meslek hastalıkları dersi 8-14 ünite arası finallere kadar

MESLEK HASTALIKLARI DERSİ 8-14 ÜNİTE ARASI FİNALLERE KADAR
ÜNİTE 8
MESLEKİ GENİTOÜRİNER SİSTEM HASTALIKLARI
***Genitouriner sistemi ilgilendiren hastalıkların en ciddisi ureme sağlığının etkilenmesidir. Ureme sağlığı ile
ilgili sorunların dağılımına bakılırsa %50 kadına, %30 erkeğe ve %20 her iki cinse de bağlı olduğu gorulur. Ancak
son yıllarda yapılan araştırmalar erkekten kaynaklı problemlerin hızla arttığı, hatta kadınlar ait problemleri
gectiği soylenmektedir
MESLEKİ MESLEKİ GÜSH’NİN SINIFLANDIRILMASI
1.Genital Sistem Hastalıkları;
a. Erkek genital sistem hastalıkları
b.Kadın genital sistem hastalıkları
2.Uriner Sistem Hastalıkları
GENİTAL SİSTEM HASTALIKLARI
***ABD’de yapılan bir araştırmada benzer bir işte çalışan ve bir yıl boyunca düzenli cinsel ilişkiye rağmen çocuk
sahibi olamayan çiftlerin %10’una yakınında problemin mesleksel olabileceği düşünülmüştür.
***Sperm uretimi uzerine etkilerden biri de yuksek ısı maruziyetidir. Yuksek ısı maruziyeti erkeklerde
spermatogenez veya epididimal Fonksiyon bozukluğu bozabilir. Cam ve camdan eşya uretimi, seramik işleri,
metal--‐dokum endustrisinde calışan erkeler aşırı sıcaklığa maruz kalırlar.
KARBONMONOOKSİT ZEHİRLENMESİ
Tabloda gozlenen karbonmonoksit zehirlenmesi ülkemizde sık gozlenmekte olup gebelikte maruz
kalındığında anneden bebeğe gecerek fetusa ulaşır. Fetusta anneye oranla 1.5 kat daha fazla bulunur. Yani
anne zehirlenme belirtileri gostermemesine rağmen bebek daha once etkilenmiş demektir.
MESLEKİ ÜRİNER SİSTEM HASTALIKLARI
BÖBREKLER:Bobrek, iş yerinde akut, kronik veya son donem bobrek yetersizliğine (SDBY) neden olabilen toksik
maddelere (Ağır Metaller, Organik Kimyasallar, Pestisitler, diğer Ksenobiotikler) maruz kalabilir
KARBON TETRAKLORÜR: Endustriyel cozucu olarak kullanılır. karaciğer, kemik iliği, kan, beyin ve bobreğe
yuksek konsantrasyonda dağılır ve toksik etki yapar. Eğer etil alkol veya diğer alkollerle tuketilirse toksisite
gelişir. Dolayısıyla kronik alkolizm bu ajanın toksisitesini artırır.
KLOROFORM:Karbontetraklorurden daha nefrotoksiktir. Alkol ya da diğer eksojen ajanların metabolizmasını
artıran maddelere onceden maruz kalma sonucu bu toksisite gelişebilir.
TRİKLORETİLEN: Anestezik ajan olarak kullanılabildiği gibi endustriyel kullanımı da vardır. Bu ajanın
inhalasyonu daha cok temizlik icin cozucu olarak kullanmasına bağlı olur ve renal hasar gelişir.
TETRAKLORETAN:Seluloz asetat icin mukemmel bir cozucudur ve en toksik halojen hidrokarbondur.
VİNİL KLORİD: Toksisitesi karbon tetraklorurunkine benzer. Plastik imalatında kullanılan bir monomerdir.
Cozucu olarak kullanılmaz.
ETİLEN KLORİDİN: Cozucu olarak kullanılır. Diğer hidrokarbonlardan daha toksiktir. Diğerlerinin aksine deriye
kolayca penetre olabilir ve lastik eldivenlerden emilebilir
DİOKSAN: Renksiz ve hafif kokulu suda kolay cozunebilir. Sinsice toksisite oluşturabilir. Hasta klinik olarak
iştahsızlık bulantı kusma ile gelir. İdrar cıkışı hastalığın 3. Gununde azalır. İdrar kan ve albumin icerir.
TOLUEN:Yapışkan koklayıcıları gibi maddenin kotuye kullanımında akut renal hasar ve distal renal tubuler
asidoz beraber gorulur.
FENOL (KARBOLİK ASİT):Akciğerlerden ve deriden emilir. Şiddetli intoksikasyonda albumin atılımı artabilir.
Hastalarda konvulziyonun takip ettiği hipotermi gorulebilir.İdrar koyulaşabilir (idrarın rengini yeşil veya
kahverengi) ve oliguri gelişebilir.
ARSİNE (ARSENİK FORMU): Arsine ağır gazdır ve arseniğin en nefrotoksik formudur. Genellikle komur ve metal
işleme operasyonları sırasında arsenik uzerinde asitlerin etkileşimiyle oluşur. Arsine hemotoksiktir. İlk belirti
*** İle gösterilen alanlar soru çıkma olasılığı yüksek alanlardır.
Sayfa 1
abdominal kramp, bulantı ve kusmadır. Nefrotoksisite renal yetmezlik, akut tubuler nekroz, sekonder
hemoglobinuri ile sonuclanır.
FOSFOR: Sadece birkac miligram fosforun yenmesi akut karaciğer ve akut renal nekroz yapabilir. Kronik
maruziyet proteinuri ile sonuclanmasına rağmen bobrek fosfordan primer etkilenen organ değildir.
KURŞUN: Benzine katkı olarak kullanılan organik kurşun, nefrotoksik olmamasına rağmen yanma urunleri
nefrotoksiktir. Kronik renal disfonksiyon yapar. Erken donemde, Fankoni Sendromu yapar. (Aminoasiduri,
fosfaturi, glikozuri) Son donem yeni bulgular esansiyel hipertansiyonu ve renal hasarı olan bir cok hastada
kurşun intoksikasyonunu akla etirmektedir.Uriner kurşun atılımı periyodik olarak olculmelidir. 24 saatlik
idrarda kan kurşun duzeyi 80mgr/dl altında olmalıdır. Kan kurşun seviyesi 40 mikrogram/dl’yi aşıyor ise dikkatli
olunmalıdır. Eğer tedaviyle kurşun atılımı bir kere normal aralığına indirilirse tedaviye devam etmeye gerek
kalmaz.
KADMİYUM: Cinko, kurşun ve bakır cevherlerinde bulunur. Gıda yoluyla alınır, alınan kadmiyumun %25 i
emilir. Yaşla birlikte vucuttaki birikimi artar. Biriken kadmiyum %40--‐80 karaciğer ve bobrekte saklanır, ucte
biri yalnızca bobrektedir. Kadmiyumun insanda 10--‐20 yılı aşkın yarılanma omru vardır. Kadmiyum yuksek
konsantrasyonda sadece bir tek karşılaşılmada akut tubuler nekroz yapabilir.
CIVA: Toksisite cıva iceren pestisitlere maruziyetten sonra (genellikle cıva dumanı veya buharının inhalasyonu
sonucu) olur. Cıvanın 2 değerli bileşiği yendiğinde tamamen nefrotoksiktir. Cıva proksimal tubulde birikir ve
1mg/kg kadar duşuk dozda bile akut renal hasar yapabilir. Cıva maruziyetini takiben proliferatif glomerulonefrit
ve minimal değişimle nefrotik sendrom rapor edilmiştir.
BERİLYUM:Berilyuma maruziyetine; elektronik tup imalatı, seramik imalatı, florasan ışık ampul yapımı, metal
dokumhanelerinde karşılaşılır.Bağırsaklardan zayıf emilir, vucuda asıl giriş yolu solunum yoludur. URANYUM:
Uranyum tuzları intravenoz verildiğinde cok yuksek nefrotoksiktir ve tubuler nekroz yapar.
DEĞERLENDİRME SORULARI
1-Aşağıdakilerden hangisi gebelik döneminde sıklıkla gözlenen en ağır zararlanmalardan biri değildir?
a) Bebekte gelişme geriliği
b) Duşuk
c) Cocukta doğum sonu anomaliler
d) Dollenme kusurları
e) Doğum sonu bebekte malign hastalık gelişimi
2. Aşağıdakilerden hangisi mesleksel genitoüriner enfeksiyon hastalıkları maruziyetinin takibinde kullanılan
arametrelerden biridir?
a) Calışılan toplam yıl
b) Ureme sağlığı bilgileri
c) Ortam radyasyon olculeri
d) Gecirilmiş enfeksiyonlar
e) rtam sıcaklık takibi
3. Mesleksel genitoüriner sistem hastalıklarından korunma yollarında değildir?
a) Gebelik ve analığın calışmaya engel olmaması
b) Doğum sonrası işe donuş garantisinin olması
c) İsteğe bağlı olarak ucretsiz izin hakkı verilmesi, doğum sonrası izin bitiminde işe donmeye zorlanmaması d)
ebelikte ucretin azaltılmaması
e) Calışma hayatında cinsiyet ayrımı yapılmaması
4. Üreme sağlığında en çok etkilenen cinsiyetler aşağıdakilerden hangisidir?
a) % 10 Erkek
b) % 30 Kadın
c) % 20 her iki cins
d) % 70 Erkek e) % 30 Erkek
5. Oligospermiye neden olan radyasyon dozu kaçtır?
a) Ovogenezis inhibisyonu
b) Seminiferous epithelium yıkımı
c) Prostat kanserleri
d) Spontan duşukler
e) Hidrosel
6.Aşağıdakilerden hangisi üreme sağlığında insektisitlerin etkilerinden değildir?
a) 15 Rad
b) 100 rad
c) 5 rad
d) 600 rad
e) 250 rad
7. Kongenital anomali nedenlerinden biri değildir?
a) HSV
b) TBC
c) CMV
d) Rubella
e) Su ciceği
8. Fertilizasyonda en önemli hasar nedir?
a) Genetik hasar
b) Duşuk doğum ağırlığı
c) Bedensel engel
d) Enfeksiyonlara yatkınlık
e) Korluk
9. Aşağıdakilerden Hangisi yeme ya da kuvvetli solumada akut tubuler nekroza yol açar?
a) Kloroform
b) Trikloretilen
c) Vinilklorid d) Etilendiklorid
e) Tetrakloretilen
10. Aşağıdakilerden hangisi bilinen bazı özel nefrotoksik ajanlardan biri değildir?
a) Potasyum
b) Fosfor
c) Arsenik
d) Kurşun
e) Civa
Cevaplar: 1.D,2.B,3.E,4.C,5.C,6.A,7.B,8.A,9.D,10.A
*** İle gösterilen alanlar soru çıkma olasılığı yüksek alanlardır.
Sayfa 2
ÜNİTE 9
MESLEKİ BULAŞICI HASTALIKLAR
Sosyal Sigorta Sağlık İşlemleri Tuzuğune gore meslek hastalıkları;
A Grubu: Kimyasal maddelerle olan meslek hastalıkları,
B Grubu: Mesleki cilt hastalıkları,
C Grubu: Pnomokonyozlar ve diğer mesleki solunum sistemi hastalıkları,
D Grubu: Mesleki bulaşıcı hastalıklar,
E Grubu: Fizik etkenlerle olan meslek hastalıkları lmak uzere eş grupta toplanmıştır
ENFEKSİYON HASTALIKLAR İLE İLGİLİ GENEL TERMİNOLOJİ
Enfeksiyon: Doğada, ceşitli kaynaklardan taşınarak veya canlının kendisinde bulunan bircok mikroorganizmanın
canlı uzerinde savunma sistemi ile olan savaşıdır.
Enfeksiyon hastalığı: Yukarıda tanımlanan savaşın mikroorganizma tarafından kazanılarak ateş, kusma, halsizlik
gibi bulgular vermesidir.
Mesleksel infeksiyon hastalıkları: İşle ilgili olarak karşılaşılan mikrobial etkenlerin oluşturduğu hastalıklardır.
İnfeksiyon kaynağı: İnfeksiyon etkeninin yaşadığı ve coğaldığı Ortamdır. Bu etkenler; insan, hayvan, artropot,
bitki ve benzeri canlı ortamlarda yaşayabildikleri gibi; kapı kolu, ATM tuşları, toplu taşıma arac tutacakları veya
hastane ortamlarında bir cok cansız eşyalar uzerinde de bir sure yaşayabilirler.
İnfektivite: Etkenin sağlam kişiye ulaşabilme ve dokulara yerleşip ureyebilme ozelliğine denir.
Enfeksiyon etkenleri: Enfeksiyon hastalıklarına yol acan ajanlar. Bakteri, Virus, Mantar, Parazit ve son yıllarda
cok konuşulan prionlar bu etkenlere ornek verilebilir.
Bulaşma yolu: Duyarlı konağın enfeksiyon etkeni ile karşılaşma şeklidir. Bulaşma yolları kısaca 2 şekilde
gozlenir.
1. Doğrudan bulaşma: Enfeksiyon etkeninin hicbir arac ya da aracıya gerek kalmadan kaynaktan sağlam kişiye
doğrudan gecmesidir (Tokalaşma, dokunma, sarılma, opuşme vb.).
2. Dolaylı bulaşma: Etken kaynaktan ayrıldıktan sonra bir madde icinde ya da uzerinde yaşamını surdurup
sonra sağlam işilere gecebilir. Eşyalar, vektorler, hava yolu dolaylı bulaşmaya ornektir (Hapşırma, oksurme,
sumkurme gibi damlacık yoluyla ya da hastanın giysilerini, mendilini, tabağını, catalını, bıcak ve kaşığını
kullanma).
En sık karşılaşılan bulaşma yolları:
1. Su yoluyla bulaşma
2. Gıdalar yoluyla bulaşma
3. Hava yoluyla bulaşma
4. Toprak yoluyla bulaşma
5. Kan, serum, idrar, dışkı yoluyla bulaşma
6. İnfeksiyonun vektorle bulaşması
TÜRKİYE’DE SIK GÖRÜLEN MESLEKİ HASTALIKLAR
Bir enfeksiyon hastalığının Mesleki Bulaşıcı Hastalık olabilmesi icin;
1. Gorulen işin gereği olmalı,
2. İş yerinin ozel koşulların etkisiyle oluşmalı,
3. Enfeksiyonun laboratuvar bulguları ile kanıtlanmalı. Ulkelerdeki ilk 10 morbidite (Olum riski) ve mortalite
(Sakatlık riski) listesinde enfeksiyon hastalıkları yer almaktadır.
En Çok Görüldüğü İş Kolları
“Risk Grupları” –Tarım--‐hayvancılık: Toz, mikroorganizma, mantar, bocek
–Sağlık hizmetleri: Mikroorganizma
–Laboratuar calışmaları: Mikroorganizma
–Diğer ... Bakım evleri, atık işlemleri .. mikroorganizma
Hastalık Kaynakları
–Hasta/enfekte bireyler
–Su ve gıdalar
–Atıklar,biyolojik atıklar
Hastalıklar:
Sağlık sorunlarının turleri;
–Enfeksiyon hastalıkları
–mikroorganizma
–Zoonotik hastalıklar
–mikroorganizma
–Allerjik reaksiyonlar
–toz, mantar, bitkiler
–Toksik tablolar
–mikroorganizma, mantar, atık –Malign hastalıklar
–toz,mikroorganizma,atıklar
*** İle gösterilen alanlar soru çıkma olasılığı yüksek alanlardır.
Sayfa 3
ENFEKSİYON HASTALIKLARINDAN KORUNMA
*Kan ve Kan Urunleri ile Bulaşan Hastalıklara Yonelik Onlemler:
*Cinsel Yolla Bulaşan Hastalıklara Yonelik Onlemler
*Solunum Yolu ile Bulaşan Hastalıklara Yonelik Onlemler:
*Sindirim Yolu ile Bulaşan Hastalıklara Yonelik Onlemler:
Görüldüğü üzere en etkin yol hastalık öncesi koruyucu önlemler olup bunlar genel ve özel önlemlerdir.
Genel onlemler ;
1. Periyodik Taramalarda duyarlı kişi saptanması
2.Personel eğitimi
3.Calışırken uyulacak davranış tarzları
4.Mimarisi uygun calışma ortamı
5.Uygun temizlik yonergeleri
6.Enfeksiyon riskleri ve hastalananlar icin epidemiyolojik verilerin kayıt sistemi
Ozel onlemler
1.Mesleki riske gore koruyucu ekipmanlar sağlanmalı.
2.Sağlık Eğitimi ile erken tanı ve tedavi ye katkı sağlanmalı.
3. Hasta insanların tedavi edilmeli gerekirse izole edilmeli.
4.Tesbit edilen hastalar raporlanmalı ve sorumlular bilgilendirilmelidir.
5. Kaynağın bulunmalı, kaynağa ve bulaşma yollarına yonelik onlemler alınmalı.
6. Bulunan kaynakla ilgili kurumlar arası calışılmalı.
7. Sağlık eğitimi ile kişisel onlemler hakkında riskli calışanlar bilgilendirilmeli.
8. Sağlam insanların korunması icin ilac yada veya aşılanma calışmaları yapılmalı.
9. Calışanların savunma sistemlerinin guclu tutulması icin beslenme ve barınma ortamları iyileştirilmeli.
Toplumun sosyoekonomik ve sosyokulturel duzeyinin yukseltilmeli.
10.Sağlık eğitimi ve kişisel hijyen onlemleri icin sık sık bilgilendirme toplantıları duzenlenmeli.
11. Hastalık tanısına yonelik hızlı ve guvenli laboratuvar imkanları hazırlanmalı.
DEĞERLENDİRME SORULARI
1. Aşağıdakilerden hangisi mesleki enfeksiyon hastalıklarda genel korunma metodlarından biri değildir?
a) Personel eğitimi
b) Enfeksiyon riskleri ve hastalananlar icin epidemiyolojik verilerin kayıt sistemi
c) Uygun temizlik yonergelerinin hazırlanması
d) Calışırken uyulacak davranış tarzları,
e) Salgın cıkınca yapılan periyodik kişi taranması
2. Aşağıdakilerden hangisi mesleki enfeksiyon hastalıklarından Hepatit C için en sık görüldüğü iş kollarından biridir?
a) Tarım calışanları
b) Hemşire
c) Banka calışanı
d) Oğretmen e) Belediye
3. Aşağıdakilerden hangisi mesleki Bulaşıcı Hastalıklar (MBH) teşhis yükümlülük süreleri yönünden en uzun
olan hastalıktır?
a) Lepra
b) Kuduz
c) Amebiasis d) Brucella
e) Şarbon
4. Sosyal Sigorta Sağlık İşlemleri Tüzüğüne göre mesleki bulaşıcı hastalıklar aşağıdakilerden hangi gruba dâhildir?
a) A Grubu
b) B Grubu
c) C Grubu
d) D Grubu
e) E Grubu
5. Bir enfeksiyon hastalığı «Mesleki Bulaşıcı Hastalık» olabilmesi için aşağıdaki özelliklerden hangisine sahip olmalıdır?
a) Yiyecek ile bulaşmış olmalıdır.
b) Aşısı olmamalıdır.
c) Mutlaka iş yerinde calışan birisinden bulaşmalıdır.
d) Enfeksiyonun laboratuvar bulguları ile iş gereği olduğu kanıtlanmalı.
e) İş yeri hekimi yoksa ayrım yapılmaz.
6. Aşağıdakilerden hangisi ülkemizde sık karşılaşılan «Mesleki Zoonotik Enfeksiyon Hastalıkları» için bir örnektir?
a) Akciğer kanseri
b) Brusella
c) Şark cıbanı
d) Veba
e) Tuberkuloz
7.Aşağıdakilerden hangisi Türkiye’de en sık gözlenen köpek dışkısından insana bulaşı ile gözlenen meslek
hastalıklarından biridir?
a) Tuleremi
b) Brusella
c) Hidatiidoz d) Salmonella e) Tuberkuloz
8. Aşağıdakilerden hangisi Türkiye’de dokumacılar ( keçi yünü, yün ya da post işleyiciler), kasaplar,
veterinerler, tarım çalışanlarının ortak mesleki hastalığıdır?
a) Tuleremi
b) Brusella
c) Hidatiidoz d) Salmonella e) Şarbon
(Antraks)
9. Aşağıdakilerden hangisi kan ürünleri ile bulaşan bir virüstür?
a) HBV
b) Brusella
c) ELISA
d) Tuberkuloz e) Grip
*** İle gösterilen alanlar soru çıkma olasılığı yüksek alanlardır.
Sayfa 4
10. Aşağıdakilerden hangisi hastalıklardan korunmada genel önlemlerden değildir?
a) Periyodik Taramalarda duyarlı kişi saptanması
b) Personel eğitimi
c) Tum calışanlara ozel koruyucu ekipman
d) Mimarisi uygun calışma ortamı
e) Uygun temizlik yonergeleri
Cevaplar:1.E,2.B,3.E,4.D,5.D,6.B,7.C,8.E,9.A,10.C
ÜNİTE 10
MESLEKİ KANSERLER
*Kanserli hücrelerin diğer organlara kan veya lenfa damarları ya da komşuluk yoluyla sıçrama/bulaşmalarına
metastaz denir. Kanser hastalarının çoğu bu metastazların organların fonksiyon görmesini engelledikleri için
ölmektedir
KANSERİN NEDENLERİ
Kanserin sebebi henüz kesin olarak bilinmemektedir. Kanser hastalığı için iki grup risk faktörü mevcuttur.
Kişisel Faktörleri:
Yaşam şekli: Özellikle sigara kullanımı kanser gelişiminde en önemli faktördür. Akciğer kanserinin hemen
hemen tüm tiplerinde sigara en önemli etkendir. Ayrıca gırtlak, ağız boşluğu, yemek borusu, mesane, pankreas
kanserlerinin oluşumunda da önemli risk faktörleri arasındadır.
Yaş: Yaş ilerledikçe immun fonksiyonların bozulması ve çeşitli kanser yapıcı etlenlere maruziyet süresinin
uzamasından dolayı kanser yaşlılarda daha fazla gözlenir.
Cinsiyet: Erkeklerde prostat ,kadınlarda meme kanseri daha fazla görülmesine karşın her iki cinste de
öldürücülüğü en yüksek olan kanser ise akciğer kanseridir.
Aile öyküsü:Bazı ailelerde çok sayıda tümör türünün birlikte gelişmesi veya bir organa ait kanserlerin ailesel
geçiş göstermesi söz konusu olabilmektedir. Annesinde veya teyzesinde meme kanseri olan kişilerde meme
kanseri görülme ihtimalinin yüksek olması gibi.
Irk: Irksal veya etnik faktörler kanser dağılımını etkilemektedir. Irksal varyasyonlar sosyoekonomik şartlardan
çok etkilenmektedir. ABD yapılan çalışmalarda sosyoekonomik durumu kötü olan beyaz ırkta kanser gelime
htimali %20 daha fazladır.
Diyet: Obezite ve kanser ilişkisi rahim (endometrium) ve safra kesesi kanserlerinde belirgindir. Vücut ağırlığı
ideal kilodan %40 fazla olanlarda bu kanserlerin riski daha fazladır. Uzun süreli alkol kullanımının da gırtlak, ağız
boşluğu, yemek borusu, yutak kanserlerine neden olduğu bilinmektedir.
Çevresel Faktörler:
Uzun Süre ve Tehlikeli Saatlerde Güneş Altında Kalma:Güneş ışığındaki ultra viole ışınları tüm cilt kanseri
türleri için risk faktörüdür.
Aşırı dozda röntgen ışınına maruz kalma Kimyasal maddeler (katran, benzin, boya maddeleri, asbest vb.)
Virüsler:
Kanser ile ilgili yapılan çalışmalarda virüslerin insan genomunda direk malin transformasyona ve
immunsüpresyon’a neden olduğu tespitedilmiştir. HBV (hepatit b virüsü ) karaciğer kanseri arasında belirgin bir
ilişki vardır.
Hava kirliliği: Şehirlerdeki hava kirliliğinin akciğer kanserine neden olduğu uzun zamandan beri bilinen bir
gerçektir.
Radyasyona maruz kalma: Tüm kanserler ölümlerinin %5’i iyonize radyasyon nedeni ile olmaktadır. İyonize
radyasyon ve etkileri orta ve yüksek dozlarda maruziyet sonucu görülmektedir. Düşük doz ve kısa süreli
maruziyetlerde daha az etkindir. Japonya’da atom bombası atılmasından sonra yaşayanlarda, radyoterapi
görenlerde, mesleki olarak radyasyona maruz kalanlarda iyonize radyasyonun kanser yapıcı etkileri net olarak
gözlemlenmiştir.
***Kanserin nedenleri arasında mesleksel faktörlerin rolü vardır. Bu etki %5--‐8 Oranındadır
MESLEKSEL KANSERE YOL AÇAN MADDELERDEN ÖRNEKLER
Asbest: Mesleksel kanser nedenleri arasında bulunan asbest akciğer kanseri ve mezotelyoma‘nın nemli
etkenidir.
*** İle gösterilen alanlar soru çıkma olasılığı yüksek alanlardır.
Sayfa 5
Benzen: Benzen taş kömürü veya petrol seyreltilmesi sonucu oluşur. Çok iyi çözücü özelliği ve ucuzluğu nedeni
ile uzun süredir kullanımdadır. Kolaylıkla buharlaşabilme özelliğinden (Kaynama noktası çok düşük (800C)
olduğu için) ve başlıca solunum yolu ile vücuda girer.
Aromatik aminler: Benzen molekülüne amin (NH2) bağlanması ile aromatik aminler elde edilmektedir. Bu
grubundaki en basit yapılı madde amino benzendir (anilin). Ayrıca benzidin, alfa ve beta naftil amin gibi
maddeler de diğer aromatik amin türevleridir. Aromatik amin türevleri yaygın olarak boya sanayiinde ve lastik
imalatında kullanılmaktadır
Arsenik:Doğada demir ve kömür ile birlikte bulunur. Zararlı bitkileri yok etmek ve ağaç işlerinde kerestenin
Çürümesini önlemek için kullanılır. Son yıllarda elektronik endüstrisinde de kullanıma girmiştir. Deri ve akciğer
kanseri neden olur.
Krom: Demir ile birlikte ferrokrom cevheri şeklinde bulunur. Sanayide deri tabaklama işinde, krom kaplama
amacı ile, paslanmaz çelik yapımında kullanılmaktadır. Krom üç değerli (trivalent) ve altı değerli (hekzavalent)
formları bulunmaktadır. Hekzavalent krom bileşiklerinin kanserojen etkileri daha fazladır. İnhalasyon
(solunum) yolu ile vücuda girer ve akciğer kanserine yol açar
Vinil klorür: Plastik sanayiinde kullanılmaktadır. Vinil klorür polimerize olduğunda poli vinil klorür (PVC)
yapısına dönmektedir. Karaciğer kanseri ve anjiyosarkom neden olmaktadır.
Radyasyon: İyonizan radyasyon uzun süreden beri kanser etiyolojisinde yer almaktadır. Radon gazı
maruziyetine bağlı olarak gelişen madenci hastalığı (miner’s disease) bir akciğer kanseri türüdür.
MESLEKSEL KANSER TÜRLERİ
Mesleksel kanserler arasında en sık görülen akciğer kanseridir. Kanserojen maddelerin çoğunlukla solunum
yolu bulaşması en önemli etkendir. Deri kanseri, mesane kanseri ve lösemi de sık görülen mesleksel
kanserlerdir. Çalışma ortamındaki etkene maruziyetin sürekli ve yüksek dozda olması dolayısı ile mesleksel
kanserler daha genç yaşlarda ortaya çıkar.
DEĞERLENDİRME SORULARI
1. Kanser olgularının yüzde kaçı mesleksel faktörlerin etkisi ile meydana gelir?
a.Yüzde 2--‐3
b.Yüzde 5--‐8 c.Yüzde 10--‐20
d.Yüzde 25--‐30
e.Yüzde 40
2. Mesleksel kansere neden olan etkenler için aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?
a.Asbest
b.Krom
c.Radyasyon
d.Demir
e.Nikel
3. Kanserin sıklığı, dünyadaki dağılımı ve kanserin nedenlerini araştıran kuruluşlar aşağıdakilerden
hangisidir?
a.Sağlık Bakanlığı
b.Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı
c.Uluslar arası Çalışma Örgütü
d.Uluslararası Kanser Araştırma Ajansı (IARC; International Agency for Research on Cancer)
e. Sosyal Güvenlik Kurumu Başkanlığı
4. Aşağıdaki seçeneklerde kanser etkeni ve ilişkili kanser türü hakkında hangisi yanlış olarak eşleştirilmiştir?
a.Kadmiyum – prostat kanseri
b. Nikel –akciğer kanseri
c. Vinil klorür – karaciğer kanseri
d.Arsenik–deri kanseri
e.Naftilamin–nazal sinus kanseri
5. Mesleksel kanserler arasında en sık görülen tür aşağıdakilerden hangisidir?
a.Mesane kanseri
b.Prostat kanseri
c.Meme kanseri
d.Akciğer kanseri
e.Lösemi
6. Aşağıdaki seçeneklerde yer alan maddelerin hangisinde her ikisi de kanser nedenidir?
a.Asbest,benzen
b.Krom,kadmiyum
c.Silis tozu,nikel
d.Benzidin,naftilamin e.Vinil klorür,kömür tozu
7. Aşağıdaki seçeneklerde kanser etkeni ve ilişkili kanser türü hakkında hangisi doğru değildir?
a.Asbest–akciğerkanseri
b.Benzidin – mesane kanseri c.Krom–nazal sinus kanseri
d.Benzen–lösemi
e.Vinil klorür–midekanseri
8.Aşağıdaki seçeneklerde kanser etkeni ve ilişkili kanser türü hakkında hangisi doğru değildir?
a.Asbest–mezotelyoma
b.Vinil klorür–karaciğer kanseri
c.Kadmiyum –prostat kanseri
d.Ultraviyole–deri kanseri
e.Nikel–mide kanseri
9.Aşağıdaki seçeneklerde kanser etkeni ve ilişkili kanser türü hakkında hangisi doğru değildir?
a.Radyasyon–lösemi b.Nikel–nazal sinus kanseri
c.Benzen –lösemi
d. Kadmiyum –rektum kanseri
e.Naftil amin–mesane kanseri
*** İle gösterilen alanlar soru çıkma olasılığı yüksek alanlardır.
Sayfa 6
10.Aşağıdaki seçeneklerden hangisi mesleksel kanserlerden korunma yöntemlerinde biri değildir?
a.Kanserojen maddenin kullanımdan kaldırılması
b. Kanserojen madde yerine,kanser yapıcı etkisi olmayan diğer maddeler kullanılması
c. Etkili havalandırma sistemleri kurulması
d. İşlemin kapalı sistem içinde yapılması
e. Risk faktörü taşıyan kişilerin mesleksel kanserojen maddelere maruziyetin yüksek olduğu işlerde
çalıştırılması.
Cevap anahtarı:1--‐b,2--‐d,3--‐d,4--‐e,5--‐d,6--‐e,7--‐e,8--‐e,9--‐d,10-e
ÜNİTE 11
KAS İSKELET SİSTEMİ HASTALIKLARI
***Meslek hastalıklarının %30’u kas iskelet sisteminde görülür
***Aniden ortaya çıkan ve ağrılı seyreden durumlar, akut problemler olarak değerlendirilir. Uzun bir zaman
sürecinde gelişen hastalıklar, kronik uzun süreli problemler olarak ortaya çıkar. Akut KİS problemleri hareket
sistemine ait yapıların güçlü ve ani olarak aşırı yüklenmesi ile başlar.
El ve Dirsek Problemleri
Tendinit:Kasların sonlanma bölgelerinde, kemiğe tutunduğu kısma tendon veya kiriş denilir. Bu yapılarda,
tekrarlayan gerilme, kasılma, sert yüzeyle, titreşimle temas hareketleri sonucu enflamasyon gelişir
Tenosinovit:Bazı bölgelerde, kirişleri saran bağdokusundan oluşan yapılar vardır. Sinovial kılıf denilen bu
yapıların içerisindeki kirişlerde görülen enflamasyon durumuna tenosinovit adı verilir. Sinovial kılıf,
Aşırı sıvı salgılar ve kılıf içinde biriken sıvı, ağrı ve şişliğe neden olur. Kirişin kılıf içinde hareketi kısıtlı ve ağrılıdır.
Kiriş yapısının da bozulması Ve kılıfın basısının artmasıyla tıkayıcı tenosinovit gelişir ve hareket kısıtlılığı olur.
De Quervain sendromu: De Quervain hastalığı, başparmağını çok kullananlarda görülmektedir. Cilalama,
bileme, pense kullanımı, cerrahlar, kasaplar, elle bükme işlemleri gibi. Başparmağın kaslarına ait kirişler, bilekte
ortak bir kılıf içinde ilerler
***Karpal tunel sendromu, el bileğinde sinir sıkışması durumudur
Tetik parmak: Parmakların tekrarlayan bükülmesi gibi, el parmaklarının kıvrılmasını sağlayan kasların
kirişlerinde, zorlanma sonucu küçük nodüler şişlikler oluşur
Gangliyon kisti: Ganglion kisti genellikle el bileğinin sırt kısmında oluşan, içi jel kıvamında bir sıvı ile dolu kistik
yapılardır. Ağrı ve şişlik, hareketlerin kısıtlanması görülür
***Tekrarlanan zorlayıcı hareketler sonucunda kirişlerde oluşan iltihaplanmaya, tendinit denir.
Karpal tunel sendromu:El bileğinde sinir sıkışması durumudur.
Guyon tuneli sendromu:Kolun bir diğer siniri olan ulnar sinirin, bilekte Guyon tuneli denilen yapı içinde
sıkışmasının onucunda meydana gelir.
Raynauld sendromu:Beyaz el sendromu da denir. Titreşimli veya kan akımını engelleyen aletler kullanmak
sonucu, parmaklara ait damarlarda geçici daralmaya bağlı olarak ortaya çıkar.
Kol ve dirsek problemleri:Değişik kas gruplarında tekrarlanan zorlayıcı hareketler, tendonlarda enflamasyona
sebep olabilir.
Lateral ve medial epikondilit: Kol bölgesinde yer alan humerus adlı kemiğin alt kısmında iki küçük çıkıntı
bulunur. Bunlara iç yani medial ve dış yani lateral epikondil adı verilir. Bu çıkıntılara, el ve bilek hareketlerini
yaptıran kaslar tutunur. Bu kasların gerilme ve zorlanmalarında, zorlanan kas gruplarının kirişlerinde, lateral
epikondilit ve medial epikondilit adı verilen iltihaplanmalar olur. Bunun sonucunda, bilekten önkola doğru
yayılan ağrı olur.
Pronator teres sendromu:Ön kola içe dönme hareketini, pronator teres kası yaptırır. Median sinir, bu kasın
ortasından geçer. Bileğin sık sık dışa bükülmesi ve zorlu içe bükülmesi hareketlerinde Bu kas aşırı
kasılacağından, sinire bası yaparak kol hareketleri esnasında ağrı ortaya çıkmasına sebep olur. İstirahat ve
koruma önemlidir.
Radial tunel sendromu: Kola dışa dönme hareketini yaptıran kasın kalınlaşmasına bağlı olarak median sinirin
baskılanmasının sonucudur
***Kronik bel ağrıları, uzun süreli olarak omurganın yüklenmesine bağlı olarak gelişir.
*** İle gösterilen alanlar soru çıkma olasılığı yüksek alanlardır.
Sayfa 7
Kübital tünel sendromu: Ulnar sinirin dirsek seviyesinde sıkışmasıdır. Mesleki olarak dirseğin sert zemine
konularak çalışılmasının gerektiği durumlarda ortaya çıkar.
Omuz ve boyun problemleri
Rotator kılıf tendiniti: Omuzun en sık görülen problemidir. Ellerin havada tutulduğu çalışma pozisyonları ile
tetiklenir.
Toraks açıklığı sendromu:Damar ve sinirlerin boyunla omuz arasında sıkışmasına bağlı problemlerin genel
adıdır. Valiz, sırt çantası taşıma, omuz üzerinde tekrarlanan el hareketleri gibi aktiviteler tetikler. Tedavi olarak
uzun süre aynı pozisyonda çalışmanın önlenmesi, sık aralıklarla dinlenme, iş yeri ergonomisinin düzeltilmesi
etkili olabilir
***Diz eklem zedelenmeleri, dizin yere konarak ve çömelerek çalışılması gereken mesleklerde sık olarak ortaya
çıkar
Alt Ekstremite Problemleri.
Diz Bölgesinde Görülebilen Hastalıklar: Diz eklemi, eklem bağları ile güçlendirilmiş olup iki adet çok kuvvetli iç
bağ bulundurur. Bunlara ön ve arka çapraz bağlar denir. Ayrıca eklem içinde iki adet menisküs adı verilen yapı
vardır. Bu bölgedeki kaslar arasında çok sayıda, sürtünmeyi önleyen, içi sıvı dolu destek yapıları olan bursa
vardır. Direk bası uygulanması veya uzun süreli zorlanmalar sonucunda bursalarda meydana gelen
iltihaplanmaya, bursit denilir.
Bursitler: Akut bursitler, bir travmadan saatler günler sonra şişlik ve iltihaplanma ile akut yani hızlı başlar.
Birkaç gün veya haftada da düzelir. Dizde ağrı, kızarıklık, şişlik, hareket kısıtlılığı, yürüme güçlüğü vardır. Kronik
Bursitler, yavaş gelişirler. Zorlamaya ve tekrarlayan küçük travmalara bağlı ataklar görülebilir
Tendinitler: Topuk arkasında yer alan kuvvetli ve kalın kirişe, aşil tendonu denir. Patelladan kaval kemiğine
uzanan kirişe ise patella tendonu denir. Her iki tendon da zorlanmalarda iltihaplanabilir
RİSK FAKTÖRLERİ
Ağır efor:Yüksek yoğunlukta kuvvete maruz kalma, ağır yüklerin uzun süreli taşınması gibi durumlarda,
görülebilir. Ağır kaldırma, itme, çekme, malzeme taşıma, gücü ve verimliliği iyi olmayan aletleri zorlama, vida
sıkma gibi.
Uygunsuz pozisyon: Ayakta durma, boynu uzatarak veya bükerek çalışma, kolun omuz üzerinde çalışması,
kolun baş üzerinde çalışması, dar alanda çalışma, şekli ve büyüklüğü uygun olmayan aletler ile çalışma, uygun
olmayan bir masada bilgisayar kullanma, bileği zorlayarak çalışma, eğilerek çalışma gibi durumlar
Uzun süre aynı pozisyonda kalma: Cerrahlar, kuaförler gibi gün boyu ayakta durmak, gün boyu mikroskoba
bakmak, gün boyu oturmak; sert bir zemin üzerinde saatlerce ayakta çalışmak gibi
Tekrarlanan hareketler: Aynı kasların dinlendirilmeden devamlı kullanımı, kullanılan bölgede, bazı şikayetlere
yol açar.
Çevresel faktörler: Düşük veya yüksek sıcaklık, havalandırma ve aydınlatmanın yetersiz olması gibi durumlar
vibrasyon maruziyeti mesleki KİS hastalıklarına yol açabilir
Psikososyal faktörler: Uzun süreli mesai, sosyal desteğin yeterince sağlanamaması, sosyal ihtiyaçların
karşılanamaması gibi durumlarda KİS olumsuz etkilenir
DEĞERLENDİRME SORULARI
1. Aşağıdaki ifadelerden hangisinde mesleki kas iskelet sistemi hastalıklarının önemi en iyi şekilde
vurgulamıştır?
a) Maliyeti yüksek olmakla birlikte, basit tedbirlerle önlenebilir. b) Mutlaka cerrahi tedavi gerektirir.
c) Tanı konulması güçtür.
d) Çalışanlardan kaynaklanır.
e) İş gücü kaybı sebeplerinde son sıralardadır.
2. Aşağıdakilerden hangisi mesleki KİS hastalıklarının sebeplerinden biri değildir?
a) Uzun süreli ve tekrarlayan hareketler
b) Organizmanın kapasitesini aşan yüklenmeler
c) Vibrasyon
d) Ergonomik düzenlemeler
e) Uzun süre, sabit duruş
3. Aşağıdakilerden hangisi mesleki KİS hastalıklarında görülen bulgu ve şikâyetlerden biri değildir?
a) Ağrı b) Kaşıntı
c) Şişme
d) Hareket
kısıtlılığı
e) His kaybı ve uyuşukluk
4. Reynoud hastalığı için aşağıdaki ifadelerden hangisi anlıştır?
a) El ve ayak parmaklarında görülür.
b) Soğuğa maruz kalmak, hastalığı tetikler.
c) Vibrasyon, hastalığın sebeplerinden birisidir. d) Ciltte renk değişikliği görülür.
e) Sinir sıkışmasından kaynaklanır.
*** İle gösterilen alanlar soru çıkma olasılığı yüksek alanlardır.
Sayfa 8
5. Aşağıdakilerden hangisi, karpal tünel sendromu için söylenemez?
a) Bileğe uzun süre aşırı güç uygulanması tetikler.
B) Bileğin uzun süre zorlayıcı pozisyonda kalması sebeplerden biridir.
c) El kol titreşimleri bu duruma yol açabilir.
d) Sinir sıkışması sonucunda gelişen bir durumdur.
e) Bu bir kemik hastalığıdır.
6. Tendinitler için aşağıdakilerden hangisi söylenemez?
a) Sıcak uygulamak, tedavi yöntemlerinden birisidir.
b) Kasların kirişlerinde görülen bir çeşit iltihaplanmadır.
d) Tendon zamanla kalınlaşabilir.
c) Tekrarlayan gerilme, kasılma, vibrasyon gibi hareketler tetikler.
e) Uzun sürede gelişen kronik bir olaydır.
7. Tenisçi dirseği ile ilgili aşağıdakilerden hangisi doğrudur?
a) Kırık sonucunda gelişir.
b) Dirsek ekleminde görülen çıkıklardır.
c) Elin aşırı kullanımı sonucunda oluşan bir çeşit tendinittir. d) kolun iç tarafında ağrı olur.
e) Kısa sürede gelişen akut bir olaydır.
8. Aşağıdakilerden hangisi mesleki KİS hastalıkları için bir risk faktörü değildir?
a) Yüksek miktarda kuvvete maruz kalma
b) Ergonomik cihazların kullanımı
c) Uygun olmayan postürde çalışma d) Yüksek veya düşük ısı e) Tekrarlayan hareketler
9. Aşağıdakilerden hangisi mesleki KİS hastalıklarından korunma kriterleri arasında yer almaz?
a) Yükün yer değişimi için tekerlekli cihazlar kullanılması
b) Sık sık pozisyon değiştirerek değişik kasların çalıştırılması
c) Eldiven gibi koruyucu aletlerin kullanılması
d) Aktivitenin sık tekrarlarla kesilmesi
e) Pozisyonun değiştirilmesinin engellenmesi
10. Şağıdakilerden hangisi mesleki KİS hastalıklarının tedavisinde ilk uygulanması gereken adımlardan biri
değildir?
a) Hastalığa sebep olan durumun ortadan kaldırılması
b) Cerrahi operasyonlar
c) Ergonomik aletlerin kullanılması
d) Etkilenen uzvun istirahat ettirilmesi
e) Destekleyici veya koruyucu aletler Kullanılması
Cevap Anahtarı 1.A,2.D,3.B,4.E,5.E,6.A,7.C,8.B,9.E,10.B
ÜNİTE 12
MESLEKİ İŞİTME KAYIPLARI
***çalışma ve Sosyal Guvenlik Bakanlığı verilerine gore; meslek hastalıklarının %10'u, gurultu sonucu meydana
gelen işitme kaybı olarak tespit edilmiştir. Aşırı sese maruz kalma, işitme kaybının en sık sebebidir
ANATOMİ VE FİZYOLOJİ
Kulak Anatomisi: İşitme ve denge organı olan kulak, temel olarak uc kısımdan oluşmuştur:
denge hem işitme duyusu ile ilgilidir.
1-Dış kulak: İki bolumde incelenir.
kepcesi ve
ış kulak yolu
Kulak Kepçesi, başın yan taraflarında bulunur ve ses titreşimlerini toplama gorevi yapar. Dış ortamdan gelen
ses dalgalarını toplar. Kıkırdak, yağ ve bağ dokusundan oluşur. Pek cok girinti ve cıkıntı bulundurur. Dış kulak
yolunun alt ucunda yer alan kulak memesi kıkırdak dokusu icermez.
Dış kulak yolu, kulak zarına kadar olan bolumdur. Duz olmayıp, S harfi şeklindedir. 1/3 dış kısmı kıkırdak yapıda
olup, daha sonraki kısmı, kemik dokuda devam eder. Dış kulak yolunu orten deri, kulak kepcesini orten derinin
devamı olup, kulak zarının ic yuzunu de orter. Kıkırdak bolumde, deri altı bağ dokusu kalındır ve icinde cok
*** İle gösterilen alanlar soru çıkma olasılığı yüksek alanlardır.
Sayfa 9
sayıda salgı bezleri vardır. Bunların salgısı, dokulen deri parcaları ve toz birleşerek “cerumen” denilen kulak
kirini oluşturur.
Kulak zarı, dış kulak ile orta kulağı birbirinden ayırır. Orta kulakta bulunan kulak kemikciklerinden birincisi olan
cekic, kulak zarına yapışık bir şekilde yer almıştır. Boylece, dış kulak yolundan gelen ses dalgaları kulak zarını
titreştirdiğinde, kulak zarına yapışık olan cekic de hareket eder ve bu şekilde hareketi diğer kulak
kemikciklerine iletilir. (Şekil 2.1.)
***İşitme,ic kulaktaki koklea denilen yapıda gercekleşir
2--‐Orta kulak: Orta kulak, şakak kemiğinin icinde yer alan bir boşluktan ibarettir. Orta kulak boşluğu adı
verilen yapının dış duvarını, kulak zarı sınırlamıştır. Östaki borusu, kemik ve zar yapılardan oluşmuş bir kanaldır.
Yutak ile orta kulak boşluğu arasında yer alır. Yutaktan gelen hava, orta kulak boşluğunu doldurur. Orta kulak
boşluğunda, uc adet hareketli kemikcik vardır. Cekic, ors ve uzengi kemikcikleri.
3--‐ İç kulak: İc kulak işitme ve denge olayıyla ilgili asıl yapıları icermektedir ve şakak kemiğinin icinde
bulunmaktadır. Labirent, yani ic kulak, uc bolumden oluşmaktadır. Ortadaki bolumde vestibulum adı verilen
denge kesecikleri bulunur. Hemen onunde işitmenin gercekleştiği, şekli salyangoza benzeyen koklea
bulunmaktadır. Denge keseciklerinin arkasındaysa yine denge işlevinden sorumlu yarım daire biciminde uc
tunel bulunmaktadır. Yarım daire kanalları, uc duzlemdeki hareketleri algılayarak, dengenin sağlanmasında
etkili olur. Denge kesecikleri, koklea ve yarım daire kanalları, şakak kemiği icine oyulmuş tuneller gibidirler.
İşitme Fizyolojisi: Kulak kepcesinin topladığı ses enerjisinin, kulağın ceşitli bolumlerinde değişikliğe uğradıktan
sonra elektrik enerjisi halinde beyine gonderilip burada ses alinde algılanmasına işitme denir
GÜRÜLTÜ Ses Dalgalarının Genel Özellikleri: Ses nesnelerin titreşiminden meydana gelen ve uygun bir ortam
icerisinde bir yerden başka bir yere, ilerleyen bir dalgadır. Sesin tizliği ne kadar yuksekse frekansı o kadar
fazladır. İnsan kulağı, titreşimi 20 Hz ile 20 000 Hz arasında olan sesleri işitebilmektedir. Bu nedenle, bu turdeki
seslere işitme sesi denir. Deniz dalgaları, deprem, ruzgar sesleri gibi kulağımızın algılayamadığı 20 Hz'nin
altındaki eslere ses altı, infrases son zamanlarda hastalıkların tanı ve tedavisinde cok fazla kullanılan 20 000
z'nin uzerindeki seslere de ses üstü,ultrases denir. İnsan sesleri, yaklaşık olarak 250 --‐ 500 --‐ 1000 --‐ 2000
Hz'lik frekanslarda yer almaktadır. Duyma kaybı başlayınca yuksek frekanslar daha once kaybedilir. Yuksek
İşitme Kaybı Çeşitleri 85--‐90 dB ve uzeri şiddetteki sesler, işitme kayıplarına sebep olur. Patlamalarda olduğu
gibi, ani olarak kısa surede şiddetli sese maruz kalma sonucunda, akustik travma denilen işitme kayıpları
gorulur. Akustik travmalara bağlı olarak orta kulak ve ic kulakta zedelenmeler, kulak zarında yırtılma gorulebilir.
Gürültüye bağlı işitme kayıpları (GBİK) ise, uzun sure gurultuye maruz kalmasonucunda gelişen kronik bir
meslek hastalığıdır.
DEĞERLENDİRME SORULARI
1. Aşağıdakilerden hangisi kulak icin yanlıştır?
a) Uc bolumden oluşur.
b) İşitme ve denge organıdır.
c) Dış kulak, ses dalgalarını toplar ve iletir. d) Orta kulakta kulak kemikcikleri yer alır.
e) İc kulakta, sadece denge ile ilgili yapılar bulunur.
2. Aşağıdakilerden hangisi, işitmenin gercekleştiği yapıdır?
a) Koklea icinde yer alan korti organı
b) Orta kulaktaki kemikcikler
c) Kulak kepcesi
d) Ostaki borusu
e) Yarım daire kanalları
3. Sesin şiddeti, hangi birimle olculur?
a) Hertz
b) Desibel
c) Mm/hg
d) M/S2
e) Hicbiri
4. Ani olarak yuksek şiddetli sese maruz kalma sonucunda oluşan duruma ne ad verilir?
a) Kronik meslek hastalığı
b) Gurultuye bağlı işitme kaybı
c) İletim tipi işitme kaybı
d) Akustik travma
e) Kalıcı sağırlık
5. Gurultuye bağlı işitme kayıpları icin aşağıdakilerden hangisi soylenemez?
a) Uzun sure gurultuye maruz kalma sonucunda gelişir.
b) İlk donemlerde iyileşebilir.
c) Maruz kalma suresi uzadıkca, hasar lerler.
d) İleri donemlerde kalıcı sağırlık gelişebilir.
e) Cerrahi tedavi ile iyileşebilir.
6. Gurultuye bağlı işitme kayıplarında, hasar nerededir?
a) Hasar sinirseldir.
b) Kemik yapılardadır.
c) Damarlarda harabiyet vardır.
d) Kulak zarındadır.
e) Kulak kemikciklerindedir.
7. Gurultulu iş yeri diyebilmek icin ses şiddeti ne olmalıdır?
a) 50 Db ve uzeri
b) 55--‐60 dB ve uzeri
c) 65--‐70 dB ve uzeri
*** İle gösterilen alanlar soru çıkma olasılığı yüksek alanlardır.
Sayfa 10
d) 75--‐80 dB ve uzeri e) 85--‐90 dB ve uzeri 8.
8- Gurultuye bağlı işitme kayıplarında, dikkat edilmesi gereken hususlar sıralanmıştır. Buna gore
aşağıdakilerden hangisi soylenemez?
a) İşitme kayıpları erken donemlerde fark edilemediğinden, tanı konulmasında gecikilebilir.
b) Peryodik muayenelerle erken teşhis sağlanmalıdır.
c) Tanıda odyometrik olcumler guvenilirdir.
d) Calışanın şikayeti olup olmamasına gore olcum yapılır.
e) Tanı gecikirse, ileri donemlerde tedavi edilemez.
9. Gurultuye bağlı işitme kayıplarını onlemede alınması gereken tedbirler sıralanmıştır. Buna gore
aşağıdakilerden hangisi soylenemez?
a) İş verenin, mevzuata gore yukumluklerini yerine getirmesi gerekir.
b) İş yeri ekimi, iş yeri ile ilgili riskleri incelemelidir.
c) Calışanın kendisi, kişiye yonelik tedbirleri almalıdır.
d) Yetkililer tarafından iş yeri denetimleri yapılmalıdır.
e) Calışanlar rahatsız oluyorsa, sorumluluğu almak şartıyla, kulak koruyucu kullanmayabilir.
10. Gurultuye bağlı işitme kaybı başladığı tespit edilen bir calışan icin hangisi soylenemez?
a) urultuyu azaltacak onlemler alınmalı.
b) Peryodik muayeneler ile takip edilmeli.
c) İşten cıkarılmalı.
d) Kulak koruyucular kullanılmalı.
e) Sigarayı bıraktırmalı.
Cevap Anahtarı:1.E,2.A,3.B,4.D,5.E,6.A,7.E,8.D,9.E,10.C
ÜNİTE 13
İŞ YERİNDE UYGULANAN RESMÎ TIBBİ MUAYENELER
***koruyucu hekimlik hizmetleri, sağlığın geliştirilmesi, ilk yardım, acil tedavi ve rehabilitasyon hizmetlerinin
bütünü, iş sağlığı hizmetleri olarak adlandırılır
***İş yerinde uygulanan resmî tıbbi muayeneler; sağlık birimlerinin, yürürlükte olan mevzuat gereğince iş
yerlerinde, koruyucu amaçla yürüttüğü klinik ve laboratuvar muayenelerdir
***İş yerinde uygulanan resmî tıbbi muayeneler, temel olarak, işe giriş muayeneleri ve peryodik muayeneleri
kapsar.
***Ağır ve tehlikeli işler kapsamında çalışan tüm işçilerin en az yılda bir kez hekim raporu ile çalışmalarında
sakınca olmadığının belirlenmesi gerekmektedir
ile çalışan çalışanların her 3 ayda bir,
ile çalışan çalışanların her 3 ayda bir, Arsenik ile çalışan çalışanların her 6 ayda bir,
ile
çalışan çalışanların her 6 ayda bir,
işlerde çalışan çalışanların her 6 ayda bir klinik ve laboratuvar öntemleri ile sağlık muayenesinden
geçmesi önerilmektedir.
ve tehlikeli işlerde çalışan 16 yaşını doldurmuş, fakat 18 yaşını bitirmemiş çocuklar için bu muayeneler
en az altı ayda bir yapılmalıdır.
16-18 yaş grubu çocukların hangi işlerde çalıştırılacağı tüzükte belirtilmiştir.
işçilerin hangi iş kollarında çalıştırılacağı yönetmelikte ayrıca belirtilmiştir Ayrıca kadın işçilerin hangi
işlerde gece postalarında çalıştırılacağı tüzük’te belirlenmiş bu işçilere her altı ayda bir kontrol muayenesi
zorunluluğu getirilmiştir.
--‐16 yaş arası çocukların hangi işte çalışırsa çalışsın işe girişte çalışmalarında sakınca olmadığının hekim
raporu ile belirlenmesi ve bu muayenelerin altı ayda bir tekrar dilmesi gerekmektedir
***Periyodik muayenelerde birinci amaç; işçilerin sağlığını korumak, işçinin sağlık seviyesini en yüksek düzeye
çıkarmaktır.
1‐Tozlu işlerde çalışanların Muayenesi: Tozlu işler; madencilik, taş ocakları, yapı işleri, seramik--‐porselen,
metal, cam, çimento, dokuma--‐tekstil, kağıt, lastik sanayi, termik santral, döküm işlerdir. Tozlu işlerde
çalışması sakıncalı olan kişiler şunlardır:
sistemi hastalıkları, belirgin kardiyak yetmezliği olan olgular
amfizem gibi belirgin solunum yolları rahatsızlığı olanlar, akciğer harabiyeti öyküsü bulunan, göğüs
kafesi bozuklukları olan olgular
*** İle gösterilen alanlar soru çıkma olasılığı yüksek alanlardır.
Sayfa 11
geçirenler
şişmanlık durumları
4-Deri Hastalıkları Tehlike Kaynakları İle Karşılaşan İşçi Muayenesi
Suyla her gün 4 saat veya daha fazla teması içeren ıslak işler, bazı zararlı maddelerle sıkça deri temasından
kaçınılamadığı işler, lateks eldivenlerin kullanımını kapsayan işler, deri bozukluğuna yol açabilecek işlerdir.
Muayeneyi yapacak olan hekim, mesleki dermatozların değerlendirilmesi ve koruyucu önlemler hakkında
çalışanlara danışmanlık verilecek deneyime sahip olmalıdır.
5.Enfeksiyon Riski Taşıyan İşlerde Çalışan İşçilerin Muayenesi:Enfeksiyon riski taşıyan iş yerlerinde çalışan
kişiler için mesleki tıbbi muayeneler gerçekleştirilmelidir.
4- Fiziksel Etmen Kaynaklı Hastalıkların Muayenesi Gürültüye maruz kalan işçilerin muayenesi :Gürültülü
işler; madencilik, taş ocakları, taş işleme, demir metal sanayi, marangozluk gibi iş yerleridir. Gürültülü iş
yerlerinde çalışması sakıncalı olan kişileri, şu şekilde sıralayabiliriz:
***Gürültülü iş yerlerinde çalışanlarda, peryodik muayeneler 1--‐3 yıl aralıklarla yapılabilir.
DEĞERLENDİRME SORULARI
1. İşçilerin, iş yerinde maruz kalacakları sağlık ve güvenlik risklerine uygun olarak sağlık gözetimine tabi
tutulmaları kimin görevidir?
a) Çalışanın
b) Sağlık Bakanlığının
c) İşverenin
d) Sosyal sigortalar kurumunun
e) İş yeri hekiminin.
2. İşsağlığı hizmetleri, aşağıdakilerden hangisini kapsamaz?
a) Koruyucu hekimlik hizmetleri
b) Sağlığın geliştirilmesi
c) İlk ve acil yardım
d) Rehabilitasyon
e) Parasal yardım
3. İşyerinde uygulanan resmî tıbbi muayeneler aşağıda sıralanmıştır. Yasal zorunluluğu olmayan muayene
aşağıdakilerden hangisidir?
a) İşe giriş muayeneleri
b) Erken kontrol muayeneleri
c) Periyodik muayeneler
d) İşten ayrılma muayeneleri e) Özelliği olan işçiler ve özel işlerde çalışan işçilerin muayenesi.
4. İşe giriş muayenelerinin amacı aşağıdakilerden hangisi olamaz?
a) Uygun işe uygun işçi
b) İşveren ve işçinin korunması
c) İşçiyi, sağlığına zararlı olmayacak işe yerleştirmek
d) Sağlık eğitimi yapmak
e) Sağlık görevlilerine istihdam sağlamak
5. Sağlık hizmetleri ile ilgili olarak, çalışanlar ve temsilcilerinin hak ve yükümlülükleri sıralanmıştır. Buna göre
aşağıdakilerden hangisi doğrudur?
a) Sağlık biriminin çalışmalarını desteklemek, sağlık muayenelerine katılmak ve gerektiğinde işbirliği yapmakla
yükümlüdürler.
b) Sağlık muayenelerinin sonuçlarına itiraz etmemelidirler.
c) Sağlık hizmetlerinin planlanması aşamasına katılmazlar.
d) Eğitim ve bilgilendirme toplantılarına katılmak, yükümlülükleri arasında sayılamaz.
e) Kayıtlarla ve kayıtların kullanılması konularıyla ilgilenmezler
6. Sağlık hizmetleri ile ilgili olarak sağlık biriminin yükümlülükleri, aşağıda sıralanmıştır. Buna göre
aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?
a) Sağlık birimi, yürütülecek her türlü sağlık gözetimi faaliyetleri ile ilgili olarak çalışanları bilgilendirmek ve
onayını almak zorundadır.
b) Çalışma ortamı ve çalışanların sağlık gözetimine ait bütün bilgiler kayıt altına alınır ve belgeler saklanır.
c) Değerlendirme sonuçları kişisel sağlık dosyalarında saklanır.
d) Kişisel sağlık dosyaları, işten ayrılma tarihinden itibaren 10 yıl boyunca saklanır.
e) Çalışanın iş yerinden ayrılarak başka bir iş yerinde çalışmaya başlaması hâlinde, kişisel sağlık dosyası imha
edilir.
7. Peryodik muayeneler için aşağıdakilerden hangisi doğru değildir?
a) İşe giriş raporu düzenlenen her çalışana belirli sürelerle sağlık muayeneleri yapılmalıdır.
b) Ağır ve tehlikeli işler kapsamında çalışan tüm işçiler için, en az yılda bir kez yapılır.
c) Ağır işte çalışan 16--‐18 yaş grubu çocuklar için bu süre,6 aydır.
d) 13--‐16 yaş arası çocukların hangi işte çalışırsa çalışsın, bu muayeneler altı ayda bir tekrarlanır.
e) Tozlu işlerde çalışan çalışanların her üç yılda bir, sağlık muayenesinden geçmesi önerilmektedir.
*** İle gösterilen alanlar soru çıkma olasılığı yüksek alanlardır.
Sayfa 12
8. İşe dönüş muayeneleri için aşağıdakilerden hangisi söylenemez?
a) Sağlık sorunları nedeniyle işe devamsızlık durumlarında yapılır.
b) Sadece iş kazaları veya meslek hastalığını kapsar.
c) Bu haliyle, çalışmaya başlaması değerlendirilir.
d) Mevcut sağlık durumlarına uygun bir işte çalıştırılmasını amaçlar.
e) İşçinin çalıştığı iş veya çalışma saatleri değiştirilebilir.
9. İşten ayrılma ve geç muayene ile ilgili aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?
a) İşten çıkış muayeneleri yasal zorunluluktur.
b) Geç muayenelerle ilgili ise yasal düzenleme yoktur.
c) Meslek hastalıklarının ortaya çıkma sürelerinde farklılık olabilir.
d) Bazı durumlarda ömür boyu takip gerekebilir.
e) İşten ayrıldıktan sonra, işverenin yükümlülükleri sona erer.
10. Sağlık hizmetleri ile ilgili olarak en doğru ifade aşağıdakilerden hangisidir?
a) İşe giriş muayeneleri, sadece kağıt üzerinde gereklidir.
b) Peryodik muayeneler, çalışan kabul etmezse, yapılmaz.
c)Sağlık hizmetleri, aynı zamanda, işvereni de korur.
d) Muayene sonuçları, gizlilik gereği, kaydedilmemelidir.
e) Eşitlik prensibince, her çalışana aynı muayene uygulanmalıdır.
Cevap Anahtarı:1.C,2.E,3.B,4.E,5.A,6.E,7.E,8.B,9.E,10.C
ÜNİTE 14
MESLEK HASTALIKLARI İLE İLGİLİ MEVZUAT
***Pnomokonyoz coğunlukla tozlu işlerde 10 yıl veya daha uzun sure calışanlarda gorulur. Hastalığın
oluşabilmesi icin en az 3 yıllık maruziyet suresinin gecmesi gerektiği Sosyal Sigorta Sağlık İşlemleri Tuzuğu’nde
belirtilmektedir. Benzeri şekilde gurultuye bağlı işitme kaybı oluşması icin de en az 2 yıl gurultulu ortamda
calışmış olmak gerekmektedir
Hastalıklarının İş Kazalarından Farkı
etkeninin devamlı/tekrarlayan bicimde olması
ilerleyici oluşu
tarihinin kesin olarak saptanamaması
***Genel olarak dunyada, meslek hastalıkları gorulme sıklığının binde 4–12 arasında değişmesi
beklenmektedir.
***Meslek hastalıklarına deriden sonra en sık tutulan bir sistem de solunum sistemidir.
Ergonomik faktörlere bağlı meslek hastalıklar
A Grub:Kiyasal maddelerle olan meslek hastalıkları, CO, kadmiyum, krom, civa, kurşun, benzen…
B Grubu:Mesleki cilt hastalıkları, deri kanserleri ve kanser dışı deri hastalıkları
C Grubu:Pnomokonyozlar ve diğer mesleki solunum sistemi hastalıkları, Silis tozu dâhil 6 değişik türde toza
bağlı olarak oluşan akciğer hastalıkları
D Grubu: Meslek bulaşıcı hastalıklar, tüberküloz ve viral hepatit dâhil 4 grup enfeksiyon ve parazit hastalığı
E Grubu: Fizik etkenlerle olan meslek hastalıkları, radyasyon, basınç, gürültü
DEĞERLENDİRME SORULARI
1-Aşağıdakilerden hangisi meslek hastalıları risk ceşitlerinden biri değildir?
a-Biyolojik risk
b--‐ Ergonomik risk
c--‐ Trafik riski
d‐ Mekanik risk
e‐ Kimyasal risk
2- Aşağıdakilerden hangisi İş Sağlığı ve Guvenliğinde gunumuze kadar yapılan calışmalarında biri değildir?
a-Sağlık bakım giderlerinin azaldığı
b- Calışanın moral ve uretkenliğinin arttığı
c- Sağlık risklerinin azaldığı
d- Kazaların giderek artması
e‐ Calışanların meslek hastalıkları hakkında bilinclendirilmesi
3- Aşağıdakilerden hangisi calışanın sağlığının değerlendirilme unsurlarından biridir?
a- Calışanın işe girişte periyodik muayenelerinin yapılması
b--‐ Kazalardan calışanların sorumlu tutulması
c-Personele yeterli KKD verilmesi
d-Makinelerin bakımlarının yapılması
e‐ Calışanların yakalanabilecekleri her turlu hastalığı kabul etmesi
4-Aşağıdakilerden hangisi meslek hastalıklarına neden olan biyolojik etkenlerden biridir?
*** İle gösterilen alanlar soru çıkma olasılığı yüksek alanlardır.
Sayfa 13
a.Kimyasal maddeler
b. Gurultu
c.Virusler
d.Stres
e.Yorgunluk
5-Meslek hastalığı, sigortalının .....................niteliğinden dolayı tekrarlanan bir sebeple veya işin yurutum
şartları yuzunden uğradığı.......................hastalık, bedensel veya ruhsal ozurluluk halleridir. Cumlede boş
bırakılan yerlere aşağıdakilerden hangisi sırasıyla getirilmelidir?
a)mesleğinin--‐gecici
b)işinin--‐surekli
c)mesleğinin – gecici veya surekli
d) calıştığı veya yaptığı işin --‐ gecici veya surekli
e)mesleğinin –kalıcı
6-Belirtilmiş meslek hastalıkları dışında herhangi bir hastalığın meslek hastalığı sayılıp sayılmayacağı
konularında sigortalı ile kurum ve sağlık tesisleri arasında cıkabilecek uyuşmazlıklar hangi kurum tarafından
karara bağlanabilir?
A)İş Sağlığı ve Guvenliği Genel Mudurluğu
B)Sosyal Sigorta Yuksek Sağlık Kurulu
C) Sağlık Bakanlığı
D) İş Sağlığı ve Guvenliği Merkezi Mudurluğu
E)İş yeri hekimi
7-İş Sağlığı ve Guvenliği Kanunu'na gore işverenler iş yerinde meydana gelen iş kazası ve tespit edilecek
meslek hastalığını en gec kac iş gunu icinde yazı ile ilgili birime bildirmek zorundadır?
A)10
B)7
C)3
D)2
E)15
8-"De Morbis Artificum Diatriba" adlı kitabında doktorlara hastalarının mesleğini sormalarını oğutlemiş
olan, iş sağlığına onemli katkıları nedeniyle iş sağlığının kurucusu ve babası olarak bilinen kişi
aşağıdakilerden hangisidir?
A)Paracelsus
B)Georgius Agricola
C)Bernardino Ramazzini
D)Charles Turner Thackrah
E)Hipokrat
9-Meslek hastalıklarının literaturde en sık gorulduğu organ aşağıdakilerden hangisidir?
A) B)Akciğerler C)Karaciğer
D)Bobrek
E)Beyin
10-Aşağıdakilerden hangisi meslek hastalıklarının genel ozellikleri arasında yer almaz?
A)Meslek hastalığına yakalanabilmenin on koşulu, bir sure o İş yerinde calışmaktır.
B)Meslek hastalıklarının kendine ozgu klinik tablosu vardır.
C) Meslek hastalıklarında hastalık deneysel olarak oluşturulamaz.
D)Meslek hastalıkları onlenebilir hastalıklardır.
E)Meslek hastalığında calışma ortamındaki riskler “esas, vazgecilmez” bir etmendir.
Cevap Anahtarı:1.C,2.D,3.A,4.C,5.D,6.B,7.C,8.C,9.A,10.C
*** İle gösterilen alanlar soru çıkma olasılığı yüksek alanlardır.
Sayfa 14