Bağlı Veri: Veri Ağının Yapı Taşı Fatih Tekbacak İlker Korkmaz @ İYTE Bilg. Müh. @ İEÜ Bilg. Müh. Sunum Akışı 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. Giriş Temel Kavramlar Bağlı Veri ve Tarihçesi Bağlı Veri Kullanımının Amacı ve Getirileri Bağlı Veri İlkeleri Bağlı Veri ile İlgili Aktörler ve Örnek Senaryo Bağlı Veri Bulutu Sonuç Anlamsal Olmayan Veriyi Bütünleştirmek Bizer, C.: Evolving the Web into a Global Data Space, BNCOD2011 Temel Kavramlar • • • • Bağlı Veri Anlamsal Web Veri Ağı Ağdaki Veri Veri Bütünleştirme Bizer, C.: Evolving the Web into a Global Data Space, BNCOD2011 Örnek RDF Çizgesi Bağlı Verinin Tarihçesi Tim Berners Lee tarafından kavramsallaştırılmıştır. The World Wide Web • HTTP • HTML 1992 The Semantic Web Vision • RDF • Semantic Web Stack 1998/9 Web 2.0 / The Social Web • Tagging • Crowd Sourcing The Web of Data (Linked Data) • VoID • DBpedia 2003 Conlan, O., O’Connor, A.: Publishing to the Semantic Web 2006 Semantic Web • Reasoning • Logic, Rules • Trust ???? Bağlı Veri Kullanımının Amacı • Zaten web ortamında bugüne kadar yapısal olmadan hazırda tutuluyor olan verileri kullanmak yerine, neden verileri yapılandırılmış bir biçime dönüştürüp kullanalım? • Ağdaki veriyi kullanmak yerine veri ağını kullanmanın getirisi ne olacaktır? • Bağlı veri sayesinde, tüm veriler temel olarak aynı yapısallık kurallarına göre oluşturulup yayımlandığı üzere daha verimli bir şekilde tüketilebilir. Bağlı Veri Kullanımının Getirileri • • • • Tek tip veri modeli Veri kaynağına erişim Tutarlılık Bütünleştirilebilirlik Bağlı Veri İlkeleri • Varlıkların isimleri olarak URI kullan. • İnsanların o isimleri arayabilmeleri için HTTP URI kullan. • Birisi bir URI aradığında, standartları (RDF, SPARQL) kullanarak yararlı bilgi sağla. • Başka URI’lere bağlar ekle ki daha fazla şey keşfedebilsinler. Berners-Lee, T., "Linked Data", whitepaper published in 2006, http://www.w3.org/DesignIssues/LinkedData.html Bağlı Veri ile İlgili Aktörler • Veri Yayımlayıcısı • Veri Tüketicisi Veri Yayımlayıcısı • • • • • Bağlı veri ilkelerini özümsemelidir. Verinin ilişkili olduğu alanda uzman olmalıdır. Uygun URI tanımlarını seçmelidir. Veri yayımlama altyapısını oluşturmalıdır. Yayımladığı veri kümesini diğer veri kümeleri ile bağlamalıdır. Heath, T., Bizer, C., Linked Data: Evolving the Web into a Global Data Space, Morgan & Claypool (2011). Veri Tüketicisi • Keşif • Erişim • Veri İşleme • Ajans ve oyuncu ilişkisini aktaran örnek bir senaryo Heath, T., Bizer, C., Linked Data: Evolving the Web into a Global Data Space, Morgan & Claypool (2011). Farklı Senaryolar • Şirketlerin personel bilgi sistemi için gerekli olan yayımlanmış özlük (nüfus) bilgilerinin ve adli sicil bilgilerinin bağlı veri entegrasyonu • Sosyal medyada kişilerin halka açık sunduğu görsel veya metin bazlı bilgilerin, “dbpedia” benzeri veri kümelerindeki ilgili kişilere ait URI ifadelerine bağlanması • Doktorlar tarafından yayımlanan hastalık semptomlarının ve ilaç şirketleri tarafından yayımlanan ilaç bilgilerinin bağlı veri entegrasyonu 2007’de Bağlı Veri Bulutu Bizer, C.: Evolving the Web into a Global Data Space, BNCOD2011 2014’te Bağlı Veri Bulutu http://lod-cloud.net/ , 02.02.2015 Sonuç • Bağlı veri bulutunun hızlı değişimi • Oluşum – Global veri uzayı • Yakın gelecekte odaklanılabilecek noktalar – Global veri uzayında ihtiyaç duyulan servisler • Veri erişimi, bütünleştirme ve depolama katmanına yönelik: – Sözlük eşleme, varlık çözümleme, kalite değerlendirme. ... Teşekkürler Soru-Cevap