PROJE YÖNETİMİ Dr.Ahmet KOVANCI 1 •Proje tanımı, hedefleri •Proje yönetimi ve kontrolü kapsamına giren konular •Projelerin özellikleri •Proje yönetiminin faydaları •Proje Yönetimine GeçiĢteki Direnç •Proje yaĢam çevrimi PROJE YÖNETİMİ Dr.Ahmet KOVANCI 2 •Proje yönetim süreci 1.Proje fikrinin doğması 2.Proje yapılabilirliğinin (Fizibilite) araĢtırılması 3.Projenin tanımlanması/tasarlanması ve onay alması 3.1.Proje tekliflerinin toplanması ve değerlendirilmesi 3.2.Proje Kararının Verilmesi 3.3.Proje yöneticisinin atanması 3.3.1.Proje yöneticisinin temel sorumluluk ve faaliyetleri 3.3.2. Proje yöneticisinin sahip olması gereken nitelikler PROJE YÖNETİMİ Dr.Ahmet KOVANCI 3/57 4.Projenin planlanması 4.1.Proje Planının OluĢturulması 4.2.Projenin Örgütlenmesi 4.3.Girdilerin Sağlanması 4.4.Proje Plan DeğiĢikliği 5.Projenin yürütülmesi ve kontrol 5.1.Proje Planının Onaylanması 5.2.Projenin BaĢlatılması 5.3.Proje ekibinin oluĢturulması 5.4.Proje ekibinin baĢarılı olabilmeleri için 5.5.Projenin Yürütülmesi 5.6.Projenin Ġzlenmesi ve Gözden Geçirilmesi 5.7.Düzeltici Faaliyetlerin Planlanması PROJE YÖNETİMİ Dr.Ahmet KOVANCI 4/57 6.Projenin sona erdirilmesi 6.1.Projenin sona erdirilmesi sunumunda bulunması gerekenler 6.2.Üst yönetime sunuĢ yapılması 6.3.Proje çıktılarının kullanıcılara/müĢteriye devredilmesi 6.4.Proje ekibinin eski/yeni görev yerlerine atanması PROJE YÖNETİMİ Dr.Ahmet KOVANCI 5/57 •Proje Yönetiminde Bilgisayar Desteği •Proje örnekleri •Proje yönetiminde kullanılan bazı teknikler; * GANTT diyagramı * PERT (Project Evaluation and Review Technique-Proje GeliĢtirme ve Revizyon Tekniği) * CPM (Critical Path Method-Kritik Yol Yöntemi) PROJE YÖNETİMİ Dr.Ahmet KOVANCI 6/57 proje yönetimi proje faaliyetlerinin, belirli bir hedefe ulaĢmak için zaman, maliyet ve performans kısıtlamaları dahilinde kaynakların verimli kullanılarak planlanması, programlanması ve kontrolüdür. PROJE YÖNETİMİ Dr.Ahmet KOVANCI 7 Projenin Tanımı Projenin en basit ve etkili tanımı PMI tarafından PMBoK rehberinde verilmiştir: Proje; özgün bir ürün veya hizmet üretmek için gösterilen geçici bir çabadır. 8 Projeler genelde belli bir ihtiyacın giderilmesini Bazen de daha büyük bir projeye hizmet etmeyi amaçlar BaĢlangıç ve bitiĢ noktaları doğru tespit edilmezse proje çıktılarının iĢletmenin normal çıktıları içine entegre edilmesi oldukça güçleĢir PROJE YÖNETİMİ Dr.Ahmet KOVANCI 9 Farklı Proje Tipleri Konstrüksiyon Bina, tünel inşası, madencilik vb. İmalat Gemi, uçak, iş makinesi, yeni ürün geliştirme vb. Yönetim IT sistemleri, reorganizasyon vb. Proje Tipleri Bilimsel Bilimsel tabanlı projeler, ilaç, malzeme geliştirme, ARGE vb. 10 proje hedefleri özgün ölçülebilir eriĢilebilir ödüllendirilebilir zamana ayarlı PROJE YÖNETİMİ Dr.Ahmet KOVANCI 11 proje yönetimi ve kontrolü kapsamına giren konular 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. PROJE YÖNETİMİ zaman yönetimi maliyet yönetimi kalite yönetimi insan yönetimi kontrat/tedarik yönetimi iletiĢim hedef yönetimi risk yönetimi … Dr.Ahmet KOVANCI 12 Projelerin Özellikleri • • • Projeler sıradan olmayan-rutin dışı işlerdir. Örneğin, yeni ürün geliĢtirme veya prototip yapımı bir proje kapsamına girer, ürünün seri olarak üretimi ise rutin bir iĢ olup proje kapsamına girmez Projeler geçici organizasyonlardır. Projeler belli bir süre için yapılan sonlu bir çalıĢmadır Her proje orjinaldir ve kendine özgüdür. Her proje ayrı bir projedir, baĢka projelere veya daha önce yapılmıĢ olanlara benzemez, koĢulları farklıdır PROJE YÖNETİMİ Dr.Ahmet KOVANCI 13 Projelerin Özellikleri • • • Projeler büyük ölçeklidirler. Projede söz konusu olan iĢ veya ürün belli bir ölçeğin üstünde büyüklükte ve karmaĢık yapılıdır. Projeler dinamik süreçlerdir. Projeler koĢullarda oluĢabilecek değiĢikliklere son derece duyarlı süreçlerdir Projelerde örgütlenme biçimi klasik yapıdan farklıdır. Projeler alıĢılmıĢ hiyerarĢik, çok kademeli ve dikey örgütlenme yapısından farklıdır PROJE YÖNETİMİ Dr.Ahmet KOVANCI 14 Projelerin Özellikleri • • • İşlevler –fonksiyonlar arasılık, değişik disiplinlere gereksinim duyar. Projeler değişimi zorunlu kılar. Her projenin bir amacı vardır. Her proje belli bir amaç için yapılır ve bu amaca ulaĢınca proje sona erer PROJE YÖNETĠMĠ Dr.Ahmet KOVANCI 15 proje yönetiminin faydaları • baĢarı ölçüsünün saptanması. • müĢteri iĢbirliğinin ve odaklanmasının sağlanması. • değerin maliyete orantılı olarak belirtilmesi. • kaynak kullanımı optimizasyonu. • kalite prensiplerinin yaygınlaĢtırılması. • stratejik planların uygulamaya geçirilmesi. • pazara çıkıĢ süresinin kısalması. PROJE YÖNETİMİ Dr.Ahmet KOVANCI 16 Proje Yönetimine Geçişteki Direnç * Üst yönetimin merkeziyetçi yapıdan kurtulmak istememeleri * Yöneticilerin proje yönetimini tamamen müĢteri odaklı uygulaması * Personelin günlük iĢlerinin yoğunluğunu ileri sürmeleri * ĠĢ yapmanın yeni yaklaĢımlarına gösterilen direnç * Mevcut duruma alıĢma *… PROJE YÖNETİMİ Dr.Ahmet KOVANCI 17 Proje YaĢam Çevrimi Sonuç DENEME ÜRETİMİ DEVREYE ALMA uygulama •yönetmeliklerin/talimatların hazırlanması •Görev tanımları •Standartlar •Kaynak tahsisi •Personel görevlendirme •… PROJE YÖNETİMİ Dr.Ahmet KOVANCI 19/57 Proje yönetim süreci (proje yönetim metodolojisi) 1. Aşama: Proje fikrinin doğması 2. Proje yapılabilirliğinin araĢtırılması 3. Projenin tanımlanması/tasarlanması ve onay alması 4. Projenin planlanması 5. Projenin yürütülmesi ve kontrolü/değerlendirilmesi 6. Projenin sona erdirilmesi PROJE YÖNETİMİ Dr.Ahmet KOVANCI 20/57 1. AġAMA Proje fikrinin doğması PROJE YÖNETİMİ Dr.Ahmet KOVANCI 21/57 Proje fikrinin doğması AMAÇ PROJE FİKRİ PROJE PAYDAŞLARI İHTİYAÇLAR VARSAYIMLAR KISITLAR PROJE YÖNETİMİ Dr.Ahmet KOVANCI 22 Fikir Geliştirme ve Başlatma • Durum • Sorunlar • Ġhtiyaçlar • Beklentiler açık ve kesin ifadelerle tanımlanmalı Herkes hemfikir olacak??? PROJE YÖNETİMİ Dr.Ahmet KOVANCI 23 Fikir Geliştirme ve Başlatma aşamasında: Başlangıç hedeflerinin tanımlanması Teknik özellikler İnsan, para, fiziksel ihtiyaçların tanımlanması Kurumsal katkılar ve ortakların/paydaşların belirmesi 24 Projeler; enteresan, standart dışı, övgüyle bahsedilen, anlatırken tüyleri diken diken yapan anıların biriktirildiği süreçlerdir. PROJE YÖNETİMİ Dr.Ahmet KOVANCI 25/57 Proje yönetim süreci (proje yönetim metodolojisi) 1. Proje fikrinin doğması 2. AĢama: Proje yapılabilirliğinin araĢtırılması (Fizibilite etüdü) 3. Projenin tanımlanması/tasarlanması ve onay alması 4. Projenin planlanması 5. Projenin yürütülmesi ve kontrolü/değerlendirilmesi 6. Projenin sona erdirilmesi PROJE YÖNETİMİ Dr.Ahmet KOVANCI 26 2. AġAMA Proje yapılabilirliğinin araĢtırılması (Fizibilite etüdü) PROJE YÖNETİMİ Dr.Ahmet KOVANCI 27/57 Proje öncesinde mevcut durum nedir? Yeni bir projeye gerçekten ihtiyaç var mı? Ġhtiyaç varsa; proje neyi gerçekleĢtirmeyi amaçlayacak ? Bir projenin yatırım ve iĢletme aĢamalarına geçmeden önce, yapılabilirlik etütlerine mutlaka ihtiyaç vardır. PROJE YÖNETİMİ Dr.Ahmet KOVANCI 29 GeçmiĢ deneyimler göstermektedir ki sağlıklı bir proje için yatırım öncesi çalıĢmaların ayrıntılı ve güvenilir olması gerekir PROJE YÖNETİMİ Dr.Ahmet KOVANCI 30 Çünkü, toplumsal amaçları ve ekonomik geliĢmeyi gerçekleĢtirecek kıt insan ve sermaye kaynaklarının optimum kullanılması ancak sağlıklı endüstriyel projelerle mümkündür PROJE YÖNETİMİ Dr.Ahmet KOVANCI 31 Doğru karar vermek için sağlam verilere sahip olmak gerekir. PROJE YÖNETİMİ Dr.Ahmet KOVANCI 32 Yapılabilirlik etütleri sayesinde projenin baĢarı Ģansını herhangi bir yatırım yada iĢletme maliyetine katlanmadan öğrenebilir ve ona göre yola devam ederiz PROJE YÖNETİMİ Dr.Ahmet KOVANCI 33 Yapılabilirlik/uygunluk aĢamasındaki aksaklıklar; • AĢırı yatırım maliyetine • Uzun bekleme sürelerine • Kaynakların hatalı dağıtımına • Yüksek endüstriyel ölüm oranlarına • Çarpık büyümeye neden olabilir. PROJE YÖNETİMİ Dr.Ahmet KOVANCI 34 Sigara kağıdı üzerinde planlanmıĢ projelerin baĢarı Ģansıda ancak planlama aĢamasında harcanan emek kadar olmaktadır PROJE YÖNETİMİ Dr.Ahmet KOVANCI 35 GeliĢmekte olan ülkelerde, özellikle yatırım teĢvik kuruluĢları kalkınma bankaları ve danıĢman firmalar, endüstriyel yapılabilirlik etütlerinden yararlanmalıdır. PROJE YÖNETİMİ Dr.Ahmet KOVANCI 36 Proje geliĢtirme döngüsü *yatırım öncesi *yatırım *iĢletme aşamalarından oluşur. PROJE YÖNETİMİ Dr.Ahmet KOVANCI 37 Yatırım - uygulama aĢaması *proje ve mühendislik tasarımları *görüĢmeler ve sözleĢmeler *inĢaat *eğitim *tesisin iĢletilmesi PROJE YÖNETİMİ Dr.Ahmet KOVANCI 38 ĠĢletme aĢaması sorunlar kısa ve uzun dönem açısından incelenmelidir. Ortak finansman ve iĢletme yönetimi olan projelerde, ön anlaĢma gereklidir. PROJE YÖNETİMİ Dr.Ahmet KOVANCI 39 Yatırım öncesi aĢama; *olanak etüdü *ön yapılabilirlik etüdleri *yapılabilirlik etüdleri+destek etüdleri *nihai değerlendirme *yatırım kararı PROJE YÖNETİMİ Dr.Ahmet KOVANCI 40 Ön-Analiz Projenin mali kaynak büyüklüğü ne ? Bu kaynak nereden, nasıl sağlanır? GerçekleĢtirilmesi amaçlanan AMAÇ için harcanmasına değer mi, yani fizibıl mı, değil mi ? PROJE YÖNETĠMĠ Dr.Ahmet KOVANCI 41 Ön-Analiz Proje programında belirtilen hususların belgeleri hazırlanır. Bu belgelerde belirtilen hususların ön analizleri yapılır. Bu analizlerin sonuçlarına göre projenin durdurulma olasılığı yüksektir. Bu nedenle projenin yapılmasına iliĢkin ön-analizin, proje yönetimince büyük bir titizlikle hazırlanıp yürütülmesi gerekir. PROJE YÖNETİMİ Dr.Ahmet KOVANCI ! 42/57 Ön-analizin uzmanlar tarafından yapılması, proje yönetimi ile iĢveren arasında gelecekte iĢbirliğinin sağlanabilmesi için de gerekli bir koĢuldur. PROJE YÖNETİMİ Dr.Ahmet KOVANCI 43/57 Ön-analizin sonunda şu sonuçlara erişilmelidir. Projenin amacı, görevler, maliyetler vb. gerekler Sorunların tanımı ve çözüm yolları Projenin bölümleri ve görevlerinin analizi Proje yapısı taslak planının hazırlanması Projenin tümüne iliĢkin zaman ve maliyet tahmini yapılması PROJE YÖNETİMİ Dr.Ahmet KOVANCI 44/57 Projenin kapsamı *tesis içindeki tüm faaliyetler *girdilerin tesis dıĢı ulaĢımı ve depolanması *çıktıların tesis dıĢı ulaĢım ve depolanması *eğitim, konut, sosyal tesisler PROJE YÖNETİMİ Dr.Ahmet KOVANCI 45 Proje ekibi *endüstriyel ekonomist *pazar analisti *uzman teknolog/müh. *Makine/endüstri müh. *ĠnĢaat mühendisi *endüstri iĢletmecisi /muhasebe uzmanı PROJE YÖNETİMİ Dr.Ahmet KOVANCI 46 Projenin yapılabilirlik etüdünü yapan kiĢi olarak ana bilgi kaynağı yatırımcıdır ve birçok karar yatırımcı tarafından alınır. PROJE YÖNETİMİ Dr.Ahmet KOVANCI 47 Yapılabilirlik araştırması Ġdari özet seçenekler göz önüne alınarak projenin tüm temel sorunları kesin sonuçlara ulaĢtırılmalı, bu sonuç ve önerilerin tüm kritik yönleri idari özette yer almalıdır. PROJE YÖNETİMİ Dr.Ahmet KOVANCI 48 Projenin geçmiĢi ve tarihçesi Proje ülkenin genel ekonomik koĢulları ve endüstriyel kalkınma ortamında ne Ģekilde yer alıyor? projenin ayrıntılı tanımı yatırımcılar ve projeye olan ilgilerinin gerekçeleri PROJE YÖNETİMİ Dr.Ahmet KOVANCI 49 Pazar ve tesis kapasitesi * talep, arz tahminleri * üretim programı ve tesis kapasitesi ile ilgili yıllık veriler PROJE YÖNETİMİ Dr.Ahmet KOVANCI 50 Malzeme ve girdiler • • • • Hammadde, Yardımcı maddeler, Fabrika gereçleri, Diğer kullanım malzemelerinin, genel sağlanabilirlik durumları • Malzemelerin-girdilerin yıllık ikmal gereksinimleri PROJE YÖNETİMİ Dr.Ahmet KOVANCI 51 Bölge seçimi • Kamu politikalarının rolü • Hammadde ve pazara yakınlık • Yerel koĢullar: altyapı ve sosyoekonomik çevre • Nihai bölge seçimi PROJE YÖNETİMİ Dr.Ahmet KOVANCI 52 Yer seçimi • • • • • • • • PROJE YÖNETİMİ Yerin konumu,tanımı Arazi maliyeti Yerel koĢullar UlaĢım olanakları Su sunumu Enerji sunumu Atık/Çöp boĢaltma Nihai karar Dr.Ahmet KOVANCI 53 Proje mühendisliği • Projenin yerleĢim planı ve kapsamı tanımlanır • Teknoloji belirlenir • Donanım seçilir • Gereken inĢaat iĢleri belirlenir PROJE YÖNETİMİ Dr.Ahmet KOVANCI 54 Proje yerleĢim planı veri ve seçenekler göz önüne alınarak optimum yerleĢim planı seçilir, ayrıntılı olarak açıklanır. Seçim gerekçesi ve seçilen yerleĢim planları uygun çizimlerle gösterilir. PROJE YÖNETİMİ Dr.Ahmet KOVANCI 55 Proje kapsamı projeyi oluĢturan unsurlar fiziksel yerleĢim planı çizimlerinde belirtilir. Daha ayrıntılı mühendislik ve maliyet tahminleri için gereken proje unsurları sıralanıp numaralandırılır. PROJE YÖNETİMİ Dr.Ahmet KOVANCI 56 Teknolojiler *alternatif teknolojileri açıklayın. *Emek yoğun,sermaye yoğun , modası geçmeme gibi istenilen teknolojinin niteliğini *kaynağını *elde ediliĢ biçimini (lisans, satın alma, ortak giriĢim) belirleyin. *Maliyetini belirleyin. PROJE YÖNETİMİ Dr.Ahmet KOVANCI 57 Donanım üretim ve yardımcı donanım, hizmet donanımı, yedek parça ve aletlerden oluĢur. Seçilen makinelerin sayısı, türü, özellikleri, kapasite ve kaynakları itibariyle açıklanır. PROJE YÖNETİMİ Dr.Ahmet KOVANCI 58 Donanım maliyeti tahmini • • • • • • PROJE YÖNETİMİ Yatırım Üretim Yardımcı Hizmet Belli baĢlı yedek parça AĢınmıĢ ve bozulmuĢ kısımlar ve alet stokları Dr.Ahmet KOVANCI 59 ĠnĢaat iĢleri • Arazinin hazırlanması ve geliĢtirilmesi • Binalar ve özel inĢaat iĢleri • DıĢarı iĢleri (yardımcı ve servis olanakları) PROJE YÖNETİMİ Dr.Ahmet KOVANCI 60 ĠnĢaat mühendisliği iĢleri • Fiziksel tesis yerleĢim planı • ĠnĢaat iĢlerinin sayısı, türü • Yapı malzemeleri, tesis ve iĢgücünün kalitesi ve bulunabilirliği • Tesis iĢletmesinin teknik gereksinimleri PROJE YÖNETİMİ Dr.Ahmet KOVANCI 61 ĠnĢaat mühendisliği iĢlerinin maliyeti • • • • Yatırım maliyeti Arazi hazırlanması ve geliĢtirilmesi Bina ve özel inĢaat iĢleri DıĢ inĢaat iĢleri PROJE YÖNETİMİ Dr.Ahmet KOVANCI 62 3. AġAMA Projenin; tanımlanması/tasarlanması ve onay alması PROJE YÖNETİMİ Dr.Ahmet KOVANCI 63 Projenin Tanımlanmasının Adımları Proje tekliflerinin toplanması ve değerlendirilmesi 1.adım Proje teklifi dokümanı 2.adım 3.adım Proje kararının verilmesi Proje tanım dokümanı Proje yöneticisinin atanması PROJE YÖNETİMİ Dr.Ahmet KOVANCI 64 1.adım Proje tekliflerinin toplanması ve değerlendirilmesi 1.1.Proje ihtiyacını ortaya çıkaran nedenlerden bazıları: • Organizasyon içi sorunlar, • MüĢteri ihtiyaç ve beklentileri, • Rekabetin konumu, • Teknolojik geliĢmeler, • Organizasyon tabanından gelen öneriler PROJE YÖNETİMİ Dr.Ahmet KOVANCI 65 1.2.Proje Teklifinde Olması Gereken Bilgiler • Proje Teklifinin Nedenleri • Elde Edilmek Ġstenen Sonuçlar, Proje Hedef ve Çıktıları • Projenin MüĢterisi • Projenin Kapsamı • Kısıtlar Varsayımlar • YaklaĢım;nasıl,nerede gerçekleĢecek,aĢamaları,yöntemleri • Toplam Girdiler • Projenin Süresi PROJE YÖNETİMİ Dr.Ahmet KOVANCI 66 1.3.Proje Tekliflerinin Değerlendirilmesi • Politika ve hedefleri desteklemeli, • MüĢterilerin beklentilerini karĢılamalı, • Risk faktörü kontrol edilebilir sınırlar içinde olmalı, • Fayda ve maliyet analizi yapılmalı, • Hedef ve çıktılar gerçekçi olmalı, • Kapsam, varsayımlar ve kısıtlar göz önüne alınmalı, • Uzmanlık ihtiyacı karĢılanmalı, • Kaynakların temini sağlanmalı, • Proje yapılabilir olmalı, • DeğiĢimin boyutu yönetilebilir olmalı PROJE YÖNETİMİ Dr.Ahmet KOVANCI 67 2.adım Proje Kararlarının Verilmesi Değerlendirme sürecinin sonunda bazı proje tekliflerinin uygulanması kararları verilecektir. Proje kararı alındıktan sonra Üst yönetim tarafından Proje sponsoru ve proje yöneticisinin atanması yapılmalıdır PROJE YÖNETİMİ Dr.Ahmet KOVANCI 68 Proje Kararının Verilmesi Değerlendirme sürecinin sonunda bazı proje tekliflerinin uygulanması kararları verilecektir. Proje kararı alındıktan sonra Üst yönetim tarafından Proje yöneticisi atanmalıdır. PROJE YÖNETİMİ Dr.Ahmet KOVANCI 69 3.adım Proje yöneticisinin atanması P.Y.nin temel sorumluluk ve faaliyetleri >Ġlgili uzmanların yardımıyla proje planını hazırlamak. >Proje organizasyonunda sorumluluk alacak kiĢileri belirlemek, teklif etmek ve atanmalarını sağlamak. >Girdi sözleĢmelerinin yapılmasını sağlamak. >AĢama ve faaliyetleri koordine etmek. PROJE YÖNETİMİ Dr.Ahmet KOVANCI 70 Proje yöneticisinin temel sorumluluk ve faaliyetleri >AĢama ve faaliyetlerin gerçekleĢtirilmesinde sorumluluk alacak kiĢileri yetkilendirmek ve proje planını harekete geçirmek. >Üst yönetime rapor vermek ve gerektiğinde karar için baĢvurmak. >Proje planını sürekli olarak güncelleĢtirmek. >Yetkisi dahilindeki değiĢiklik kararlarını alarak uygulatmak. PROJE YÖNETİMİ Dr.Ahmet KOVANCI 71 Proje yöneticisinin temel sorumluluk ve faaliyetleri >Proje organizasyonunda ortaya çıkan problemleri çözümlemek ve ekip-takım bütünlüğünü sağlamak. >Toplantıları organize etmek. >Lojistik sorunları çözmek. PROJE YÖNETİMİ Dr.Ahmet KOVANCI 72 Proje yöneticisinin sahip olması gereken nitelikler >Proje konusu hakkında bilgili olmak. >Kullanılacak metodoloji ve yaklaĢımlara yatkın olmak. >Takım çalıĢmasına ve yönetimine yatkın olmak ve bu konuda tecrübeli olmak. >Üst yönetim ile iletiĢim kurabilme becerisine sahip olmak. >Bilgi ve tecrübesine saygı duyuluyor olmak. PROJE YÖNETİMİ Dr.Ahmet KOVANCI 73 Proje yöneticisinin • • • • • • sahip olması gereken nitelikler ulaĢılabilir, açık, dürüst ve güvenilir olmalı. sözü ve eylemi aynı olmalı. gezerek yönetmeli. takım elemanlarını yetkilendirebilmeli. gayri resmi iliĢkiler kurabilmeli. Personele eğitim olanakları sağlamalı. PROJE YÖNETİMİ Dr.Ahmet KOVANCI 74 Proje yönetim süreci (proje yönetim metodolojisi) 1. Proje fikrinin doğması 2. Proje yapılabilirliğinin araĢtırılması 3. Projenin tanımlanması/tasarlanması ve onay alması 4. AĢama: Projenin planlanması 5. Projenin yürütülmesi ve kontrolü/değerlendirilmesi 6. Projenin sona erdirilmesi PROJE YÖNETİMİ Dr.Ahmet KOVANCI 75/57 4. AġAMA Projenin Planlanması PROJE YÖNETİMİ Dr.Ahmet KOVANCI 76 4.Projenin planlanması 4.1.Proje Planının OluĢturulması 4.2.Projenin Örgütlenmesi 4.3.Girdilerin Sağlanması 4.4.Proje Plan DeğiĢikliği PROJE YÖNETİMİ Dr.Ahmet KOVANCI 77 Proje Planlaması Projenin gerçekleĢmesi için ne yapılması ve nasıl bir yöntemle yapılması gerekiyor? Proje Planlamasının Yararları • Belirsizliği ortadan kaldırmak veya azaltmak • Yapılan iĢlerin etkinliğini ve verimliliğini artırmak • Proje hedef ve kapsamının daha iyi anlaĢılmasını sağlamak • Ġzleme ve değerlendirme aĢaması için bir temel oluĢturmak PROJE YÖNETİMİ Dr.Ahmet KOVANCI 79 Projenin planlanması aĢamasının adımları proje planının oluĢturulması ĠĢ bölümü yapısı aĢama/faaliyet faaliyet adımları tanımı proje zaman planı Proje organizasyonunun oluĢturulması proje organizasyon Ģeması sorumluluk dağılım tablosu Girdilerin sağlanması Proje planı değiĢikliği Proje kaynak ve maliyet planı evet Proje planı DeğiĢiklik teklifi DeğiĢiklik dağıtım listesi Hayır PROJE YÖNETİMİ Dr.Ahmet KOVANCI 80 OluĢturulacak proje planı: • Sistematik olmalı ve yapısal tüm unsurları içermelidir. • GerçekleĢtirme aĢamasında tüm faaliyetler izlenebilir ve denetlenebilir olmadır. • DeğiĢen koĢullara kolayca uyum sağlayacak Ģekilde esnek yapıya sahip olmalıdır. PROJE YÖNETİMİ Dr.Ahmet KOVANCI 81 Proje planın temel adımları: • Proje teklif dokümanı (sipariĢ formu) üzerinde detaylı olarak çalıĢma, • Proje aĢamalarının tanımlanması, aĢamalara bağlı faaliyetlerin belirlenmesi • Detaylı faaliyet planı yapılması, • Faaliyetlerin girdi ve kaynak gereksinimleri, süreleri ve maliyetlerine karar verilmesi, • Proje organizasyonunun belirlenmesi, • Proje maliyet tahmini ve proje bütçesinin geliĢtirilmesi PROJE YÖNETİMİ Dr.Ahmet KOVANCI 82 PROJE YÖNETİMİ Dr.Ahmet KOVANCI 83 PROJE YÖNETİMİ Dr.Ahmet KOVANCI 84 Proje Planının Oluşturulması Oluşturulacak proje planı: • Sistematik olmalı ve yapısal tüm unsurları içermelidir. • Gerçekleştirme aşamasında tüm faaliyetler izlenebilir ve denetlenebilir olmadır. • Değişen koşulllara kolayca uyum sağlayacak şekilde esnek yapıya sahip olmalıdır. PROJE YÖNETİMİ Dr.Ahmet KOVANCI 85 Proje Planının Oluşturulması Proje planın oluşturulmasında temel adımlar şu şekilde sıralanabilir: • Proje teklif dokümanı üzerinde detaylı olarak çalışma, • Projenin aşamalarının tanımlanması, aşamaların altındaki faaliyetlerin belirlenmesi, • Detaylı faaliyet planı yapılması, • Faaliyetlerin girdi ve kaynak gereksinimleri, süreleri ve maliyetlerine karar verilmesi, • Proje örgütünün belirlenmesi, • Proje maliyet tahmini ve proje bütçesinin geliştirilmesi PROJE YÖNETİMİ Dr.Ahmet KOVANCI 86 Proje İş bölümü yapılması PROJE PROJENİN YAPISI AĢamalar faaliyetler Faaliyet adımları PROJE YÖNETİMİ ALT PROJELER Aşama 1 Aşama 2 FAALİYET 1.1 FAALİYET ADIMI 1.1.1 Dr.Ahmet KOVANCI 87 Proje Planının Oluşturulması Faaliyetlerle İlgili Proje Tanımları “ĠĢ Bölümü Yapı” sı belirlendikten sonra ilk yapılması gereken Ģey faaliyetlerle ilgili proje tanımlarının yapılmasıdır. Proje yönetiminde aĢama ve faaliyetlerle ilgili tanımlanması gereken hususları Ģu Ģekilde sıralayabiliriz. • Asıl girdiler, • Kaynaklar, • Çıktılar, • BaĢarı kriterleri, • Olası kısıt ve sorunlar, • Gerekli faaliyetler veya PROJE YÖNETİMİ Dr.Ahmet KOVANCIfaaliyet alanları. 88 PROJE YÖNETİMİ Dr.Ahmet KOVANCI 89 PROJE YÖNETİMİ Dr.Ahmet KOVANCI 90/57 PROJE YÖNETİMİ Dr.Ahmet KOVANCI 91 Proje Planının Oluşturulması Proje Zaman Planının Yapılması Faaliyetler ve faaliyet adımları için belirlenen sürelerin proje için hedef alınan toplam sürenin tutturulmasını sağlayacak nitelikte olması gerekir. Proje planı oluĢturulurken GANTT, PERT– CPM gibi metodlar uygulanabilir. PROJE YÖNETİMİ Dr.Ahmet KOVANCI 92 PROJE YÖNETİMİ Dr.Ahmet KOVANCI 93/57 PROJE YÖNETİMİ Dr.Ahmet KOVANCI 94/57 Proje aĢama ve faaliyetleri >AĢama ve faaliyetler kendi içinde bütünlüğe sahip, kontrol edilebilir ve yönetilebilir proje alt seviyeleridir. >Projenin boyutu ve karmaĢasına bağlı olarak, aĢama ve faaliyetlerin belirli kiĢilerin sorumluluğu altında yürütülmesine karar verilebilir. PROJE YÖNETİMİ Dr.Ahmet KOVANCI 95 AĢama ve faaliyet sorumlularının sorumlulukları AĢama ve faaliyet sorumlularının temel sorumlulukları proje yöneticisi için tanımlanan temel sorumluluklara benzer. Kendilerine tanımlanan yetkiler çerçevesinde, aĢama ve faaliyetin yönetimini gerçekleĢtirirler. Yetki alanlarının dıĢına taĢan konularda, proje yöneticisinin kararına baĢvururlar. PROJE YÖNETİMİ Dr.Ahmet KOVANCI 96 AĢama ve faaliyet sorumlularının tanımlanacak prosedür çerçevesinde proje yöneticisi ile yakın temasta bulunmaları gerekir. AĢama ve faaliyetlerle ilgili ilerlemeler ve ortaya çıkan sorunlardan, proje yöneticisi haberdar edilmelidir. PROJE YÖNETİMİ Dr.Ahmet KOVANCI 97 Proje Planının Oluşturulması Proje Dönüm Noktaları (Milestones) : Bir projenin zaman, maliyet, teslimat hedeflerine yönelik düĢük performansta gerçekleĢtirdiğine veya çıktıların kalitesinin yeterli olmadığında projeye olumsuz etkileri yüksek olacak faaliyetler, bir projenin dönüm noktalarını oluĢturur. PROJE YÖNETİMİ Dr.Ahmet KOVANCI 98 Projenin Örgütlenmesi Proje örgütlenmesini etkileyen faktörler Ģöyle sıralanabilir: • Projenin organizasyonel konumu, • Projenin boyutu, • Projenin KarmaĢıklığı, PROJE YÖNETİMİ Dr.Ahmet KOVANCI 99 Projenin Örgütlenmesi Proje örgütlenmesi geçici bir yapıya sahiptir. Çünkü; • Yalnızca projenin içerdiği iĢlerin gerçekleĢtirilmesi, yönlendirilmesi ve koordinasyonu için meydana getirilmiĢtir. • Proje amacına ulaĢtığı zaman proje tamamlanır ve oluĢturulan proje örgütlenmesi de dağılır. PROJE YÖNETİMİ Dr.Ahmet KOVANCI 100 Girdilerin Sağlanması • Girdi planlaması ve kullanımı proje yönetimi açısından son derece önemlidir • Her görev için gerekli girdiler, girdinin türü, ihtiyaç duyulduğu zaman dilimi miktarı ayrıntılı bir Ģekilde belirlenmelidir PROJE YÖNETİMİ Dr.Ahmet KOVANCI 101 Proje Plan Değişikliği Projenin yürütülmesi sırasında ortaya çıkan olumsuz koĢullar, Proje dahilinde yer alan çeĢitli aĢama faaliyet ve faaliyet adımlarında sapma olarak ortaya çıkar. ġayet ortaya çıkan sapma alınan önlemlerle ortadan kaldırılamıyorsa, o takdirde proje planında değiĢiklik yapma ihtiyacı ortaya çıkacaktır PROJE YÖNETİMİ Dr.Ahmet KOVANCI 102 Proje Plan Değişikliği Proje yöneticisi proje planında yapacağı değiĢikliği ayrıntılı bir çalıĢma yaptıktan sonra değiĢikliği yalnızca organizasyon içindeki birimlere değil aynı zamanda projeye girdi sağlayan tüm fonksiyonlara zamanında iletmelidir PROJE YÖNETİMİ Dr.Ahmet KOVANCI 103 Proje yönetim süreci (proje yönetim metodolojisi) 1. Proje fikrinin doğması 2. Proje yapılabilirliğinin araĢtırılması 3. Projenin tanımlanması/tasarlanması ve onay alması 4. Projenin planlanması 5. AĢama: Projenin yürütülmesi ve kontrolü/değerlendirilmesi 6. Projenin sona erdirilmesi PROJE YÖNETİMİ Dr.Ahmet KOVANCI 104 5. AġAMA Projenin yürütülmesi ve kontrolü/değerlendirilmesi PROJE YÖNETİMİ Dr.Ahmet KOVANCI 105 5.Projenin yürütülmesi ve kontrolü/değerlendirilmesi 5.1.Proje Planının Onaylanması 5.2.Projenin BaĢlatılması 5.3.Proje ekibinin oluĢturulması 5.4.Proje ekibinin baĢarılı olabilmeleri için 5.5.Projenin Yürütülmesi 5.6.Projenin Ġzlenmesi ve Gözden Geçirilmesi 5.7.Düzeltici Faaliyetlerin Planlanması PROJE YÖNETİMİ Dr.Ahmet KOVANCI 106 Projenin yürütülmesi ve kontrolü/değerlendirilmesi Projenin izlenmesi nasıl yapılacak, ne zamana kadar izlenecek, hangi zaman aralıklarıyla raporlanması isteniyor veya gerekli? PROJE YÖNETİMİ Dr.Ahmet KOVANCI 107 PROJE YÖNETİMİ Dr.Ahmet KOVANCI 108/57 Proje planının üst yönetime sunulması Proje planının oluĢturulması sırasında yapılan risk değerlendirilmelerini de göz önüne alarak gerçekçi Ģekilde inceleyerek projeye ayrılabilen kaynaklar, proje hedeflerine ulaĢılmasına imkan vermeyecekse hedefin değiĢtirilmesi ciddi olarak gündeme getirilmelidir. Yapılan son rötuĢlardan sonra proje planı üst yönetimin onayına sunulmaya hazırdır. PROJE YÖNETİMİ Dr.Ahmet KOVANCI 109 Projenin Onaylanması Planın üst yönetime sunulmasında projeyle ilgili ana unsurların projenin getireceği faydaların ve Ģirket üzerine olan etkisinin kısa ve öz olarak anlatılması gerekir PROJE YÖNETİMİ Dr.Ahmet KOVANCI 110 Projenin Başlatılması • • • • Liderlik ve Ekip GeliĢtirme Proje Ekibinin Oryantasyonu Projenin Yürütülmesi Projenin Ġzlenmesi ve Gözden Geçirilmesi • Düzeltici Faaliyetlerin Planlanması PROJE YÖNETİMİ Dr.Ahmet KOVANCI 111 Liderlik ve Ekip Geliştirme Öğrenen organizasyonların önemli görevlerinden birisi, kurumun/kuruluĢun misyonunun gerçekleĢmesini sağlayacak çalıĢanları bulmak, eğitmek ve gelecek yıllara hazırlamaktır PROJE YÖNETİMİ Dr.Ahmet KOVANCI 112 Liderlik ve Ekip Geliştirme BaĢarılı proje ekiplerinde olması gereken üç temel unsur; güven, yönetici ile ekip üyeleri arasında olumlu iliĢkiler, ekip ruhudur PROJE YÖNETİMİ Dr.Ahmet KOVANCI 113 Proje planlanması mühendis, iĢletmeci, iktisatçı, sosyal bilimci, iĢ adamı, kamu yöneticileri vb. uzman personelden oluĢan bir ekip gerektiren disiplinler arası bir çalıĢmadır. PROJE YÖNETİMİ Dr.Ahmet KOVANCI 114 Proje Ekibi ile ilk toplantının yapılması-ekibin Oryantasyonu Proje baĢlatılma kararı alındıktan sonra proje sponsoru ve proje yöneticisinin yapması gereken ilk Ģey proje ekibini oluĢturan kiĢileri bir araya getirerek ilk toplantıyı yapmasıdır PROJE YÖNETİMİ Dr.Ahmet KOVANCI 115 Projenin Yürütülmesi Ekibin proje süresince nasıl çalıĢacağı baĢtan prosedürlerle saptanmalı ve titizlikle uygulanmalıdır. Projenin her aĢamasında mevzuata uygunluk esas olmalıdır. PROJE YÖNETİMİ Dr.Ahmet KOVANCI 116 Projenin Yürütülmesi KiĢiler ve fonksiyonlar arasındaki eĢgüdüm önemlidir. Kritik yol düzenindeki iĢlerde herhangi bir sapmanın projenin tümünde aynı oranda bir sapmaya yol açacağı unutulmamalıdır. PROJE YÖNETİMİ Dr.Ahmet KOVANCI 117 Projenin Ġzlenmesi ve Gözden Geçirilmesi • Değerlendirme Seviyeleri • Problem Çözme Çevirimi • Ġzleme Sisteminin Tasarımı PROJE YÖNETİMİ Dr.Ahmet KOVANCI faaliyet faaliyet faaliyet 118 Problem çözme çevirimi PROJE YÖNETİMİ Dr.Ahmet KOVANCI 119 Düzeltici Faaliyetlerin Planlanması • Planlanan ile gerçekleĢen arasında farklılıklar oluĢtuğunda bir dizi düzeltici önlemlerin alınması gerekmektedir. • Düzeltici faaliyetlerin tasarlanması problem çözme yaklaĢımı içinde ele alınmalıdır PROJE YÖNETİMİ Dr.Ahmet KOVANCI 120 Bu durum basit bir grafik üzerinde Ģöyle gösterilebilir. UlaĢılmak istenen miktar “standart” Sapma - neden GerçekleĢen miktar “fiili sonuçlar” Kontrol süreci PROJE YÖNETİMİ Dr.Ahmet KOVANCI 121 Projede Kullanılan Temel Belgeler Hazırlık Uygulama Değerlendirme Programlama Tanımlama (ön fizibilite) Değerlendirme (fizibilite) Proje sözleşmesi Eylem planı 1.ÖZET İzleme raporları Değerlendirme raporları Ara değerlendirme Proje sonu değerlendirme 2.ÖN BİLGİLER 1.GENEL DEĞERLENDİRME 2.ÖN BİLGİLER Hükümet/sektörel politikalar Sektörün özellikleri İlgili taraflar Sorunlar Diğer müdahaleler Mevcut belgeler Proje unsurlarının açıklanması Sürekliliğe ilişkin genel değerlendirme Ek fonlar 2.GÖRÜŞLER/EYLEMLER Hükümet/sektörel politikalar Sektörün özellikleri İlgili taraflar Sorunlar Diğer müdahaleler Mevcut belgeler 3.MÜDAHALE Genel hedefler Proje amacı Sonuçlar işlemler PROJE YÖNETİMİ 3.ELDE EDİLEN Proje amacı Sonuçlar işlemler 3.MÜDAHALE Genel hedefler Proje amacı Sonuçlar işlemler 1.ÖZET Dr.Ahmet KOVANCI 122 Projede Kullanılan Temel Belgeler Hazırlık Uygulama Değerlendirme 4.VARSAYIMLAR 4.VARSAYIMLAR 4.VARSAYIMLAR Farklı düzeylerde varsayımlar Farklı düzeylerde varsayımlar Farklı düzeylerde varsayımlar Riskler ve esneklik Riskler ve esneklik Riskler ve esneklik 5.UYGULAMA 5.UYGULAMA 5.UYGULAMA Araçlar Organizasyon ve ilkeler Zaman çizelgesi Maliyet ve finansman planı Özel koşullar ve destek önlemleri Girdiler-İhale kararları Finansman Zaman çizelgesi Maliyet ve finansman planı Özel koşullar ve destek önlemleri Araçlar Organizasyon ve ilkeler Zaman çizelgesi Maliyet ve finansman planı Özel koşullar ve destek önlemleri PROJE YÖNETİMİ Dr.Ahmet KOVANCI 123 Projede Kullanılan Temel Belgeler Hazırlık Uygulama Değerlendirme 6.SÜREKLİLİĞİ SAĞLAYAN FAKTÖRLER Destek politikaları Uygun teknoloji Çevre koruma önlemleri Sosyo-kültürel boyutlar Kurumsal ve yönetsel kapasite Ekonomik ve mali analiz 6.SÜREKLİLİĞİ SAĞLAMADA İLERLEME Destek politikaları Uygun teknoloji Çevre koruma önlemleri Sosyo-kültürel boyutlar Kurumsal ve yönetsel kapasite Ekonomik ve mali analiz 6.SÜREKLİLİĞİ SAĞLAYAN FAKTÖRLER Destek politikaları Uygun teknoloji Çevre koruma önlemleri Sosyo-kültürel boyutlar Kurumsal ve yönetsel kapasite Ekonomik ve mali analiz 7.İZLEME/DEĞERLENDİRME Göstergelerin tanımlanması Gözden geçirme/değerlendirme 7.İZLEME/DEĞERLENDİRME 7.İZLEME/DEĞERLENDİRME Göstergelerin tanımlanması Gözden geçirme/değerlendirme 8.SONUÇLAR VE ÖNERİLER 8.SONUÇLAR VE ÖNERİLER 8.SONUÇLAR VE ÖNERİLER PROJE YÖNETİMİ Dr.Ahmet KOVANCI 124 Proje Yönetiminde Karşılaşılabilecek Problemlerin Bazı Nedenleri: • Yeni bir teknolojinin söz konusu olması, • Projede çalıĢanların teknolojiye hakim olmaması, • YanlıĢ ekipman ve malzeme kullanımı, • YanlıĢ metodoloji ve tekniklerin kullanımı, • Yeterli kaynak sağlanamaması, • Kaynaklar üzerinde yeterli denetim kurulamaması, • Asıl girdilerin temininde gecikmeler, PROJE YÖNETİMİ Dr.Ahmet KOVANCI 125 • • • • Proje Yönetiminde KarĢılaĢılabilecek Problemlerin Bazı Nedenleri: DıĢa bağımlılıklar nedeniyle oluĢan gecikmeler, AĢama ve faaliyetlerin planlanandan daha uzun sürede gerçekleĢtirilmesi, Öngörülmeyen ilave faaliyetlerin gerçekleĢtirilmesi, Girdi ve kaynakların temin maliyetinde oluĢan artmalar PROJE YÖNETİMİ Dr.Ahmet KOVANCI 126 Proje yönetim süreci (proje yönetim metodolojisi) 1. Proje fikrinin doğması 2. Proje yapılabilirliğinin araĢtırılması 3. Projenin tanımlanması/tasarlanması ve onay alması 4. Projenin planlanması 5. Projenin yürütülmesi ve kontrolü/değerlendirilmesi 6. AĢama: Projenin sona erdirilmesi PROJE YÖNETİMİ Dr.Ahmet KOVANCI 127 6. AġAMA Projenin sona erdirilmesi PROJE YÖNETİMİ Dr.Ahmet KOVANCI 128 Projenin Sona Erdirilmesi • Projenin sona erdirilmesi sunumunda bulunması gerekenler • Üst yönetime sunuĢ yapılması • Proje çıktılarının kullanıcılara/müĢteriye devredilmesi • Proje ekibinin eski/yeni görev yerlerine atanması PROJE YÖNETİMİ Dr.Ahmet KOVANCI 129 • • • • • • proje sona erdirme sunuĢunda: üst yönetim projenin müĢterisi konumundaki yöneticiler çıktılarını kullanacak müĢteri temsilcileri proje yöneticisi proje ekibinde çalıĢmıĢ olan uzman kadro proje ekibine destek olan part-time çalıĢan kadro hazır bulunmalıdır. PROJE YÖNETİMİ Dr.Ahmet KOVANCI 130 • • • • Proje sona erdirme sunuĢunun hazırlanmasında Ģu noktalar göz önünde bulundurulmalıdır Proje dönüm noktalarında karĢılaĢılan zorluklar, Projenin mali akıĢının incelenmesi, Projenin çıktılarının kalite, performans, etkinlik ve fonksiyonellik açısından değerlendirilmesi, Proje zaman çevriminin değerlendirilmesi PROJE YÖNETİMİ Dr.Ahmet KOVANCI 131 Proje Çıktılarının Müşteriye Devredilmesi Proje çıktılarının; • zaman içinde özelliklerinin korunması • sürekli iyileĢtirilmesi proje ekibinden beklenen bir durumdur. Bunun için proje ekibi tarafından; gerekli alt yapı hazırlıklarının da proje kapsamı içinde ele alınması ve çözümlenmesi gerekir. PROJE YÖNETİMİ Dr.Ahmet KOVANCI 132 Proje Ekibi Dağıtılması • Projenin sona ermesiyle birlikte proje ekibi dağıtılmak zorundadır • Bireylerin ve grupların çabalarının ve baĢarılarının zamanında tanınması ve takdir edilmesi toplam kalite yönetiminin ana unsurlarından birisidir. • Ödüllendirme özel olarak ele alınmalı ve zamanında yapılmalıdır. PROJE YÖNETİMİ Dr.Ahmet KOVANCI 133 Proje uygulanmaya baĢlanıp sonuçlanınca ulaĢılması amaçlanan AMACA ulaĢılabildi mi? UlaĢılamadıysa nedenleri ne ? Nasıl bir proje revizyonuyla bu amaca ulaĢılabilir? Proje çevreyi (doğayı ve bu ortamda yaĢayan kiĢileri ve canlıları) nasıl etkiledi ? Sosyal yaĢamı nasıl etkiledi ? PROJE YÖNETİMİ Dr.Ahmet KOVANCI 134 Projeyi BaĢarılı Kılan Etmenler • • • • • • • PROJE YÖNETİMİ Takım çalıĢması Amaç ve hedeflerin iyi belirlenmesi Sürekli iyileĢtirme Ġnsanlara saygı Motivasyon Liderlik MüĢteri odaklı çalıĢma Dr.Ahmet KOVANCI 135 Proje Yönetiminde Bilgisayar Desteği Günümüzde proje yönetimi alanında dünyaca tanınmıĢ yazılım Ģirketlerinin üretip piyasaya sürdükleri: • Microsoft Project, • Primavera, • Sure Trak, • Harvard Project Manager, • Promis gibi çok yaygın kullanılan bazı yazılımlar vardır PROJE YÖNETİMİ Dr.Ahmet KOVANCI 136 Proje örnekleri Fiziksel ürün yapımı olarak; • Keban Barajı, • İstanbul Boğaz Köprüsü, • F16 uçakları yapımı projesi, • Atatürk Barajı, • Urfa Tünelleri yapımı, • Güneydoğu Anadolu Projesi ulusal boyuttaki projelerden bir kaçıdır PROJE YÖNETİMİ Dr.Ahmet KOVANCI 137 Proje planlama ve denetim teknikleri 1. GANTT ġEMALARI (Çubuk çizitleri-Diyagramları) Birinci dünya savaĢı yıllarında askeri gereksinimleri karĢılamak için geliĢtirilmiĢtir. 2. SERĠM MODELLERĠ (AĞ-ġEBEKE MODELLERĠ) CPM (Critical Path Method) 1956-1959 ABD, Dupont PERT (Project Evaluation and Review Technique) 1958, ABD Polaris Füzeleri GERT (Graphical Evaluation and Reviev Technique) PROJE YÖNETİMİ Dr.Ahmet KOVANCI 145 •Prof.Dr.Oktay GÜVEMLĠ, Yatırım projelerinin düzenlenmesi ve değerlendirilmesi, Bilim teknik, 4.baskı •Hava Kuvvetleri III.Hava Ġkmal Bakım Merkezi Komutanlığı Ankara, Proje Yönetimi Rehberi, 2002 •Burhan Albayrak, Proje Yönetimi, Nobel yayın no: 732, 1.basım 2005 •Müh. Muzaffer Doğru,Proje hazırlama ve ekonomik analiz Eğitimi PPT yansıları,Ġzmir 16-19 Kasım 2011 • Murat DOLGUN, [email protected] www.muratdolgun.com, 0236 233 93 93 - 0535 669 36 46 •Koç, Ġ.d.e.a. Ġnceleme,danıĢmanlık, eğitim, araĢtırma merkezi a.Ģ., Proje Yönetim Metodolojisi, •Aykut AYDIN, Endüstri mühendisliğine giriĢ ders notları, 2002 •Enver ECE, HUTEN Mühendislik yönetimi ders notları, 2003 PROJE YÖNETİMİ Dr.Ahmet KOVANCI 146 PROJE YÖNETİMİ Dr.Ahmet KOVANCI 147