farklı terbiye işlemlerinin karbon ayak izlerinin karşılaştırılması

FARKLI TERBİYE İŞLEMLERİNİN KARBON AYAK İZLERİNİN KARŞILAŞTIRILMASI
Ali RÜZGAR-BUTEKOM
• BUTEKOM HAKKINDA
• TEKSTİL ve ÇEVRE
• METOD: YAŞAM DÖNGÜSÜ DEĞERLENDİRMESİ
• DEĞERLENDİRME: PES ve PES-KETEN KUMAŞIN KARŞILAŞTIRILMASI
SUNUM AKIŞI
• Sektöre vizyon belirlemek amacıyla 2007’de UTİB Tekstil Teknolojileri
Çalışma Grubu kuruldu. Yapılan çalıştaylar sonucunda bir AR-GE
Merkezi ihtiyacı ortaya konuldu
• Tekstil ve Konfeksiyon Sektörüne hizmet eden ve sanayiciler
tarafından kurulmuş ortak Araştırma-Merkezi
• % 50 BTSO ve % 50 UİB ortaklı
BTSO
50%
UTİB
37%
UHKİB
13%
BUTEKOM Hakkında
• «TEKSTİL ve TEKNİK TEKSTİL MÜKEMMELİYET MERKEZİ» projesi
• Kalkınma Bakanlığı ve BEBKA
destekli
Güdümlü
Proje
desteği
• Bütçe :
10.000.000 TL
• Proje Süresi:
Şubat 2015 – Şubat 2017
BUTEKOM Hakkında
Temel Faaliyetlerimiz
BUTEKOM Hakkında
2011
Bursa Bölgesi Tekstil Ve Hazır Giyim Üreticilerinin Yaşamsal Döngü
Değerlendirmesi Yöntemi İle Çevresel Yüklerinin Hesaplanması, Eko-Etiket Alt
Yapısının Oluşturulması Projesi-BEBKA
2012
Tekstil Terbiye Sektöründe Temiz Üretim İçin Örnek Modellerin
Oluşturulması Projesi-KOSGEB
SEKTÖRE YÖNELİK
ÖLÇÜMLER
TÜBİTAK 1501
TEKSTİL ve ÇEVRE
Küresel Isınma
Akarsu ve denizlerin kirlenmesi
Atıklar
Toprak kirliliği
Ormanlık alanların azalması
Ozon tabakasının incelmesi
Doğal kaynakların sınırlı olması ve hızla tükenmesi
Biyoçeşitliliğin azalması
TEKSTİL SEKTÖRÜNÜN ÇEVRESEL ETKİLERİ
1 Adet
T-Shirt
2720
Litre Su
waterfootprint.org
• YDD beşikten mezara kavramıyla
yaklaşır.
 Hammadde Eldesi
 Üretim
 Nakliye
 Tüketim
 Bertaraf
 Geri kazanım
• Uluslararası ISO 14040 serisi
standartlara göre standardize
edilmiştir.
YAŞAM DÖNGÜSÜ DEĞERLENDİRMESİ
• Beşikten mezara
• Ara basamaklar arası (kapıdan kapıya)
Amaç
ve
Kapsam
Envanter Analizi
Etki
Değerlendirmesi
Yorumlama
Uygulamalar:
•Ürün etki ölçme
•Ürün geliştirme ve
iyileştirme
•Stratejik Planlama
•Karar verme
•Pazarlama
•Diğer
•Teknik
•Ekonomik
•Pazar
•Sosyal
DEĞERLENDİRME
• Bu çalışma «TEKSTİL TERBİYE SEKTÖRÜNDE TEMİZ
ÜRETİM
İÇİN
ÖRNEK
MODELLERİN
OLUŞTURULMASI» projesinin bir parçasıdır.
• Proje uygulama : 2012-2013
• Avrupa Girişimciliği
ülkemizi temsil etti.
Teşvik
Ödülleri
2014’de
• Avrupa’ da kurul tarafından seçilen en iyi üç proje
arasında yer aldı.
• Firmalarda yeni yatırım yapmadan, MET’leri
uygulayarak, su ve enerjiden %50-60’lara varan
kazanımlar sağlanmıştır.
• YDD analizi ISO 14040 standartlarına göre yürütülmüştür
• YDD analizinde SimaPro7 programı kullanılmıştır
• EcoInvent veritabanından yararlanılmıştır
• Çevresel etkilerin hesaplanmasında CML2 Baseline metodu ve Cumulative
Energy Demand metodu kullanılmıştır.
• CML2 Baseline Metodu
 Doğal Kaynakların Tükenmesi (kg Sb eq)
 Asidifikasyon (kg SO2 eq)
 Ötrofikasyon (kg PO4 eq)
 Küresel Isınma Potansiyeli (GWP100) (kg CO2 eq)
 Ozon Tabakasının İncelmesi (ODP) (kg CFC-11 eq)
 İnsan Sağlığına Etkiler (kg 1,4-DB eq)
 Akarsu Ekotoksisitesi (kg 1,4-DB eq)
 Deniz Suyu Ekotoksisitesi (kg 1,4-DB eq)
 Karasal Ekotoksisite (kg 1,4-DB eq)
 Fotokimyasal Oksidasyon (kg C2H4 eq)
2
1m Kumaş
FONKSYİONEL BİRİM
%100 PES Perdelik
Kumaş
%20 Keten, %80
PES Perdelik
Kumaş
Ön Hazırlık
Ön Hazırlık
Apre
Kasar
Kalite Kontrol
Boyama
Kurşun
Dikme
Kalite Kontrol
Ambalajlama
Kurşun
Dikme
Depo
Ambalajlama
Depo
+Doğalgaz
+Mak. Elektriği
PROSES A
-Havaya Emisyonlar
-Kumaş Atığı
+İklimlendirme
+Mak. Elektriği
+Baskı Boyası
PROSES B
-Atık Su
+Doğalgaz
+Mak. Elektriği
+Ambalaj
PROSES C
-Havaya Emisyonlar
ENERJİ SARFİYATLARI KARŞILAŞTIRMA
POLYESTER
KETEN/POLYESTER
Elektrik
28,0827 x10-3 kwh
51,318 x10-3 kwh
x 1,83
Doğalgaz
0,0069 m3
0,0238 m3
x 3,45
3,0754 MJ
x 4,72
Kümülatif Enerji 0,72 MJ
ENERJİ SARFİYATI
Polyester
2,46
m3
Keten/Polyester
2,03 m3
SU SARFİYATI
%85 Taşarlı Yıkama
Apre için: 0,36 m3
Taşarlı Yıkama için: 2,1 m3
Fotokimyasal Oksidasyon (kg C2H4 eq)
Karasal Ekotoksisite (kg 1,4-DB eq)
Deniz Suyu Ekotoksisitesi (kg 1,4-DB eq)
Akarsu Ekotoksisitesi (kg 1,4-DB eq)
İnsan Sağlığına Etkiler (kg 1,4-DB eq)
Ozon Tabakasının İncelmesi (ODP) (kg CFC-11 eq)
Küresel Isınma Potansiyeli (GWP100) (kg CO2 eq)
Ötrofikasyon (kg PO4eq)
Asidifikasyon (kg SO2 eq)
Doğal Kaynakların Tükenmesi (kg Sb eq)
0%
10%
20%
POLYESTER
30%
40%
50%
60%
POLYESTER/KETEN
ÇEVRESEL ETKİLER
70%
80%
90%
100%
ETKİ KATEGORİLERİ
PES
KETEN/PES
% FARK
Doğal Kaynakların Tükenmesi (kg Sb eq)
0,0003
0,0014
76,16 PES/KET daha fazla
Doğalgaz kullanımı
Asidifikasyon (kg SO2 eq)
0,0002
0,0006
74,06 PES/KET daha fazla
Ötrofikasyon (kg PO4 eq)
0,0001
0,0003
56,18 PES/KET daha fazla
Doğalgaz kullanımı
Kostik kullanımı ve
doğalgaz
Küresel Isınma Potansiyeli (GWP100) (kg CO2 eq)
0,0272
0,0844
67,75 PES/KET daha fazla
Ozon Tabakasının İncelmesi (ODP) (kg CFC-11 eq)
3,9691 x10-9 3,6872 x10-7
98,92 PES/KET daha fazla
FARKIN KAYNAĞI
Doğalgaz kullanımı
Kullanılan solvent
(tetraklor etilen)
Hidrojen peroksit(kasar)anthraquinone, kurşun
ve doğalgaz kullanımı
İnsan Sağlığına Etkiler (kg 1,4-DB eq)
0,0208
0,0453
54,02 PES/KET daha fazla
Akarsu Ekotoksisitesi (kg 1,4-DB eq)
0,0190
0,0311
38,77 PES/KET daha fazla
Deniz Suyu Ekotoksisitesi (kg 1,4-DB eq)
41,925
70,873
40,84 PES/KET daha fazla
Karasal Ekotoksisite (kg 1,4-DB eq)
0,0002
0,0004
54,03 PES/KET daha fazla
Doğalgaz kullanımı
Asetik asit, kostik
kullanımı
Kostik, solvent ve
doğalgaz
18,06 PES/KET daha fazla
Doğalgaz kullanımı
Fotokimyasal Oksidasyon (kg C2H4eq)
3,1674 x10-5 3,8657 x10-5
ÇEVRESEL ETKİLER
• Her iki kumaşın da çevresel etkisinin enerji tüketimiyle orantılı
olarak arttığı gözlenmiştir.
ENERJİNİN ETKİSİ
• Her iki proseste de deniz suyu
ekotoksisitesi oldukça yüksek
çıkmıştır.
• Bu etkinin nedeni elektrik kullanımı
ve ülkemizde üretilen elektriğin linyit
gibi çevresel yükü yüksek enerji
kaynaklarından elde ediliyor
olmasıdır.
AKARSU VE DENİZ EKOTOKSİSİTESİ
• Doğal kaynakların tükenmesi kategorisinde de doğalgaz ve elektrik
tüketimi etkilidir.
• Keten/polyester karışımı kumaşta bu etkinin daha yüksek çıkmasının
sebebi, daha fazla doğalgaz ve elektrik tüketimidir.
DOĞAL KAYNAKLARIN TÜKENMESİ
• Her iki prosesin küresel ısınma potansiyelleri (karbon ayak izleri)
karşılaştırıldığında, Keten/polyester karışımı kumaşın %67,75
oranında daha yüksek olduğu görülmektedir.
KÜRESEL ISINMA POTANSİYELİ
• Keten/polyester karışımı kumaşın küresel ısınma etkisi %55,6 oranında
enerji tüketiminden kaynaklanmaktadır.
• %10,4’ü ise kalite kontrol bölümünde kullanılan bir solventin bileşiminde
bulunan tetrakloretilen’in üretiminden kaynaklanmaktadır.
• Yüzdelik dilimin geri kalan kısmı ise kullanılan kimyasallar, ambalajlar, kurşun
kullanımı gibi çeşitli başlıklarda küçük yüzdeliklere bölünmüştür.
%55,6
Enerji
%10,4
Solvent
Kullanımı
%3,18
Kurşun
Kullanımı
%30,82
diğer
0,0844
kg CO2eq
KETEN POLYESTER-KÜRESEL ISINMA POTANSİYELİ
• Polyester kumaşa uygulanan prosesin karbon ayak izi incelendiğinde,
etkinin %84,2’sinin enerji tüketiminden kaynaklandığı görülmektedir.
• Etkinin %9,62’si ise perdelik kumaşın alt kısmını ağırlaştırmak için dikilen
kurşunun üretiminden kaynaklanmaktadır.
%84,2
Enerji
%9,62
Kurşun
Kullanımı
%6,18
diğer
0,0272
kg
CO2eq
POLYESTER-KÜRESEL ISINMA POTANSİYELİ
SU
%100 Polyester Perdelik
Kumaş
%20 Keten %80 Polyester
Perdelik Kumaş
Keten/Polyester karışımının çevresel etkisi ko-jenerasyon
sistemi ile düşürülmüştür.
KARŞILAŞTIRMALAR
ELEKTRİK
SOĞUK BANYO
AĞARTMA (KASAR)
DOĞALGAZ VE BUHAR
KULLANIMI
BULUNMAMAKTA
BOYAMA
%100 Polyester Perdelik
Kumaş
%20 Keten %80 Polyester
Perdelik Kumaş
• Keten/Polyester karışımı kumaşa uygulanan ağartma ve boyama
işlemleri çevresel yükü arttırmaktadır.
• Bu işlemlere ara kurutmalar da eklenmiştir.
• Su, buhar ve elektrik sarfiyatı artmıştır.
PROSES FARKI
Elektrik tüketiminin
%52.5’ini
Su tüketiminin
%68.18’ini
AĞARTMA
Doğalgaz tüketiminin
%47.9’unu
Elektrik tüketiminin
%44.2’si
Su tüketiminin
%31.8’i
Su tüketiminin tamamı
BOYAMA
Doğalgaz tüketiminin
%52.5’i
Elektrik tüketiminin %96.7’si
PROSES FARKI
Doğalgaz tüketiminin tamamı
• İki farklı proses seçilerek, çevresel etkilerin enerji kaynağına bağlı olarak değişimi incelenmeye
çalışılmıştır.
• Ko-jenerasyon sistemi kullanılması firmaların hem işletim maliyetlerini azaltmakta hem de
çevresel yüklerini önemli ölçüde düşürmektedir.
• Kullanılan enerji miktarı ve enerjinin kaynağı türü ürün çevresel etkisine en büyük etkiyi yapan
faktörlerdir.
• Dolayısıyla çevresel etkinin düşürülmesi açısından enerji verimliliği projelerinin önemli bir yere
sahip olduğu görülmektedir.
• Temiz enerji kaynakları ürünün toplam çevre yükünü önemli ölçüde düşürmektedir.
• Bu durum ürüne yönelik çevresel belgelerde önemli bir avantaj sağlayacaktır.
SONUÇ
Ali RÜZGAR
[email protected]
www.butekom.org
TEŞEKKÜRLER