterebilirler.
Hasta operasyon odasına alınır
ve larengoskopi yapılır epiglot
vişne kırmızı ve ödemlidir.
Tanıdan sonra duruma göre
entübe edilebilir veya trakeotomi
açılır.

Kendi kendini sınırlayan bir hastalıktır
****AMA HER AN ACİL-ÖLÜMCÜL BİR TABLOYA DÖNÜŞEBEİLİR







ödemi geriletmek,
sekresyonları inceltmek,
hava yolunu sağlamak
Ödemin progresyonunu azaltmak için
-yüksek doz kortikosteroidler (0,6 -1.25 mg/kg deksametazon İM veya eş
değeri prednizolon-oral devam…) (oral kullanım?? İnhale-budesonid kulanım??)
-nebulize epinefrin ( 1mg L-epinefrin 1/1000, 4ml serum fizyolojik içinde
nebülizatör ile verilir.)
rasemik epinefrin daha etkili ama…..
Nemlendirme önemli???
Hidrasyon
Oksijen
Antibioterapi (H. İnfluenzae tip B’ ye karşı)
Sekonder bakteriyel enfeksiyonu önlemek için antibiyotikler verilebilir(stafilokok ve
pnömokoklar için).
İleri durumlarda entübasyon veya trakeotomi açılması gerekebilir.
semptomlar

Erişkinlerdeki
enfeksiyöz larenjit
sıklıkla viral üsye ile
ilişkilidir. En sık etkenler
rinovirüslerdir.





Disfoni,
Boğaz ağrısı
Odinofaji
Kaba öksürük
Ateş(bakteriyel)
Viral






Kendi kendini sınırlayan
bir hastalıktır
Nemlendirme,
Ses istirahati,
Hidrasyon ,
Sigara içmeme,
Ekspektoran ve antitusifler ile
tedavi edilir
Bakteriyel
 Antibiotikler +
Nemlendirme,
Ses istirahati,
Hidrasyon ,
Sigara içmeme,
Ekspektoran ve antitusifler
ile tedavi edilir