Sosyal Etki Uyma ve İtaat

Sosyal Etki
Uyma ve İtaat
Araş. Gör. Büşra Alparslan
Sosyal Etki
• Sosyal etkinin oluşacağı ortamlar
– Kişiler arası iletişim
– Birey – grup iletişimi
– Basın yayın aracılığı ile oluşan sosyal etki
Kişiler arası iletişim
• Birebir iletişim
• Yüzyüze iletişim
• Sosyal medya?
Bireyin Grubu Etkilemesi
• Aynı anda birden fazla hedef (grup)
• Örneğin politikacı > halk
• Propaganda
Basın Yayın
• Kaynak herhangi biri/şirket/ideoloji/vs. olabilir
– Yeni Akit vs. Birgün
• Kişilere ulaşır ama kişisel değildir
• Kaynak kişi olarak tanımlanamayabilir, fiziksel
olarak yakın değildir
• sosyal medya?
Sosyal kurallar ve sosyal roller
• Nasıl davranmalıyız?
• Sosyal olarak öğrenilmiştir
• Uygunluk
1.
2.
Yaygın olan davranışlar
Toplumca onaylanır
Havaalanı davranışı
İş görüşmesi davranışı
Öğretmen davranışı
Bkz. Şemalar
+ Kolaylık sağlar
- Kişiyi bu kurallara uymaya zorlar
Sosyal kurallar
• Zimbardo 1972
• Stanford hapishane deneyi
• http://unutulmazfilmler.co/das-experimentdeney.html
Sosyal kurallar değişir mi?
• Ruby Bridges, 1960, New Orleans
Imam Daayiee Abdullah, Washington DC
Sosyal etkinin temelinde ne vardır?
• Sosyal kurallara bağlı sosyal etki
– Sevilme, kabul görme, vs.
• Bilgiye dayalı sosyal etki
– Doğruyu gözleyerek bulma ihtiyacı
Uyma
• Sherif (1936)
• Otokinetik etki deneyi
• Asch (1956)
• Çizgiler deneyi
Uyma davranışının temelinde ne
vardır?
• Kişilik özellikleri
–
–
–
–
Sevilme ihtiyacı
Gruptan farklı olma ihtiyacı
Kontrol ihtiyacı
Olumlu benlik sunma ihtiyacı
• Grubun üye sayısı
– Netlik yoksa nicelik belirleyicidir
• Sosyal destek
– örgütlenmek
• Grup birlikteliği
– Sevgi ve bağlılık
• Kişinin konuya ilgisi
– Ne kadar bilirsen o kadar keskin olursun
• Kültürlerarası farklılık
– ???
İtaat
• Otorite neden otoritedir?
• Otoriteye boyun eğen insanlar nasıl
insanlardır?
• Kötü insanlar var mıdır?
• Bickman, 1974
– üniforma üniformadır
• Wilson, 1968
– Profesör dediğinin boyu uzundur
Yıkıcı İtaat
• Cialdini, 1993
– Willson ve arkadaşlarının tren yolu eylemi, 1987
• Adolf Eichmann
• 1961
Milgram, 1963
Milgram, 1963
İtaat etmeyi etkileyen unsurlar
•
•
•
•
•
Prestij
Kurbana fiziksel yakınlık
Otoriteye fiziksel yakınlık
Kişisel sorumluluk
Otoriteye itiraz eden diğer kişiler
Yıkıcı itaat nasıl azaltılır?
• Sorumluluk duygusu
• Emirlerin yıkıcı olduğunda yerine
getirilmemesi
• Otoritenin kararlarının sorgulanması
• İtaatin nasıl işlediği hakkında bilgi sahibi olmak