Türk Ticaret Kanunu`nda (TTK) şirket tanımına yer verilmemiştir
advertisement
ŞİRKETLER HUKUKU ÖZET ÇALIŞMA NOTLARI 1/11 Türk Ticaret Kanunu’nda (TTK) şirket tanımına yer verilmemiştir. Borçlar kanunu’nda ise sadece adi şirket tanımına yer verilmiştir. Şahıs şirketleri sadece ticari işletme işletmek amacıyla kurulurlar, sermaye şirketleri ise her türlü amaçla kurulabilirler. Adi şirket bir yana bırakılırsa ticari şirketlerin kuruluşlarına ilişkin sözleşmelerin resmi şekilde yapılması geçerlilik şartıdır. (noter + tescil) adi şirket ise esaslı noktalarda anlaşma ile kurulmuş olur. Paylı komandit şirket ve anonim şirketi en az 5 diğer şirketler en az 2 kişi ile kurulur. Limited şirkette en fazla 50 kişi ortak olabilir. Devlet memurlarının komandit şirketlere komanditer ortak, anonim ve limited şirketlere yönetici sıfatı taşımaksızın ortak olmasında her hangi bir sakınca yoktur. Şahıs şirketlerinde emek ve ticari itibar sermeye olarak şirkete konabilir. Ancak sermaye şirketlerinde bu mümkün değildir. Yani AŞ Ltd ŞTİ ortakları ve Paylı komandit şirketin komandite ortakları şirkete emek, ticari itibar muhasebeleştirilmesi mümkün olmayan şeyleri sermaye olarak getiremezler. Sermaye ve malvarlığı birbirinden farklı kavramlardır. Sermaye statiktir. Malvarlığı ise her şeydir. Şirketin unsurları şunlardır. 1- Sözleşme unsuru 2- Kişi unsuru 3- Sermaye unsuru 4- Ortak amaç unsuru (kazanç) 5- Ortak çaba unsuru Şahıs şirketlerinde kişi ön plandadır. Ortaklar anlaşamadıkça sözleşeme değiştirilemez ve ortaklar arasında değişiklik yapılmaz. Sermaye şirketlerinde ise durum farklıdır burada oy birliği değil sermaye ve pay çoğunluğu dikkate alınır. Şahıs şirketlerinde ortaklardan birinin ölümü, fiil ehliyetini yitirmesi, iflası, ya da şirketten ayrılması şirketi sona erdirir. (sermaye şirketlerinde ise şirket sona ermez) Şahıs şirketlerinde aksine bir düzenleme yapılmadıkça ortaklar arasında kar ve zarar eşittir. Ticaret şirketlerinde de aynıdır. Bunun yanında her ortak kar ve zarara farklı miktarlarda da olsa katılmak zorundadır. Ancak bunun istisnası vardır. Sermaye olarak kendi emeğini getiren ortak eğer ortaklar kararlaştırırlarsa zarara katılmayabilir; ancak bu anlaşma içe karşı geçerlidir dışa karşı ben zarardan sorumlu değilim diyemez. Ticaret şirketleri kuruluş işlemleri bittikten sonra ticaret siciline tescil edilmekle tüzel kişilik kazanır. Borçlardan da ilk önce tüzel kişilik sonra taahhüt ettikleri sermaye miktarı ile ortaklar sorumludur. Sermaye yapısına göre şirketler: 1- Değişir sermayeli şirketler (şahıs şirketler; adi kolektif adi komandit) bu şirket artık günümüzde sadece kooperatiflerde vardır. 2- Sabit sermayeli şirketler (Sermaye şirketleri AŞ, Ltd Şti,) ; Esas sermayenin artırılması ya da azaltılması şirket kuruluşundaki merasime tabi tutulmuştur. 3- Kayıtlı Sermayeli Şirketler: Halka Açık AŞ ler SPK dan izin almak koşuluyla kayıtlı sermaye sisteminin kabul edebilirler. ( halka arz edebilmek için ya hisse senetlerinin satışa çıkaracak ya da ortak sayısını 250 den daha fazla yapacaktır. ŞİRKETLER HUKUKU ÖZET ÇALIŞMA NOTLARI 2/11 Kayıtlı sermaye sistemini kabul eden AŞ ler de sözleşmede belirtilen tavan miktara kadar artışı Yönetim Kurulu Kararı ile yapılabilir. Tavandan fazla artırıma Genel Kurul yetkilidir. Kolektif şirket ortakları ile komandit şirketin komandite ortakları gerçek kişi olmak zorundadır. Komanditerler ancak tüzel kişi olur. Gizli şirket adi şirketin bir alt türüdür. Mesela kişi devlet memuru olduğundan ya da başka bir sebepten dolayı dışa karşı görünmemektedir. Karşı taraf şirkette 3 kişi yerine 2 kişi görmektedir. Bir kişi gizlenmektedir. Bu durumda gizli şirket her bakımdan adi şirket hükümlerine tabidir. Konsorsiyum da adi şirketin özel bir türüdür. Adi şirkete bir yönetici seçilebilir ancak yöneticinin yetkisi olağan işlerle sınırlıdır. Temel işlemler ve olağanüstü işlemlerde oy birliği şartı esas olmaya devam eder. Yöneticinin itiraz hakkı bunun yanında masraf ve ücret isteme hakkı vardır. Ücret almayan yönetici şirket işlerinde kendi işlerine göstermiş olduğu özeni göstermelidir. Ücret alan yöneticinin özen borcu ise daha ağırdır. Yönetim hakkı ortaklardan birine (idareci ortak) verilmişse haklı sebep olmadıkça diğer ortaklar bu hakkı geri alamaz. Bu durumda haklı sebep varsa bir ortağın başvuru üzerine mahkeme kararı ile azil en uygun yoldur. Yönetici sıfat olmadan ortak şirket hesabına işlemler yaparsa bu vekâletsiz iş görme olur. Ortaklar dışarıdan birini yönetici seçmişlerse o kişi hakkında ticari mümessil hükümleri uygulanır ve bu çerçevesinde görevden alınabilirler. Bu durum aynen kolektif şirket için de geçerlidir. Adi şirkette kendisine yönetim yetkisi verilen ortak olağan işlerde şirketi ve diğer ortakları 3. kişilere karşı temsil edebilir. Adi şirkette temsilci şirketi doğrudan ya da dolaylı olarak temsil edebilir. Birden fazla idareci ortak varsa bunlar beraber hareket etmelidir. Biri kendisi hareket etmişse diğer idareci ortağın itiraz hakkı vardır. Ortak idareci değilse itiraz hakkı yoktur. Adi şirkete yönetici atanmamışsa hep birlikte hareket etmelidirler. Adi şirkete yeni bir ortağın girmesi tüm ortakların kararı ile olur. Yine bir ortağın hissesini devretmesi ya da iştirak ettirmesi de tüm ortakların kararı ile olur oy birliği sağlanamazsa ancak ALT KATILIM olmuş olur. Adi şirketten çıkmada tüm ortakların kararı ile olur. Sözleşme belirli süreli ise ortak sürenin sonuna kadar bekler sürenin sonuna kadar beklemek istemezse şirketin feshini ister bu durumda diğer ortakların zararlarını karşılamak zorundadır. Sözleşme belirsiz süreli ise yine çıkmak isteyen ortak mahkemeden şirketin feshini ister ve burada tazminat ödemeden şirketten ayrılır. Ortağı şirketten ihracı gene oybirliği ile olacağından pek mümkün değildir. Bu nedenle haklı sebeplerin varlığı halinde ihraç mahkemeden istenir. Ya da fesih yoluna gidilir ve yeniden bir şirket kurulur. Adi şirkette ve kolektif şirkette infisah sebepleri: 1- Şirketin amacına ulaşması veya amacına ulaşmasının imkânsızlaşması 2- Ortağın ölümü (koll. Şirkette mirasçılarının devam ettireceğine ilişkin biri husus varsa mirasçılar bu konuda serbesttir diğer ortakların kabul etmeme gibi bir hakkı yoktur) 3- Ortağın iflası, kısıtlanması veya tasfiye bakiyesinin haczi (adi şirketin tüzel ŞİRKETLER HUKUKU ÖZET ÇALIŞMA NOTLARI 3/11 kişiliği olmasa da ortak iflasa tabidirler diğer ortaklar borcu öderlerse infisah olmaz aynı şekilde bir ortak kısıtlandıktan sonra diğer ortaklar vesayet makamından alacakları izinle şirketi ayakta tutabilirler. Tasfiye bakiyesinin haczi de infisaha yeterlidir hatta satışının yapılıp yapılmaması da mühim değildir gene diğer ortak bunu önleyebilirler. Burada kolektif şirketle ilgili başka bir husus vardır kolektif şirkette ilk önce kar payına haciz konur oradan alacak temin edilemezse tasfiye payına haciz konur. Bu durum adi şirkette de varmış yani kesin olarak tasfiye payına haciz gerekmez kar payına haciz yapılır ve şirket infisah etmez. 4- Sürenin dolması (ancak şirket faaliyetlerine devam ediyorsa belirsiz süreli olur. Kolektif şirket infisah ederse ortaklar durumu ilan ederler ancak iflas ederse ilanı tasfiye memurları yapar. Tasfiye memurunun tayinini mahkemeden her hangi bir ortak isteyebilir. Önemli bir husus şudur ki tasfiye memurunu mahkeme atasa bile ortaklar oybirliği ile bu kişiyi azledebilirler. Adi şirketin ve kolektif şirketin fesih sebepleri 1- Ortakların fesih kararı (her zaman) 2- Ortağın feshi ihbarı (belirsiz süreli şirketlerde her ortağın 3 ay önceden ihbar ederek feshi hakkı vardır.) kolektif şirkette bu feshi ile ilgili ortağın kişisel alacaklısı da yetkilidir. 3- Haklı sebeple feshi ( bu durum şirket belirli süreli ya da belirsiz süreli olsun istenebilir. Burada feshi ihbara da gerek yoktur. Haklı sebep mahkemeden feshi istenebilir.) varsa Bir şirkete her ne şekilde mensup olan kişilerin birbirleri ile veya şirketle olan davalarında 5 yıl 3. kişiler ile aralarında olan davalarda ise 10 yıllık zamanaşımı süresi vardır. ULTRA VİRES KURALI: Şirketin amaç ve konu dışında hak sahibi olamayacağı ve borç altına giremeyeceğidir. Ticaret şirketlerinde 2 tür birleşeme olabilir. Ya yeni bir şirket altında birleşebilirle ya da bir şirket diğer şirketin himayesi altına girer. Ticaret şirketlerinin birleşmesi durumunda şirketin sadece hukuki varlığı sona erer. Diğer şirketin içinde varlığını sürdürür bu nedenle tasfiyeye tabi tutulmaz. BİRLEŞME: Yalnız aynı neviden olan şirketler arasında caizdir. Şu kadar ki, birleşme bakımından kollektif ile adi komandit şirketler ve anonim ile sermayesi paylara bölünmüş komandit şirketler, aynı neviden sayılır. ---- birleşme sözleşmesinin hüküm ve sonuç doğurabilmesi için kararın ticaret siciline tescil ve ilan edilmesi gerekmektedir. Bunda 3 ay sonra sonuç doğurur ancak alacaklıların onayı alınıp birleşme ilanla hemen de gerçekleştirilebilir. Yazılı olmalıdır ancak imzalar noterce onaylanmalıdır. TİP DEĞİŞTİRME; tip değiştirmede ise birleşme gibi bir sınırlama yoktur. Her şirket istediği şirket türüne dönüşebilir. Şirketin tip değiştirmesi sözleşme değişikliği ile olur. Değişiklik için oy aranı şirketten şirkete değişir. Eski şirket sona ermez yeni şirket eski şirketin devamıdır. Şirketin sorumluluğu zamana bakılarak belirlenir. Tip ŞİRKETLER HUKUKU ÖZET ÇALIŞMA NOTLARI 4/11 değiştirmeden önceki sorumluluklar o şirket türüne göre olmaya devam eder. BÖLÜNME: bu sadece AŞ ve LTD ŞTİ ler hakkında düzenlenmiştir. Tam bölünme (infisah) ve kısmi bölünme (sona ermeden) mümkündür. Bölünmede de birleşmedeki gibi ilandan sonra 3 ay beklenir. ( itiraz olacak mı diye) ya da alacaklıların onayı alınıp bölünme hemen de gerçekleştirilebilir. KOLLEKTİF ŞİRKET ŞİRKET Kolektif şirketin tarafından istenir. VE tescili KOMANDİT tüm ortaklar m. 158 - Tescil mükellefiyeti yerine getirilmeksizin şirket namına işlere başlanmış olduğu takdirde ortaklar giriştikleri işlerden dolayı üçüncü şahıslara karşı müteselsilen mesuldürler. Bir kollektif şirket mukavelesi akdolunmaksızın, şirketin nevini gösterir bir kaydı ihtiva etmese bile müşterek bir unvan altında üçüncü şahıslarla muameleye girişilmesi veya onlara karşı haksız bir fiil işlenmesi halinde de aynı hüküm caridir. Çünkü Kolektif şirkette ana sözleşme ile aksine bir hüküm konmazsa her ortak idarecidir. İdareciler ile temsilcilerin ayrı ayrı kişiler olabilmeleri de mümkündür. Bu durumda idarecinin 3. kişilerle sözleşme yapma yetkisi olmaz. Kolektif şirket ortakları şirket borçlarından dolayı iflasa tabidirler ancak kişisel borçlarından dolayı iflasa tabi değildirler. Ancak ortak şirketten önce iflas ettirilemez en erken şirketle birlikte iflas edebilir. Kolektif ortaklıkta sermaye taahhüdünü yerine getirmeyen ortaklardan tazminat talep edebilmek için ihtar çekilmesi gerekir ve böylece ortak temerrüde düşürülmüş olur. Kolektif şirket hakkında yapılan İcra takibi semeresiz kalırsa ortaklar doğrudan sorumlu olur. Kolektif şirkete şahsi emek ve ticari itibar gibi unsurların taahhüt edilmesi halinde bunların değerinin para olarak belirlenmesi gerekir. Bu husus kolektif şirketi adi şirketten ayıran en önemli husustur. Bir diğer husus da her ne kadar kolektif şirkette de ortakların müteselsil ve sınırsız sorumluluğu varsa da kolektif şirketin tüzel kişiliği olduğundan ortaklarının 2. derecede sorumlu olması durumudur. Kolektif şirkette her ne kadar ortaklar 2. derecede sorumlu olsalar da bu onların şahsi mallarına ihtiyadi haciz konmasına mani değildir. Kolektif şirketin sözleşmesinde eksiklikler olması nedeniyle kurulamamış sayılması nedeniyle adi şirkete ilişkin hükümler uygulanır. Fakat ortaklar müteselsilen ve sınırsız olarak sorumlu olmaya devam edeceklerdir. Ayrıca şirket sözleşmesi yazılı yapılmamış sözlü yapılmışsa daha doğrusu tescil yapılmamışsa iç ilişkide adi şirket hükümleri uygulanır. Bir kolektif şirket ortağının diğer ortaklardan izin almaksızın şirketle aynı konuda faaliyet gösteren başka bir şirkete sınırsız sorumlu olarak veya yönetici olarak girmesi rekabet yasağını ihlali oluşturur. Ancak rekabet yasağına ilişkin hükümler emredici değildir. Diğer ortaklar oybirliği ile izin verebilir izin vermeyen ortak ise kendisi tazminat isyebilir. Adi şirkette bazı olayların oy birliği ile olması gerekmesinden kaynaklanan problemden dolayı ŞİRKETLER HUKUKU ÖZET ÇALIŞMA NOTLARI 5/11 şirketin sona ermesi koll. Şirkette olmaz. Sıkıntı yaşadıkları ortağı çıkararak yollarına devam ederler. Rekabet yasağı ile ilgili dava açma süresi 3 ay her halde 1 yıldır. ANONİM ŞİRKETLER Bir şirketin kolektif mi komandit mi olduğu konusunda bir şüphe var ise şirketin kolektif olduğu kabul edilir. Adi komandit şirkete şahsi emek ve ticari itibar ancak komandite ortak tarafından getirilebilir. Bir komanditer şahsi emeğini ve ticari itibarını sermaye olarak koyamaz. Komanditer ortaklar şirketi yönetme ve temsil etme yetkisine sahip değildirler. Eğer şirket adına bir işlem yapmış iseler iyi niyetli 3. kişilere karşı sınırsız sorumlu gibi sorumlu olurlar. Yoksa şirkete hepten sınırsız sorumlu olmazlar. Komandite ortak ise kolektif şirketteki ortak gibi yetkili ve sorumludur. Paylı komandit şirkette idareci sıfatı alan komandite ortak sınırsız sorumlu olur idareci değilse payı kadar sorumlu olur. Paylı Komandit şirkette paylara bölünmüştür ve komanditerler bu payları serbestçe devredebilirler. Komanditer ortak denetçi olabilir bu denetleme yetkisi yılın belirli dönemlerinde mesai saatleriyle sınırlıdır. Olağanüstü durum varsa mahkemeden denetleme yetkisi isteyebilir. Kararlaştırılırsa komanditer ortaklar denetçi olabilir komandite ortak ise denetçi olamaz. Komanditer ortak rekabet yasağına tabi değildir ancak rekabet yasağını ihlal ederse şirketin defterlerini inceleme hakkını kaybeder. Adi ve kolektif şirket ortakları rekabet yasağına tabi iken AŞ de sadece Yönetim Kurulu üyeleri bu yasağa tabidir. Bankacılık, sigortacılık, finansal kiralama gibi işleri sadece AŞ ler yapabilir. Aynı şekilde yalnızca AŞ ler halka arz edebilirler ve hisse senetlerine borsada işlem gördürebilirler. Devlet memurları AŞ ye kurucu ya da ortak olabilirler ancak yönetim ve denetim de yer alamazlar. AŞ de ortağın defteri inceleyebilmesi GK açık izni veya YK kararı ile mümkündür. AŞ nin sermayesi belirli ve paylara ayrılmıştır. Esas sözleşmesinde bu yer alır. AŞ de esas kavram paydır. Halka açık AŞ ler SPK dan izin larak kayıtlı sermaye sistemine geçebilirler. Sermaye şirketine şahıs şirketlerinin aksine emek ve ticari itibar sermaye payı olarak getirilemez. AŞ tüzel kişiliği şirketin borçlarından bütün malvarlığı ile sorumludur. AŞ lerin kuruluşunda normatif ( kanuni usul) ve izin sistemi mevcuttu günümüzde ise bazı istisnaların dışında Sanayi Ve Ticaret Bakanlığı izni kaldırılmıştır. İzin sistemi şu anda bankalar, sigorta şirketleri, factoring ve leasing şirketleri, umumi mağazacılıkla uğraşan işletmeler, doviz birosu ve serbest bölge işletmek için kurulan işletmeler için kalmıştır. AŞ’LERDE ANİ KURULUŞ şirket sermayesinin tamamını taahhüt ederek hisseleri aralarında bölüşmek suretiyle seçtikleri kuruluş şeklidir. ŞİRKETLER HUKUKU ÖZET ÇALIŞMA NOTLARI 6/11 Ani kuruluşta yönetim kurulunun ve denetçilerin ana sözleşmede mutlaka belirtilmesi gerekir. AŞ’LERDE TEDRİCİ KURULUŞ sermayesinin en az %10 unun kurucular, diğer kısmının ise hazla arz yoluyla ya da çıkarılan hisse senetlerinin satılması ile olur. AŞ nin tedrici kuruluşunda İLK DENETÇİLERİN kuruluş genel kurulu tarafından seçilmesi zorunludur. Esas sözleşme ile atanamazlar. Ani kuruluşta ise denetçiler esas sözleşmede belirtilir. Kuruluş genel kurulu şirket tüzel kişilik kazanmadan yapılır. Tedrici kuruluşta yönetim kurulu için seçimlik hak vardır ana sözleşmede belirtilebilir belirtilmediyse YK üyeleri de kuruluş genel kurulunda seçilebilir. Yönetim kurulu üyeleri ve denetçiler bir seferde en fazla 3 yıl için atanabilirler AŞ de denetçiler en fazla 5 kişi olabilir. Yönetim kurulu da en az 3 kişiden oluşur. Yönetim kurulu üyeleri ve denetçiler bir seferde en fazla 3 yıl süreliğine atanabilirler. Halka arz yoluyla satılan hisse senetleri bedellerinin tam olarak ve nakden ödenmesi gerekir. Aynı sermaye veya taahhüt söz konusu olamaz. AŞ ler de kural olarak hisse senetleri tüzel kişilik kazandıktan sonra çıkarılır.ancak tedrici kuruluşta pay bedelini nakit ödeyenlere hisse senedi verilmek zorundadır. Bu nedenle tedrici kuruluşta tüzel kişilik kazanılmadan hisse senedi çıkarılmaktadır. Ayın sermaye kuruluş genel kurul toplantısında dikkate alınmaz çünkü zaten bu toplantıda getirilen ayın sermayenin değerini ölçmesi için bilirkişi seçilir. Sermaye olarak getirilen taşınmazın tescilini şirketin müdür kendisi yapabilir. Ancak sadece kolektif şirkette ortağın onayı aranır. Ani kuruluş ya da tedrici kuruluş olsun AŞ nin kuruluşu nakdi ya da ayni olur. Nakdi kuruluşta sermayenin tamamı nakdi ödenir.1/4 ü kuruluştan 3 ay sonra geri kalan kısmı 3 yıl içinde ödenir. Ayni kuruluşta kurucular gerek nakdi gerek ayni sermaye taahhütlerinin 1/4 ü kuruluştan 3 ay sonra geri kalan kısmı 3 yıl içinde ödenir. Kuruluş işlemleri tamamlanmadan önce her hangi bir sebepten dolayı şirketin kuruluşundan vazgeçilirse tescilden önce şirket namına muameleler yapanlar bu işlemlerden şahsen ve müteselsilen sorumlu olurlar. Bu gibi taahhütlerin ileride kurulacak şirket namına yapıldığı açıkça belirtilmiş ve şirketin ticaret siciline kaydından sonra 3 aylık dönem içinde bu taahhütler şirket tarafından kabul olunmuşsa yalnız şirkey sorumlu olur. Şirketin kuruluşu tamamlanamazsa kurucular arasında adi şirket bulunduğu varsayılır ve adi şirket hükümlerine göre tasfiye edilir. Sermaye olarak getirilen ayın payları 2 yıl geçmeden başkasına devredilemezler. Her yıl karın 1/20 sinin ödenmiş esas sermayenin 1/5 ini buluncaya kadar genel yedek akçe olarak ayrılması zorunludur. Yedek akçeler malvarlığının ortak unsurudur bağımsız değildirler. Ani kuruluşla kurulan AŞ’ ler 5 yıl geçmeden hisse senetlerini halka arz edemezler. Yönetim kuruluna üye seçilebilmek için ortak olma şartı aranmaz. Ancak seçilen üyenin ŞİRKETLER HUKUKU ÖZET ÇALIŞMA NOTLARI 7/11 göreve başlaması için pay alması gerekir. Kamu tüzel kişilerin yönetim kurulu üyesi olarak önerdiği kişiler için ortak olma şartı aranmaz. Yönetim kurulunu toplantıya sadece başkan ve onun yokluğunda başkanvekili çağırabilir diğer ortaklar ancak başkandan isteyebilir. Toplamtı yapılmadan alınan kararlar geçerli olmaz. AŞ yi devralan yönetim kurulu ve denetçilerin ilk işi kurucularının sorumluluğuna yo açacak durumun var olup olmadığının tespit edilmesidir. Kurucuların yönetim kurulu üyelerinin denetçilerin kuruluş nedeniyle tabi oldukları hukuki sorumluluk, şirketin tescili tarihinden 4 yıl geçmedikçe sulh ve ibra olamaz. Sulh ve ibraya ancak genel kurul karar verebilir. Ancak sermayenin 1/10 ununu temsil eden pay sahipleri (azınlık) sulh ve ibranın tasdikine muhalif iseler genel kurul sulh ve ibraya karar veremez.. buna olumsuz azınlık hakkı denilmektedir. Yönetim kurulu üyelerinin müteselsil sorumluluktur. sorumluluğu AŞ lerde yönetim kurulu üyesi mutlaka gerçek kişi olmalıdır. AŞlerde kurucuların kendilerine şahsi menfaat sağlaması kuruluştan doğan sorumluluk halleri arsına girmez. AŞ lerde imtiyaz pay sahiplerinin bulunduğu imtiyazlı pay sahipleri genel kurulu da vardır. Bu kurul genel kurul kararı ile alınan kararlarla imtiyazlı pay sahiplerinin sınırlandırılması veya ortadan kaldırılması durumunda toplanır. Alınan kararın icra edilebilir olması için bu kurulda da aynı çoğunlukla kabul edilmesi gerekir. Genel kurulu toplantıya çağırma yetkisi Yönetim Kuruluna, Yönetim kurulunun ihmali durumunda Denetçiler Kurluna aittir. Ancak sermayenin 1/10 ununu temsil eden azınlık da ilk önce YK dan genel kurulunu toplantıya çağırmasını ister kabul edilmemesi durumunda DK dan ister o da genel kurulunu toplantıya çağırmazsa, mahkemeden izin alarak genel kurulun toplanmasını isteyebilir. Kural olarak azınlığın istemi üzerine YK, GK toplantıya çağırmak zorundadır. Genel kurul yılda bir defa ve gerekli görülen hallerde olağanüstü toplanır genel kurulda alınan kararları yönetim kurulu icra eder. AŞ lerde genel kurulun toplantıya çağrılması esas sözleşmede belirtildiği gibi ve her halde TTSG de yayınlanma ile olur. Nama yazılı pay sahiplerinin zaten adresleri olacağından bunlara iadeli taahhütlü mektupla yapılır. Hamiline yazılı pay sahipleri ise senetlerini bırakır ve adreslerini bildirirlerse onlar da taahhütlü mektupla genel kurul toplantısına çağrılır. Yani toplantıya katılabilmeleri bir hafta önceden senedin teslimi ile mümkündür. Genel kurul toplantısında esas olarak gündeme bağlılık söz konusudur. Ancak gündem dışı konuların görüşülmesi aşağıdaki durumlarda mümkündür. 1- Görüşülecek hususa hiç kimsenin itiraz etmemesi 2- Yönetim kurulu üyeleri ve denetçilerinin görev sürelerinin sona ermesi durumunda yenilerinin seçilmesi gerektiğinde 3- YK üyeleri ve denetçilerinin aleyhine sorumluluk davası açılması talebi 4- Gündeme doğrudan bağlantılı bir konu Genel kurul toplantı yeter sayısı esas sermayenin ¼ üne sahip ortağın bulunmasıdır. 2. toplantıda nitelikli haller yoksa toplantı ŞİRKETLER HUKUKU ÖZET ÇALIŞMA NOTLARI 8/11 nisabı aranmaz. (üye sayısına değil paya göre değerlendirme vardır.) AŞ Genel kurulunda 1- Ortaklığın tabiiyetini değiştirmek 2- Ortakların taahhütlerini artırmak (sermayelerini değil) konuları görüşülecekse pay sahiplerinin veya temsilcilerinin tümünün hazır bulunması şarttır. 2. toplantıda da tümü olmalıdır. AŞ genel kurulunda şirketin Konusunun ve türünü değiştirmede ise il toplantıda 2/3 ikinci toplantıda !/2 ile toplanmalıdır. Bu kolektif şirkette yapılırsa tabiiyet değşikliği gibi olur ve tamamının onayı gerekir AŞ Genel kurulunda diğer bir ağırlaştırılmış nisap da diğer sözleşme değişiklikleridir (sermaye artırımı şirketin merkezinin değiştirilmesi gibi ) bu durumlarda ilk önce ½ sonra en az 1/3 aranır. Genel kurul toplantısında her pay sahibi oy kullanma hakkına sahiptir. Esas sözleşme ile bir paya birden fazla oy hakkı da tanınabilir. Ancak çok önemli bir husus vardır. Esas sözleşmenin değiştirilmesi için yapılan sözleşmede aksine hüküm olsa dahi her hisse senedinin ancak bir oy hakkı vardır. GK da verilmiş olan çekimser oylar teklif aleyhine verilmiş sayılır. Genel kurul toplantısı her hesap devresinin ardından 3 ay sonra yapılır. Bir pay üzerinde intifa hakkı varsa oy kullanma hakkı intifa sahibine aittir bir pay üzerinde rehin hakkı varsa oy hakkı payın malikine aittir. İntifa hakkı sahibine ortaklık payı verilmiş olmaz. GK toplantısında Hükümet Komiserinin hazır bulunmaması ve bu komiserin toplantı tutanağını imzalamaması Genel kurul toplantısının yok hükmünde olmasına neden olur. Ortakların genel kurul toplantısına katılabilmesi için belirli bir paya sahip olmaları gibi bir şart yoktur. Genel kurul toplantısının kanuna, esas sözleşmeye dürüstlük kuralına aykırı olması iptalini gerektirir. Şirketle işlem yapma yasağının yaptırımı butlan değildir. İzin ya da icazet verilerek geçerli hale getirilebilir Genel Kurul toplantısı kararlarına karşı dava açabilecekler, 1- Yönetim kurulu 2- Yönetim Kurulu Üyeleri (şahsi sorumluluğu doğmalıdır) 3- Denetçiler 4- Pay sahipleri de açabilir ancak pay sahiplerinin dava açabilmesi için aşağıdaki koşulların bulunması gerekir. a) Toplantıya katılıp karara muhalefet şerhi koymuşsa b) Oy kullanmasına haksız olarak izin verilmemişse c) Toplantıya davetin usulüne uygun yapılmadığını iddia ederse d) Toplantıya katılmaya yetkili olmayan kişilerin karara iştirak ettiğini iddia ediyorsa e) Gündemin gereği gibi ilan ve tebliğ edilmediğini savunuyorsa Yönetim kurulu tarafından açılan iptal davasında şirketi denetçiler temsil eder. Diğerlerinin açtığı davada şirketin temsili Yönetim Kuruluna aittir. ŞİRKETLER HUKUKU ÖZET ÇALIŞMA NOTLARI 9/11 AŞ lerde Genel kurulun sorumsuzluğu kuralı vardır kararlarına karşı açılan davalarda davalı genel kurul değil şirket olur. 2- Yıllık bilançonun Genel Kurulca tasdiki ile YK, denetçiler, müdürler ibra edilmiş olur. (Zımni ibra) Kural olarak yönetim kurulu kararlarına karşı iptal davası açılamaz. HAAO larda SPK ile ilgili işlemler bunun istisnasını oluşturur. HAAO lerin yönetim kurulu kararlarına karşı iptal davası açılması mümkündür. İbradan sonra genel kurul dava açamaz ancak pay sahipleri ve alacaklıların dava hakkı devam eder. Yönetim kurulunun oluşması şekilleri 1- Genel Kurul tarafından seçim 2- Esas sözleşme ile atama 3- Kamu tüzel kişiliğince atama 4- YK kendisinin yaptığı seçimle Yönetim kurulu üyelerinin bir veya birden fazlasının üyeliği düşerse YK Kurulu kendisi ilk genel kurul toplanıncaya kadar boş üyeliklerinin seçimi yapabilir ancak üyeliklerin boşalması ile toplantı yeter sayısı da kaybolursa mesela üyeliği 3 ten 2 ye düşmesi durumunda seçim yapma yetkisine haiz olmaz. Bu durumda denetçiler genel kurulu olağan üstü toplantıya çağırabilirler. AŞ genel kurulunda vekâleten oy kullanma mümkün iken yönetim kurulunda vekâleten oy kullanma mümkün değildir. Yönetim kurulu üyelerinin sorumluluğu şirkete, pay sahiplerinin sorumluluğu şirket alacaklılarına karşıdır. Yönetim kurulu üyeleri kusursuzluğun ispatı, ibra ve zamanaşımı yoluyla sorumluluktan kurtulabilirler. Zamanaşımı 2 yıldır her halde ise 5 yıldır. Yönetim kurulunun ibrası 2 şekilde olur 1- Genel kurul açıkça basit nisabla yönetim kurulunu ibra edebilir (açık ibra) Müdürler aksine esas sözleşmede hüküm bulunmadıkça yönetim kurulunca tayin ve azlolunurlar. AS de idare ve temsil yetkisi sadece murahhas müdüre devri mümkün değildir. Yanında mutlaka en az bir murahhas üye veya temsile yetkili bir yönetim kurulu üyesi görevlendirilmek zorundadır. AŞ de ortak olmayan temsil yetkisi verilmiş 3. kişiye murahhas müdür denir. AŞ lerde sermaye artırımı 2 şekilde olur. 1- Yeni payla çıkarılabilir. Bu paylarda ortakların öncelikli alım yetkileri vardır. 2- Varlıkları ve araçlarını sermayeye dönüştürebilirler. Sermaye azatlımı şekilleri ise şunlardır. 1- Payların nominal değerlerinin azaltılması 2- Birden çok payın birleştirilerek tek pay haline getirilmesi 3- Bazı payların itfa edilmesi Anonim Şirkette Azınlık Hakları: Olumlu azınlık hakları: a) Yönetici hakkında sorumluluk davası açılması isteyebilmeleri. Her ne kadar genel kurul dava açılmasına karar veremese dahi sermeye payını 1/10 u ŞİRKETLER HUKUKU ÖZET ÇALIŞMA NOTLARI 10/11 dava açılması yönünde karar vermişse denetçiler 1 ay içinde dava açmak zorundadır. Denetçiler de davalı ise şirkete bir kayyım atanır. b) 1/10 azınlık YK dan GK nın toplantıya çağrılmasını eğer GK zaten toplanıyorsa gündeme istedikleri maddenin eklenmesini isteme hakları vardır. c) Azınlık özel denetçi tayin edilmesini de isteyebilir. Azınlık bunun için paylara en az 6 aydan önce sahip olduklarını ispat etmelidir. Toplantıdan 2 yıl öncesine kadar olan işlemler özel denetçi tarafından incelenir. Olumsuz azınlık Hakları a) Sulh ve ibrada söz konusudur. Azınlık 1/10 genel kurulda yönetim kurulu üyelerinin ibrasında aleyhe oy kullanırlarsa ibra söz konusu olmaz. b) Azınlığın talebi üzerine bilançonun tasdiki hakkındaki müzakerelerin 1 ay sonraya bırakılmasına karar verilebilir. İdarecinin hilesi olmadığı sürece diğer ortakların işleme itiraz etmesi mümkün olmaz. İtiraz hakkı yokken sözleşmenin feshini yapmak zaten mümkün olmaz. Anonim Şirketin İnfisah sebepleri 1- Şirketin süresinin dolması (kolektif şirketten farklı olarak AŞ lerde faaliyetlere fiilen devam edilmesi suretiyle şirketin belirsiz süreli hale getirilmesi mümkün değildir.) 2- Şirketin amacına ulaşması ya da amacına ulaşmasını imkânsızlaşması 3- Pay sahibi sayısının 5 in altına düşmesi 4- Şirketin iflasına karar verilmesi 5- Esas sözleşmede belirtilen infisah sebeplerinde birinin gerçekleşmesi 6- Esas sermayenin 2/3 ünün kaybı Anonim Şirketin Fesih sebepleri 1- İradi fesih sebepleri; a) b) 2a) Birleşme ve devir, Genel kurul kararıyla fesih Mahkeme kararı ile fesih sebepleri 2/3 sermaye kaybında alacaklıların talebiyle fesih (genel kurul kalan miktarla devam edilmesi yönünde karar alırsa) b) Gerçek pay sahiplerinin 5 ten az olması (görünüşte 5 ten fazla görünmesine rağmen hakiki pay sahipleri aslında 5 ten az ise şirketin feshi için mahkemeye gidilir) c) Kanunen gerekli GK, YK, DK, denetçi gibi organların bulunmaması veya toplamaması (ilk önce süre verilir) --> bu husu dernekler için infisah sebebidir. d) Kanuna esas sözleşmeye ve kamu düzenine aykırılık AŞ nin haklı sebeple feshi mahkemeden istendiğinde bu haklı sebebin esaslı sözleşmede bulunması gerekir. Ortaklardan birinin kısıtlanması semeye şirketlerinde sona erme sebebi olamaz. Tasfiye halindeki şirket tasfiyenin sonuna kadar sınırlı olarak tüzel kişiliğini sürdürür. LİMİTED ŞİRKETLER Limited şirketlerin zorunlu organları 1- Ortaklar genel kurulu 2- Müdür veya müdürler 3- Denetçiler ihtiyari organdır ancak ortakların sayısı 20 yi geçmişse artık zorunlu organ olur. Limited şirketlerde sermaye payı için düzenlenen senetler özelliği itibari ile kıymetli evrak niteliğinde değildirler. ŞİRKETLER HUKUKU ÖZET ÇALIŞMA NOTLARI 11/11 Pay teslimi AŞ lerdeki gibi ciro + teslim şeklinde değil “ortakların vereceği izin ve pay defterine kayıt” la gerçekleştirilir. Limited şirket ortakları şirketin borçlarından dolayı sınırlı ve adi şekilde sorumludurlar. Ancak kamu alacakları bakımından özel düzenleme vardır her ortak şirkete getirmeyi taahhüt ettiği sermayeyi ödemiş olsa bile bütün sermayeleri ile sorumludurlar. Limited şirketlerde esas sözleşme ile yetkilendirilen ortak müdürün yetkilerin geri alınabilmesi için OY birliği gerekir. Limited şirketlerin esas sözleşmesinin değiştirilmesi 2/3 şirketin sona ermesi ¾ çoğunlukla olur. Ltd. Şti nin sermayesi AŞ ler gibi paylara bölünmüş değildir. Devir için bölme ve mirasın taksimi hali hariç olmak üzere ortağın sermayesi bölünmez bir bütündür. Müdür olan ortak başka bir işletme sınırsız sorumlu olarak, komanditer ortak olara ya da limited şirket ortağı sıfatıyla iştirak edemez. İstisnai olarak limited şirket ortaklarını sorumluluğu taahhüt ettikleri sermayeden daha fazla olabilir. Bu durumlar: 1- Açığı kapama 2- selef sıfatıyla sorumluluktur. Madde 531 - Çıkarılan ortağın payı paraya çevrildiği halde elde edilen para şirkete olan borcuna yetmezse, adı geçen ortağın pay defterine kaydedildiği tarihten önce beş yıl içinde pay defterine kayıtlı bütün selefleri aradaki farktan dolayı şirkete karşı ikinci derecede mesul olurlar. Ancak, çıkarma tarihine göre en az on yıl evvel ortak sıfatını kaybetmiş olanlar bu hükümden müstesnadır. Bu mesuliyet kayıt sırasına göre olup ödemede bulunan eski ortağın, kendisinden önce gelen kimselere rücu hakkı vardır.) AŞ lerin payının asgari itibarı 500 lira ve LTD Şti de 25 lira dır Tasfiye aşamasına giren AŞ nin paydaşlarının oy hakkı sona ermez. Ortak sayısının 20 den az olduğu limited şirketlerde toplantı yapma zorunluluğu yoktur. Ortaklar oylarını yazılı olarak bildirebilirler.
