EREKTİL DİSFONKSİYON

EREKTİL DİSFONKSİYON
Dr. Semra Yalçınkaya URAL
• Penil ereksiyon; psikolojik, nörovasküler ve fizyolojik proseslerden
oluşan karmaşık bir olay
Ereksiyon Çalışmaları
• 19.yy sonu 20.yy başlarındaki çalışmalarla, penil ereksiyonda etkili
nöroanatomik yapılar, fizyolojik, endokrin mekanizmalar açıklığa
kavuşmaya başlıyor.
Cinsel Yanıt Döngüsü-1
•
•
•
•
Masters ve Johnson’un fizyolojik araştırmaları sonucu cinsel
tepkide 4 aşama:
Heyecan (uyarılma)
Plato
Orgazm
Gevşeme
Cinsel Yanıt Döngüsü-2
Helen Kaplan: ‘’İnsanlarda cinsel tepkinin ilk adımı uyarılma
değil arzudur.’’
•
Arzu
•
Uyarılma
•
Orgazm
Cinsel Yanıt Döngüsü-3
•
•
•
•
•
Zilbergeld ve Ellison;
Arzu
Psikolojik Uyarılma
Fizyolojik Hazırlık
Orgazm
Memnuniyet
• Potentia; güç, iktidar
• İmpotentia; güçsüzlük, cinsel iktidarsızlık
• Erectio; dikme, dikilme, dikleşme
Erektil Disfonksiyon;
Tanım
• Herhangi bir cinsel etkinliği sağlamak için gerekli sertleşmenin
oluşmasında ya da sürdürülmesinde ortaya çıkan inatçı ve
tekrarlayıcı yetersizlik
Erektil Disfonksiyon;
• Yaşam boyu (primer) / Edinsel (sekonder)
• Yaygın / Durumsal
• Psikolojik / Organik / Karışık
Tarihte “İmpotans”
• Hindistanda MÖ 8. yüzyılda yazılı bir kaynakta impotansın istemli,
konjenital, prekoks ve genital organların hastalığına bağlı olabileceği
belirtilmiş.
• Hintliler, Araplar, Çinliler, Mısırlılar ve Grekler tarih boyunca çeşitli
karışımlarla impotansı tedavi etmeye çalışmışlar.
• Yunan mitolojisinde çocukluktaki seksüel anksiyetenin adult
dönemde impotansa neden olduğunu gösteren örnekler bulunuyor.
• Hipokrat, impotansın uzun süre ata binenlerde gelişebileceğinden
bahsetmiş.
• Ortaçağda, impotansdan cadılar sorumlu tutuluyor.
• 13. ve 17. yüzyıllar arasında impotans boşanmanın tek nedeni.
• 19. yüzyılda impotansın nedeni mastürbasyona ve istemsiz
ejakülasyona (bunu spermatorrhoea olarak adlandırmışlar) bağlı
sperm kaybı olduğu düşünülmüş.
Epidemiyoloji-1
• Kinsey'in alan çalışmalarında, erkeklerde %1.6 olarak başlayan ve
70 yaşın üzerinde %27'lere varan ereksiyon sorunları
• Tüm erişkin erkek popülasyonunun %10-20’sinde
• Yaşamının herhangi bir diliminde aynı güçlüğü belirli bir süre için
yaşamış erkeklerin oranı %20
• Yaşamın herhangi bir döneminde benzeri bir güçlükle 1-2 kez
karşılaşan erkeklerin oranı ise %70-75
Erektil Disfonksiyon Prevalansı
100
80
%
60
40
20
0
0
30
40
50
YAŞ
60
70
80
40 Yaş Altı Erkeklerde Etiyolojiye
Yönelik Erektil Disfonksiyon Dağılımı
etiyoloji
19-25
26-30
31-35
36-40
toplam
arterojenik
3
-
-
10
13
veno-oklüzif
yet.
-
6
6
2
14
art.+venookl. -
1
1
7
9
psikojenik
3
14
11
13
41
nörojenik
2
-
1
1
4
toplam
8
21
19
33
81
Karadeniz ve ark., Okmeydanı Eğitim ve Araştırma Hast.
Epidemiyoloji-2
Feldman tarafından yapılmış bir çalışmada (Massachusetts
Çalışması,1987-1989);
40-70 yaşları arasındaki erkeklerin,
%52’sinde herhangi düzeyde ED
%17’sinde hafif düzeyde ED
%25’inde orta dereceli ED
%10’unda ağır ED
Ağır ED;
5. dekadda %5.1,
7. dekadda %15
Massachusetts Çalışması
Feldman HA ve ark. 1994
Epidemiyoloji-3
• Türkiye’de bir ilaç firmasının yaptığı çalışmada ise erişkin erkek
popülasyonunun %69’unda değişik düzeylerde ED (hafif, orta ve
ağır)
• Türk Androloji Derneği’nin (1998), 40 yaş üstü 1982 erkeğin
sorgulandığı epidemiyolojik çalışmasında hafif, orta ve ağır ED
oranları sırası ile %35.7, %23 ve %5.6.
Epidemiyoloji-4
• Bazı ülkelerde, 40-70 yaş arasında hafiften ağıra ED prevalansı;
ABD’nde %35
Japonya’da %39
İtalya’da %21
Brezilya’da %15
Malezya’da %16
İran’da %19
Epidemiyoloji-5
• Cinsel işlev bozuklukları nedeniyle tedavi gören erkeklerin % 50’den
fazlası erektil disfonksiyon
Erektil Disfonksiyonun Nedenleri
• Psikojenik
• Organik
• Sık birliktelik
Erektil Disfonksiyonun Nedenleri
Multifaktöryel Yaklaşım:
Biyolojik, Psikolojik, Sosyal Faktörler
Psikiyatrik Bozukluk
Fiziksel Hastalık Öyküsü
Ailenin İnançları,
Tutumları
Erken Cinsel
Deneyimler
Cinsel İşlev
Hastalık/
İlaçlar
Çevresel
Stresörler
Kognisyonlar/
İnançlar
Partner
İlişkisi
Partnerin
Cinsel İşlevi
Cinsel Sorun Nasıl Gelişiyor ?
Hazırlayıcı
Etkenler
Psikoseksüel
Gelişimsel
Sorunlar
Devamını Sağlayan
Etkenler
Başlatıcı
Etkenler
Şimdiki
İşlevsellik
Erektil Disfonksiyon’da
Psikoseksüel Gelişim Sorunları-1
• Cinsel zevk büyük bir tehlikeye yol açacaksa, ego bu zevkten
vazgeçer.
• Bilinçdışı arzular ve çatışmalara bağlı cinsel ketlenme, karşı cinse
yakınlaşmakta hafif bir çekingenlikten, tam bir isteksizliğe kadar
varabilir.
• Anneye yönelik bilinçdışı arzuların yaratacağı misilleme korkusu,
cinsel hazdan vazgeçmeyi gerektirebilir.
Erektil Disfonksiyon’da
Psikoseksüel Gelişim Sorunları-2
Freud;
‘’İlk cinsel güdümüzü annemize yöneltmek, belki de hepimizin
kaderidir. Tüm yaratılış destanları ensestle başlar. Gerçek kadınını
bulan erkek, annesini bulmuş demektir. Her evliliğin duygusal
merkezinde bir oğul ve ana vardır.’’
Erektil Disfonksiyon’da
Psikoseksüel Gelişim Sorunları-3
• Cezalandırıcı ebeveyn ve bunlara bağlı süperego çekirdeklerinin
baskısı altında her türlü agresyonu bastırmak,
• Cinsel nesneyi parçalama, öldürme, yaralama gibi bilinçdışı
fanteziler,
• Çocukluk cinselliğine regresyon
• ‘’Penis vajina içinde yaralanabilir’’
• Feminen identifikasyon
• Şehvetin şefkatten izolasyonu
Cinsel İşlev Bozukluklarında
Hazırlayıcı Etkenler
•
•
•
•
•
Tutucu bir ortamda büyüme
Cinsel eğitimin yetersizliği
Cinsel mitler
Yaşam biçimi
Travmatik cinsel deneyimler
Cinsel İşlev Bozukluklarında Başlatıcı
Etkenler
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Psikiyatrik bozukluklar
Tedavide kullanılan ilaçların yan etkileri
Alkol ve madde kullanımı
Bedensel hastalıklar
Abartılı performans beklentileri
İlişkide yaşanan sorunlar
Sadakatsizlik
İşle ilgili sorunlar
Yaşlanma
Eş kaybı
Cinsel İşlev Bozukluklarında Sürdürücü
Etkenler
•
•
•
•
•
•
•
•
Psikiyatrik bozukluklar
Bedensel hastalıklar
Tedavide kullanılan ilaçların yan etkisi
Alkol ve madde kullanımı
Performans anksiyetesi
Cinsel mitler
İlişkide yaşanan sorunlar
Beden algısında sorunlar
Cinsel Mitler ve Ereksiyon
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Erkeklerde cinsel organın boyutu, cinsel gücün göstergesidir.
Büyük bir penis kadının daha fazla uyarılmasını sağlar.
Cinsel ilişkiyi erkek başlatmalı ve yönetmelidir.
Her erkek her kadına nasıl zevk vereceğini bilir.
Erkek cinsel ilişkiyi her zaman ister ve buna her zaman hazırdır.
Gerçek bir erkeğin cinsel sorunu olamaz.
Duygusallık, yakınlaşma, iletişim gibi kavramlar erkeklere özgü değildir ve
zayıflık belirtisidir.
Cinsel ilişki, cinsel birleşme demektir.
İyi bir cinsellik için, penisin sertleşmesi şarttır.
Erkeğin penisinde sertleşmenin kaybı eşini çekici bulmadığı anlamına gelir.
Erkeğin penisi sertleştiğinde hemen boşalması, erkekliğinin göstergesidir.
Cinsellikte performans, başarıya ulaşmak çok önemlidir.
Performans Anksiyetesi ?
Eşle İlişkili Sorunlar
•
•
•
•
•
•
•
Eş reddi
Yakınlık duygusunda azalma
Eşi çekici bulmama
Başka bir partnerle ilişki
Gebelik-doğum sonrası ilişki
Eşte cinsel sorunlar
Eşin tutumu
Evli Çiftlerde Haftalık Cinsel
Birleşme Ortalaması
YAŞ
Psikiyatrik Bozukluklar ve
Erektil Disfonksiyon
30
25,2%
Percentage
25
depresyon
20
15
10
5
anksiyete
depresyon-anksiyete
komorbid
psikotik bozukluklar
11,7%
6,8%
5,8%
3,9%
kişilik bozuklukları
0
şimdiki psikiyatrik komorbidite
Centre for Sexual and Reproductive Health
Erektil Disfonksiyon;
Organik Nedenler
• Vasküler
• Nörojenik
• Endokrin
• İlaçla-ilişkili
Erektil Disfonksiyon;
Vasküler Nedenler
Aterosklerozis;
• Periferal vasküler hastalık
• Hipertansiyon
• Koroner arter hastalığı
Venöz yetmezlik;
• Veno-oklüzif defekt: ereksiyonu sürdürmede yetersizlik
Erektil Disfonksiyon;
Nörojenik Nedenler
• Periferal nöropati
• Spinal kord yaralanması
• Pelvik cerrahiler; sistektomi, radikal prostatektomi, v.b.
• Pelvik radyoterapi
• Nörolojik hastalıklar; MS, parkinson hastalığı, spina bifida,
epilepsi, alzheimer hastalığı,v.b.
Erektil Disfonksiyon;
Endokrin Nedenler
• Diyabet
• Testosteron ↓, Prolaktin ↑
• TSH (hipo-hipertiroidi)
Erektil Disfonksiyona Yolaçabilen İlaç
ve Maddeler
• Alkol
 ß-blokerler
 Östrojenler
 Psikotropikler
 Antiandrojenler
 Sigara
 H2 reseptör blokerleri
 Kokain
 Antikolinerjikler
 Spironolakton
 Ketokonazol
 Lipid-düşürücü ajanlar
 Antidepresanlar
 NSAI’lar
 Marihuana
 Sitotoksik ilaçlar
 Antihipertansifler
 Diüretikler
 Narkotikler
Organik?
KARAKTERİSTİĞİ
•
•
•
•
•
•
•
Başlangıç
Koşulları
Gelişimi
Koit dışında ereksiyon
Psikoseksüel sorunlar
Partner sorunları
Anksiyete ya da korku
Psikojenik?
ORGANİK
PSİKOJENİK
Yavaş seyir
Yaygın
Sabit
Yetersiz
Sekonder
Sekonder
Sekonder
Akut
Durumsal
Değişken
Yeterli
Primer
Primer
Primer
Erektil Disfonksiyonda Tedavi
•
•
•
•
Altta yatan nedene odaklı
Multi-disipliner yaklaşım önemli
Cinsel terapi
İlaç tedavisi
Erektil Disfonksiyonda Tedavi Adımlarını Belirleyen,
Sorunun Altta Yatan Nedenlerini Anlamaktır !
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Sorun primer mi, sekonder mi?
Yaygın mı, durumsal mı ?
Ne zaman, nasıl başladı, nasıl sürdü ?
Hemen her cinsel etkinlikte ortaya çıkıyor mu ?
Spontan ereksiyon, nokturnal ereksiyon oluyor mu ?
Cinsel isteksizlik, prematur ejakulasyon ?
Çözülme evresi ?
Psikiyatrik bozukluk, fiziksel hastalık, alkol-madde kullanımı var mı ?
Çevresel stresörler ?
Eşle sorunlar ?
Erektil Disfonksiyonda Cinsel Terapi-1
• Cinsellik kavramı,
• Cinsel anatomi, fizyoloji ve cinsel işlevler konusunda bilgilendirme,
• Cinsel mitlerin tartışılması ve düzeltilmesi,
• Eş ilişkisinin geliştirilmesi,
• Kişilik özelliklerinin değerlendirilmesi,
• Eşlik eden psikiyatrik bozuklukların tedavi edilmesi,
• Eşlik eden bedensel hastalıklarla mücadele,
• Kullanılan ilaçların, alkol-madde kullanımının gözden geçirilmesi.
Erektil Disfonksiyonda Cinsel Terapi-2
• Uygun kişi
• Uygun zaman, uygun yer ve ortam
• Cinsel birleşme yasağı
• Sensate Focus- 1 ve Sensate Focus- 2
• Cinsel uyarı tekniklerinin geliştirilmesi
• Sıkma (squeeze) tekniği
• Aşamalı olarak koite geçiş
Erektil Disfonksiyonda
İlaç Kullanımı-1
• Yakın çevrede cinsel terapi deneyimi bulunan profesyonellerin
olmadığı durumlar
• Hastanın ya da partnerinin terapiyi reddetmesi
• Hastada ya da partnerde ciddi psikiyatrik hastalık ya da ağır
kişilik bozukluğu
• Hastada ya da partnerde ciddi alkol-madde kullan.
• Ciddi marital çatışma
• Değişken, multipl partnerler
• Ekstramarital ilişkinin varlığı
• Hastanın ya da çiftin cinsel sorunlarına öncelik veremeyecek
durumda olmaları
Erektil Disfonksiyonda
İlaç Kullanımı-2
• Primer / inatçı ED olguları
• Ek bedensel / biyolojik etkenlerin ya da ilaç kullanımının olduğu
olgular
• Cinsel terapinin daha önce uygulandığı ancak etkisiz kaldığı olgular
Erektil Disfonksiyonda
İlaç Tedavisi
•
•
•
•
•
•
Fosfodiesteraz tip 5 inhibitörleri (nitratlarla kontrendike !);
Sildenafil
Vardenafil
Tadalafil
Apomorfin (merkezi dopaminerjik etki)
Fentolamin (alfa adrenerjik bloker)
Yohimbin (alfa2 adrenores. antagonisti)
Trazodon
Topikal uygulamalar