Document Review Form - Türkiye Bankalar Birliği

İMKB-T.B.B. Çalışma Grubu 10. Toplantı Tutanağı 1
Tarih
: 10.01.2001
Toplantı yeri : TSKB Eğitim Tesisi
Katılanlar
: Sezai Bekgöz, Ali İhsan Gelberi, Demet Bozkurt, Ercan Kıran, Haluk Ersoy,
Şeniz Yarcan, Rıza Kutlusoy, Bora Böcügöz, Yasemin Şen, Emre Alpan İnan,
Fehmi Evren, İlgen Ertuğ, Bahadır Çakmaklı, Aslı Atalay, Osman Kökmen,
Meltem Çağan, Tuğrul Özbakan, Elif Çelikçi, Beklan Öztoprak, Hakan
Özgüler, Gökhan Erkıralp, Namık Aksel, Murat Özer
GİRİŞ
İMKB ve Türkiye Bankalar Birliği arasında oluşturulan çalışma grubunun onuncu toplantısında
görüşülen konular başlıklar itibarıyla aşağıda detaylandırılmıştır.
1. Toplantıda Görüşülen Konular
1.1 T.C. Başbakanlık Hazine Müşteşarlığı’nın Devlet İç Borçlanma Senetlerinde piyasa
yapıcılığı sistemine geçmesinin mali piyasalara etkisi ve 2000 yılının son aylarında
yaşanan mali krizin uygulamaya etkileri
İMKB yetkilileri, T.C. Başbakanlık Hazine Müşteşarlığı’nın Devlet İç Borçlanma Senetlerinde
piyasa yapıcılığı sistemine geçmesi sonrasında sistemin etkileri açısından çok kısa bir döneme ait
çalışma yapıldığı ve buna göre Piyasa Yapıcılığı sonrasında İMKB Tahvil ve Bono Piyasası
Kesin Alım-Satım Pazarı’nda işlem hacminin arttığı, getiri değişimlerinin volatilitesinde önceki
dönemlere oranla % 50’ye yakın bir azalma olduğunun gözlemlendiğini ancak, kısa bir dönem
alınması itibarıyla sistemin etkilerinin tam olarak anlaşılabilmesi için daha geniş bir dönemin
alınması gerektiğini belirtmiştir. 2000 yılının son aylarında yaşanan mali krizin piyasa yapıcılığı
uygulamasında aksamalara yol açtığı belirtilmiş ve konu hakkında katılımcıların görüşleri
alınmıştır.
Piyasa katılımcıları piyasa yapıcılığı uygulamasının devamında fikir birliğinde olduklarını ancak
uygulamanın aksayan yönlerinin tesbit edilip yeni düzenlemeler yapılması gerektiğini
belirtmişlerdir. Buna göre;
1
Piyasa Yapıcısı bankaların katılımı ile genişletilmiş toplantıdır.

Piyasa yapıcılığı sisteminin mevcut kurallarının mali piyasaların istikrarlı olduğu dönemlere
uygun olarak tesbit edildiği ancak son dönemde yaşanan mali krizde de görüldüğü gibi kriz
zamanlarında mevcut kuralların uygulanmasının mümkün olmadığının görüldüğünü belirtip
sistemin kurallarının daha esnek oluşturulması gerekmektedir.

Piyasa yapıcılığı sisteminden istenen faydanın sağlanabilmesi için sistemin kriz dahil her
ortamda çalışmasını sağlayacak kurallar tesbit edilmelidir. Mali piyasaların istikrarının
azaldığı
dönemlerde
önceden
belirlenen
kurallar
uygulamaya
ara
verilmeden
uygulanmalıdır. Bu nedenle yapılabildiği ölçüde krizin tanımlanması gerekmektedir.

Kriz döneminde Piyasa Yapıcılığı sisteminin sürdürülmesine karar verilmesi öncesinde bir
ara verilmeli, fiyat hareketlerine ve diğer koşullara bağlı olarak yeni şartlar oluşturulmalıdır.

Uygulamanın gözetim ve denetimine büyük önem verilmelidir. Aksi taktirde, kurallara
uyanlar ile uymayan piyasa yapıcıları arasında haksız rekabet oluşmaktadır.

Piyasa yapıcılarına sağlanan avantajlar yetersizdir. Piyasa yapıcılarına tanınan avantajların
artırılması ile bu sistemin uygulamasının daha uzun süreli olabileceği düşünülmektedir.
Özellikle T.C. Merkez Bankası likidite imkanı yaratmalıdır. Kriz döneminde bu çok daha
büyük önem taşımaktadır. Hazine gerektiğinde menkul kıymet vermeli veya menkul
kıymetleri geri almalıdır.

Piyasa yapıcılığı uygulamasının yükümlülüğü olan Borsa Dışı ve Borsa bünyesinde işlem
hacminin % 2’sini gerçekleştirme zorunluluğu piyasa yapıcısı katılımcıları zorlamakta ve
dönem sonlarında yükümlülüğün tutturulmasına dönük fiktif işlemlerin yapılmasına neden
olmaktadır. Bu uygulamanın ya tamamen kaldırılması ya da sadece Borsa işlem hacmi ile
sınırlı tutulması daha doğru alacaktır. Ancak, bu konuda katılımcılar arasında tam bir fikir
birliği sağlanamamıştır. Bu fikri desteklemeyenler takas sürelerinin kısalığı ve temerrüd
faizinin ağırlığını neden olarak göstermişlerdir.

Takasbank tarafından alınan saklama ücretlerinin sıfırlanması ve Borsa paylarının
azaltılması yoluyla Piyasa Yapıcıların maliyetlerinin azaltılması istenmiştir.

Piyasa yapıcılığı uygulamasında yer alan menkul kıymet sayısı 3 ile 5 arasında kalmalıdır.

Piyasa yapıcılığı uygulanan menkul kıymetlerdeki spreadlar yeniden gözden geçirilmelidir.
Daha geniş aralıkta marj belirlenmelidir. Ancak, spread volatiliteye bağlı olarak
değişebilmelidir. Bu konu üzerinde daha detaylı bir çalışma yapılması gerekmektedir. Bir
başka öneri olarak vade bazında bileşik getiriler dikkate alınarak spread hesaplanabileceği
belirtilmiştir.

İMKB’de uygulanan kotasyon süresi baskı yaratmaktadır. Biraz daha geniş tutulmalıdır.

Piyasa yapıcılarının sürekli kotasyon verme zorunluluğu nedeniyle açığa menkul kıymet
satabilecekleri olasılığı göz önüne alınarak ödünç alım satım pazarı ile menkul kıymetin
önceden bilinerek repo yapılabilmesine imkan sağlayan Repo 2 pazarı bir an önce
açılmalıdır.

Vadeli işlemler pazarlarının açılması çalışmaları hızlandırılmalıdır.
Özet olarak katılımcılar aşağıdaki hususlarda görüş birliğine varmışlardır;
Yeni sözleşme dönemine kadar Piyasa Yapıcılığı sistemi bazı yeni düzenlemeler ile devam
ettirilmelidir.
Yeni döneme kadar ilk etapta 11/07/2001 ve 20/06/2001 itfa tarihli ve tesbit edilecek değişken
faizli menkul kıymetlerde piyasa yapıcıları kotasyon vermeye başlamalı daha sonra ihraç edilecek
menkul kıymetler piyasa yapıcılığı uygulanan menkul kıymetler arasına ilave edilmelidir.
İlk etapta iskontolu menkul kıymetler için spread 1 puan olarak uygulanmalıdır.
Kotasyon süresi genişletilmelidir.
Gözetim ve denetim etkin olarak uygulanmalıdır. Yükümlülük ihlali yapanlar ile ilgili gerekli
yaptırımlar uygulanmaldır.
2. Gündeme alınması önerilen konular
Bir sonraki toplantının konuları daha sonra katılımcılara tarafından tesbit edilecektir.
3. Onbirinci toplantı tarih ve yeri
İMKB-Bankalar Birliği Çalışma Grubu’nun onbirinci toplantısının tarih ve yeri daha sonra
katılımcılar tarafından belirlenecektir.