tekstil ve konfeksiyon sektör raporu
advertisement
YÖNETİCİ ÖZETİ ................................................................................................................ 2 1. GİRİŞ ................................................................................................................................. 5 2. ÜRETİM............................................................................................................................. 6 2.1. Pamuk .......................................................................................................................... 6 2.2. Tekstil Ürünleri Üretimi .............................................................................................. 8 3. ÜRETİM YAPISI:.............................................................................................................. 9 3.1. Kamu ve Özel Sektörün Üretimdeki Yeri ................................................................. 10 3.1.1 Kamu İşletmeleri ..................................................................................................... 10 3.1.2. Özelleştirme ........................................................................................................... 12 3.1.3. Özel İşletmeler ....................................................................................................... 13 4. MALİYET YAPISI .......................................................................................................... 14 5. YATIRIM VE İŞ ÇEVRESİ ............................................................................................ 15 5.1. Yatırım ve Serbest Bölgeler ...................................................................................... 15 5.2. Özel Ekonomik Bölgeler ........................................................................................... 15 5.3. Entellektüel Haklar .................................................................................................... 16 5.4. Çalışma Emniyeti, Halk Sağlığı ve Çevrenin Korunması ......................................... 16 5.5. Bölgesel ve İkili Ekonomik ve Ticari Anlaşmalar .................................................... 16 6. TEKSTİL VE KONFEKSİYON ÜRÜNLERİ TİCARETİ ............................................. 20 6.1. İhracat ........................................................................................................................ 20 6.2. İthalat ......................................................................................................................... 20 6.3. Başlıca İhraç Pazarları:.............................................................................................. 21 7. TEKSTİL VE KONFEKSİYON ÜRÜNLERİ TİCARETİNDE TARİFELER VE TARİFE DIŞI ENGELLER ................................................................................................. 22 7.1. İhracatta Karşılaşılan Engeller .................................................................................. 22 7.2. İthalatta Karşılaşılan Engeller ................................................................................... 23 8. MISIR TEKSTİL VE KONFEKSİYON SEKTÖRÜNÜN SWOT ANALİZİ ................ 23 8.1 Sektörün Güçlü Yanları .............................................................................................. 23 8.2. Sektörün Zayıf Yanları .............................................................................................. 24 8.3. Fırsatlar...................................................................................................................... 24 8.4 Tehditler ..................................................................................................................... 24 9. TÜRKİYE-MISIR TEKSTİL VE KONFEKSİYON ÜRÜNLERİ TİCARETİ .............. 24 9.1. İhracat ........................................................................................................................ 24 9.2. İthalat ......................................................................................................................... 25 10. SONUÇ .......................................................................................................................... 25 EK-1 TEKSTİL VE KONFEKSİYON ÜRÜNLERİ İTHALATINDA TARİFE DIŞI ENGELLERİN TARİHÇESİ ........................................................................................... 27 1 YÖNETİCİ ÖZETİ 1. Mısır Arap Cumhuriyeti’nde tekstil ve konfeksiyon sektörü, eski bir tarihe sahip olan ve bugünde Mısır ekonomisinde önemli bir yeri bulunan sektörler arasında yer almaktadır. Sektörün stratejik önemi, yatırım, işgücü, kredi ve ihracat gelirlerinde sahip olduğu büyüklüklerden ileri gelmektedir. Sektör, gıda işleme sanayinden sonra toplam sanayi üretiminde %27’lik pay ile ikinci sırada yer almaktadır. Sektörün GSYİH içindeki payı ise %3 dolaylarındadır. Tekstil ve konfeksiyon sektörü aynı zamanda yıllık 1 milyar $ olan ihracat geliri ile petrolden sonra ikinci önemli ihraç kalemini oluşturmaktadır. 2003 yılında sektörün toplam ihracat içindeki payı %15 olarak gerçekleşmiştir. Sektör ihracat gelirlerinin ülkenin toplam döviz gelirleri içinde ki payı %6 düzeyindedir. Buna ek olarak, imalat sanayindeki istihdamın %25’ini, toplam istihdamın %7’sini oluşturması nedeniyle, tekstil ve konfeksiyon sektörü istihdam yaratan önemli sektörler arasında yer almaktadır. 2. Mısır, uzun ve ekstra uzun elyaflı pamuk üretimi ile meşhurdur. Pamuk üretimi çok eski tarihlerden beri yapılmakla birlikte, modern manada pamuk yetiştirilmesi ve pamuk üretim alanlarının genişletilmesi 1800’lü yılların başlarında Mehmet Ali Paşa döneminde başlamıştır. İklim şartlarının müsait oluşu, işgücü maliyetlerinin düşüklüğü ve coğrafi olarak Mısır’ın birçok pamuk tüketim pazarlarına yakınlığı nedeniyle, pamuk üretimi zaman içerisinde gelişerek, Mısır için stratejik ürün haline gelmiştir. Bugün pamuk, Mısır’da “beyaz altın” olarak adlandırılmaktadır. 1960 ve 1970’li yıllarda Mısır, dünya pamuk pazarının %80’nine sahip olmuştur. Bilahare, bu pazar payının önemli bir kısmını ABD’de üretilen Pima pamuğuna kaptırmıştır. Bugün, uzun ve ekstra uzun lifli pamuğun %55 Mısır, %40 ise ABD tarafından sağlanmaktadır. Mısır’ın pamuk üretimi yaklaşık 300 bin ton civarında olup, bu üretimin önemli bir bölümü uzun ve ekstra uzun elyaflı pamuk oluşturmaktadır. 3. Egyptian Textile Manufacturers Federation(ETMF) kayıtlarına göre, halihazırda Cotton and Textile Holding Company(HC)’ne ait 39 kamu şirketi ile 4.491 özel tekstil ve konfeksiyon şirketi bulunmaktadır. Buna ek olarak, kayıtlı olmayan işletmelerin dışında, ETMF’ye üye olmayan 375.874 mikro ve küçük ölçekli özel atelyeler bulunmaktadır. 4. 1920-1950 yılları arasında tekstil ve konfeksiyon üretiminin özel sektör önderliğinde gelişmiştir. 1961 yılında Gamal Abdul Nasser’ın kamulaştırma politikaları çerçevesinde, sektörde faaliyet gösteren tesislerin çoğu kamunun kontrolüne geçmiştir. Bu dönemde, üretilen tekstil ve konfeksiyon ürünlerinin büyük bir bölümü eski Sovyetler Birliği ve Doğu Bloku ülkelerine pazarlanmıştır. Bununla birlikte, üretim kalitesi ve kapasite kullanım oranında söz konusu dönemde bir ilerleme kaydedilememiştir. Diğer taraftan, kamunun ağırlıklı olduğu eğirme ve dokuma fabrikalarında aşırı istihdam, kötü yönetim ve yetersiz fonlama sorunları ortaya çıkmıştır. 1974 yılında uygulamaya konulan Open-Door Policy neticesinde, kamuya ait tekstil şirketlerinin performansı gerilemiş, özellikle boyama ve hazır giyimde olmak üzere, özel sektörün sektördeki payı giderek büyümüştür. Günümüzde, kamu sektörünün pamuk eğirme alanındaki payı %90, dokuma alanındaki payı %60, örme alanındaki payı %40 ve giyim sektöründeki payı ise %30 düzeyindedir. Kamu işletmeleri son on yıldır finansal, verimlilik ve pazarlama problemleri ile karşı karşıya bulunmaktadır. Söz konusu sorunlar, kötü yönetim, yeni makinalara yatırım yapılamaması ve aşırı istihdamdan ileri gelmektedir. Kamu şirketlerinin yerel bankalara borcunun 1,7 milyar $ olduğu ileri sürülmektedir. 2 5. Tekstil ve konfeksiyon sektöründe bulunan makinaların %70’inin üzerinde bir bölümünün 25 yaşın üzerinde olduğu, bu makinaların yenilenmesinin yaklaşık 16 milyar $’a malolacağı ileri sürülmektedir. 6. Kamuya ait tekstil işletmelerinin büyük bir bölümü aşırı istihdam ve kötü yönetim nedeniyle kayıp üretmektedir. Bu işletmeler daha ziyade lint, iplik ve kumaş gibi girdilerin üretimi ve bir üst üretim sürecine tedarikini sağlayan işletmeler olurken, ihracata yönelik ev tekstili ve hazır giyim gibi yüksek katma değerli tekstil ürünleri özel sektör tarafından üretilmektedir. Bu nedenle, kamu işletmelerinin özelleştirilmesinin ihracata yönelik çalışan özel sektörünün önünün açılması bakımından gerekli olduğu karar mercilerince anlaşılmış bulunmaktadır. 2004/2005 Mali Yılı Özelleştirme Programına, 23 eğirme ve dokuma şirketi alınmıştır. Özelleştirmenin cazip hale getirilmesi için, vergi tatilleri, defter değeri satışı, erken emeklilik, borç ve stokların silinmesi ve arazinin kiralanması gibi olanaklar sunulmaktadır. 7. Mısır tekstil ve konfeksiyon sektörü, üretim girdileri açısından yüksek kaliteli ham pamuk ile düşük maliyetli işgücü ve enerji avantajına sahip bulunmaktadır. Üretimin ana girdisi olan ham pamuk, üretim maliyetinin yaklaşık %53’ünü oluşturmaktadır. İşgücünün toplam maliyet içindeki payı ise %17 düzeyindedir. 8. Mısır Hükümeti iş ve yatırım ortamının geliştirilmesi amacıyla son yıllarda yatırım, ihracat, entellektüel haklar ve özel ekonomik bölgeler ile ilgili yeni yasaları uygulamaya koymuştur. Diğer taraftan, diğer Arap, Arfikalı ve AB gibi çevre ülkelerle yapmış olduğu çeşitli tercihli ticaret anlaşmaları, yerli pazara ek olarak çevre ülke pazarlarınıda kapsayan geniş bir potansiyeli bünyesinde taşımaktadır. 9. Tekstil ve konfeksiyon ürünleri ihracatı, Mısır’ın döviz kazandıran ana sektörler arasında yer almaktadır. 2003 yılında petrol dışı toplam ihracat içinde tekstil ve konfeksiyon sektörünün payı %25 düzeyinde gerçekleşmiştir. Ham ve yarı işlenmiş pamuk ürünlerinin ihracat içindeki payının yüksek olduğu, buna karşılık katma değeri yüksek konfeksiyon ürünlerinde ihracatın yeterince gelişmediği anlaşılmaktadır. Pamuklu tekstil ürünleri ihracatının yaklaşık %50’si, hazır giyim ihracatının %90’ı AB ve ABD pazarlarına yapılmaktadır. Ülke bazında ihracat incelendiğinde, ABD birinci sırada yer alırken, bunu İngiltere ve İtalya izlemektedir. Bu üç ülke Mısır’ın toplam tekstil ve konfeksiyon ürünleri ihracatının üçte ikisini oluşturmaktadır. Arap ülkeleri ise tekstil ürünlerinde %1, konfeksiyon ürünlerinde %2’lik bir paya sahip bulunmaktadır. 10. Genel ithalat içinde tekstil ve konfeksiyon ürünlerinin payı incelendiğinde, sektör ithalatının yaklaşık %50’den fazlasının sentetik iplik ve kumaştan oluştuğu, 2003 yılında 274 milyon $ olan toplam tekstil ithalatının genel ithalat içindeki payının %2,5 gibi çok düşük düzeyde kaldığı gözlenmektedir. 11. Tekstil ve konfeksiyon sektöründe kamu sektörünün önemli bir paya sahip olması, sektörün yarattığı işgücü ve döviz gelirlerine katkısı ile Mısır’ın geleneksel olarak önde gelen sanayi dalını oluşturması nedeniyle, bu sektör ithal yasakları ve yüksek gümrük oranları ile korunagelmiştir. 1991 yılında alınan bir kararla tekstil ve konfeksiyon ürünleri ithaline yasak getirilmiştir. 2001 yılı sonunda, Mısır DTÖ’ye vermiş olduğu taahhütler çerçevesinde, tekstil ve konfeksiyon ürünleri ithalatında uyguladığı ithal yasağını kaldırmış, buna karşılık söz konusu ürünler ithalatında adet başına getirilmiş olan spesifik vergilerle (oransal olarak %52.000’e ulaşan) yüksek koruma devam etmiştir. ABD’nin 2003 yılı sonlarında Mısır’ı söz konusu ürünler ithalatında uyguladığı yüksek koruma oranları nedeniyle, DTÖ’ye şikayet 3 hazırlığı başlatmasının akabinde, 21.1.2004 tarihinde üretilen 2004/35 sayılı Başkanlık kararı ile tekstil ve konfeksiyon ürünlerinde söz konusu astronomik gümrük vergileri, kumaşta %22, konfeksiyonda %40 olarak belirlenmiş, tekstil fabrikalarının diğer girdilerinde ise gümrük muafiyeti getirilmiştir. Ancak, bilahare alınan 2004/68 sayılı karar ile Mısır’a tekstil ve konfeksiyon ürünleri ihraç etmek isteyen yabancı firmaların bir takım çevre ve çalışma standartlarını sağladığına dair inceleme tamamlandıktan sonra, İthalat ve İhracat Koruma Genel Müdürlüğüne kayıt yaptırması halinde, Mısır’a tekstil ve konfeksiyon ürünleri ihraç etmesi hükme bağlanmıştır. Her ne kadar tekstil ve konfeksiyon ürünleri ithalatında gümrük oranları düşürülmüş olmakla birlikte, özellikle hazır giyim ürünleri ithalatına izin verilip verilmeyeceği hususu belirsizliğini korumaktadır. 12. Mısır’ın tekstil ve konfeksiyon ürünleri ithalatının genel olarak düşük olduğu göz önünde bulundurulduğunda, 2003 yılında 45 milyon $ olan tekstil ve konfeksiyon ürünleri ihracatımızın, Mısır’ın bu ürünler ithalatında önemli bir paya sahip olduğu gözlenmektedir. Mısır’a yönelik toplam ihracatımız içinde, tekstil ve konfeksiyon ürünlerinin payı 2003 yılında %13 düzeyinde gerçekleşmiştir. Söz konusu ürünlerin Mısır’a yönelik toplam ihracatımızdaki payının 1998 yılından itibaren giderek azaldığı gözlenmektedir. Türkiye’nin Mısır’a ihraç ettiği başlıca tekstil ve konfeksiyon ürünleri içinde iplik ve kumaşın payının yüksek olduğu, hazır giyim ihracatının ise ihmal edilebilir düzeye gerilediği görülmektedir. Mısır’dan ithal ettiğimiz tekstil ve konfeksiyon ürünleri, ihracat ettiğimiz ürünlere paralel bir yapı arz etmektedir. 2003 yılında 33 milyon Dolar olan tekstil ve konfeksiyon ürünleri ithalatının hemen hemen tamamını, dokumaya elverişli lifler ve dokumacılık ürünleri oluşturmaktadır. Mısır’dan ithalatımız içinde tekstil ve konfeksiyon ürünlerinin payının 2003 yılında %18 olduğu görülmektedir. 13. Mısır tekstil ve konfeksiyon sanayinde verimsiz çalışan kamu işletmelerinin ağırlığın halen yüksek olması, sektörün sahip olduğu makina parkının eski teknoloji ürünleri olması nedeniyle kaliteli ve uluslararası standartlarda ürün üretilememesi, sektörün uzun süre korunmuş olması nedeniyle rekabete alışkın bir yapıya sahip bulunmaması ve pazarlama teknikleri konusunda yeterince gelişmemiş olması sebebiyle ve bugüne kadar AB ve ABD gibi büyük pazarlarda kota korumasına sahip olan söz konusu sektörün, 2005 yılında DTÖ Anlaşması çerçevesinde kotaların kalkmasının akabinde, uluslararası pazarlarda ciddi bir rekabetle karşılaşacağı düşünülmektedir. 14. Yüksek kaliteli pamuk, işgücü ve enerji maliyetlerinin düşüklüğü, pazar büyüklüğü ve çevre ülkelere ihracat olanaklarının geniş olması nedeniyle, Mısır, tekstil ve konfeksiyon sektöründe Türk yatırımcılar için cazip bir ülke olarak değerlendirilmektedir. 15. Mısır tekstil ve konfeksiyon sektörünün makina parkının yenilenmesi çerçevesinde tekstil makinaları ve yedek parçaları, yetersiz sentetik iplik üretimi nedeniyle sentetik iplik ve bu ürüne dayalı kumaşlar, tekstil ve konfeksiyon yan sanayinin gelişmemiş olması nedeniyle düğme, fermuar, vb. yan sanayi ürünleri, hazır giyim ithalatında tarife dışı engelleri hafifletilmesi halinde, Mısır halkının gözünde imajı iyi olan ve bavul ticareti yolu ile bu ülkeye ithal edilen Türk hazır giyim ürünleri açısından, anılan ülkenin ciddi bir potansiyel pazar olduğu değerlendirilmektedir. 4 1. GİRİŞ Mısır Arap Cumhuriyeti’nde tekstil ve konfeksiyon sektörü, eski bir tarihe sahip olan ve bugünde Mısır ekonomisinde önemli bir yeri bulunan sektörler arasında yer almaktadır. Sektörün stratejik önemi, yatırım, işgücü, kredi ve ihracat gelirlerinde sahip olduğu büyüklüklerden ileri gelmektedir. Tekstil ve konfeksiyon sektörü entegre yapısıyla imalat sanayinde en yüksek katma değer yaratan sektör olma özelliğini taşımaktadır. Pamuğa dayalı altgrup ise sektörün belkemiği olarak görülmekte ve Mısır’ın karşılaştırmalı üstünlüğe sahip olduğu ana üretim dalı olarak değerlendirilmektedir. Tekstil ve konfeksiyon üretim zinciri, pamuk işleme, eğirme, örme, dikme ve kumaş ile örtü, halı ve döşemelik kumaş gibi tekstil ürünleri üretimini kapsamaktadır. Sektör, gıda işleme sanayinden sonra toplam sanayi üretiminde %27’lik pay ile ikinci sırada yer almaktadır. Sektörün reel GSYİH içindeki payı ise %11 dolaylarındadır. Tekstil ve konfeksiyon sektörü aynı zamanda yıllık 1 milyar $ olan ihracat geliri ile petrolden sonra ikinci önemli ihraç kalemini oluşturmaktadır. 2003 yılında sektörün toplam ihracat içindeki payı %15 olarak gerçekleşmiştir. Sektör ihracat gelirlerinin ülkenin toplam döviz gelirleri içinde ki payı %6 düzeyindedir. Buna ek olarak, imalat sanayindeki istihdamın %25’ini, toplam istihdamın %7’sini oluşturması nedeniyle, tekstil ve konfeksiyon sektörü istihdam yaratan önemli sektörler arasında yer almaktadır. DTÖ Anlaşması çerçevesinde, 2005 yılından itibaren tekstil ve konfeksiyon ürünlerinde kotaların kaldırılması sonucunda, bu ürünler ticaretinde rekabetin artacağı bilinmektedir. Mısır, söz konusu yeni rekabet ortamına uyum sağlamak amacıyla, tekstil ve konfeksiyon sektörünün uluslararası pazarlarda rekabetgücünün artırılması, yabancı yatırımların teşvik edilmesi ve sektörün kademeli olarak rekabete açılması amacıyla, özellikle 2004 yılında yeni tarife programı ve sanayinin modernizasyonu konusunda bir takım tedbirler almıştır. 2004 yılı başından itibaren söz konusu ürünler ithalatında uygulanan tarifeler ve tarife dışı engeller konusunda bazı değişikliklere gidilmiştir. Bu değişiklikler arasında, 2003 yılı sonuna kadar tekstil ve konfeksiyon ürünleri ithalatında uygulanan spesifik gümrük vergilerinin kaldırılarak yerine maksimum %40 olan ad valorem vergilerin getirilmesi, tekstil sanayi girdilerinde gümrük muafiyeti uygulanması, buna karşılık sektörün bu değişikliklerden olumsuz etkilenmesini önlemek bakımından, söz konusu ürünler ithalatında çevre ve çalışma standartları gibi bazı tarife dışı engellerin uygulamaya konulması yer almaktadır. Bu çalışmanın amacı, Mısır tekstil ve konfeksiyon sektörünün genel bir portresinin çizilmesi ve yeni gelişmelerin Türk tekstil ve konfeksiyon ile yan sanayi üretici/ihracatçılarına yarattığı fırsatlar ve engellerin değerlendirilmesini kapsamaktadır. 5 2. ÜRETİM Mısır tekstil ve konfeksiyon sektöründe üretim iki ana başlık altında değerlendirilmektedir. Bunlardan birincisi, dünya çapında üne sahip olan pamuk üretimi, ikincisi ise pamuğun işlenmesi sonucunda elde edilen ürünler ve diğer ham maddelere dayalı tekstil ve konfeksiyon ürünleridir. 2.1. Pamuk Mısır’da pamuk üretimi çok eski tarihlerden beri yapılmakla birlikte, modern manada pamuk yetiştirilmesi ve pamuk üretim alanlarının genişletilmesi 1800’lü yılların başlarında Mehmet Ali Paşa döneminde başlamıştır. İklim şartlarının müsait oluşu, işgücü maliyetlerinin düşüklüğü ve coğrafi olarak Mısır’ın birçok pamuk tüketim pazarlarına yakınlığı nedeniyle, pamuk üretimi zaman içerisinde gelişerek, Mısır için stratejik ürün haline gelmiştir. Bugün pamuk, Mısır’da “beyaz altın” olarak adlandırılmaktadır. Söz konusu dönemde ham olarak değerlendirilen pamuk, 1898 yılında El Ahlia Spinning and Weaving şirketi, 1927 yılında ise birçok yeni eğirme ve dokuma fabrikalarının kurulması ile katma değeri yüksek ürünlerin üretimine yönlendirilmiştir. Bu dönem, yeni pamuk işleme tesislerinin kurulması nedeniyle, Mısır’da tekstil sanayinin temellerinin atıldığı dönem olmuştur. 1952 devriminin akabinde, yeni yönetimin ekonomi anlayışı ve beş yıllık kalkınma planları çerçevesinde “eğirme ve dokuma” tesisleri kamulaştırılmıştır. Dolayısıya, devlet pamuğun yetiştirilmesinden, fiyatların tespiti (iç piyasa ve ihraç fiyatları dahil), işlenmesi ve tüketimine kadar olan süreci üstlenmiştir. 1960 ve 1970’li yıllarda Mısır, dünya pamuk pazarının %80’nine sahip olmuştur. Bilahare, bu pazar payının önemli bir kısmını ABD’de üretilen Pima pamuğuna kaptırmıştır. Bugün, uzun ve ekstra uzun lifli pamuğun %55 Mısır, %40 ise ABD tarafından sağlanmaktadır. 1994 yılında çıkarılan pamuk sektörünün serbestleştirilmesine yönelik yasadan sonra, sektörün işleyişi değişmiştir. Bu tarihten itibaren, çiftçiler üretecekleri ürün çeşidi ve alanı konusunda serbest bırakılmış, ayrıca tüccarlara pamuk satın alma, çekirdeğinden ayırma ve yerel eğirme tesislerine satma veya ihracat izni getirilmiştir. Ancak, devlet söz konusu serbestleşme politikasına tam uyum sağlayamamış, özellikle fiyatlara bir şekilde müdahele etmeye devam etmiştir. Halihazırda, çiftçilerin pamuk üretimini sürdürmelerinin sağlanması bakımından, pamukta taban fiyat uygulaması devam etmektedir. Mısır pamuğu kalitesi bakımından dünyaca bilinen bir pamuk olmuştur. Söz konusu kalite, lif uzunluğu, lif özelliklerinin yıllara göre değişmemesi ve bu özelliklerinin kaliteli eğirme sonuçlarının alınmasına müsait olmasından ileri gelmektedir. Mısır’da ağırlıklı olarak yüksek kaliteli tekstil üretiminde kullanılan orta-uzun, uzun ve ekstra uzun elyaflı pamuk üretilmekte olup, bu ürünler Giza ismi ve yanında bir numara ile adlandırılmaktadır. Son dönemde, ülkede üretilen pamuk çeşitlerinde bir sınırlandırmaya gidildiği gözlenmektedir. Daha önce yedi çeşit olarak üretilen ekstra uzun elyaflı pamuk, Giza70 ve Giza88 olmak üzere iki tür ile sınırlandırılmıştır. Uzun elyaflı pamukta ise Giza86, Giza89, Giza85, Giza80 ve Giza83 olmak üzere, beş çeşit pamuk türü üretimine yönenildiği 6 gözlenmektedir. Bu üretim politikaları ile farklı elyaf uzunluğuna sahip ürünlerde karışıklıktan ileri gelecek problemlerin bertaraf edilmesi amaçlanmaktadır. Pamuk üretimi, Beheira, Daqahlia, Kafr AL Sheikh, Sharqiya, Gharbiya, Menoufiya, Beni Suef ve Minya olmak üzere 8 valilikte yapılmakta olup, pamuk üretim alanlarının yıllara göre seyri aşağıdaki tabloda gösterilmiştir. PAMUK ÜRETİM ALANI* 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 859 789 645 518 731 706 535 * 1000 Feddan Pamuk üretim alanları 1960 yılından bugüne giderek daralmış olmakla birlikte, verimde %30 oranında artış gerçekleşmiştir. 1960 yılında feddan başına 5,5 kantar olan verimlilik, 2000’li yıllarda 7 kantarın biraz üzerine çıkmıştır. Miktar olarak pamuk üretiminin seyri incelendiğinde, üretimde yıllara göre iniş ve çıkışlar olduğu görülmektedir. 1993/94 sezonunda 411 bin ton olan üretim, 1994/95 sezonunda 251 bin ton, 1995/96 sezonunda ise 238 bin ton olarak gerçekleşmiştir. 1996/97 sezonunda üretimde yeniden bir artış gerçekleşerek 341 bin tona ulaşmış, 2000/01 sezonunda 204 bin ton ve 2001/02 sezonunda ise 265 bin ton olarak gerçekleşmiştir. Ekstra uzun elyaflı pamuk üretimi 1993/94 sezonunda 121 bin tondan 1999/00 sezonunda 26 bin tona gerilemiştir. Söz konusu türün üretimi 2000/01 sezonunda bir düzelme göstererek 47 bin tona ulaşmıştır. Benzer şekilde uzun elyaflı pamuk üretimi 1993/94 sezonunda en yüksek noktası olan 210 bin ton olarak gerçekleşmiş, 1998-2000 yılları arasında yaklaşık 200 bin ton ve 2001/02 sezonunda ise 218 bin ton olmuştur. 1998/99 sezonuna kadar üretilen pamuğun yaklaşık 200 bin tonu yerli tekstil sektörü tarafından tüketilirken, bu rakam 1998/99 sezonunda 186 bin tona gerilemiştir. 1999/00 sezonunda ise 144 bin tona düşmüştür. Pamuk üretiminde dalgalanma, pazar payının düşmesi, sentetik iplik gibi rakip ürünlerin kullanımının artması nedeniyle ve çiftçi gelirlerinin korunması, dünya çapında Mısır pamuğunun sahip olduğu imajın geliştirilmesi amacıyla, Mısır hükümeti pamuk üretimi ve ticaretinin geliştirilmesi konusunda bazı tedbirler almaktadır. Bunlar arasında, çiftçilerin eğitimi, pamuk alanlarının ilaçlanması ve Mısır pamuğunun tanıtılması amacıyla bir pamuk logosu geliştirilmesi yer almaktadır. Pamuk logosu tanıtımı Dış Ticaret Bakanlığı ve ALCOTEXA(Alexandria İhracatçıları Birliği) tarafından yürütülmekte ve bugün itibariyle 58 ülkede kaydı bulunmaktadır. Diğer taraftan, 1996 yılında “The Egyptian-German Cotton Promotion Program” ortak projesi uygulamaya konulmuştur. Söz konusu proje, verimliliğin artırılması, Mısır pamuğunun uluslararası pazarlarda tanıtılması, çiftçi gelirlerinin korunması ve çiftçilerin eğitilmesini kapsamaktadır. Anılan proje, Mısır Tarım ve Toprak Reformu Bakanlığı ile Alman hükümetine ait German Technical Cooperation şirketi tarafından yürütülmektedir. 1994 yılında başlayan pamuk üretim ve ticaretinde uygulamaya konulan serbestleşme politikalarının neticesinde, pamuk ticaretinde özel sektör giderek artan bir paya sahip 7 olmuştur. Söz konusu dönemde, özel sektör pazarlama tekniklerini geliştirmiş ve değişen pazar koşullarına daha hızlı uyum sağlamaktadır. 2001 yılı itibariyle, pamuk sektöründe ticaret ile uğraşan toplam firma sayısı 130 olup, bunun 30’u kamu, kalan 100’ü ise kooperatifler, özel firmalar ve kişilerden oluşmaktadır. Aynı dönemde, İskenderiye Pamuk İhracatçıları Birliğine 27 firma kayıtlı olup, bunun 9’u kamu, 18’i ise özel firmalardan oluşmaktadır. Üretilen pamuğun önemli bir kısmı İtalya, Hindistan ve İsviçre’ye ihraç edilmektedir. İhracatta özel sektörün ağırlığı giderek artmış olup, 2002 yılında ihraç edilen pamuğun %70’i özel sektör tarafından gerçekleştirilmiştir. Pamuk ve pamuk ürünlerinin ihracat gelirleri ise aşağıdaki tabloda gösterilmiştir. - Ham Pamuk - Pamuk İpliği - Pamuklu Kumaş TOPLAM 1997 110 280 104 494 1998 157 224 54 435 1999 238 123 34 395 2000 184 141 49 374 2001 182 119 35 336 2002 321 104 26 451 2003 349 118 23 490 Mısır pamuğundan maksimum faydanın sağlanabilmesi için, ham pamuk ihracatı yerine, yerli tekstil ve konfeksiyon sanayinin modernize edilerek, ihracatın katma değeri yüksek ürünlere kaydırılması yönünde politikalar üretilmektedir. 2.2. Tekstil Ürünleri Üretimi Egyptian Textile Manufacturers Federation(ETMF) kayıtlarına göre, halihazırda Cotton and Textile Holding Company(HC)’ne ait 39 kamu şirketi ile 4.491 özel tekstil ve konfeksiyon şirketi bulunmaktadır. Buna ek olarak, kayıtlı olmayan işletmelerin dışında, ETMF’ye üye olmayan 375.874 mikro ve küçük ölçekli özel atelyeler bulunmaktadır. Tekstil ve Konfeksiyon Sektöründe İşletme Sayısı - Tekstil/Konfeksiyon 2.830 - Konfeksiyon 1.661 Toplam....................................................................................4.491 Tekstil ve Konfeksiyon Atölyeleri......................................375.874 Konfeksiyon Üretimi(Milyon $).............................................4.320 2001 yılında iplik ve kumaş türleri üretimi ile iplik tüketimi aşağıda gösterilmiştir. Söz konusu rakamların incelenmesinden de görüleceği üzere, sentetik iplik konusunda ciddi bir üretim açığı bulunmaktadır. Üretim(Ton) - İplik - Pamuk...................................................................125.000 - Sentetik...................................................................78.700 Toplam........................................................................203.700 8 - Kumaş - Pamuklu..................................................................28.400 - Diğer.........................................................................7.000 - Örme.........................................................................1.000 Toplam..........................................................................36.400 İplik Tüketimi(Ton) Pamuk....................................................................207.400 Sentetik..................................................................183.600 Yün............................................................................3.400 Toplam......................................................394.400 1992-2001 yılları arasında sektörün bileşik yıllık büyüme hızı %5 olarak gerçekleşmiştir. Mısır Hükümeti sektörün yıllık %12 olarak büyümesine yönelik politikalar üretmekte ve Uzakdoğu Asya ülkelerinin büyüme hızının yakalanmasını hedeflemektedir. Diğer taraftan, ihraç pazarlarında etkin bir şekilde rekabet edilebilmesi için kaliteye büyük önem verilmektedir. 3. ÜRETİM YAPISI: Pamuklu tekstil ürünleri, modern tekstil üretiminin başlangıcından itibaren en önemli tekstil ürünlerini oluşturmuştur. Bununla birlikte, diğer tekstil ürünleri satışı da giderek önem kazanmıştır. Hazır giyim üretimi %19’luk pay ile bugün tekstil ve konfeksiyon üretiminde ana altgruplardan biri olmuştur. Ayrıca, battaniye, halı ve ipek ürünleri üretiminde de 1990’lı yıllarda ciddi gelişmeler gözlenmiştir. Bazı tekstil ve konfeksiyon ürünleri üretimin seyri aşağıdaki tabloda verilmiştir. Tablo- Bazı Tekstil ve Konfeksiyon Ürünleri Üretimi Ürün Pamuklu Tekstil Yünlü Tekstil İpekli Tekstil Jut İpliği Yün iplik Jut Kumaş Battaniye ve Halı Birim Milyon LE Milyon m Milyon m 1000 Ton 1000 Ton 1000 Ton Milyon LE 1993/94 1.737 14 167 21 20 17 531 1994/95 1.670 15 197 20 19 19 594 1995/96 1.561 12 214 20 16 20 737 1996/97 1.474 10 212 15 14 12 818 1997/98 1.559 11 258 15 14 13 989 1998/99 1.524 10 263 10 12 9 949 1999/00 1.559 10 368 5 18 4 1.007 2000/01 1.218 5 338 1 19 2 419 Kaynak: Mısır İstatistik İdaresi. Tekstil ve konfeksiyon alanında faaliyet gösteren firmalar ağırlıklı olarak Kahire, İskenderiye ve Delta Bölgesinde yoğunlaşmış olup, ürün bazında coğrafi dağılım aşağıdaki tabloda gösterilmiştir. Tablo- Tekstil ve Konfeksiyon Fabrikalarının Coğrafi Dağılımı Valilik Cairo Alexandria Qalioubya Gharbeya Assyut Bohaira Beni Suef Eğirme/Dokuma 132 4 305 128 2 19 2 Doğal ve Sentetik İplik 21 10 8 18 3 9 Boyama/baskı/finishing Örme 35 17 16 3 2 - 301 151 11 15 2 - Hazır Giyim 277 72 29 11 1 - Port Said Giza Dakahleya Damietta Sohag Suez Sharkeya Menoufeya 1 6 21 3 2 1 2 3 1 1 1 5 3 1 2 1 1 19 27 3 1 2 54 5 1 7 1 1995-2002 yılları arasında genel olarak tekstil ve konfeksiyon ürünleri fiyatlarında bir artış gözlenmiştir. 2000-2003 yılları arasında 200 bin ton/yıl üretim kapasitesine sahip olan pamuk ipliği fiyatlarında ise %55 oranında bir artış gerçekleşmiştir. 2003 yılında Mısır Poundunun devalue edilmesi ve sentetik iplik fiyatlarında gözlenen artışlar, pamuk ipliği ithalatının düşmesine neden olmuştur. 3.1. Kamu ve Özel Sektörün Üretimdeki Yeri 1920-1950 yılları arasında tekstil ve konfeksiyon üretiminin özel sektör önderliğinde büyüdüğü gözlenmektedir. 1961 yılında Gamal Abdul Nasser’ın kamulaştırma politikaları çerçevesinde, sektörde faaliyet gösteren tesislerin çoğu kamunun kontrolüne geçmiştir. Bu dönemde, üretilen tekstil ve konfeksiyon ürünlerinin büyük bir bölümü eski Sovyetler Birliği ve Doğu Bloku ülkelerine pazarlanmıştır. Bununla birlikte, üretim kalitesi ve kapasite kullanım oranında söz konusu dönemde bir ilerleme kaydedilememiştir. Diğer taraftan, bugün kamunun ağırlıklı olduğu eğirme ve dokuma fabrikalarında aşırı istihdam, kötü yönetim ve yetersiz fonlama sorunları ortaya çıkmıştır. 1974 yılında uygulamaya konulan Open-Door Policy neticesinde, kamuya ait tekstil şirketlerinin performansı gerilemiş, özellikle boyama ve hazır giyimde olmak üzere, özel sektörün sektördeki payı giderek büyümüştür. Kamu sektörünün pamuk eğirme alanındaki payı %90, dokuma alanındaki payı %60, örme alanındaki payı %40 ve giyim sektöründeki payı ise %30 düzeyindedir. 3.1.1 Kamu İşletmeleri Son birkaç yıla kadar kamu sektörü, pamuklu tekstil ürünleri alanında işleme sürecinin alt bölümlerinde monopoli konumundaydı. Bu aşamaları, pamuk iç ticaret ve tedariki, pamuğun çekirdeğinden ayrılması, eğirme, dokuma ve boyama faaliyetleri oluşturmaktadır. Kamu Tekstil ve Giyim Holdingine(HC) ait 39 şirketten 10 tanesi, pamuğun çekirdeğinden ayrılması ve ticareti, 29 tanesi ise eğirme ve dokuma alanlarında faaliyet göstermektedir. Eğirme ve dokuma alanında faaliyet gösteren Misr for Production of Spinning and Weaving Equipment aynı zamanda tekstil makina parçaları ve aksesuarları alanında da rol üstlenmiştir. Tekstil sektöründe faaliyet gösteren kamu şirketlerinin toplam üretim ve gelirlerinin yaklaşık dörtte üçü başta Misr Fine Spinning and Weaving(El Mahalla), Misr Shebien ve Delta Textile olmak üzere 10 şirket tarafından gerçekleştirilmektedir. El Mahalla 26.935 işgücü ile Afrika ve Ortadoğunun alanında en büyük şirketi olma özelliğini taşımaktadır. Bu rakam tekstil ve konfeksiyon alanında faaliyet gösteren kamu şirketleri toplam istihdamının dörtte birine tekabül etmektedir. Diğer önemli bir oyuncu olan, Delta Textile ise üretiminin 10 %80’ini ihraç etmektedir. Aşağıda söz konusu kamu şirketlerinin pazar payları gösterilmektedir. kom Hamada 2% El Wagh 2% Orhers 23% El Mahalla 41% Meit Ghamr Spinning 2% STIA 3% El Nasr Spinning Weaving and Dyeing 4% Misr Shebien 9% Domiat 4% Delta Textile 6% Dakahliya 4% Gelirler açısından değerledirildiğinde, sadece Misr Shebien, Misr for Spinning and Weaving Equipment ve Meit Ghamr Spinning and Weaving, kar eden kamu şirketleri arasında yer almaktadır. Kamu işletmeleri son on yıldır finansal, verimlilik ve pazarlama problemleri ile karşı karşıya bulunmaktadır. Söz konusu sorunlar, kötü yönetim, yeni makinalara yatırım yapılamaması ve aşırı istihdamdan ileri gelmektedir. Kamu şirketlerinin yerel bankalara borcunun 1,7 milyar $ olduğu ileri sürülmektedir. Söz konusu şirketlerde kullanılan makinaların yaşı ve üretimdeki payları ürün bazında aşağıdaki tabloda gösterilmiştir. Ürün <5 yaş Pamuk İpliği %5 Kumaş %2 Finishing %7 Yün iplik Yün Kumaş Yün Finishing %11 Hazırgiyim %20 Tıbbi pamuk %1 Kaynak: Textile Consolidation Fund 10>yaş>5 %23 %6 %6 %10 %10 %3 %10 %14 >15 yaş %72 %92 %87 %90 %90 %86 %70 %85 Tekstil ve konfeksiyon sektöründe bulunan makinaların %70’inin üzerinde bir bölümünün 25 yaşın üzerinde olduğu, bu makinaların yenilenmesinin yaklaşık 16 milyar $’a malolacağı ileri sürülmektedir(Al Ahram Weekly 7-13 Ekim 2004). 11 3.1.2. Özelleştirme Mısır tekstil ve konfeksiyon sektöründe kamu sektörünün ağırlığının bulunduğu daha önce açıklanmıştı. Kamuya ait bu işletmelerin büyük bir bölümü aşırı istihdam ve kötü yönetim nedeniyle kayıp üretmektedir. Bu işletmeler daha ziyade lint, iplik ve kumaş gibi girdilerin üretimi ve bir üst üretim sürecine tedarikini sağlayan işletmeler olurken, ihracata yönelik ev tekstili ve hazır giyim gibi yüksek katma değerli tekstil ürünleri özel sektör tarafından üretilmektedir. Bu nedenle, kamu işletmelerinin özelleştirilmesinin ihracata yönelik çalışan özel sektörünün önünün açılması bakımından gerekli olduğu karar mercilerince anlaşılmış bulunmaktadır. Özellikle, Çin ve Uzakdoğu Asya ülkeleri ile dünya pazarlarında rekabet edilebilmesi için özelleştirmenin elzem olduğu değerlendirilmektedir. Kamu işletmeleri arasında tekstil ve konfeksiyon alanında faaliyet gösteren işletmeler varlık ve üretim ağı bakımından ulusal düzeyde en büyük olan şirketler sınıfında yer almaktadır. Bugüne kadar beş kamu işletmesi çoğunluk hisse devri yöntemiyle özelleştirilmiştir. Bu işletmeler, United Arab for Spinning and Weaving, Alexandria Spinning and Weaving, El Nasr Clothes and Textiles Company(KABO), Arabia Cotton Ginning ve Nile Ginning Company olmaktadır. Buna ek olarak, iki işletme yatırımcılara satılmış, bir tanesi kapatılmış ve dört tanesi tamamen veya kısmen kiralanmıştır. HC, bir Çin polyester şirketi ile sözleşme imzalayarak Misr Polyester şirketinin 14,75 milyon $’a modernizasyonu konusunda anlaşmaya varılmıştır. Modernizasyon 13 ay içinde tamamlanacak ve bunun sonucunda şirketin yıllık üretimi 45 bin ton olacaktır. 31 Haziran 2001 itibariyle özelleştirme amacıyla bazı işletmeler küçük işletmeler halinde yeniden organize edilmiştir. Bu işletmeler aşağıda açıklanmaktadır. - Meit Ghamr Spinning and Weaving, El Dakahlia Spinning and Weaving’den Misr Polyester, Misr Artificial Silk’den, Minya ElKamh Spinning and Weaving, El Sharkiya Spinning and Weaving’den, Kom Hamada Spinning ve El Mahmoudia Spinning, Kafr El Dawar firmasından ayrılarak yeni işletmeler haline getirilmişlerdir. Buna ek olarak, yeni bir özelleştirme tekniği olarak, HC, Kom Hamada ve El Mahmoudia Spinning şirketlerindeki çoğunluk hissesini stratejik yatırımcılara teklif etmiştir. Bu teklifin amacı anılan şirketlerin geliştirilmesi, modernizasyonu ve rekabetçi bir yapıya kavuşturulması olarak belirlenmiştir. Ayrıca, HC, Delta Textile ve Meit Ghamr Spinning Companies satın alınması için bazı teklifler almıştır. Tekstil ve Konfeksiyon sektöründe faaliyet gösteren kamu işletmelerinin yüksek borç yükümlülükleri ve bozuk mali tabloları nedeniyle, hükümet açısından bu işletmelerin özelleştirilmesinin sıkıntılı olacağı değerlendirilmektedir. Buna ek olarak, söz konusu işletmeler eski teknolojiye dayalı makina parkı ve aletleri ve aşırı istihdam sorunları ile karşı karşıyadır. Diğer taraftan, sektörün stratejik olarak görülmesi nedeniyle, bu şirketlerin “fiyat değerlemesi” konusunda tartışmalı fikirler bulunmaktadır. Müzakere prensiplerinin oturtulamamış olması ve bürokrasi özelleştirmenin önündeki diğer problemler arasında yer almaktadır. 12 2004/2005 Mali Yılı Özelleştirme Programına, 23 eğirme ve dokuma şirketi alınmıştır. Özelleştirmenin cazip hale getirilmesi için, vergi tatilleri, defter değeri satışı, erken emeklilik, borç ve stokların silinmesi ve arazinin kiralanması gibi olanaklar sunulmaktadır. 3.1.3. Özel İşletmeler 1990’lı yılların başından itibaren gündeme gelen özelleştirme ve piyasa ekonomisine geçiş politikaları neticesinde, sektörde özel girişimin ağırlığı giderek artış göstermiştir. Örneğin, pamuğu çekirdeğinden ayırmaya yönelik(ginning) faaliyet gösteren iki özel şirkete ek olarak, yeni özelleştirilen iki kamu şirketi ile birlikte özel sektörün bu alandaki payı %35’e ulaşmıştır. Benzer şekilde, eğirme alanında 1992/1993 yılında %8 olan özel sektör payı, 2002/2003 yılında %15’e yükselmiştir. Dokuma ve örme giyim eşyası konusunda özel sektörün payı sırasıyla %40 ve %60 olmuştur. Yatırımlar ve Serbest Bölgeler İdaresi verilerine göre, 2003 yılının Aralık ayı itibariyle tekstil ve konfeksiyon sektöründe çalışan firma sayısı 1.147’ye ulaşmıştır. Bunların %50’si hazır giyim, %20’si ise kumaş üretimi faaliyetinde bulunmaktadır. Bu işletmelerin toplam yatırım büyüklüğü 7,5 milyar LE olup, toplam çalışan sayısı 143.500’dür. Yatırımlar hazır giyim sektörüne yönelirken, istihdam eğirme sektöründe ağırlıklı paya sahiptir. 2003 Yılı İtibariyle Tekstil ve Konfeksiyon Sektöründe Özel Sektör Yatırımları Kumaş 17% Diğerleri(Akse suar, eldiven vs.) 2% Hazır Giyim 38% Boyama/baskı 6% İplik 30% Battaniye 2% Halı/Kilim 5% Sektörün altgrupları içerisinde hazır giyim dalı, en dinamik altgrup olarak karşımıza çıkmaktadır. Göreceli olarak bu sektörde en son teknoloji uygulanmakta, en son yönetim tekniklerinden yararlanılmaktadır. Fiyat kontrolüne tabi olmaması nedeniyle özel sektörün ihracatı daha hızlı gelişmiş, bu aynı zamanda toplam tekstil ve konfeksiyon ürünleri ihracatında neden hazır giyimin önde geldiğini açıklamaktadır. Özel sektör ihracatında, t-shirt, havlu, spor giyim ve günlük kıyafet ihracatı ağırlıklı ürünler arasında yer almaktadır. İhracatın önemli bölümü ABD ve AB ülkelerine yapılmaktadır. 13 Özel sektörde entegre üretim yapan tek şirket Giza Spinning and Weaving Co’dur. Bu şirket, eğirme, dokuma, örme, boyama, baskı ve kumaş üretim faaliyetleri yapmaktadır. Üretiminin önemli bölümü ABD, Kanada ve AB ülkelerine ihraç edilmektedir. Misr-Iran Textile Co (Miratex) pamuk ipliğinde pazar payı bakımından üç büyük kamu şirketinden sonra dördüncü sırada gelmektedir. Şirket 1974 yılında kurulmuş olup, sermayenin %51’i Mısırlı, %49’u ise İranlı şirketlere aittir. Yıllık üretimi yaklaşık 10 bin ton olup, bunun yaklaşık 7 bin tonu ihraç edilmektedir. Sektörde yapılan yabancı sermaye yatırımlarının %50’si ABD kaynaklı şirketlerin yatırımlarından oluşmaktadır. 4. MALİYET YAPISI Mısır tekstil ve konfeksiyon sektörü, üretim girdileri açısından yüksek kaliteli ham pamuk ile düşük maliyetli işgücü avantajına sahip bulunmaktadır. Üretimin ana girdisi olan ham pamuk, üretim maliyetinin yaklaşık %53’ünü oluşturmaktadır. İşgücünün toplam maliyet içindeki payı ise %17 düzeyindedir. Sektörün maliyet yapısı ve girdi payları aşağıda gösterilmiştir. İşgücü 17% Atık Maliyeti 4% Enerji 6% Yardımcı malzeme 4% Ham Pamuk 53% Amortisman/se rmaye 16% Bu grafiğin incelenmesinden de görüleceği üzere, doğal olarak girdi maliyetlerinde en yüksek payı ham pamuk oluştumaktadır. Uzun elyaflı pamuk fiyatlarının yüksek olması nedeniyle, maliyetler doğrudan etkilenmektedir. Diğer taraftan, kısa ve orta elyaflı pamuk üretimi yetersiz kalmaktadır. Buna ek olarak, özellikle sentetik iplik ve kumaş tedarikinin ithalat yoluyla yapılıyor olması da tekstil ve konfeksiyon ürünleri üretim maliyetlerini etkilemektedir. Son yıllarda Mısır sentetik iplik üretimini artırıcı yatırımlar yapmış olsa bile, halen bu ürünlerde ihtiyaç ithalat yoluyla karşılanmaktadır. Bunun arkasından işgücü maliyeti ikinci sırada yer almaktadır. Mısır’da işçilik maliyetleri düşük olmakla birlikte, sektörün emek-yoğun bir üretim yapısına sahip olması nedeniyle, işgücü maliyeti yüksek kalmıştır. Bir işçinin saat ücreti 0,8-1,01 $ arasında değişmekte olup, bu rakam diğer ülkeler ile karşılaştırıldığında oldukça düşük düzeydedir. 14 Diğer taraftan, amortisman ve sermaye maliyetleri(faiz) üçüncü önemli girdi maliyeti olarak karşımıza çıkmaktadır. 5. YATIRIM VE İŞ ÇEVRESİ Mısır Hükümeti iş ve yatırım ortamının geliştirilmesi amacıyla son yıllarda yatırım, ihracat, entellektüel haklar ve özel ekonomik bölgeler ile ilgili yeni yasaları uygulamaya koymuştur. Diğer taraftan, Mısır, diğer Arap, Arfikalı ve AB gibi çevre ülkelerle yapmış olduğu çeşitli tercihli ticaret anlaşmaları, yerli pazara ek olarak çevre ülke pazarlarınıda kapsayan geniş bir potansiyeli bünyesinde taşımaktadır. 5.1. Yatırım ve Serbest Bölgeler Yatırımlar ile ilgili işlemler 1997/8 sayılı Kanun çerçevesinde yürütülmektedir. Söz konusu yasa yerli ve yabancı yatırımcılara, kamulaştırmama garantisi vermesinin yanısıra şirketin bulunduğu bölgeye göre 5, 10 veya 15 yıllık kurumlar vergisi muafiyeti getirmektedir. Buna ek olarak, fabrikanın ihtiyaç duyduğu makina ve teçhizat için %5 düz gümrük vergisi avantajı sağlamaktadır. Yabancı yatırımcılara ayrıca, %100 sermaye sahipliği imkanı getirmektedir. Yabancı yatırımcıların karşılaştığı bürokrasinin azaltılması ve böylece yabancı yatırımların teşviki amacıyla, bahse konu yasada 2004/13 sayılı kanun ile bazı değişiklikler yapılmıştır. Bu değişiklikler arasında, şirket kurmaya ilişkin finansal olmayan maliyetlerin azaltılması, yatırım işlemlerinde General Authority For Invesment and Free Zones’un tek yetkili birim olması ve böylece bürokratik işlemlerin tek bir birim tarafından sonuçlandırılması, ayrıca söz konusu birimin yatırım konusunda ortaya çıkan anlaşmazlıkların çözümünde de tek yetkili birim olması yer almaktadır. 1997/8 sayılı yasa aynı zamanda Serbest Bölge uygulamalarını düzenlemektedir. Mısır’da halihazırda 7 kamu serbest bölgesi bulunmaktadır. Bunlar, Alexandria, Nasr City, Port Said, Suez, Ismailia, Damietta ve Media Production City’den oluşmaktadır. Port Said’in serbest bölge olma özelliği 2008 yılında sona erecektir. Diğer taraftan, anılan yasa tek bir şirkete de serbest bölge olma imkanı tanımaktadır. Bu şekilde yaklaşık 180 özel şirket, serbest bölge niteliğine haiz bulunmaktadır. Serbest bölgelerde yapılan faaliyetler her türlü vergilerden muaf tutulmuştur. Ancak, serbest bölgelerde depolara gönderilen ürünlerde, ürün toplam bedelinin %1 oranında, yıllık olarak imalat veya montaj bedelinin %1 oranında vergi tahsil edilmektedir. Serbest bölgelerden iç pazara yapılacak ihracatlarda, sadece ithal edilen ürün üzerinden indirilmiş gümrük vergisi uygulanmaktadır. 5.2. Özel Ekonomik Bölgeler Mısır Hükümeti yerli ve yabancı yatırımların geliştiirlmesi amacıyla 2002 yılında, 2002/83 sayılı Özel Ekonomik Bölgeler Kanunu meclisten geçirmiştir. Söz konusu yasa çerçevesinde, özel ekonomik bölgelerin kurulması öngörülmektedir. Söz konusu yasa çerçevesinde, özel ekonomik bölgelerde faaliyet gösteren özel veya tüzel kişiler yıllık gelirleri üzerinden %10, çalışanların maaşları üzerinden ise %5 vergi alınması öngörülmektedir. Diğer taraftan, bu bölgelerde faaliyet gösteren firmaların ihtiyaç duyduğu makina, teçhizat, yedek parça ve ham madde ithalatında gümrük ve satış vergisi muafiyeti getirilmiştir. 15 Bahse konu yasanın ilk uygulaması, İrlandalı şirket International Development Ireland Ltd. ile yeni kurulan General Authority for teh Special Economic Zone North West Gulf of Suez arasında yapılan sözleşme çerçevesinde, Süveyş Körfezinin kuzeyinde bir özel ekonomik bölge kurulması kararlaştırılmıştır. 5.3. Entellektüel Haklar DTÖ TRIPS anlaşması paralelinde, 2002/82 sayılı Entellektüel Hakların Korunması yasası meclisten geçirilmiş olup, anılan yasa patent, marka, model ve gizli bilgilerin korunması konusunda hükümleri kapsamaktadır. 5.4. Çalışma Emniyeti, Halk Sağlığı ve Çevrenin Korunması Çalışma emniyeti, halk sağlığı ve çevrenin korunmasına ilişkin hususlar şirket kuruluş izni aşamasında düzenlenmiştir. Söz konusu izinler, işyerinde çalışma ve sağlık standartlarını belirleyen 1954/453 ve 1956/371 sayılı kanunlar çerçevesinde verilmektedir. Diğer taraftan, 1994/4 sayılı Çevre Kanununun ilgili hükümlerine istinaden şirket kurulurken, söz konusu şirket faaliyetlerinin çevreye zarar vermeden yürütülmesini teminen değerlendirilmekte ve uygun bulunması halinde şirket kuruluşuna izin verilmektedir. Son olarak, 2004/68 sayılı Dış Ticaret Bakanlığı Kararı ile Mısır’a tekstil ve konfeksiyon ürünleri ihraç edecek şirketlerde ağır çalışma ve çevre koşullarının yerine getirilmesi halinde, ancak ithalata izin verileceğine dair hükümleri kapsamaktadır. 5.5. Bölgesel ve İkili Ekonomik ve Ticari Anlaşmalar Mısır’ın çevresinde bulunan ülkeler veya ülke grupları ile tercihli ticaret anlaşmaları yaparak ekonomik bütünleşme çabası içinde olduğu gözlenmektedir. Bu kapsamda, Mısır’ın çeşitli ülkeler veya ülke grupları ile yapmış olduğu ticaret anlaşmaları aşağıda açıklanmaktadır. IRAK: Irak ile Mısır arasında STA oluşturulmasına ilişkin Protokol, 18.1.2001 tarihinde imzalanmış ve 8.7.2001 tarihinde yürürlüğe girmiştir. Anlaşmada, Mısır ve Irak menşeli tüm ürünlere gümrük vergilerinden muafiyet öngörülmektedir. Ancak, 2003 yılında Irak’ta meydana gelen olaylar ve yeni bir sistem kurulmasına yönelik gelişmeler nedeniyle, söz konusu anlaşma muallakta kalmıştır. LİBYA: Libya ile Mısır arasında Ticaret ve Gümrük Anlaşması, 3.12.1990 yılında imzalanmış ve 18.6.1991 tarihinde yürürlüğe girmiştir. Söz konusu anlaşma çerçevesinde, iki ülkenin dış ticaret mevzuatında yer alan koşullar saklı kalmak kaydıyla, tüm Mısır ve Libya menşeli ürünler gümrük vergilerinden muaf olarak iki ülke arasında ticarete konu olmaktadır. Bir ürünün Mısır veye Libya menşeli sayılabilmesi için en az % 40’nın o ülkede yaratılması gerekmektedir. Tarımsal ürünlerde kalite ve standart kontrolü yapılacaktır. SURİYE: Suriye ile Mısır arasında Ticaret Anlaşması, 19.7.1991 tarihinde imzalanmış ve 1.12.1991 tarihinde yürürlüğe girmiştir. 16 Mısır’ın Suriye’den yapılacak ithalatta muafiyet tanıdığı ürünler arasında; koyun, patates tohumu, mercimek, tuzlanmış bağırsak, meyve ağacı fidanları, arpa, yağlı tohumlar, kepek, yağlı tohum küpesi, sanayi tuzları, çimento- klinker, asbest, insan sağlığında kullanılan ilaçlar, ham ve yıkanmış yün, pamuk linteri, toptan pamuk ipliği, çimeto sanayinde kullanılan filtreler, yazıcılar, traktör vitesleri yer almaktadır. Mısır’ın Suriye’ye ihracatında muafiyet tanınan ürünler arasında ise; glikoz, çorbalar (sıvı, toz, dondurulmuş), insani ilaçlar, mürekkep, temel yağlar (32. fasıldan ), oto lastikleri, toptan pamuk ipliği, alüminyum plaka ve levhalar, alüminyüm folyo ve şeritler, alüminyum konteyner, testere, traş makinesi(razor), otomobil filtreleri,elektrik devreleri ve aletleri, plastik şırıngalar, düğmeler, tekstil sanayinde kullanılan karton, boya malzemeleri yer almaktadır. Söz konusu anlaşmaya göre muafiyet sadece gümrük vergilerini kapsamakta, tarifeler dışında kalan KDV ve diğer vergiler muafiyet dışında tutulmaktadır. LÜBNAN: Lübnan ile Mısır arasında Ticari Değişimin Birleştirilmesi Programı Anlaşması, 10.9.1998 tarihinde imzalanmış ve 15.3.1999 tarihinde yürürlüğe girmiştir. Anlaşma kapsamında Lübnan’a ihracatı yasaklanmış Mısır menşeli ürünler arasında; Elma, Armut, Naranciye, Üzüm, Zeytin, Zeytinyağı, İşlenmiş patates, süt, her türlü tavuk eti, tavuk yumurtası, taze muz, dolmalık kabak, domates, salatalık, patlıcan yer almaktadır. Mısır’a ihracatında muafiyet tanınmamış Lübnan menşeli ürünler: Tekstil ve hazır giyim, arabalar, tütün, alkollu içkiler, tavuk eti, çimento, bağırsak, bakır kablo ve teller şeklinde sıralanmaktadır. 1.1.1999 tarihinden itibaren her yıl %25 oranında kademeli vergi indirimine gidilecek ürünler: Süt, kaymak, peynir, bal, suni bal, ananas, avocado, kiwi, kaki, papaya, maden Suları, vernik ve boyalar, dondurma, sirke veya asetik asit ile hazırlanmış sebzeler, dondurulmuş sebzeler, reçeller, meyve suları. Mısır menşeli ve ithal lisansı alınmak kaydıyla Lübnan’a ihracatında muafiyet tanınan ürünler: Çimento, beyaz çimento, plasters, kireç, elektrik ve telefon kabloları. ÜRDÜN: Ürdün ile Mısır arasında STA, 10.12.1998 tarihinde imzalanmış ve 21.12.1998 tarihinde yürürlüğe girmiştir. Anlaşmada, Mısır ve Ürdün menşeli ürünlerin tarifelerinde 1.1.1999 tarihinden başlamak üzere kademeli indirime gidilmesi öngörülmekte olup, indirim takvimi aşağıdaki gibidir. Indirim Takvimi 1.1.1999 %25 1.1.2000 %40 1.1.2001 %55 1.1.2002 %70 1.1.2003 %80 1.1.2004 %90 1.1.2005 %100 17 İndirim takvimine dahil olmayan ve gümrük indirimi daha sonra belirlenmek üzere ertelenmiş ürünler: testil ve hazır giyim, arabalar, tütün, alkollü içecekler, inşaat demiri, sofra tuzu, domates salçası, maden suyu. FAS: Fas ile Mısır arasında Serbest Dolaşım Anlaşması, 27.5.1998 tarihinde imzalanmış ve 28.4.1999 tarihinde yürürlüğe girmiştir. Anlaşma ile Mısır ve Fas menşeli ürünlere muafiyet tanınmaktadır. Fas tarafından Mısır’a muafiyet tanınan maddeler: Tohumlar (09.09), ketçap, kaolin, beyaz çimento, kok kömürü, sodyum fosfat, amonyum nitrat, gelatin(350300), refrakter tuğla, sıcak yassı demir, soğuk yassı demir, inşat demiri, D-Ç Profil, işlenmemiş alüminyum, toz alüminyum, alüminyum kablolar, alüminyum levha plakalara, al.folyo, pistonlar, pompalar, klima, tarımsal aletler, elektrikli motorlar, vakumlu temizleyiciler, lambalar, fotokopi makinaları, baskı aletleri (96010), düğmeler(96022-960630). Mısır tarafından Fas’a tanınan tavizli ürünler; balık, süttozu, fasulye, mercimek, çim tohumu (120926), margarin, hazırlanmış hamsi, bebek maması, konsantre domates salçası (sos), insan tüketimi için olmayan balık tozu, pancar küspesi, doğal grafit, 250820’de yer alan ürünler, barit, toz talk, demir cevher ve konsantreleri, bakır cevher ve konsantreleri, kurşun cevher ve konsantreleri, çinko cevher ve konsantreleri, iğneler (3002), ilaçlar (perakende olmayan), tıpalar, selüloz, akrilik iplik, polipropilen iplik, işlenmiş kurşun, pistonlar, gasketler, debriyajlar (8708). Mısırın muafiyet tanımadığı ürünler; tavuk eti, alkollü içkiler, tekstil hazır giyim, arabalar, D-Ç çubuklar. Fas’ın muafiyet tanımadığı ürünler; 36 ncı fasılda yer alan ürünler (360500- 3606 90001 hariç), yeniden kullanıma hazırlanmış araç lastiği, tekstil ve hazır giyim, kullanılmış elbiseler, arabalar, D-Ç çubuklar. COMESA(Doğu ve Güney Afrika Ülkeleri Ortak Pazar Anlaşması): Üye ülkeler arasında 1982 yılında yürürlüğe giren tercihli ticaret anlaşmasının yerini almak üzere, 8.12.1994’te imzalanmış, Mısır 1998 yılının Mayıs ayında bu gruba üye olmuştur. COMESA’ye üye ülkeler: Mısır, Angola, Burundi, Kongo, Cibuti, Etiyopya, Kenya, Eritre, Magadaskar, Malawi, Namibya, Rwanda , Seyşel, Sudan, Swaziland, Tanzanya, Uganda, Zambia, Mauritus, Comoros Adaları ve Zimbabwe(21 ülke). COMESA Anlaşması Afrika Ekonomik Topluluğuna giden yolda bir aşama olarak kabul edilmektedir. Bir ürünün muafiyet kapsamında değerlendirilebilmesi için üye ülkelerde üretilen ürünün minimum % 45’nin yerli katkı olması gerekmektedir. Mısır’ın da yer aldığı 9 ülke %100 indirim taahhüdünü yerine getirmiştir. Üye ülkelerin, 2004’e kadar gümrük birliği, 2025’e kadar ise parasal birlik oluşturması öngörülmektedir. 18 COMESA çerçevesinde, malların serbest dolaşımına kolaylık sağlanması neticesinde maliyetlerde %25 düşüş gerçekleştiği ileri sürülmektedir. GAFTA (Büyük Arap Serbest Ticaret Alanı Anlaşması): GAFTA, Arap ekonomik bütünleşmesinin bugün ulaştığı aşama olarak değerlendirilebilir. Araplar arası ekonomik bütünleşmenin temelleri 50 yıl önce atılmıştır. Arap Ligi 1945 yılında kurulmuştur. 1950 yılında Ortak Savunma ve Ekonomik İşbirliği Anlaşması imzalanmıştır. 1953 yılında Araplar arası Ticaretin Desteklenmesi ve Transit Ticaretin Düzenlenmesi sözleşmesini, 1957 yılında Arap Ekonomik Birliği Anlaşması, söz konusu ülkeler arası ekonomik birliğin aşamalarını oluşturmuştur. 1964 yılında Arap Ortak pazarı kurulması gayretlerine şahit olunmuştur. 1981 yılında Araplararası Ticaretin Teşviki ve Kolaylaştırılması Anlaşması, 1997 yılında yeniden gözden geçirilmiş ve 18 Arap ülkesi tarafından imzalanan GAFTA 1 Ocak 1998 yılında yürürlüğe girmiştir. İlk etapta her yıl %10 gümrük indirimini öngören ve 2008 yılında tamamlanması planlanan serbest ticarete geçiş, daha sonra aşağıdaki plan çerçevesinde 2005 yılı başından itibaren gümrükler tamamen sıfırlanarak ticaretin serbestleştirilmesi kabul edilmiştir. 1.1.2003 yılında %60 1.1.2004 yılında %80 1.1.2005 yılında %100 GAFTA üyeler arası ticarette tarifelerin yanısıra, eş etkili vergiler ve tarife dışı engellerin de kaldırılmasını öngörmektedir. Ancak, hizmetler ve yatırımlara ilişkin hususları kapsamamaktadır. GAFTA menşe kurallarına göre bir ürünün gümrük muafiyetinden yararlanabilmesi için o üründe %40 yerli girdinin bulunması gerekmektedir. AGADİR ANLAŞMASI: Ürdün, Mısır, Fas ve Mısır arasında 8.5.2001 tarihinde yapılan Agadir Deklerasyonu çerçevesinde bu ülkeler arasında serbest mübadele bölgesi oluşturulması kararlaştırılmıştır. Konuya ilişkin olarak müzakereler 2003 yılının başlarında tamamlanmış, 25 Şubat 2004’te bu dört ülke tarafından imzalanmıştır. Bu çerçevede, dört ülke arasında 1 Ocak 2006 tarihinde Serbest Bölge Alanı oluşturulması öngörülmektedir. Söz konusu Anlaşmaya imza atmış ülkelerin toplamı, yaklaşık 100 milyon nüfuslu bir pazarı oluşturmaktadır. AB-MISIR ORTAKLIK ANLAŞMASI: AB ile Mısır arasında STA oluşturulmasını da kapsayan Ortaklık Anlaşması görüşmeleri 1995 yılında başlamış ve ancak dörtbuçuk yıl sonra sonuçlandırılabilmiştir. Müzakereler 1999 yılının Haziran ayında tamamlanmış ve 25 Haziran 2001 tarihinde imzalanmış ve 1 Ocak 2004 tarihinde ticari kısmı, 1 Haziran 2004 tarihinde ise Anlaşmanın tamamı yürürlüğe girmiştir. Söz konusu anlaşma, anlaşmanın yürürlüğe girmesinden itibaren Mısır sanayi ürünlerinin AB pazarlarına serbest, AB sanayi ürünlerinin ise 12 yıllık bir süreç içinde kademeli gümrük indirimi ile Mısır’a girmesini öngörmektedir. 19 Tekstil ve konfeksiyon açısından bakıldığında, söz konusu anlaşmanın yürülüğe girmesi ile Mısır’dan AB’ye ihraç edilen %100 Mısır menşeli iplik ve tekstil ürünlerine uygulanan kotalar uygulamadan kaldırılmıştır. DİĞERLERİ: Mısır, yukarda yer alan ülkeler veya ülke gruplarının yanısıra diğer Afrika ülkeleri, ABD, Hindistan ve Romanya ile de tercihli ticaret anlaşması yapılması yönünde girişimlerde bulunmaktadır. Türkiye ile Mısır arasında da STA oluşturulmasına yönelik müzakereler devam etmektedir. 6. TEKSTİL VE KONFEKSİYON ÜRÜNLERİ TİCARETİ 6.1. İhracat Tekstil ve konfeksiyon ürünleri ihracatı, döviz kazandıran ana sektörler arasında yer almaktadır. 2003 yılında petrol dışı toplam ihracat içinde tekstil ve konfeksiyon sektörünün payı %25 düzeyinde gerçekleşmiştir. 1996-2003 yılları arasında bazı tekstil ürünleri ihracatının durumu aşağıdaki tabloda verilmiştir. Söz konusu tablonun incelenmesinden de görüleceği üzere, ham ve yarı işlenmiş pamuk ürünlerinin ihracat içindeki payının yüksek olduğu, buna karşılık katma değeri yüksek konfeksiyon ürünlerinde ihracatın yeterince gelişmediği anlaşılmaktadır. Toplam tekstil ve konfeksiyon ürünleri ihracatının yaklaşık bir milyar Dolar ve toplam petrol dışı ihracat içinde sektörün payının %25 olduğu görülmektedir. Ürün Pamuk, iplik ve kumaş Fasıl 52 Halı ve diğer yer kaplama 57 ürünleri Örme giyim eşyaları Dokuma giyim eşyaları Tekstil Ürünleri Diğerleri Toplam Tekstil İhracatı Toplam Petrol ürünler ihracatı 1996 375 30 1997 497 31 1998 437 54 1999 398 60 2000 400 23 2001 348 3 2002 464 3 2003 521 3 77 96 118 113 118 104 86 99 163 163 215 164 199 135 121 134 90 96 87 109 31,9 117 99 117 32 28 24 34 166.1 21 28 30 50-63 767 911 935 878 938 728 801 904 dışı 1.862 2.136 2.277 2.253 2.749 2.523 3.158 3.692 61 62 63 Sektörün Payı(%) 41,2 42,6 41,1 39 34,1 28,9 25,4 24,5 6.2. İthalat Genel ithalat içinde tekstil ve konfeksiyon sektörünün payı incelendiğinde, sektör ithalatının yaklaşık %50’den fazlasının sentetik iplik ve kumaştan oluştuğu, 2003 yılında 274 milyon $ olan toplam tekstil ithalatının genel ithalat içindeki payının %2,5 gibi çok düşük düzeyde kaldığı gözlenmektedir. Ürün Fasıl Pamuk, iplik 52 ve kumaş Sentetik 54 1996 133 1997 112 1998 127 1999 108 2000 53 2001 43 2002 12 2003 29 109 103 148 126 90 98 106 130 20 Filament Sentetik iplik ve kumaş Diğerleri Toplam Tekstil İthalatı Toplam İthalatı 55 129 140 142 117 87 71 66 68 56 59 13 15 52 451 12 16 51 434 23 17 51 508 18 13 47 429 13 13 31 287 13 15 28 268 16 18 28 246 12 15 20 274 50-63 Mal 12.882 13.019 16.102 15.509 12.895 12.061 12.083 10.927 Sektörün Payı(%) 3,5 3,3 3,2 2,8 2,2 2,2 2 2,5 6.3. Başlıca İhraç Pazarları: Pamuklu tekstil ürünleri ihracatının yaklaşık %50’si, hazır giyim ihracatının %90’ı AB ve ABD pazarlarına yapılmaktadır. Ülke bazında incelendiğinde, ABD birinci sırada yer alırken, bunu İngiltere ve İtalya izlemektedir. Bu üç ülke Mısır’ın toplam tekstil ve konfeksiyon ürünleri ihracatının üçte ikisini oluşturmaktadır. Arap ülkeleri ise tekstil ürünlerinde %1, konfeksiyon ürünlerinde %2’lik bir paya sahip bulunmaktadır. Mısır, ABD pazarında Meksika, Çin, Kore ve Tayvan ile rekabet ederken, AB pazarında Türkiye, Fas ve Tunus ile rekabet etmektedir. Mısır’ın AB’ye yönelik tekstil ve konfeksiyon ürünleri ihracatının seyri ve içeriği aşağıdaki grafikte gösterilmiştir. 600 500 400 300 200 100 0 EvTekstili T-Shirts Pamuk İpliği Toplam Tekstil ve 1995 45 46 141 495 2002 70 73 83 596 Değer : € ABD’ye yönelik önemli tekstil ve konfeksiyon ürünleri ihracatının seyri ise aşağıdaki grafikte gösterilmiştir. 21 120 100 80 60 40 20 0 Kadın Giyim Erkek Giyim Sweater Halı vb 1998 50 53 55 27 2003 105 97 53 43 Değer :$ 7. TEKSTİL VE KONFEKSİYON ÜRÜNLERİ TİCARETİNDE TARİFELER VE TARİFE DIŞI ENGELLER Bilindiği üzere, dünya tekstil ve konfeksiyon ürünleri ticaretinde tarifeler ve tarife dışı engeller olagelmiştir. Mısır da söz konusu sektörde, tarife ve tarife dışı engelleri maksimum düzeyde uygulamış ve uygulamaktadır. 7.1. İhracatta Karşılaşılan Engeller Mısır’ın tekstil ürünleri ihracatının %83’ü, konfeksiyon ihracatının ise %98’i kotaya tabi pazarlara yapılmaktadır. AB ve ABD, Mısır tekstil ve konfeksiyon ürünlerine kota uygulayan ana pazarlardır. Tekstil ürünleri ihracatında AB %53, ABD %28, konfeksiyon ürünlerinde ise AB %37, ABD ise %60’lık paya sahiptir. AB-Mısır Ortaklık Anlaşmasının yürürlüğe girdiği 1 Haziran 2004 tarihinden itibaren, AB, Mısır’dan ithal edilen tekstil ve konfeksiyon ürünlerine uygulanan kotaları kaldırmıştır. Mısır’ın ABD’ye yönelik tekstil ve konfeksiyon ürünleri ihracatında kotalar tam olarak değerlendirilememiştir. Söz konusu kota kullanım oranları aşağıdaki tabloda verilmiştir. Miktar Ürün 2002 2003 2004 - Pamuk ipliği (ton) 15.120 17.071 19.274 - Kumaş(1000 m2) 162.118 182.709 205.916 - Pamuk Havlu(ton) 2.207 2.474 2.774 - Kadınlar için yün pantolon (1000 Düzine) 20,4 20,9 21,3 - Örme gömlek ve Bluz(1000 Düzine) 4.108 4.717 5.288 - Dokuma Gömlek(1000 Düzine) 1.743 1.954 2.190 * 22.7.2004 itibariyle. 22 Kullanım Oranı (%) 2002 59,2 10,3 39 3 59,1 27 2003 60,6 3,7 30,1 1,3 66,3 28,3 2004* 11,1 0,4 22,9 9,8 31,5 3,5 7.2. İthalatta Karşılaşılan Engeller Tekstil ve konfeksiyon sektöründe kamu sektörünün önemli bir paya sahip olması, sektörün yarattığı işgücü ve döviz gelirlerine katkısı ile Mısır’ın geleneksel olarak önde gelen sanayi dalını oluşturması nedeniyle, bu sektör ithal yasakları ve yüksek gümrük oranları ile korunagelmiştir. 1991 yılında alınan bir kararla tekstil ve konfeksiyon ürünleri ithaline yasak getirilmiştir. 2001 yılı sonunda, Mısır DTÖ’ye vermiş olduğu taahhütler çerçevesinde, tekstil ve konfeksiyon ürünleri ithalatında uyguladığı ithal yasağını kaldırmış, buna karşılık söz konusu ürünler ithalatında adet başına getirilmiş olan spesifik vergilerle (oransal olarak %100-%1200’e karşılık gelen) yüksek koruma devam etmiştir. ABD’nin 2003 yılı sonlarında Mısır’ı söz konusu ürünler ithalatında uyguladığı yüksek koruma oranları nedeniyle, DTÖ’ye şikayet etmesinin akabinde, 21.1.2004 tarihinde üretilen 2004/35 sayılı Başkanlık kararı ile tekstil ve konfeksiyon ürünlerinde %100’ü aşan gümrük vergileri, kumaşta %22, konfeksiyonda %40 olarak belirlenmiş, tekstil fabrikalarının diğer girdilerinde ise gümrük muafiyeti getirilmiştir. Ancak, bilahare alınan 2004/68 sayılı karar ile Mısır’a tekstil ve konfeksiyon ürünleri ihraç etmek isteyen yabancı firmaların bir takım çevre ve çalışma standartlarını sağladığına dair inceleme tamamlandıktan sonra, İthalat ve İhracat Koruma Genel Müdürlüğüne kayıt yaptırması halinde, Mısır’a tekstil ve konfeksiyon ürünleri ihraç etmesi hükme bağlanmıştır. Diğer taraftan, ABD ve AB üyesi ülke menşeli yaklaşık 250 civarında uluslararası üne sahip tekstil ve konfeksiyon firmalarının otomatik olarak kayıt yaptırmış olacağına dair 2004/285 sayılı karar istihsal edilmiştir. Ayrıca, 2004/263 sayılı Karar ile tekstil ve konfeksiyon ürünlerinden 5113, 5310, 5311, 54071010, 54072010, 54079110, Fasıl 56, Fasıl 57, Fasıl 58, Fasıl 59, 62101010, 62102010, 62103010, 62104010, 62105010, 6305, 6307, 6308’üncü tarife pozisyonunda yer alan ürünlerin ihracatında kayıt yaptırma zorunluluğu kaldırılmıştır. İthalatta uygulanan diğer bir tarife dışı engel ise kumaş ithalatında, kumaşın kenarına ithalatçı firmanın adının işlenmiş olması zorunluluğudur. Diğer taraftan, fuar ve sergilere getirilen tekstil ve konfeksiyon ürünlerine satış yasağı uygulanmaktadır. Tekstil ve konfeksiyon ürünleri ithalatında uygulanan ve yukarıda bahsedilen tarife dışı engellere ilişkin bilgiler Ek-1’de yer almaktadır. 8. MISIR TEKSTİL VE KONFEKSİYON SEKTÖRÜNÜN SWOT ANALİZİ 8.1 Sektörün Güçlü Yanları 1. Yüksek kaliteli pamuk üretimi nedeniyle, kaliteli ham madde temininde bir sorun bulunmamaktadır. 2. Sektörün entegre bir üretim yapısına sahip olması nedeniyle, global pazar koşullarındaki değişikliklerden aşırı şekilde etkilenmemektedir. 3. Bazı tekstil ve konfeksiyon ürünleri, ABD, AB ve Türkiye pazarında kota korumasına sahiptir. 23 4. İşgücü maliyetlerinin düşük olması, sektörün rekabet gücünü artırmaktadır. Aylık işçi ücretleri ortalama 110 $ düzeyindedir. 5. Altyapı olanaklarından yararlanma ve enerji maliyetleri oldukça düşüktür. 6. Tekstil ve konfeksiyon alanında üretim faaliyeti gösteren firmaların kullandıkları ithal girdilerinde gümrük muafiyeti bulunmaktadır. 7. Su maliyeti 0,85 LE/m3 olup, oldukça düşük düzeyde bulunmaktadır. 8.2. Sektörün Zayıf Yanları 1. Kamu sektörünün tekstil ve konfeksiyon sektöründeki payının halen yüksek olması. 2. Makina parkının çok eski olması ve bakıma önem verilmemesi nedeniyle, verimliliğin ve ürün kalitesinin düşük olması. 3. Yeni dizayn ve model üretiminde çalışacak kalifiye eleman yetersizliği. 4. Pazarlama tekniklerinin gelişmemiş olması. 5. Ar-Ge harcamalarının yetersizliği. 6. Sentetik iplik üretiminin yetersiz olması. 7. Yan sanayi ürünlerinde ithalata bağımlı olunması. 8. Mısır Hükümetinin pamuk fiyatlarına müdahale etmesi. 8.3. Fırsatlar 1. Çevre ve komşu ülkelerle yapılan tercihli ticaret anlaşmalarından kaynaklanan avantajlar, 2. Girdi maliyetlerinin düşüklüğü yatırımlar için fırsat oluşturmaktadır. 3. Tekstil ve konfeksiyon ürünleri ithalatında tarife ve tarife dışı engeller ile ilgili atılan olumlu adımlar sonucunda Mısır pazarına ihraç olanaklarının artması, 8.4 Tehditler 1. Mısır Hükümetinin pamuk fiyatlarına müdahaleye devam etmesi, 2. 2005 yılında söz konusu ürünlerde kotaların kalkması sonucunda ortaya çıkacak rekabet ortamı, 3. Sektörde kamunun ağırlığı ve özelleştirme programının yavaş ilerlemesi, 9. TÜRKİYE-MISIR TEKSTİL VE KONFEKSİYON ÜRÜNLERİ TİCARETİ 9.1. İhracat Mısır’a yönelik tekstil ve konfeksiyon ürünleri ihracatımız aşağıdaki tabloda gösterilmiştir. Mısır’ın tekstil ve konfeksiyon ürünleri ithalatının genel olarak düşük olduğu göz önünde bulundurulduğunda, 2003 yılında 45 milyon $ olan tekstil ve konfeksiyon ürünleri ihracatımızın, Mısır’ın bu ürünler ithalatında önemli bir paya sahip olduğu gözlenmektedir. Mısır’a yönelik toplam ihracatımız içinde tekstil ve konfeksiyon ürünlerinin payı 2003 yılında %13 düzeyinde gerçekleşmiştir. Söz konusu ürünlerin payının 1998 yılından itibaren giderek azaldığı gözlenmektedir. 24 Söz konusu ihracat içinde iplik ve kumaşın payının yüksek olduğu, hazır giyim ihracatının ise ihmal edilebilir düzeye gerilediği görülmektedir. İhracat 1996 - Dokumaya elverişli lifler ve döküntüleri 1998 1999 2000 2001 2002 (%) DEG. 2003 4.823 5.144 5.111 7.607 8.999 6.606 10.071 7.775 -22,8 23.210 7.916 16.747 35.223 22.579 79.599 39.070 86.540 44.776 42.300 41.735 29.843 30.646 11.674 31.662 5.401 3,3 -53,7 35.948 57.114 107.289 133.217 316.228 304.460 -14,4 5,2 - Dokumacılık ürünleri - Hazır giyim TOPLAM TOPLAM İHRACAT Sektörün Payı(%) 1997 11 96.075 78.184 52.391 44.839 474.229 467.413 375.707 421.469 326.389 343.381 23 29 26 19 16 13 19 9.2. İthalat Mısır’dan ithal ettiğimiz tekstil ve konfeksiyon ürünleri, ihracat ettiğimiz ürünlere paralel bir yapı arz etmektedir. 2003 yılında 33 milyon Dolar olan tekstil ve konfeksiyon ürünleri ithalatının hemen hemen tamamını dokumaya elverişli lifler ve dokumacılık ürünleri oluşturmaktadır. Mısır’dan ithalatımız içinde tekstil ve konfeksiyon ürünlerinin payının 2003 yılında %18 olduğu görülmektedir. İthalat 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 (%) DEG. - Dokumaya elverişli lifler ve döküntüleri - Dokumacılık ürünleri 10.810 15.408 16.243 17.307 30.594 12.975 30.444 13.784 25.529 10.532 15.456 11.815 13.824 16.337 12.314 20.756 -10,9 27,0 - Hazır giyim TOPLAM 0 27 76 86 48 15 118 233 26.219 33.576 43.645 44.314 36.108 27.286 30.279 33.304 97,8 10,0 TOPLAM İTHALAT Sektörün Payı(%) 272.394 398.897 392.959 10 8 11 108.977 41 140.720 26 91.720 30 118.173 26 189.397 18 10. SONUÇ Mısır tekstil ve konfeksiyon sektörü, yüksek kaliteli pamuk üretimi ve düşük girdi maliyetleri avantajına sahip bulunmaktadır. Sektör yaratmış olduğu istihdam, döviz gelirleri ve GSYİH’daki payı nedeniyle Mısır ekonomisinde önemli bir yere sahiptir. Ancak, sektör üretiminde kamunun ağırlığı, devlet müdahaleleri, makina parkının eski teknoloji olması, üreticilerin yerli pazarda tarife ve tarife dışı engellerle, uluslararası pazarlarda kotalarla korunmuş olması nedeniyle rekabete alışkın olmaması, bunun neticesinde uluslararası kalite ve standartlarda üretim yapılamamasını beraberinde getirmiştir. Bu çerçevede, büyük bir bölümü ham ve yarı işlenmiş ürünlerden oluşan sektörün yapmış olduğu bir milyar Dolar ihracat geliri her ne kadar Mısır ekonomisi için önemli olmakla birlikte, mevcut ham madde avantajı ve tekstil pazarlarına yakınlığı göz önünde bulundurulduğunda, yeterli düzeyde gelişmedği düşünülmektedir. 25 60,3 Sektörün makina parkının yenilenmesi ihtiyacı, yan sanayi ve sentetik iplik konusunda yetersiz üretim, hazır giyim ithalatında uygulanan tarife ve tarife dışı engellerde yapılan değişiklikler neticesinde pazarın dış rekabete açılması halinde, Mısır, Türkiye için söz konusu alanlarda önemli bir potansiyel pazar olarak değerlendirilmektedir. Diğer taraftan, girdi maliyetlerinin düşüklüğü ve çevre ülkelerle yapılan tercihli ticaret anlaşmalarının ortaya çıkardığı pazar büyüklüğü nedeniyle, Mısır’da Türk firmaları için cazip bir yatırım ortamı bulunduğu düşünülmektedir. 26 EK-1 TEKSTİL VE KONFEKSİYON ÜRÜNLERİ İTHALATINDA TARİFE DIŞI ENGELLERİN TARİHÇESİ 1991 1991/275 Sayılı Karar ile tekstil ve konfeksiyon ürünleri ithalatı yasak ürünler olarak belirlenmiştir. 1993 1993/288 Sayılı Karar ile 1991/275 sayılı Kararda yer alan ürünlere ekleme/çıkarma yapılmıştır. Yasak devam etmiştir. 1997 1997/227 Sayılı Karar ile 1991/275 sayılı Kararda yer alan ürünlere ekleme/çıkarma yapılmıştır. Yasak devam etmiştir. 2001 2001/924 sayılı Karar (Yayım Tarihi: 26.12.2001) (Bazı tekstil ürünleri ithalatında yasak kaldırılmış ancak tekstil ve konfeksiyon ürünlerinde %100 aşan oranlara karşılık gelen spesifik vergi uygulanmaya başlanmıştır.) 2003 2001/923 Sayılı Karar (31.12.2003 tarihinde yeniden yayımlanmıştır) (Tekstil ve konfeksiyon ürünleri ithalatında yasak kaldırılmış ancak yüksek gümrük vergileri uygulaması devam etmiştir.) 2004 2004/35 Sayılı yayımlanmıştır.) Cumhurbaşkanlığı Kararı (21.1.2004 tarihinde (Tekstil ve Konfeksiyon ürünleri ithalatında uygulanan gümrük vergileri düşürülmüştür.) Bu Karar ile ağırlıklı tekstil ve konfeksiyon ürünleri olmak üzere bazı ürünlerin ithalatında uygulanan gümrük vergilerinde değişiklik öngörülmektedir. Tekstil ve konfeksiyon ürünlerinde %100 aşan gümrük vergileri, kumaşta %22, konfeksiyonda %40 olarak belirlenmiş, tekstil fabrikalarının diğer girdilerinde ise gümrük muafiyeti getirilmiştir. 2004 2004/68 Sayılı Bakanlık Kararı (12.2.2004 tarihinde yayımlanmıştır) (Mısır’a tekstil ve konfeksiyon ürünleri ihracatı öncesinde izlenecek prosedür belirlenmiştir.) Mısır Arap Cumhuriyetine Dokuma-Konfeksiyon ve Tekstil Ürünleri ihracat yapan fabrikaların kaydını düzenleyen kurallara ilişkin Mısır Arap Cumhuriyeti Dış Ticaret Bakanının 2004 Yılı 68 Sayılı Kararı. Madde 1- Ürünlerini Mısır Arap Cumhuriyetine ihraç etmesine izin verilecek dokuma-konfeksiyon ve tekstil ürünleri fabrikaları için Dış Ticaret Bakanlığı İthalat İhracat Kontrol Genel Müdürlüğünde bir kayıt oluşturulur. Madde 2- Kayıt için aşağıdaki şartların yerine getirilmesi gerekmektedir. 27 1- Kayıt dilekçesi, Fabrikanın yasal temsilcisi ya da ürünlerini ithal edecek firma tarafından aşağıdaki onaylı belgelerle birlikte sunulur. - Fabrika için verilen ruhsatın bir sureti. Şirketin yapısı ve ürettiği ürünlerin türleri. Fabrikanın kendi ürünlerinin ticari markası ve diğer marka sahipleri tarafından üretimine izin verilen markalar. Fabrika’da kalite kontrolü yapıldığına dair belge, İşbu belge fabrikanın bulunduğu ülkedeki ilgili en yüksek onay organından alınmalıdır. 2- Şirket, uymalıdır. ekte belirtildiği üzere, çevre şartlarına ve iş sağlığına 3- Şirket, çevre şartlarına ve iş sağlığına uyulduğunun teyid edilmesi amacıyla Mısır’dan gelecek bir teknik heyetin maliyeti kendisine ait olmak kaydıyla inceleme yapmasını kabul etmesi ve inceleme yaptırması gerekmektedir. Madde 3- Teknik İnceleme Heyeti, Dış Ticaret Bakanının onayı ile inceleme yapmak üzere yeterli süre için gönderilir. Kayıt için bütün şartların tamamlanması halinde kayıt onayı verilmesi amacıyla teknik inceleme heyetinin raporu Dış Ticaret Bakanına veya yetkilendireceği kişiye arzedilir. Kayıt için bütün şartların yerine getirilmediğinin anlaşılması halinde, fabrikaya yerine getirmesi gereken şartlar bildirilir. Yeniden inceleme yapılması için fabrikaya altı ayı geçmeyecek bir süre tanınır. Bütün şartlar yerine getirilmeden kayıt işlemi yapılmaz. Madde 4- Bu karar, Resmi Gazete’de yayımlanır ve yayımlandığı tarihte yürürlüğe girer. Dr. Youssef Boutros Ghali Dış Ticaret Bakanı EKLER Dokuma-konfeksiyon ve tekstil ürünleri fabrikalarının kaydının yapılabilmesi için gerekli Çalışma ve Çevre Şartları: I- Çalışma Şartları: Fabrika aşağıdaki koşulları sağlamanın yanında, konusuyla ilgili düzenlemeleri yapan Uluslararası Çalışma Örgütü ve Uluslararası Antlaşmaların şartlarına uymalıdır. 1- Fabrika, aşağıdaki hususları ve yasal yaş haddi dikkate alınması kaydıyla, 14 yaşından küçük ya da temel eğitim çağındaki çocukları veya kanuni çalışma yaşından küçük olan çocukları çalıştırmamalıdır. 28 - Fabrika çocukların çalıştırılmasını önleyici yazılı önlemler almalıdır. Fabrika, iş için müracaat edenleri tayin etmeden önce mülakat yapmalıdır. İşçinin işe tayin edildiğinde yaşının kaç olduğunu belirten bir belge düzenlenip muhafaza edilir. Bu işlemin yapılıp kontrol edilmesi için fabrikada bir memur görevlendirilir. 2- Onsekiz yaşından küçük olanlar, gece ya da teklikeli ortamda çalıştırılamaz. 3- Ulusal asgari ücretler ile mahalli sanayi ücretlerinden hangisi yüksek ise o ücretlerle uyumlu bir şekilde çalışanlara bütün çalışma saatleri için tazminat ödenir. 4- İşçilerin kanunda belirtilen bütün haklarını almalarıyla birlikte, ekstra çalışma saatleri tazminatı, kanunda belirtilen oranlar üzerinden ya da en azından geleneksel saat ücreti üzerinden hesaplanmalıdır. 5-Günlük ve haftalık çalışma saatleri, üretici ülkelerdeki kanunlar çerçevesinde olmalıdır. Fabrika aşağıdaki hususları dikkate almakla birlikte ve olağanüstü çalışma ihtiyacı olması hali dışında çalışanlara haftada en az bir gün izin verir. - Fabrika, çalışanların kanuni çalışma saatlerini geçmemeleri için yazılı önlemler alır. Olağanüstü iş ihtiyacından kasıt üretimde olağanüstü duraklama olmasıdır. Bu duraklamaların nedenleri: - - - Doğal olaylar Beklenmedik iş kazaları Fabrika, mevsimlik olarak işe aldığı bütün işçilere günlük, haftalık ve aylık normal çalışma süreleriyle yine peşpeşe çalışmaları gereken günlerle ilgili politikalarını, yapacağı işlemleri ve kanunen maksimum çalışma saat ve günlerini bildirir. Fabrika işçilerden 52 hafta içinde 16 haftadan fazla bir sürede haftalık izin kullanmadan çalışmalarını istememelidir. Fabrika, bütün görevlileri için ayrıntılı ve peryodik dosyalar tutmalıdır. Fabrika, normal ve ekstra çalışma saatleri politikasını çalışanların mahalli dilinde yayımlar. Fabrika gerekirse, mahalli ve ulusal kanun uyarınca, maksimum çalışma saatlerini aşmayı gerektirecek şartlar konusunda mevcut yönetimden izin almalıdır. Fabrika, iletişim, planlama ve bunların denetlenmesi için bir memur görevlendirir. Fabrika, kanunen belirlenen resmi çalışma saatlerini, izinleri ve işte olağanüstü durumları işçilere bildirir. 6- Fabrika hiçbir şekilde çalıştırmamalıdır. zorla işçi veya ücretsiz işçi veya tutuklu işçi Firma zorla işçi veya ücretsiz işçi veya tutuklu işçi çalıştıran firmadan malzeme satın almamalıdır. Bu hususta aşağıdakilere dikkat edilmelidir: Fabrika, işçilere karşı zor kullanılmasını veya işçilerin zorunlu olmadan hürriyetini kısıtlayıcı işlemleri önleyici yazılı tedbirler alır. 29 İşe tayin edilme dilekçelerinde işe zorlanmadıkları çalıştırılmakla tehdit edilmedikleri belirtilmelidir. Dilekçe hamillerinin kendi iradeleriyle müracaat ettikleri belirtilmelidir. İşe müracaat edenlerin tamamı, tayin dilekçelerini imzalamalıdırlar. Fabrikada varlıkların ve çalışanların korunması gibi olağan güvenlik önlemleri için güvenlik görevlisiyle özel hizmet anlaşmaları yapılır. Bu işin kontrolü için fabrikada bir görevli tayin edilir. 7- Aşağıdaki kurallara uyulmasının yanısıra, fabrikanın kötü muameleden psikolojik ve bedensel işkenceden arınmış olması gerekmektedir. Fabrika, kötü muamelenin, psikolojik ve bedensel işkencenin önlenmesi için tedbir alır. Bu konunun kontrol edilmesi için fabrikada bir kişi görevlendirir. 8- Yeni ve kıdemli çalışanlar arasında, görev yaparken, ücretler, meziyetler, terfi etme, kurucu işlemler, emeklilik konularında cinsiyet, ırk, yaş, özürlülük, siyasi eğilim, kadın erkek ayrımı ve sosyal durum açısından fark olmamalıdır. 9- Bir çalışma haftası içinde çalışanların maaşları, pirimleri ulusal fiyatlar ile sanayi fiyatlarından hangisi daha yüksek ise o fiyatlar üzerinden hesaplanır. Fabrikada maaşlar ve meziyetlere ilişkin olarak aşağıdaki gibi bir çizelge konulur. - Ödeme şekli Ödeme kuralları Ücret hesaplama metodu Ödeme sayıları Günlük çalışma saatleri Dinlenme dönemleri Tatil günleri Pirimler ve ödeme şekilleri Kanunen maaşlardan kesinti yapma ve pirim ödeme şekilleri. 10- Bedensel cezaya ya da psikolojik–bedensel işkenceye maruz kalan işçi çalıştırılmaz, yine bu türden kişilerden girdi ürünü satın alınmaz. 11- Çalışanların kendi iradeleriyle diledikleri işçi kuruluşlarına katılma hakkına sahip olmaları gerekir. Ayrıca, işçiler diledikleri işçi örgütüne katılma ya da katılmama konusunda herhangi bir baskıya maruz kalmamaları gerekir. 30 II- Çevre Şartları: Fabrika çevrenin korunmasına özel bütün uluslararası kanun ve teşkilatların kurallarına uymalıdır. Fabrika, bütün çalışma alanlarında çevreyi koruma çalışmaları içinde olmalıdır. Ayrıca, aşağıdakilere uymalıdır. 1- Fabrika, sağlıklı ve güvenli çalışma ortamı hazırlamalıdır. Çalışanlara mesken verilmesi halinde bu meskenlerin sağlıklı ve güvenli olması gerekmektedir. Aşağıdaki hususlara uyulmalıdır: - Fabrika çalışma yerinin güvenli ve sağlıklı bir şekilde idare edildiğine dair yazılı önlemler almalıdır. Fabrika, işçilerden alet ve cihazlar hakkında eğitim almalarını, yangın ve kimyasallardan korunma yolları hakkında bilgilenmelerini istemelidir. Fabrika sağlık ve güvenlikle ilgili belgeleri saklamalıdır. Fabrika, sağlık ve güvenlikle ilgili kanunları uygulamakta olduğunu inceleyecek hükümet kuruluşlarına izin vermelidir. Fabrika içindeki bütün inceleme sonuçları muhafaza edilmelidir. Fabrika, cihazlar ve aletlerin güvenliği, yangın ve kimyasallardan korunmak için gerekli bütün tedbirleri almalıdır. Fabrika, yukarıdaki hususlar hakkında gerekli iletişim ve planlamayı yapması ve kontrol etmesi için bir kişi görevlendirir. 2Fabrika, uluslararası kanun ve örgütlerin kuralları uyarınca çevre muhalefeti konusunda peryodik olarak raporlar sunmalıdır. 3Fabrika, çevre kanunlarına muhalefetten doğan sonuçların etkisinin azaltılması için gerekli bütün çabayı sarfeder. 4- Fabrika, hava kirliğinin azaltılması için gerekli çabayı sarf eder. 5- Fabrikada, uluslararası çevre şartları uyarınca artıkları işleme sistemi olmalıdır. 6- Çevreye dost boyama maddeleri kullanılmalıdır. 7- Çevreye zararlı herhangi bir boyama maddesi kullanılmamalıdır. 8İşçiler, kendilerine özel kayıtlar düzenlenerek düzenli olarak çevre ve sağlık eğitimi alırlar. 9- Fabrika’da temiz tuvaletler ve sağlığa uygun içme suları bulunur. 31 Mısır Resmi Gazetesi Sayı 100 - 09 Mayıs 2004 Sayfa: 5 Mısır Dış Ticaret Bakanlığı 2004/285 Sayılı Karar Mısır Dış Ticaret Bakanı, Madde 1- Ekli listedeki firmalar, İthalat ve İhracat Kontrol Genel Müdürlüğü bünyesinde oluşturulan ve Mısır Arap Cumhuriyetine ürünlerini ihraç etme izni verilen konfeksiyon ve kumaş fabrikaları listesine kaydedilir. Madde 2- İşbu karar, Mısır Resmi gazetesinde yayımlanır ve yayımlandığı tarihten itibaren yürürlüğe girer. Kararın verildiği tarih: 21.04.2004 Dış Ticaret Bakanı Dr. Youssef Botros Ghaly Aslına uygun surettir. İmza, Mühür Devlet Matbaaları Genel Müdürlüğü Mısır Resmi Gazetesi Sayı 100 - 09 Mayıs 2004 Mısır Dış Ticaret Bakanlığı 2004/ 284 sayılı Karar Mısır Dış Ticaret Bakanı, Madde 1- Dış Ticaret Bakanının 2004 yılı 68 sayılı kararının ikinci maddesi aşağıdaki metinle değiştirilmiştir. Adı geçen Sicile kayıt için Fabrikanın hukuki temsilcisi ya da ürünlerini ithal eden ithalatçısı tarafından aşağıdaki belgelerle birlikte müracaat edilmesi gerekmektedir. Fabrika ruhsatı sureti Fabrikanın hukuki yapısı ve imal ettiği ürünler Ürünlerin ticari markası, marka izni veren makam tarafından alınan izin uyarınca üretimi yapılan markalar, - Fabrikada kalite kontrol sisteminin bulunduğuna dair belge. Bu belgenin ilgili en yüksek onay makamınca tasdiklenmiş olması gerekmektedir. - Çevre Düzenlemesi ve Çalışma şartları uyarınca durumlarını uyarlamamış fabrikalara gelince, aşağıdaki şartlar gereklidir: 1- Fabrikanın ekte açıklanan Çevre düzenlemesi ve Çalışma şartlarını yerine getirmesi gerekmektedir. - 32 2- Fabrika, masrafları kendisine ait olmak üzere çalışma şartlarını yerine getirip getirmediğini denetleyecek Mısır’lı teknik heyetin fabrikayı denetlemesini kabul etmelidir. Dış Ticaret Bakanı, uygun gördüğü hallerde fabrikayı yukarıdaki şartlardan herhangi birinden ya da tamamından muaf tutabilir. Madde 2- İşbu karar, Mısır Resmi gazetesinde yayımlanır. Yayımlandığı tarihten itibaren yürürlüğe girer. Kararın verildiği tarih: 20.04.2004 Dış Ticaret Bakanı Dr. Youssef Botros Ghaly Aslına uygun surettir. İmza, Mühür Devlet Matbaaları Genel Müdürlüğü Mısır Resmi Gazetesi Sayı 72 Ek 01 Nisan 2004 Mısır Dış Ticaret Bakanlığı 2004/263 sayılı Karar Mısır Dış Ticaret Bakanı, Madde 1- Dış Ticaret Bakanının 2004 yılı 68 sayılı kararına aşağıda yer alan paragraf eklenmiştir. Aşağıdaki bendlere tabi olan ürünler hariçtir. 5113, 5310, 5311, 54071010, 54072010, 54 079110, Fasıl 56, Fasıl 57, Fasıl 58, Fasıl 59, 62101010, 62102010, 62103010, 62104010, 62105010, 6305, 6307, 6308 33 Madde 2- İşbu karar, Mısır Resmi gazetesinde yayımlanır. Yayımlandığı tarihten itibaren yürürlüğe girer. Kararın verildiği tarih: 31.03.2004 Dış Ticaret Bakanı Dr. Youssef Botros Ghaly Aslına uygun surettir. İmza, Mühür Devlet Matbaaları Genel Müdürlüğü Resmi Gazete: 27 Eylül 2004 Dış Ticaret ve Sanayi Bakanlığı Karar no : 161/2004 Mısır Arap Cumhuriyetine kumaş, konfeksiyon ve tekstil ürünleri fabrikaların kayıt işlemini düzenleyen kurallarla ilgili olarak: ihraç eden Dış Ticaret ve Sanayi Bakanı, 1975 Yılı 118 sayılı İthalat İhracat Kanununu, 2002 Yılı 155 sayılı İhracatı Geliştirme Kanununu, 2003 Yılı 1186 sayılı İthalat-İhracat Kontrol İşlemlerine ilişkin Başbakanın Kararını, 1975 Yılı 118 sayılı Kanun hükümleriyle ilgili 1991 Yılı 275 sayılı yönetmeliği, 2003 Yılı 515 sayılı İthalat-İhracat ürünlerinin kontrolüne ilişkin ilgili Bakanın kararını ve değişikliklerini, 2004 Yılı 68 sayılı Mısır Arap Cumhuriyetine Kumaş, Konfeksiyon ve Tekstil ürünleri ihraç eden fabrikaların kayıt işlemini düzenleyen kurallar ve değişikliklerini ve Dışticaret Sektörünün önerilerini inceledikten sonra, aşağıdaki kararları almıştır. Madde 1- İthalat ve İhracat Kontrol Genel Müdürlüğünde, Mısır Arap Cumhuriyetine kumaş, konfeksiyon ve tekstil ürünleri ihraç etmesine izin verilen fabrikalar için kayıt tutulur. Kayda, İthalat ve İhracat Kontrol Genel Müdürlüğü Yönetim Kurulu Başkanının onayı ile işbu kararda belirtilen şartları yerine getiren fabrikalar alınır. Dışticaret ve Sanayi Bakanı, gerekli gördüğü durumlarda, kayıt şartlarından herhangi birini ya da tamamını muaf tutabilir. Madde 2- Yukarıda işaret edilen sicile kayıt için, aşağıda belirtilen onaylı belgelerle birlikte fabrikanın hukuki temsilcisinin veya ürünlerini ithal edenlerin müracaat etmesi gerekmektedir. Fabrika ruhsatının bir sureti Fabrikanın hukuki yapısı ve ürettiği ürünlere ilişkin bir belge 34 Fabrikanın ticari markası ile sahiplerince izin verilmek suretiyle üretimi yapılan ticari markalar Fabrikada kalite kontrol sisteminin varlığını gösterir belge, bu belgenin en yüksek onay makamından onaylanması gerekmektedir. Madde 3- Kayıt için verilen belgelerden herhangi birinin gerçek olmaması halinde Dış Ticaret ve Sanayi Bakanının kararı ile kayıt silinir. Madde 4- Yukarıda işaret edilen 2004 yılı 68 sayılı karar iptal edilir. Ayrıca, kararın(2004/161 sayılı Kararın) hükümlerine ters düşen her karar iptal edilir. bu Madde 5- Bu karar, Mısır Resmi Gazetesinde yayımlanır ve alındığı tarihten itibaren geçerlidir. Dış Ticaret ve Sanayi Bakanı Rachid Mohamed Rachid Karar tarihi: 26.09.2004 İthalat ve İhracat Yönetmeliğine göre kumaş ithalatında aranan şartlar: 1- İthalatçının adı ve menşe ülkenin kumaşın kenarına(selvedge) işlenmesi ve kumaşın 30 m’den kısa olmaması gerekmektedir. 2- Proforma fatura ve kesin faturanın aşağıdaki bilgileri içermesi gerekmektedir: - Kumaşın uzunluğu, Cm olarak genişliği, Cm olarak Weft’deki iplik sayısı, Cm olarak Warp’daki iplik sayısı, Weft yarn numarası, Warp yarn numarası, Weft malzemesi, Warp malzemesi, m başına gr ağırlığı, Hazırlanma şekli, Baskı türü, Baskı boyası türü, Hazırlama şekli, Uzunluk başına gram olarak ağırlık. Fuarlarda İthalatı Yasak Mallar: Polyproplyne textiles not less than 4 m. Width for carpets & moquettes factories, textiles of mixed &artificial fibers and others, Woolen textiles or soft hair, Cotton textiles with spinned knots, Cotton textiles with sponge kind, 35 Other cotton textiles, Textiles of short fibers of mixed or artificial materials, Velvet, spinned textiles and textiles of velvet threads, Unstretched viscous textiles, Fabricated protectors, Socks, socks protectors& the like unstretched, Unstretched underwear, Clothes and accessories such as shawls, ties & others, Stretched and elastic textiles, Clothes for men and boys, Clothes for women, girls and children, Underwear for men, boys including collars shirts’ chests and sleeves, Underwear for women, girls and children, Shawls, handkerchiefs, scarves, veils and the like, Gloves, socks of all kinds, Blankets, Bed upholstery, towels for baths and kitchens, curtains and others, Packing and bags packaging sacs of cotton or artificial fibres, Used clothes and others, Offals and limbs of poultry, Liver of birds and poultry, Brassieres. 36
