genetik bilgi taşıyan moleküller DNA ve RNA

Genetik Bilgi Taşıyan Moleküller
DNA’ NIN YAPISI- REPLİKASYONU
1866 Friedrich Miesher.....
Nükleik Asitler
• Canlılarda, türe özgü kalıtsal özellikleri taşıyan,
oluşturan ve aktaran organik bileşiklerdir.
• Prokaryot hücrede sitoplazmada belli bir
alanda ve ribozomlarda bulunur.
• Ökaryot hücrelerde; çekirdek, ribozom,
mitokondri, kloroplast, ve sitoplazmada
bulunur. Ayrıca çekirdekçikte tamamlanmamış
molekülleri ve bu uzun molekülleri oluşturan
yapı birimleri bulunur.
Melahat AGLAGU
Nükleik Asitlerin Yapısı
• Molekül yapılarında C, H, O, N ve P bulunur
• Yapı birimleri nükleotidlerdir.
• Bir nükleotit fosforik asit, beş karbonlu bir
şeker ve bir organik bazdan oluşur.
• Organik baz ve beş karbonlu yapı nükleosit
olarak adlandırılır.
• Molekül yapılarındaki beş karbonlu şekerlere
göre adlandırılırlar.
Melahat AGLAGU
 NÜKLEOTİDLERDE BULUNAN PENTOZLAR
riboz RNA ‘nın, deoksiriboz ise DNA’nın yapısında bulunur.
Deoksiribozun ribozdan farkı 2. C atomunda bir OH gurubunun
bulunmasıdır...
• l
Melahat AGLAGU
ORGANİK BAZLARI: pürinler ve primidinlerdir.
Pürinler; Adenin (A) ve Guanin (G) olup iki halkalı büyük
moleküllerdir.Hem DNA hem de RNA da bulunur.
Melahat AGLAGU
Primidinler;tek halkalı ve küçük
moleküllerdir.
• Bunlar; Sitozin (C), Yimin (T) ve Urasildir(U).
• Sitozin hem DNA hem de RNA nın yapısında
bulunurken Timin yalnızca DNA’nın , Urasil ise
yalnızca RNA’ nın yapısında bulunur.
Melahat AGLAGU
FOSFORİK ASİT:
• DNA ve RNA'da bulunan ortak moleküldür.
Fosforik asit kompleks moleküllerin yapısına
girdiği zaman fosfat adını alır
Melahat AGLAGU
Nükleik Asitler
Baz ve pentozun oluşturduğu
yapı: Nükleosit
Nükleotit
Baz, pentoz ve fosforik asidin
oluşturduğu yapı: Nükleotit
Melahat AGLAGU
Uzun moleküllerin oluşumu......
 Nükleotitlerin bir birlerine bağlanması pentoz ve
fosat molekülleri ile olur.
Buna göre;
 Bir pentozun 3. karbon atomu ile diğer pentozun
5. Karbon atomu birbirlerine fosfat gurupları ile
bağlanırlar.
Melahat AGLAGU
DNA’nın yapısı
♥ 1953’te James Watson
ve Francis Crick
tarafından ileri sürülen üç
boyutlu DNA yapısı
modeline göre
♥ DNA, sağa dönen çift
heliks (ikili sarmal)
oluşturmak üzere aynı eksen
etrafında helezon şeklinde
iki DNA zincirinden
(polinükleotid zinciri)
oluşmuştur
Melahat AGLAGU
Melahat AGLAGU
ᴥ
*Ökaryot hücrede; çekirdek, mitokondri ve kloroplastlarda
bulunur.
*İki nükleik asit zincirinden oluşmuştur.
*Şekeri deoksiribozdur.
* Organik bazları:
-pürinler: Adenin (A) ve Guanin (G)
-primidinler: Sitozin (C) ve timin (T)
**Karşılıklı zincirlerinde her zaman için bir Adenin
nükleotidi bir Timin nükletidi ile, Guanin nükleotidi Sitozin
nükleotidi ile karşı karşıya gelir.
http://www.biologycorner.com
DNA replikasyonu: a)Oluşum şekli:
DNA replikasyonunda zincirin eski kolu açık, yeni kolu
koyu renkli; seker-fosforikasid zinciri bant seklinde
gösterilmiş. (A) Adenin, (T) Timin, (C) Sitozin, (G)
Guanin; serbest nükleotidler oklarla gösterilmistir.
b) Replikasyonun moleküler açiklanması:
DNA'nin iki kolu birbirinden ayrılıyor.
Sol taraftaki 5' fosfattan 3'-OH’ ya dogru uzanan) kol, alt
taraftan yukariya dogru kopya edilmeye baslaniyor.
Yeni zincirde, eskisinde oldugu gibi, adenin timin ile;
sitozin guanin ile baz çiftleri olusturur.
Yan yana duran nükleotidler arasinda, deoksiribozun
3' -OH grubunun çekmesi ile, nukleotid (nukleozit)' lerin
dıştaki 2 fosfat grubu serbest hale geçer .
.
♥DNA'nin ilk iki dizisi ayrilmis olur. Ayrilan dizilerin her
biri kaybettigi nükleotid eslerinin yerine tamamen ayni
çesitten esler alip, yeni birer ikili dizi olustururlar (Sekil
11.9).
♥Böylece meydana gelen ikinci dizi birincinin
komplementeri (tamamlayicisi) olur.
♥Bunun sonucu olarak DNA seridi hiçbir bilgi
kaybetmeden ikilesir.
Bu sekilde DNA'nin kendini yenilemesi
semikoaservatif mekanizma ile olur.
 Bu tip çogalmaya (ikilesmeye) semikoaservatif
çogalma denir.
DNA replikasyon mekanizmasi konusunda daha
baska görüsler de ileri sürülmüstür...
TEŞEKKÜRLER!
KAYNAK: prof. Yıldırım AKMAN,;Botanik, DR. Cemal ERENSAYIN; Genetik,
M. Soysal; genetik, http://www.biyolojidersi.info
Hazırlayan: Melahat AGLAGU