Duysal, motor yollar, beyin sapı ve orta beyin

BEYİN SAPI
VE
ORTA BEYİN
Prof.Dr.Sacit Karamürsel
İ.Ü. İstanbul Tıp Fakültesi
Fizyoloji Anabilim Dalı
Santral Sinir Sistemi=
Beyin+Omurilik
Beyin:
*Omurilik ve ilgili sinirlerden duysal
bilgiyi alır
* Bu bilgileri işlemleme, motor çıktı için
uygun başlangıç ve koordinasyonu
yürütür
Omurilik:
* Periferik SS (Somatik ve Otonom)
den gelen duysal bilgileri beyne
* Motor bilgiyi beyinden çeşitli
uygulama organlarına (iskelet, kalp, düz
kaslar ve bezler) iletir.
* Bazı refleksler için merkezdir
Beyin sapı
*Medulla Oblangata
*Pons
*Mezensefalon (Orta Beyin)
*Omuriliğin (Medulla Spinalis)
uzantısı gibidir.
Vücut hareketleri
*Beyin korteksi
*Beyin sapı
tarafından kontrol edilir.
Karmaşık hareketlerde ilave olarak
* Bazal gangliyonlar
* Serebellum
devreye girer.
Beyin sapının görevleri
* İleti ve refleks fonksiyonları
* Kafa çiftleri (kraniyal sinirler);
* 12 çift
* Spinal sinir (31 çift) içerir
* Bu sinirlerin fonksiyonlarını da
üstlenir.
* Motor ve duysal kontrolü
gövde ve ekstremite; omurilik ile,
baş, boyun ve yüz; beyin sapı
ile gerçekleşir.
Beyin sapının görevleri
I- İleti fonksiyonu:
* Omurilikten talamusa duysal;
* Spinotalamik
(fassiculi cuneatus ve gracilis)
* Spinoretiküler traktuslar
* Korteksten omuriliğe motor emirleri
taşıyan yollar;
* Kortikospinal traktus
* Retikülospinal traktus
Spinotalamik yollar:
Beyin sapı gri maddede yer alır
Spinotalamik yollar:
Kortikospinal~
Piramidal yol
Korteksten
ayrıldıktan sonra;
medullada
piramidleri
oluşturur:
Çapraz + Lateral
Çapraz - Anteriyor
Lateral kortikospinal yol
Piramidler:
Fonksiyonu:
Vücudun karşı tarafının (kol, gövde
ve bacak) motor kontrolü
Beyin Sapı
Kortikospinal yol
Çapraz:
Decussatio piramidum
Kollateral lifler:
1) B.sapı vestibüler
nukleus
2) retiküler madde
**Yerçekimine karşı
vücudun desteklenmesi
Beyin sapı
* Omurilik ve beyin
sapına gelen duysal
bilgilerin çoğunu
alan retiküler formasyon
organizmanın uyanıklık düzeyinin
belirlenmesinde önemlidir.
Beyin sapı
* Korteks ile serebellum, bazal
gangliyonlar ve daha alt merkezler
arasındaki bağlantı yolları
beyin sapından geçer
Daha yüksek nöral merkezlerden
gelen ve beyin sapına çeşitli
fonksiyonları başlatma veya
değiştirme komutunu taşıyan
* Emir sinyalleri için bir durak
II- Refleks fonksiyonu:
Vegetatif Sistem ile ilgili:
Otonomik reflekslerin kontrolü
Medulla Oblangata:
* Solunum Sisteminin
* Kalp-damar Sisteminin
Parasempatik refleksler: Kalp debi ve kan
basıncını azaltmak
* Beslenme reflekslerinin (GIS)
çiğneme, kusma, öksürme, esneme,
salya sekresyonu, yutkunma
kontrolü
Pons:
* V, VI, VII ve VIII. kafa çiftleri
* Pnömotaksik merkez (solunum)
Orta Beyin:
* III ve IV. kafa çiftleri
* Pupillaların daralması ve göz
hareketlerinin
* İşitsel ve görsel refleks
kontrolü
III- Motor fonksiyonu
(Postüral):
* Dengenin korunması
* Stereotipik hareketlerin
* Vücudun yerçekimine karşı
dik tutulmasının
kontrolü
Beyin sapının görevleri
Postüral motor fonksiyonlar,
* denge organı
* boyun bölgesindeki
reseptörlerden beyin sapına ulaşan
bilgilere göre düzenlenir.
1- nükleus ruber
2- lateral vestibüler çekirdek
(Dieters çekirdeği)
3- Retiküler formasyonun bazı
bölümleri
dengenin düzenlenmesi ile ilgilidir.
1- nukleus ruber:
*Orta Beyinde (Mezensefalonda)
yerleşiktir
* En önemli efferent yol;
rubrospinal
* Çaprazlanır, omurilikte motor
nöronların dorsalinde gri maddede
sonlanır.
* Ara nöronlar ile,  ve  fleksör motor
nöronları uyarır
nukleus ruber:
n.ruber
Rubrospinal
yol
2- Lateral vestibüler çekirdek:
(Dieters çekirdeği)
*Efferentleri çaprazlanmaz; vestibüler
traktus
* Omurilik arka boynuzunda sonlanır
*  ve  ekstansör motor nöronları
uyarıcı, fleksörleri inhibe edici etki
gösterir.
*Uyarıcı etkisi monosinaptiktir
Lateral
vestibülo
spinal yol:
çapraz aynı taraf
ekstremite
kaslarını etkiler
Mediyal
vestibülo
spinal yol:
Bilateral
Boyun ve
omuz
kaslarını
etkiler
Cohlear çekirdek
Vestibüler çekirdekler;
dengeyi koruma fonksiyonu önemlidir
(baş dikey pozisyonda iken)
3- Retiküler Formasyon:
*Medulla Oblangata ve Ponsta yer alır
Efferentleri; retikülospinal traktus
aracılığı ile kafa çiftleri motor
çekirdekler ve omurilik ön boynuz
motor nöronlarla ilişki kurar.
*Uyarıcı etkisi monosinaptiktir
Retikülospinal traktus
Mediyal
Pons
Çapraz (-)
, ekstansör eksite
fleksör inhibe
Lateral
M.Oblangata
Çapraz +,fleksör eksite
ekstansör
inhibe
Retikülospinal
yol
Medulla Oblangata
*Tüm inici ve çıkıcı yolların geçiş bölgesidir
Beyin korteksindeki motor sinirlerden
başlayan liflerin oluşturduğu inici yollar
medulla oblangatanın ventral yüzeyinde iki
adet piramid oluşturur.
Piramidal traktus adını alan lifler
çaprazlaşır ~ decussatio pramidum
*Beyni Medulla Spinalise bağlar
Medulla Oblangata
Medulla Oblangata
Hayati kontrol merkezleri yer alır:
Solunum, dolaşım, kalp frekansı, kan
basıncı ve kusma
İşitme ile ilgili cohlear çekirdek ve
birçok kafa çifti
Tat alma ve boyun ve yüz kaslarını
kontrol ederek dengeyi sağlama
Lezyon: yaşam kolaylıkla durabilir.
Pons
Medulla oblangatanın üzerinde yer alır
İnici ve çıkıcı yollarla MSS nin değişik
düzeyleriyle bağlantı kurar
Ponsun ventral bölümü korteksten
serebelluma giden hareket ve duyularla
ilgili bilgileri iletir
Ponsun dorsal bölümü solunum, tat
alma ve uyku ile ilgili bölümleri içerir
Pons
Orta Beyin (Mezensefalon)
Ponsun üzerinde, serebrumun altında yer alır,
beyin sapının en küçük bölümüdür.
Motor sistemin bileşenleri arasında özellikle
serebellum, bazal gangliyonlar ve beyin
yarıküreleri arasında önemli bağlantılar yapar
Örn: Orta beynin merkezi kısmında yerleşik
Substansiya nigra isteğe bağlı hareketleri
düzenleyen bazal gangliyonlara önemli input
(girdi) verir (Parkinson hast.)
İşitsel ve görsel sistemle ilgili çekirdekleri içerir
Bazı bölgeleri göz hareketlerinin kontrolünde
önemli olan ekstraoküler göz kasları ile
bağlantılıdır.
Orta Beyin
Retiküler Formasyon
Omurilikten, M.Oblangata, pons, orta beyin ve
talamusa uzanan sinir hücre ve liflerinden oluşur
Bu sinir ağı, fonksiyonel olarak mediyal ve lateral
bölgelere ayrılır.
Kafa çiftlerinin motor çekirdeklerine yakın ara
nöronlar, kafa çiftleri ile birlikte, refleks ve basit
stereotipik davranışları düzenler.
Kural olarak bu nöronlar, lateral retiküler
formasyonda yerleşik ve göreceli olarak küçüktür
Mediyal retiküler formasyon nöronları orta
büyüklüktedir, aşağı ve yukarı uzanan aksonları,
hareket, postür, ağrı, otonomik fonksiyonlar ve
uyanıklık seviyesini belirler.
Retiküler Formasyon
Ventrolateral meduller retiküler formasyon
nöronları stereotipik motor paternlerin ve vagus
sinirinin viseral fonksiyonları ile ilişkili olan
davranışların koordinasyonunda önemlidir.
GI cevaplar: yutma, kusma
Solunum aktiviteleri: Solunumun başlaması,
düzenlenmesi, öksürük, hıçkırık, hapşırma
Kalp-damar sistemi ile ilgili; baroreseptör
refleksler, beyin iskemisi ve hipoksiye yanıtları
kapsar
Retiküler
Formasyon
*Çizgili kas aktivitesini
*Somatik ve viseral duyuları
*Otonom ve endokrin
sistemleri
*Uyku-uyanıklık ritmi ve bilinç
düzeyini etkiler
Retiküler Aktive Edici
Sistem (RAS)
**Sadece motor sistemleri
değil, duyu sistemleri ve
bilinçlilik durumunu, hatta tüm
vücut aktivitesini etkiler.
BEYİN SAPI
FONKSİYON
Solunum
Kalp hızı
Yutma
Görme ve işitme refleksleri (Başlama cevabı)
Terleme, kan basıncı, sindirim, vücut ısısının kontrolü (Otonom SS)
Uyanıklık seviyesi
Uyku
Denge duyusu (Vestibüler fonksiyon)
GÖZLENEN SORUNLAR
Vital kapasite azalması
Besin ve su yutma (disfaji)
Çevrenin algılanması ve organizasyonunda zorluk
Denge ve hareket sorunları
Baş dönmesi ve bulantı (Vertigo)
Uyku bozuklukları
MEDULLA OBLANGATA
Motor yol
Kalp merkezi
Solunum merkezi
Kan dam. vazomotor merkez
Öksürük, yutma, kusma vb. merkezler
Kafa çiftleri:
IX: Glossofarengeal (Farenks in kas ve mükoz membranları,
ağzın açılıp kapanması, dilin arka 1/3 ü)
Mikst
X: Vagus ( Farenks, larenks, kalp, akciğerler, mide) Mikst
XI: Accesorius (Baş ve omuzların dönmesi)
Motor
XII: Hipoglosseal (Dil kasları)
Motor
MEDULLA OBLANGATA
GÖZLENEN SORUNLAR
Hareket: aynı tarafta paralizi
Pupilla: Çap; dilate
Reaktivite; fikse
Koma hali
Solunum: Anormal solunum paterni
Ataksi
Hareketlerin kontrolünde yetersizlik
İnatçı öksürük
IX. Kafa çifti:
Glossofarengeal sinir
Farenks in kas ve mükoz membranları, ağzın
açılıp kapanması, dilin arka 1/3 ü
Mikst
X.kafa
çifti:
n. Vagus
Farenks
larenks
kalp
akciğerler
mide
Mikst
XI. Kafa çifti: n. Accesorius
Baş ve omuzların dönmesi
Motor
XII. Kafa çifti:
Hipoglossal
sinir;
dil kaslarının
motor kontrolü
Hipoglossal
sinir
PONS
FONKSİYON:
Solunum Merkezi
Kafa çiftleri:
V: Trigeminus (Yüz, dil, diş, çiğneme kasları) Motor ve duysal
VI: Abducens (Gözün lateral rektus kasları-gözü dışa) Motor
VII: Fasiyal ((Yüz kasları) Motor ve duysal
VIII: Akustik (İşitme) Duysal
GÖZLENEN SORUNLAR:
Pupilla: Çap; iğne ucu gibi
Yarı koma hali
Anormal ekstansör hareketler
Apnöstik solunum ve hiperventilasyon
V.kafa çifti:
trigeminal
sinir
Yüz, dil, diş,
çiğneme kasları
Motor ve duysal
VI. Kafa çifti: n. Abducens
Gözün lateral rektus kasları-gözü dışa
Motor
VII. Kafa
çifti
Fasiyal sinir
Yüz kasları
Motor &
duysal
İşitme yolları:
VIII.kafa çifti
Akustik sinir
İşitme
Duysal
VIII. Kafa çifti: Akustik sinir
ORTA BEYİN
FONKSİYON:
Beyin yarıkürelerine giden sinir yolları
İşitsel ve görsel refleks merkezleri
Kafa çiftleri:
III: Okulomotor (Göz hareketleri) Motor
IV: Troklear (Gözün üst çapraz kasları-dışa ve aşağı hareket)
Motor
GÖZLENEN SORUNLAR:
Göz kapağı düşüklüğü
Pupilla; ortada ve dilate
Bilinç kaybı
Anormal ekstansör hareketler
Hiperventilasyon
III. ve IV. Kafa çiftlerine ait fonksiyon kaybı
III:
Okulomotor
Göz hareketleri
Motor
IV: Troklear
Gözün üst çapraz
kasları-dışa ve
aşağı hareket
Motor