İTALYA
advertisement
T.C. ROMA BÜYÜKELÇİLİĞİ TİCARET MÜŞAVİRLİĞİ İTALYA’NIN GENEL EKONOMİK DURUMU VE TÜRKİYE İLE EKONOMİK-TİCARİ İLİŞKİLERİ Temmuz 2009 ROMA İÇİNDEKİLER SAYFA NO 1. GİRİŞ 1 2. SOSYAL VE EKONOMIK GÖSTERGELER 2 a. Ülke Kimliği b. Sosyal Götergeler c. Ekonomik Göstergeler 3. ÜLKE HAKKINDA GENEL BİLGİLER a. Kısa Tarihçe b. Siyasi ve İdari Durum c. Coğrafi Bilgiler Nufus Eğitim ve Sosyal Güvenlik 4. GENEL EKONOMİK DURUM a. Genel Durum b. Tarım ve Hayvancılık c. Sanayii d. Ulaştırma e. Hizmetler f. Enerji g. Doğal Kaynaklar ve Madencilik 5. EKONOMİK VE TİCARİ İLİKİLER a. Genel Durum b. Ödemeler Dengesi ve sermaye Hareketleri c. Yıl İçinde Alınan Ekonomik Önlemler ve Uygulamalar d. Dış Ticaret e. Dış Ticaret İstatistikleri 6. TÜRKİYE İLE EKONOMİK VE TİCARİ İLİŞKİLER a. Ekonomik İlişkilerin Genel Durumu b. Ticari İlşikilerin Genel Durumu c. Dış Ticaret İstatistikleri d. Diğer Bilgiler 2 1. GİRİŞ İtalya ile ikili ticaretimiz 2008 yılında 13,1 milyar avroya ulaşmıştır. İtalya, en önemli 3. ticaret ortağımız konumundadır. Ancak İtalya’nın toplam dış ticaret hacminin 743 milyar avroya ulaştığı gözönüne alındığında bu rakamın daha ust seviyelere çıkarılmasının imkan dahilinde olduğu görülmektedir. Satın alma gücü paritesi ile yaklaşık 1.8 trilyon dolarlık bir GSYİH’ya sahip olan İtalya, AB’nin ve Dünyanın başta gelen ekonomileri arasında yer almaktadır. İtalyan ekonomisi, üretim ve tüketim biçimleri bakımından değerlendirildiğinde benzer büyüklükteki AB ülkelerinin ekonomilerinde farklılıklar göstermektedir. KOBİ’lerin ülke ekonomisindeki ağırlığı; işçi sendikaların gücü, bölgeselciliğin ve hatta şehirciliğin baskın olması; akdeniz ikliminin getirdiği, yaşama, çalışma ve beslenme alışkanlıkları, geleneksel aile yapısının önemi, diğer kuzey Avrupa ülkeleri ile karşılaştırıldığında İtalya’da kendine özgü tüketim trendlerin oluşmasına yol açmıştır. Ancak, küreselleşme ile birlikte artan rekabet ve değişen nufus yapısı; İtalya’da da global eğilimlerin ağırlık kazanmasına fırsat tanımakta; değişen aile yapısı ve göç ile artan yabancı nüfüs özellikle tüketimde değişiklikler ve firmalar için yeni iş imkanları anlamına gelmektedir. Gerek Prodi hükümeti zamanında yapılan piyasa ekonomisinin daha fazla günlük hayata yansımasına olanak veren düzenlemeler ve gerekse Berlusconi hükümetinin liberal yaklaşımları ile birlikte; İtalyan firmaları, içerde daha fazla rekabete mağruz kalmakta; ve uluslararası arenada da artan rekabete uyum sağlamak adına; delokalizsyon ve joint venture yollarıyla üçüncü ülkelerde üretime ağırlık vermeye başlamaktadır. Bahse konu hususlar; özellikle halihazırda var olan üretim ve tüketim kalıplarına bağlı olarak İtalya ile ticarette bulunan firmalarımızın, değişen trendleri de gözönüne almaları gerektiğini ortaya koymaktadır. AB’nin Ortak Ticaret Politikalarını uygulayan İtalya ülkemiz için AB pazarına girişte önemli bir kapıdır. RoRO seferleri ile Trieste Limanı üzeirnden yapılan karayolu taşımacılığının akışının düzenli bir şekilde sağlanması; hem İtalya hemde diğer AB ülkelerine yönelik ihracatımızın sorunsuz bir şekilde devam etmesi bakımında büyük önem taşımaktadır. 3 4 2 SOSYAL VE EKONOMİK GÖSTERGELER Devletin Adı Resmi Dili Dini Başkenti Para Birimi Uluslararasi Telefon Kodu Türkiye ile Saat Farkı Ulusal Bayramlar Internet Alan Adı Yönetim Biçimi Cumhurbaşkanı Başbakan 2 A. ÜLKE KİMLİĞİ İtalya Cumhuriyeti İtalyanca Hıristiyan Katolik (97,67%) Roma Avro +39 1 saat (-) 25 Nisan (ulusal bağımsızlık); 2 Haziran (Cumhuriyet) It Politika Parlamenter Cumhuriyet Giorgio Napolitano Silvio Berlusconi Birleşme: 17 Mart 1861 Bağımsızlık İlanı Cumhuriyet: 2 Haziran 1946 BM katılım 14 Aralık 1955 AB katılım 25 Mart 1957 (Kurucu Üye) Yüzölçümü Kara Yüzölçümü 301.338 km² Deniz Kıyı Uzunluğu 7.375 km Roma, Milano, Torino, Firenze,Venedik, Trieste, Bari,Brindisi, Salerno, Genova, La Spezia, Livorno, Büyük Kentler ve Limanlar Napoli, Taranto, Porto Foxi, Porto Torres (Sardunya), Savona, Augusta (Sicilya), Bagnoli, Milazzo, Gela. Bölge – Şehir – Belediye Sayısı: 20 (bölge) – 107 (şehir)- 8.100 (Belediye) Nüfus Toplam (01/01/2008) 59.619.290 Yoğunluk 198 kişi./km² (2008 yılı) Erkek 28.949.747 Kadın 30.669.543 Yıllık Nüfus Artışı ( doğum-ölüm bakiye) -0.81759108 Yabancı Nüfus 3.432.651 Ekonomik Veriler GSİH (satın alım gücü paritesi) (2008): 1.786.429 milyon $ Kişibaşı GSİH (satın alım gücü paritesi (2008) 30.22O $ 5 İTALYA 2.B. SOSYAL GÖSTERGELER Ortalama Ömür: Kadın Erkek Okur Yazar Oranı Yüksek Öğretim Okul Sayısı Hastane Sayısı Bin kişi başına düşen doktor sayısı Aşağıdaki ürünlere sahip ailelerin yüzdesi (%) Otomobil Televizyon Mobil Telefon Bilgisayar İnternet Bağlantı Sayısı Gelen Turist Sayısı (yabancı) Çıkan Turist Sayısı (Yerli) Eğitim Harcamaları /GSMH Sağlık Harcamaları / GSMH Karayolu Uzunluğu Demiryolu Uzunluğu Yıllık Elektrik Tüketimi (Kwh/kişi) Asgari Ücret 83,9 78,3 75,7 90 1.222 (2005 yılı) 2,11 (2005 yılı) % 79,3 % 95,9 % 85,8 % 47,8 % 38,8 42.829.128 (2007 yılı) %4,4 %9 (OECD) 175.442 km 16.356 km 5.366 Kwt (2005 yılı) Kollektif Ulusal İş Kontratları (CCNL) ile belirleniyor 6 İTALYA EKONOMİK GÖSTERGELER 2.C EKONOMİK GÖSTERGELER 2006 2007 GSMH ((piyasa Yerel Para Birimi €) €) 1.479.981 1.535.540 GSMH fiyatları/milyon GSMH (Piyasa Fiayatları $) € ) 1.266.420 1.284.868 (2000 yılı baz/ milyon GSMH (SAGP Göre) deflatori 116,9 119,8 GSMH - Reel 1,84 1,45 Reel GSMH GSMH Artış Oranı % - Kişi Başına (GSMH-MG) $ 25.200 26.091 (GSİH-MG) € ENFLASYON 1.246.123 1.285.779 MİLLİ GELİRORANI (net) Toptan Eşya Fiyat Endeksi (yıllık artış %) ENFLASYON ORANI Tüketici FiyatFiyat Endeksi (yıllık artışartış %) %) Toptan Eşya Endeksi (yıllık İŞGÜCÜFiyat (Faal Nüfus)(yıllık artış %) Tüketici Endeksi İşsizlik Oranı İŞGÜCÜ (Faal(%) İşgücü Nüfus) bin ünite Yurtdışında İşçi Sayısı İşsizlik OranıÇalışan (%) ortalama GSMH GSMH (Sektörel (Sektörel Büyüme Dağılım) Hızları) - Tarım - Sanayi - Hizmet Sabit Sermaye Yatırımları (milyon €) - Kamu - Özel ($) cari fiyatlar DIŞ TİCARET (€) İhracat - İhracat (mal – FOB) İthalat - İthalat (mal - FOB) Denge - Denge Dünya Ticareti İçindeki Payı (%) İHR Ülke Toplamı Türkiye’nin Dünya Ticaretiİçinde İçindeki Payı (%) Payı İTH - –Türkiye İhracat Dış Ticaret (€) İtalya İthalat (Türkiye 13.sırada-2007) - İhracat CARİ DENGESİ ($) - İŞLEMLER İthalat (Türkiye 16.sırada-2007) BORÇ STOKLARIDENGESİ - milyon € CARİ İŞLEMLER İç BorçSTOKLARI: Stoku BORÇ Dış BorçStoku Stoku- milyon € İç Borç Kısa Vadeli Dış Borç Stoku - milyon € Orta ve Uzun Vadeli Kısa Vadeli - - milyon € Sabit Yabancı Sermaye Yatırımları ($) Orta ve Uzun Vadeli -- milyon € Emisyon Hacmi (Mahali Para/ €) Sabit Yabancı Sermaye Yatırımları % 2,1 + 4,5 +2,1 24.617 6,8 % 1,8 +3,1 +1,8 25.125 6,1 2008 1.572.051 1.276.438 123,2 26.252 % 3,3 + 5,0 +3,3 25.098 6,7 28.081 361.394 936.628 313.325 304.936 8.389 28.341 380.134 972.925 327.749 310.230 17.519 28.442 381.287 1.002.987 328.376 324.225 4.151 332.475 343.012 -10.537 %3,4 (7.sıra) %3,4 (7.sıra) 365.965 364.824 1141 %3,5 (7.sıra) % 3,6 (7.sıra) 370.613 370.461 152 6.759.749.129 5.409.630.786 -38.346 7.192.208.089 5.339.718.863 -37.712 7.496.276.325 5.585.045.158 -53.597 1.582.009 1.598.975 1.663.650 1.584,1 122.307 1.163.789 31.278 1.690,6 127.869 1.190.057 29.373 1.672,9 147.371 1.235.778 11.623 7 İTALYA EKONOMİK GÖSTERGELER (devam) 2006 2007 SEÇİLMİŞ ORANLAR: - İhracat / İthalat - İhracat / GSMH - İthalat / GSMH - Borçlanma/ GSMH - Cari İşlemler Dengesi /GSMH - Dış Borç / GSMH - İç Borç / GSMH 2008 0,97 0,27 0,28 -3,3 -0,025 0.001 106,5 0,99 0,29 0,29 -1,5 -0,024 0.001 103,5 0,98 0,28 0,29 -2,7 -0,034 1,06 105,8 700 5,8 324 31.787 9,1 128 18.863 5,9 514 33.063 8,0 162 16.369 5,2 552 39.949 7,6 562 22.583 ENERJİ: - Petrol Rezervi (baril) Petrol Üretimi (milyon ton) Ham Petrol İhracatı (milyon €) Ham Petrol İthalatı (milyon €) Doğal Gaz Üretimi (milyon ton) Doğal Gaz İhracatı (milyon €) Doğal Gaz İthalatı (milyon €) Kaynak: İtalya İstatistik Enstitüsü (ISTAT) 2008 yılı Raporu İtalya Merkez Bankası (Banca Di Italia) 2008 Yılı Raporu İtalya Dış Ticaret Enstitüsü (ICE) 2008 Yılı Raporu 8 3. ÜLKE HAKKINDA GENEL BİLGİLER 3.A. Ülkenin Kısa Tarihçesi İtalya’nın Magna Grecia (Büyük Yunan Kültürü) ve Etrüskler başlayan tarihi, Roma Cumhuriyeti ve Roma İmparatorluğu döneminde Bütün Akdeniz bölgesine egemen olmuş, Rönesans döneminde Avrupa sanatı, kültürü ve felsefesine damgasını vurmuştur. Orta Çağ ve Yeni Çağ boyunca kent devletler tarafından yönetilen İtalya ancak 1861 yılında birleşerek çağdaş anlamda bir devlet haline gelmiştir. NATO, AB, OECD gibi örgütlerin kuruldukları tarihlerden beri üyesi olan İtalya günümüzde Avrupa'nın en gelişmiş ülkeleri arasında yer almaktadır. 3.B. Siyasi ve İdari Durum İtalya Cumhuriyetinin siyasi sistemi Parlamenter Cumhuriyet kurumlarının gerekliliği ile uyumluluk içerisindedir. Bakanlar Kurulu’nun Başkanı yani Başbakan hükümeti yönetir. Güç ayrılığı ilkesi mevcuttur. Hükümet “yürütme”, Parlamento “yasama” ve Yüksek Hakimler Kurulu “yargı” yetkisini elinde bulundurur. En yüksek merci olan Cumhurbaşkanlığı ülkenin bütünlüğünü temsil eder. İtalyan Cumhuriyeti’nin temel ve koruyucu yasası olan ”Anayasa” cumhuriyetin temel prensiplerini vatandaşların hak ve yükümlülüklerini belirler. Anayasa’nın 70.maddesi gereği, Temsilciler Meclisi ve Senato olmak üzere iki meclis arasında bölüştürülen yasama yetkisi Parlamento’ya aittir. Bazı hallerde yasama yetkisi, referendum aracılığıyla, halk egemenliğine tanınır.Gerekli ve acil durumlarda hükümetin yasa hükmünde karaname (decreto legislativo) çıkartma yetkisi vardır. Ancak bu yasa hükmündeki kararname en geç 60 gün içerinde Parlamento tarafından onaylanmak zorundadır. Aksi takdirde geçerliliğini kaybeder. Hükümet, Temsilciler Meclisi üyeleri ve halk (50 bin imza toplamak kaydıyla) yasa önerisi girişiminde bulunabilir. Tüm yasalar Cumhurbaşkanı tarafından onaylanmak zorundadır. Cumhurbaşkanı anayasaya aykırı olduğu gerekçesiyle bir yasayı, sadece bir defa için, “veto” etme yetkisine sahiptir. Bir yasa kabul edilmiş olsa da, bu yasa hakkında herhangi bir mahkeme hakimi tarafından anaysaya aykırı olduğuna dair bildiri yapılabilir. Yürütme organı 3 bölümden oluşur: Başbakanlık; Bakanlar, Bakanlar Kurulu.2008 tarihli Mali Yasa (Legge Finanziaria 2008) hükümetin en fazla 12 portföylü bakanı olabileceğini ve portföysüz bakanlar, bakan yardımcıları ve müsteşarların toplam sayısının 60’ı geçemeyeceğini düzenlemektedir. Yüksek Hakimler Kurulu tarafından yürütülen yargı yetkisi görevi tüm diğer güçlerden bağımsızdır ve özerk bir güçtür. Hakimler yargı görevini halkın egemenliği ilkesiyle yürütür ve hiçbir şekilde Adalet Bakanlığı denetimine tabi değildir. Çağdaş İtalyan hukuk sisteminin temellerini Antik Roma Hukuku ve Napolyon Kanunları oluşturmaktadır. Yargını en üst organı Yargıtaydır. “Matarelle Yasası” yürürlükteyken küçük partilerin mevcudiyetiyle son derece karmaşık hale gelen İtalyan siyaset tablosu, 2005 tarihinde çıkartılan “Calderoli Yasası” ve 2009 yılında seçim yasasında yapılan değişiklerle (baraj sisteminin yürürlüğe konmasıyla) daha basit bir hale gelmiştir. Aktüel olarak Parlamento’da koltuğu bulunan İtalya’daki büyük siyasi partiler ekte yer almaktadır. Berlusconı Hükümetinin Bakan Listesi Başbakan Yardımcıları: Maliye ve Ekonomi Bakanı: Giulio Tremonti (Pdl-Fi) Dışileri Bakanı: Franco Frattini (Pdl-Fi) İçişleri Bakanı: Roberto Maroni (Lega Nord) Adalet Bakanı: Angelino Alfano (Pdl-Fi) Savunma Bakanı: Ignazio La Russa (Pdl-An) Ekonomik Kalkınma Bakanı: Claudio Scajola (Pdl-Fi) Çalışma, Sağlık ve Sosyal Poltikalar Bakanı: Maurizio Sacconi (Pdl-Fi) Tarım, Gıda ve Orman Politikaları Bakanı: Luca Zaia (Lega Nord) 9 Çevre Bakanı: Stefania Prestigiacomo (Pdl-Fi) Ulaşım ve Altyapı Bakanı: Altero Matteoli (Pdl-An) Eğitim, Üniversite ve Araştırmadan Sorumlu Bakan: Maria Stelma Gelmini (Pdl-Fi) Kültürel Varlıklar ve Faaliyetlerden Sorumlu Bakan: Sandro Bondi (Pdl-Fi). Devlet Bakanları Federalizm Reformlarından Sorumlu Bakan : Umberto Bossi (Lega Nord) Kamu İdaresi ve İnnovasyon Bakanı : Renato Brunetta (Pdl-Fi) Parlamento ile İlişkilerden Sorumlu Bakan: Elio Vito (Pdl-Fi) Gençlik Politikalarından Sorumlu Bakan: Giorgia Meloni (Pdl-An) Bölgesel İşlerden Sorumlu Bakan: Raffaele Fitto (Pdl-Fi) Avrupa Politikalarından Sorumlu Bakan: Andrea Ronchi (Pdl-An) Eşit Haklardan Sorumlu Bakan: Mara Carfagna (Pdl-Fi) Bürokrasinin Basitleştirlmesinden Sorumlu Bakan: Roberto Calderoli (Lega Nord) Hükümet Programları Faaliyetlerinden Sorumlu Bakan: Gianfranco Rotondi (Pdl-Dca). Turizm Bakanı: Michela Vittoria Brambilla Kaynak: İtalyan Temsilciler Meclisi 3.C. Coğrafya, Nufus, Eğitim ve Sosyal Güvenlik İtalya, kuzeyde Fransa (488 km), İsviçre (740 km) , Avusturya (430 km) ve Slovenya (232 km) ile sınırlı, geri kalan bölümünde ise denizlerle çevrili, Güney Avrupa’da, Akdeniz’in ortasında bulunan kuzeyden güneye 1.300 km. boyunca uzanan bir yarımadadır. İtalya’da, en büyükleri Sicilya (25.426 km2) ve Sardunya (23.813 km2) olan birçok ada bulunmaktadır. Toplam sahil şeridi 7.600 km’dir. En yüksek tepesi 4.810 metre ile Monte Bianco, en uzun nehirleri Po (652 km), Adige (410 km) ve Tevere (405 km)’dir. Başlıca gölleri ise Garda Gölü (370 km2), Maggiore Gölü (170 km2), Como Gölü (146 km2)’dür. Tablo 1: İtalya’nın Nüfus İstatistikleri Büyüme Oran (%) Yıl Toplam 1564 0-14 59.131.287 14,1 2006 59.619.290 14,1 2007 60.017.677 14 2008 Kaynak: İtalyan İstatistik Enstitüsü (ISTAT) 2008 Yılı Raporu 65 + 66,2 19,7 66 19,9 65,9 20 (65+) 80 + Oran (binde) 5,1 5,1 5,5 6,2 8,3 7,3 Yoğunluk (kişi/km2) 195,6 197,8 199,1 Tablo 2. : Bölgelere göre nüfus dağılımı (01 Ocak 2008 tarihi itibariyle) Nüfus Kuzey İtalya Orta İtalya Güney İtalya Toplam 27.116.943 11.675.578 20.826.769 59.619.290 Doğum- Ölüm Bakiye 2007 sonu itibariyle -9.436 -9.812 12.380 -6.868 Nüfus Sicili Bakiyesi 291.297 144.806 58.768 494.871 Kaynak: İtalyan İstatistik Enstitüsü (ISTAT) “Italia in Cifre” Raporu Tablo 3: Çalışan Nüfus Çalışan İş Arayan Erkek 14.064 820 Kadın 9.341 872 Toplam 23.405 1.692 10 İşgücü 14.884 10.213 25.097 İşsizlik Oranı 5,5 8,5 6,7 Kaynak: İtalyan İstatistik Enstitüsü (ISTAT) “Italia in Cifre” Raporu Tablo 4: Eğitim Verileri (Devlet Okulları) (2007-2008) Okul/Kurum İlköğretim Öncesi İlköğretim 2.Seviye 1.Derece Öğrenim (Orta) Lise ve Dengi Üniversite ÜNİVERSİTE Kayıtlı öğrenci sayısı Üniversite kayıt ve mezuniyet oranı Okul Sayısı 24.727 18.105 7.939 6.649 90 1.Düzey 256.198 Öğrenci Sayısı 1.655.362 2.830.055 1.727.339 2.735.135 308.082 Öğretmen Sayısı 148.342 307.374 207.950 315.307 19.845 (doçent) 2.Düzey (uzman) Eski Eğitim Sistemi 47.952 3.356 Toplam 307.146 Yüzde (%) 40 18,1 Öğrenci Kayıt yaptıran (19-25 yaş arası) Mezun olanlar SAĞLIK SEKTÖRÜ: Devlet Hastaneleri Sayısı (2005 yılı) Bölge Kuzey Orta İtalya Güney İtalya İTALYA Kurum 414 294 514 1.222 Yatak Sayısı Sayı 106.101 47.095 74.067 227.263 1.000 kişi için 4 4,2 3,6 3,9 Tablo.6 SOSYAL GÜVENLİK (EMEKLİLİK) VERİLERİ / 2007 YILI IVS (Yaşlılık) Malulen-İş kazası 18.642 977 Sayı (bin) 210.259 4.256 Toplam maliyet (milyon avro) 11.279 4.357 Yıllık Ortalama Maliyet (avro) 31,27 1,64 Harcama/GSMH 43,53 16,82 Emeklilik Oranı Kaynak: İtalyan İstatistik Enstitüsü (ISTAT) Hasta Kabul Sayı Yüzde 3.628.562 136,6 1.565.247 138,7 3.019.894 145,5 8.213.703 140,2 Sosyal Emeklilik 4.102 19.461 4.500 6,88 17,37 Toplam 23.721 232.976 9.821 39,79 37,9 4. GENEL EKONOMİK DURUMU 4.A. Genel Durum İtalya, 2008 yılında, 1.572.051 milyon avro değerindeki GSMH ile dünyanın en önemli ekonomik güçlerinden biridir: 2008 yılında kişi başına düşen gelir 26.252 avro olarak gerçekleşmiştir. 2008 yılı enflasyon oranı yaklaşık % 3,3 olmuştur. İtalyan sanayisinin en gelişmiş sektörleri arasında mekanik, yapı, kimya ve taşıt araçları sanayi başta gelir. Turizmin rolü de oldukça önemlidir. UNESCO, İtalya’nın, dünyanın en büyük kültürel mirasına sahip olduğunu açıklamıştır. İtalya’nın en önemli gücü diğer sanayileşmiş ülkelere oranla küçük ve orta ölçekli firma sayısının fazlalığıdır: 4 milyondan fazla firmanın %98’i 19 kişiden daha az çalışana sahiptir (firma başına ortalama 3,98 çalışan düşmektedir). Büyük ölçekli 11 firmalar daha çok Kuzey ve Orta İtalya’da toplanırken güney daha çok tarım ve turizm alanında faaliyet gösteren küçük işletmelerden oluşmaktadır. İtalyan ekonomisinin bir diğer gücü ise “sanayi bölgeleri” olarak adlandırılan ve aynı sektörde, her biri üretim aşamalarının başka bir dalında uzmanlaşmış birçok firmanın sıkı ekonomik ilişkiler içerisinde bir arada bulunduğu alanların gelişimidir: bugün İtalya’da 200’den fazla sanayi bölgesi mevcuttur. İtalya güçlü ekonomik yapısını, daha çok aile şirketi olan ve bu aileler tarafından yönetilen, sanayi grupları içerisinde biraraya gelmiş olan küçük ve orta ölçekli firmalara borçludur. Bu firmalar çeşitli kapital ve tüketim ürünleri kategorilerinde uzmanlıklar geliştirmişlerdir. İtalya ekonomisinde üretim sektörü çok güçlüdür. Ana sanayiler arasında otomotiv, gemi yapımı, kimyasallar, mobilya, giyim ve tekstil, deri eşya ve ayakkabı, gıda prosesi, seramik ürünler, parçalar ve makineleri sayılabilir. Ekonomik İşbirliği ve Gelişim Organizasyonu (OECD) İtalya’daki düzenleyici reformlar hakkındaki son raporunda, kapsamlı özelleştirme, pazar serbestleştirme ve kamu sektöründeki reformlarla İtalya’nın geçtiğimiz 10 yılda etkileyici bir ilerleme kaydettiğini belirtmiştir. Ekonomi daha az merkezleşmekte ve tüketiciye odaklanarak büyümektedir. 4.B. Tarım ve Hayvancılık Tarım, balıkçılık ve orman ürünleri üretm, toplam üreitimin %2.5’ni oluşturmaktadır. Ancak sadece tarım sektoru toplam istihdam içerisinde % 5.5’lik bir paya sahiptir. Italya tarım ve gıda urunlerinde onemli bir dış ticaret açığı vermektedir. Tarım uygulamaları moderndir. Özellikle sebze üretimde onemli bir üretim potansyeli bulunmakla birlikte tarım alanlarının konumu, nufus için gerekli hububat, et ve süt ürünleri üretimini sağlamaktan uzak bulunmaktadır. Ozellikel guney bolgelerindeki üretim halen zayıf ve verimsizdir. 4.C. İmalat Sanayi İmalat Sanayi GSMH’nın yaklaşık %25’ine tekabul etmektedir. Bu diğer gelişmiş Avrupa ülkeleri ile karşılaştırıldığında oldukça yüksek bir orandır. Halihazırda hizmetler sektoru genel üretim rakamları açısından daha fazla bir yer tutsa da bu sektordeki faaliyetlerin çnemli bir bölümü de imalat sanayinde gerçekleştirilen üretimin dağıtımı veya imalat sanayine verilen diğer destek izmetleri ile ilgili olmaktadır. Italya, dünya pazarında özellikle orta seviyede teknoloji gerektiren tuketim ve yatırım malları açısından onemli bir paya sahiptir. Ancak hızlı bir gelişme gosteren yuksek teknoloji gerektiren bilgi ve iletişim sektorlerinde zayıftır. Benzer buyuklukteki Avrupa ekonomileri ile karşılaştırıldığında az sayıda büyuk ölçekli ozel sektor firması bulunmaktadır. FIAT grubu Avrupa’nın en büyük otomotiv üretcisidir. Ayrıca, grup sanayi araçları, mühendislik, tarım ve inşaat makineleri, otomotiv yedek parça, motor, makine ve aletler tools (Comau) ve basım alanlarında da faaliyet gostermektedir. Diğer bir onemli aile firması Pirelli lastik, sınaii kauçuk ürünleri, telekom ve enerji kabloları ve ilgili hizmetlerin üretimi alanında yogunlaşmıştır. Italenergia tarafından satun alınan Montedison, tarım kimyasalları ve enerji sektorunde onde gelen bir gruptur. Son on yılda konfeksiyon alanında Benetton, testil ve konfeksiyonda Marzotto, gözlük üretiminde Del Vecchio ve şekerleme ğretiminde Ferrero başta olmak üzere çeşitli gruplar onemli atılımlar sağlamışlardır. Kuzey ve Orta İtalya’da yogunlaşan KOBI’ler Italyan ekonomisinin temel çatısını oluşturmaktadır. Italyan KOBI’lerinin bir çoğu özellikle ihracata yönelik faaliyet gosteren sanayi bolgelerinde yogunlaşmıştır. Bu bolgelerdeki üretici birlikleri ve yerel bankalar, cografik ve sektorel ihtisaslaşma gosteren sanayii destekleyici bir nitelik arzetmektedir. Sassuolo’da seramik üreitimi, Prato’da yünlü tekstil, Como’da ipek, Verona’da ayakkabı, Montebelluno’da spor ayakabı ve bot, Belluno’da gözlük, marche’de mutfak araç ve gereçleri Biella and Bergamo’da tekstil ve tekstil makineleri üretimi yerel finasman sağlayıcıların, herbir sanayii daha iyi inceleme ve ihtiyaçlarını daha iyi belirlemelerine olanak tanımaktadır. Guneyde de benzer bolgeler gelişmektedir: Bari’de mobilya; Salerno’da seramik karo ve fayans; Napoli’de müzik aletleri ve mücevherat, Taranto yakınlarında yer alan Martina Franca’da tekstil ve diğer bazı bolgelerde konfeksiyon . 12 Özellikle kalite ve uretim esnekliği ile ülü olan İtalyan ihracat sanayilerinin bir çoğu son zamanlarda ÇHC ve diğer düşük mliyeyetli ülkelerden kaynaklanan rekabet nedeniyle zorluklar yaşamaktadır. Ancak, belirli bir yeniden yapılanma donemi sonrasında italyan firmalarının yeniden rekabet gucu kazandığı gorülmektedir. Firmaların ar-ge yatıırmlarının arttığı, bir kısmının da, gerek joint venture gerekse delocalizasyon yolu ile İtalya dışında üretime yoneldigi gozlemlenmektedir. 4.D. Ulaşım ve Altyapı İtalya’nın konumu sayesinde kara, deniz ve hava ulaşım ağı oldukça gelişmiştir. Yurtiçi ulaşımda özellikle hızlı trenler tercih edilmektedir (www.trenitalia.it). İtalya’dan dünyanın birçok şehrine farklı havayolu şirketleri ile ulaşmak mümkün olduğu gibi Avrupa’nın önemli şehirlerine ekonomik uçuşlar (low cost) ve tren yoluyla ulaşılabilir. İtalya’nın limanları da özellikle nakliye ve lojistik bakımından oldukça gelişmiştir. Ülkenin tarihine bakıldığında ticaretinin gelişiminde limanların rolü büyüktür. Başlıca limanları Ancona, Brindisi, Bari, Cenova, Gioia Tauro, Livorno, Napoli, Salerno, Trieste, Venedik’dir. Türk Hava Yolları ile İstanbul’dan Roma, Milano ve Venedik seferleri yapılmaktadır. Yine İstanbul’a Milano ve Roma’dan AllItalia’nın direk seferleri mevcuttur. 4.E. Hizmetler: Milli üretimin %70’ini ve istihadamın 2/3’ünü hizmetler sektorü teşkil etmektedir. Onemli bir hizmet sektoru olan bankacılık sektöründe lider konumda olan Unicredit dışında diğer bankalar daha çok milli ve bölgesel nitelite bulunmaktadır. Sermaye piyasası ülke ekonomisinin ağırlığı ile karşılaştırıldığında yeterince gelişmemiştir. Parakende satış sektörü GSMH’nın %20’sine tekabül etmektedir. Turizm onde gelen diğer bir hizmet sektörüdür. İtalya Dünyanın en çok ziyaret edilen 5. ülkesi konumundadır. 4.F Enerji 2007 itibariye tüm enerji çeşitlerinde 197 milyon ton petrol eşdeğeri ithalat gerçekleştiren İtalya enerji konusunda dışarıya oldukça bağımlıdır. Gelişen enerji krizleri karşısında güneş ve rüzgar enerjisi gibi alternatif çevre ile uyumlu enerji kaynaklarının kullanımı konusunda yapılan yatırımlarda önemli artışlar görülmektedir. Bunun yanı sıra, 1987 yılında yapılan referandum ile Nükleer santral inşaası yasaklanmış olakla birlikte Berlusconi hülümeti 3-nesil nükleer santrallerin 2013 itibariyle operasyonel hale gelmesi için çalışalarını yürütmektedir. 4.G Doğal Kaynaklar ve Madencilik Maden üretimi ihmal edilebilir seviyededir (Mermer, lav taşı ve altın, üretimi bulunan madenlerdir). Bununla birlikte maden işleme alanında, (özellikle petrol, kursun ve çinko rafinerileri) İtalya göreceli olarak daha faaldir. Seramik karo üretimi, Avrupa’daki toplam üretimin yarısına, dünyadaki üretimin de %30’una karşılık gelmektedir. 5. EKONOMİK VE TİCARİ İLİŞKİLER 5.A. Genel Durum 2007 yılında %2.6 büyüyen Euro bölgesi, 2008 yılında %0.8’e, aynı şekilde önceki yıl %2.0 büyüyen ABD ekonomisi , 2008 yılında %1.1 oranında büyümüştür.IMF, göre Euro Bölgesi 2009 yılında %4.2 , ABD ekonomisi %2.8 ve tüm küresel ekonomi ise %1.3 civarında daralması beklenmektedir. İtalyan mali piyasaları da bu olumsuz süreçten nasibini almıştır. Ancak, küresel mali krizden diğer gelişmiş ekonomilere oranla daha az hasarla etkilenmiştir. Bunun temel nedeni, İtalyan ekonomisinde finans 13 sektöründen daha çok reel sektörün etkin olması , bankaların sermaye yapılarının güçlü olması ve kredi kullandırmadaki ağır güvence koşulları ile daha çok yerel bazda faaliyet göstermeleridir. Ancak, İtalya’nın dışa açık bankası olan Unicredit , Basel II kriterlerine göre sermaye yeterlilik oranının düşük olması nedeniyle bu süreçte ciddi bir sıkıntı yaşamış, ancak daha sonra, ortakların sermaye arttırımına gitmeleri nedeniyle bu krizin etkisi kısmi hisse kaybıyla sınırlı kalmıştır. Bankacılık sektörünün aksine Milan borsası diğer tüm dünya borsaları gibi bu kriz sürecinden çok olumsuz etkilenmiştir. Bu süreçte , Milan Borsa’sının yıllık kaybı %49 civarında olmuştur. Reel ekonomide bu olumsuz atmosferden ne yazık ki nasibini almıştır. Sanayi üretimi, 2.dünya savaşından bugüne kadarki en düşük değerde,yıllık %13 civarında daralmıştır.2.ve 3.çeyrek büyüme rakamları negatif olmuş ve ekonomi fiilen resesyona girmiştir. Enflasyon , yılın ikinci yarısında düşüş eğilimi gösteren petrol fiyatlarına paralel olarak düşmesine rağmen , yıl sonu gerçekleşmesi, son 12 yılın en yüksek rakamına yükselmiş, kamu kesimi borçlanma gereği ile net kamu borç stoku artmaya başlamış,bunun dışında sanayi üretim endeksi, tüketici ve iş güven endeksleri gibi temel göstergelerde de tarihi düşüşler kaydedilmiştir. 5.B. Ödemeler Dengesi ve Sermaye Hareketleri Dönem CARİ HESAPLAR 2006 -38.346 2007 -37.712 2008 -53.597 Mal Hizmet Gelir Tek Taraflı Transferler SERMAYE HESAPLARI Dokunulamaz Faaliyetler Tek tarafllı transferler FİNANS (MALİ) HESAPLARI Direk Yatırımlar *Yurtdışı *İtalya Portföy Yatırımları Aktifler Pasifler Türevler Diğer Yatırımlar Resmi Rezervlerde Değişim Hesap yanlışları ve Hatalar -10.203 -1.272 -13.573 -13.298 1.826 -100 1.926 3.204 -7.115 -19.586 -14.214 2.258 -69 2.326 -743 -7.350 -29.477 -16.027 825 -13 838 25.404 -2.254 -33.532 31.278 44.342 -50.130 94.472 -416 -16.711 443 11.116 26.212 -36.953 -66.326 29.373 18.106 -656 18.762 385 46.198 -1.524 9.242 49.553 -18.305 -29.928 11.623 118.462 76.662 41.800 6.788 -51.816 -5.576 3.219 Kaynak: İtalya Merkez Bankası 2008 yıllık rapor 5.C. Yıl İçinde Alınan Ekonomik Önlemler ve Uygulamalar Bu olumsuz göstergelerin önüne geçmek için İtalyan hükümeti, bankaların mali yapılarını güçlendirmek, likidite sıkışıklığını minimize etmek ve reel sektör faaliyetlerini sürekli kılmak için üç farklı “Krize Karşı Tedbirler” paketlerini onaylamıştır. İlki , AB ekonomi ve maliye bakanlarının ekim ayının ilk haftasındasi toplantısında alınan kararlar çerçevesinde 09.10.2008 tarih ve 155 sayılı “ Dünya Mali piyasalarında devam eden krizin firmalara ve tüketicilere olan kredi sisteminin akışı ve istikrarını korumak için acil tedbirler” adlı kararname idi. Bu kararname ile üç acil eylem planı tanımlandı. İtalyan bankalarının sermayelerinin güçlendirilmesi, likidite sorunlarının çözülmesi ve mevduatlara devlet güvencesi verilmesidir. İtalyan bankalarının sermaye yapılarının güçlendirilmesi ile ilgili ekonomi ve finans bakanlığı yetkilendirildi. 14 Kararnameye göre, İlgili bankalar taleplerini, merkez bankasının onayını müteakip ilgili bakanlığa sunacaklardır. Aynı şekilde 12 .10.2008 tarihinde Paris’te yapılan AB hükümet ve devlet başkanları toplantısı akabinde de önceki kararnamenin devamı niteliğinde 13.10.2008 tarih ve 157 sayılı Bakanlar kurulu Kararı ile ikince bir kararname yürürlüğe girmiştir. Bu iki kararname ile alınan tüm tedbirleri şu şekilde özetleyebiliriz. Daha önce 103,291 euroya kadar olan banka mevduatlarının bankalararası fon ( Fondo Interbancario) tarafından verilen garantiye 36 ay süreyle devlet garantisi verilmesi kararlaştırılmıştır. Diğer AB ülkelerindeki sabit bir fon tahsisinin aksine İtalyan hükümeti , bankalar tarafından 31.12.2009’ a kadar basılacak ve Merkez Bankasının da onayını alan azami 5 yıl vadeli yeni bonolar için devlet garantisi verecektir.Sözkonusu garanti piyasa koşullarına uygun olacak. İtalyan Merkez Bankası 16.10.2008 tarihinden başlamak üzere bir ay içinde 40 Milyar Euro ya kadar italyan bankaları portföyünde bulunan devlet tahvilleri için yıllık %1 komisyon ile borç takası (debt-swap) gerçekleştirecektir. Bu şekilde İtalyan bankalarının likidite sorunun çözümü için ECB kaynaklarından yararlanmasına yardımcı olunacak. İtalyan Merkez bankası İtalyan bankalarının likidite ihtiyacını karşılamak için ECB’ nin 8 ekimde aldığı kararlar çerçevesinde bankaların ihtiyacı olan likidite limitsiz olarak %3.75 faiz oranıyla karşılanacaktır. İtalyan Merkez Bankasından İtalyan bankalarının borçlanmaları için 1,000,000 euro olan asgari munzam teminat (Minumum collateral guarante) alt limitini 500,000 euroya indirmiştir. 15 Kasım’da Vaşhington’da gerçekleştiren G20 üyesi ülkelerin Hükümet ve/veya Devlet başkanları zirvesi sonuç bildirgesindeki genel çerçeveye uygun olarak İtalyan hükümeti, krizin İtalyan ekonomisindeki etkilerini hafifletmek amacıyla 29.11.2008 tarih ve 185 nolu en geniş kapsamlı 35 maddelik üçüncü bir kararname yayınladı. Bu kararname ile daha çok düşük ve orta gelirli aileler ile küçük işletmelerin korunmasını hedeflenmiştir. Sözkonusu 35 maddelik kararname, bazı maddeleri için kanun değişikliği, bazıları için kararname ve bazıları için ise yönetmelik değişikliğini gerektirmektedir.Tüketimi ve reel ekonomiyi yeniden canlandırmak için hazırlanan yaklaşık 80 milyar euroluk kararnamede öne çıkan tedbirlerin özeti aşağıda verilmiştir. Aileler İçin; Çalışanlar ve emekliler için yıllık gelirlerine göre bir defaya mahsus olmak üzere nakit (Bonus) yardımı yapılacak. Sözkonusu nakit yardımı ailelerin gelirlerine göre 200 ile 1000 euro arasında olacak. Yıllık Geliri 20 bin euroyu aşmayan emekliler ve çocuklu işçiler de bu bonuslardan yararlanma hakkına sahip olacaklar. Sözkonusu yardımlardan, yaklaşık 8 milyon kişinin yararlanması beklenmektedir.Planın maliyeti yaklaşık 2,4 milyar avroyu bulacak. Yenidoğan bebekler için 5 bin avroya kadar vadesi en fazla 5 yıl ve faiz oranı %4 ü geçmeyecek şekilde ailelere kredi verilmesi öngörülmektedir. Ocak 2009’dan itibaren ekonomik açıdan zor durumda olan aileler elektrik ve doğalgaz faturalarında bazı tarife kolaylılarından yararlanma hakkına sahip olacak. Tüketimlerin kompanse edilmesi (max. %15 indirim ) farklı bölgelere - iklim koşulları dikkate alınmak suretiyle - ve ailedeki fert sayısına göre değişecek. Otoyol tariflerindeki değişiklikler 2009 yılının ilk yarısında uygulamaya konulmayacak. 30 Haziran 2009 tarihine kadar hükümet tarafından tüm otoyol yatırım planlarını hızlandırmak için organik bir eylem planı öngören karar onaylanacak. Daha önce bankalar tarafından kullandırılan değişken faizli konut kredi faizlerinin üst limiti % 4 ile sınırlandırılacak. Bu oranı aşan miktarlar İtalyan hazinesi tarafından karşılanacaktır. Yeni konut kredileri faiz oranları ise Avrupa Merkez Bankası “Main refinancing ” oranlarına göre belirlenecektir. Ocak ayından itibaren muadil ilaçlar üzerinden %7 indirim uygulamasına geçilecektir. Sözkonusu indirim Eczacılar Odası tarafından 31 Mart 2009 tarihinde fiyatların yeniden belirlenmesine kadar devam edecek. Ulusal bazda ilaç harcamalarına ilişkin çıta aşağı çekilecek. İşletmer İçin Şirketlere yönelik önlemler arasında geçici bir önlem yer alıyor: 2008 yılı aralık ayı sonuna kadar tahakkuk edecek vergi matrahından kurumlar vergisi(IRES) oranının 3 puan indirilmesi öngörülüyor. 15 Ayrıca, Kurumlar vergisi matrahından Irap (Bölgesel Üretim Vergisi) vergi matrahının %10-15 arasında bir indirim imkanı olacak. Yıllık 35 bin avroya kadar olan gelirlerin (halen 30 bin avro olarak uygunlanmakta) verimlilik primi maaşlarının vergiden muaf bırakılması uygulamasına ilişkin sürenin uzatılması onaylandı. Vergi indirimlerinin uygulanacağı gelir dilimi 3 bin avrodan 6 bin avroya yükseltildi. Mesai ücretlerinin vergiden muaf bırakılması uygulamasının süresi uzatılmadı. Primlerin vergiden muaf bırakılması uygulaması güvenlik departmanlarında çalışan kamu çalışanlarına yayıldı. (bundan yaklaşık 500 bin kişi faydanalanacak ) . İtalya’ya geri dönen profesör ve araştırma görevlilerinin vergiden muaf bırakılması ile ilgili halen devam eden uygulamanın süresi uzatılacak. KDV’nin fatura bedeli kasaya girdiğinde ödenecektir.Sözkonusu uygulama cirosu 200 bin euroya kadar olan şirketlere yönelik olması öngörülüyor. Ekonomik mekanizmanın işlevselliğini devam ettirmek gecikmiş KDV iadeleri için 6 milyar avroluk kaynak tahsisi öngörülüyor. Halka açılan şirketler için bağlayıcı kurallar hafifletiliyor. Olası koruma önlemleri için birleşme yetkisi (otorizasyon) sistemi değiştiriliyor. Yeni düzenlemede, ortaklar tarafından verilecek yetki için %30’luk bir sınırlama öngörülüyor. Hisselerin halka sunumunun amacından sapmasını engelemek için olağanüstü asamble tarafından onaylanması zorunluluğu kaldırılıyor. Altyapı yatırımları: Ulusal çıkarları ilgilendiren stratejik altyapı çalışmalarının gerçekleştirilmesi için kriz karşıtı önlem paketine hız verilecek. Bunun için toplam 16.6 milyar avroluk kaynak ayrılacak. Öncelikle, 2009 yılı için yatırımlara 960 milyon avro fon oluşturuldu. 2009-2011 yılları arasındaki 3 yıllık dönemde “demiryolu ve toplu taşımacılık hizmetlerini” garanti etmek için 480 milyon euroluk kaynak mevcut. Sözkonusu kaynakların tahsisi yapılacak olan hizmet sözleşmelerine bağlı olacak. Geri kalmış bölgeler için ayrılan fonundan(Fas - il fondo per le aree sottoutilizzate) kaynak sağlanacak. (2009 yılı için 1.440 milyon euro; 2010 ve 2011 yılı için ayrı ayrı 480 milyon euro). Yatırımların %15’i Kuzey İtalya’yı %85’i Güney İtalya’ya tahsis edilecektir. Bankalar İçin: Hükümet, reel ekonominin canlanması için bireysel tüketici kredi ve KOBİlere yönetik kredi musluklarının yeniden açılmasını sağlamak üzere bankalara destek kararı almıştır. Buna göre İtalyan hazinesi, 31.12.2009 tarihine kadar bankaların talepleri doğrultusunda yaklaşık 12 milyar euroya kadar özel konvertibil tahvil için aracı olacak. Bu operasyonla bankaların likidite ihtiyacı karşılanacak ve sermaye yapıları güçlendirilecektir. Kobilerin kredi garantör kuruluşu olan CONFİDİ yeniden yapılandırılırak kredi işlemlerinin daha hızlı yürütülmesi ile bürokrasi ve yönetim maliyetinin düşürülmesi sağlanacaktır. Ayrıca, AB direktifi doğrultusunda işletmelerin Banka sermayelerinin %15 ninden fazlasına ortak olamaz şeklindeki 1993 yıl ve 385 sayılı “Bankacılık Kanunu”nun ilgili hükmü yürürlükten kaldırılacaktır. Vergi Artışı: Bazı ödemeli (pay-Tv) televizyon ve dergi yayınlarında KDV oranları, %10’dan %20’ye çıkarılacaktır. 5.D. Dış Ticaret Bir önceki yıl %6,2 büyüyen dış ticaret, 2008’de %2,3 gelişme göstererek 743,1 milyar avro seviyesine ulaşmıştır. Bu dönemde ihracat %2 büyüyerek 365,8 milyar avro; ithalat ise %2,5 büyüyerek 377,3 milyar avro olarak gerçekleşmiştir.Sonuç olarak, İtalya’nın dış ticarette verdiği açık %21,5 artışla 11,5 milyar avroya yükselmiştir. Değişim (milyar avro) 2006 2007 2008 2006-7 2007-8 16 İthalat 352,5 368.1 377.3 4.4 2.5 İhracat 332.0 358.6 365.8 8.0 2.0 Hacim 684.5 726.7 743.1 6.2 2.3 Denge -20.5 -9.4 -11.5 -53.8 21.5 Dış Ticaretin Yıl İçindeki Seyri Ocak, ağustos ve eylül aylarında önemli açık veren dış ticaretin, diğer aylarda genel olarak dengeli bir seyir izlediği sadece temmuz ayında ticaret fazlası bulunduğu görülmektedir. Ağustos ayının tatil dönemi olması nedeniyle doğal olan düşüşün yanı sıra özellikle ekim ayından itibaren dış ticaretin bir iniş seyrine girdiği dikkat çekmektedir. Genel olarak değerlendirildiğinde dış ticaret açısından 2007 yılında başlayan iyileşme trendin, mali kriz nedeniyle uluslararası piyasalarda görülen negatif gelişmelerden olumsuz etkilenmeye başladığı görülmektedir. Ülkeler İtibariyle Dış Ticaret İtalya’nın ülkeler itibariyle dış ticaretine bakıldığında halen Almanya, Fransa, İspanya, İngiltere gibi AB ülkelerinin ve ABD’nin onemli bir paya sahip olduğu görülmekle birlikte bu ülkelerin 2008 yılında paylarında onemli gerilemeler izlenmektedir. Nitekim İngitere ile olan ticaret %7, İspanya ile olan ticaret % 8 azalmıştır. Buna mukabil, ozellikle Rusya, Libya ve Cezayirin daha cok enerji hammaddeleri kaynaklı bir artıştan dolayı öne çıkmakta olduğu görülmektedir. Bu ülkelerin yanısıra, ÇHC, Polonya, İsviçre, Türkiye ve Çek cumhuriyeti de ikili ticarette onemli artışlar kaydedilen diğer ülkeler arasında yer almaktadır. 17 Değişim Ticaret Hacmi Ülke 2006 2007 2008 2006-7 2007-8 1 Almanya 103.040 108.402 106.996 5,2 -1,3 2 Fransa 71.859 74.191 73.264 3,2 -1,2 3 İspanya 39.481 42.113 38.688 6,7 -8,1 4 ABD 35.251 35.477 34.836 0,6 -1,8 5 İngiltere 32.805 32.943 30.602 0,4 -7,1 6 ÇHC 23.597 28.076 30.044 19,0 7,0 7 Hollanda 27.715 28.614 28.768 3,2 0,5 8 Rusya F. 21.217 23.933 26.555 12,8 11,0 9 İsviçre 22.953 24.532 25.745 6,9 4,9 10 Belçika ve Lüks. 24.421 26.453 24.208 8,3 -8,5 11 Libya 14.058 15.643 20.029 11,3 28,0 12 Avusturya 17.483 17.138 17.119 -2,0 -0,1 13 Polonya 12.732 15.051 16.372 18,2 8,8 14 Turkiye 12.169 12.551 13.081 3,1 4,2 15 Cezayir 9.580 8.191 11.605 -14,5 41,7 16 Romanya 9.837 9.499 10.096 -3,4 6,3 17 Yunanistan 8.823 9.285 9.385 5,2 1,1 18 Japonya 9.924 9.697 9.280 -2,3 -4,3 19 Çek Cum. 6.494 7.742 8.192 19,2 5,8 20 İsveç 7.611 8.076 8.083 6,1 0,1 Ticaret dengesi açısından bakıldığında, AB üyesi ülkelerle ticarette görülen fazlanın arttığı, ancak AB üyesi olmayan diğer ülkelerle olan açığın bu artıştan daha fazla büyümesi nedeniyle genel açığın büyümüş olduğu görülmektedir. ABD, İngiltere, Fransa, İspanya ve Yunanistan ile toplam ticaret yaklaşık 40 milyar euro fazla verirken; Almanya, Hollanda Belçika ve İrlanda ticarrette önemli açık verilen Avrupa ülkeleridir. Özellikle imalat sanayi ürünlerindeki performansı ile İtalya pazarındaki payını her geçen gün arttıran ÇHC’nin yanı sıra; doğal madenler ithalatı ile dikkat çeken Libya, Rusya, Cezayir, Azerbaycan, Irak ve Kazakistan da İtalya’ya karşı onemli miktarda ticaret fazlası vermektedir. 18 AB 27 2007 2008 5.746 9.942 2007 2008 AB 27 Dışı -15.193 -21.420 13.303 11.240 1 ÇHC -15.453 -17.156 İspanya 10.861 9.107 2 Libya -12.366 -14.752 3 Fransa 7.831 8.650 3 Almanya -16.113 -13.706 4 İngiltere 8.635 7.866 4 Hollanda -11.736 -11.648 5 Yunanistan 5.450 5.823 5 Rusya -4.776 -5.616 6 BAE 4.119 4.771 6 Cezayir -4.486 -5.589 7 İsviçre 2.295 3.221 7 Belçika Lüks. -5.285 -4.501 8 HONG KONG 2.833 2.816 8 Azerbaycan -2.526 -3.950 9 Polonya 2.308 2.805 9 Irak -2.833 -3.726 10 Meksika 3.019 2.251 10 Kazakistan -1.594 -1.986 11 Portekiz 1.926 2.149 11 İran -2.324 -1.750 12 Türkiye 1.864 1.911 12 İrlanda -1.688 -1.631 13 Hırvatistan 1.410 1.737 13 Şili -2.096 -1.603 14 Avustralya 1.495 1.679 14 Norveç -1.021 -1.292 15 Slovenya 1.386 1.596 15 Güney Afrika -1.181 -1.205 1 ABD 2 Mal Grupları İtibariyle İtalyanın Dış Ticareti Uluslararası mal sınıflandırmasına (SITC) göre, ihracatta ilk sırada %38 ile makine ve ulaşım araçları grubu yer almaktadır. İmalat ve diğer imalat sanayi ürünleri ise %20 ve %17 ile ikinci ve üçüncü sırada yer almaktadır. İhracatta sadece %5’lik bir paya sahip mineral yakıtlar, %28,6 ile 2008’de ihracatı en fazla artış gösteren ürün grubu olmuştur. İkinci önemli ihracat artışı, %11.5 ile gıda ürünlerinde olmuştur. İhracat Pay Değişim 2006 2007 2008 2008 2007-8 0-Gıda Ürünleri 15.2 16.5 18.4 5.0 11.5 1.İçecekler ve Tütün Mamulleri 4.6 5.0 5.1 1.4 2.4 2. Hammadde-yakıt hariç 3.8 4.1 4.1 1.1 -0.2 3, Mineral yakıtlar yağlar 12.2 14.1 18.2 5.0 28.6 4. Hayvansal ve bitkisel yağlar 1.7 1.4 1.6 0.4 9.2 19 5.Kimyasal ürünler 35.0 36.8 36.8 10.1 0.1 6. İmalat Sanayi ürünleri 71.3 76.2 75.3 20.6 -1.1 7. Makine ve Ulaşım Araçları 123.8 137.2 139.0 38.0 1.3 8, Diğer imalat Sanayi 60.5 63.0 62.7 17.1 -0.6 9. Diğer 3.9 4.3 4.7 1.3 8.6 Toplam 332.0 358.6 365.8 100.0 2.0 2008 yılında en fazla ithalat %26,2 ile makine ve ulaşım araçları grubunda gerçekleşmiştir. İkinci sırada %20,2 ile mineral yakıt ve yağlar, üçüncü sırada ise, %16,5 ile imalat sanayi ürünleri yer almaktadır. Mineral yakıt ve yağlar ile bitkisel ve hayvansal yağlar ithalatı bir önceki yıla göre sırasıyla %26 ve %22 artış göstermiştir. Makine ve ulaşım araçları ithalatı %4, imalat sanayi ithalatı ise %6 azalmıştır İthalat Pay Değişim 2006 2007 2008 2008 2007-8 0-Gıda Ürünleri 23.4 24.2 25.2 6.7 4.1 1.İçecekler ve Tütün Mamulleri 3.2 3.4 3.4 0.9 -0.5 2. Hammadde-yakıt hariç 16.0 16.1 16.2 4.3 0.7 3, Mineral yakıtlar yağlar 61.6 60.5 76.4 20.2 26.3 4. Hayvansal ve bitkisel yağlar 2.4 2.3 2.8 0.7 22.4 5.Kimyasal ürünler 45.0 47.2 47.0 12.4 -0.4 6. İmalat Sanayi ürünleri 59.8 66.2 62.4 16.5 -5.8 7. Makina ve Ulaşım Araçları 100.2 105.8 101.6 26.9 -4.0 8, Diğer imalat sanayi ürünleri 37.0 38.0 38.4 10.2 1.0 9. Diğer 3.8 4.4 3.9 1.0 -9.6 Toplam 352.5 368.1 377.3 100.0 2.5 6. TÜRKİYE İLE EKONOMİK VE TİCARİ İLİŞKİLER 6.A. Ekonomik İlişkilerin Genel Durumu Türkiye’de faaliyet gösteren İtalyan şirketlerin sayısı 696’dır. (genelin %3,2’si). Türkiye Merkez Bankası tarafından sunulan resmi verilere göre İtalya,’nın Türkiye’deki direk yatırım stokları 4,7 milyar dolar civarındadır. (bu rakam Türkiye’deki toplam direk yabancı yatırım stoklarının (105,5 milyar dolar değerindeki) %4,4’üne tekabül etmektedir). 2007 yılında İtalya’nın Türkiye’deki yatırımları 73 milyon dolar değerindeyken, 2008 yılında bu rakam 219 milyon dolara yükselerek önemli bir artış kaydetmiştir. 20 2008 yılında İtalya Türkiye’deki devlet ihalelerine katılan yabancı ülkeler arasında ilk sırada yer almaktadır (2007 yılında 2.sırada idi). Ülkededeki önemli stratejik sektörlerde, özellikle de ulaşım altyapı çalışmalarında, Astaldi ve Ansaldo (Finmeccanic Grubu’na ait) firmaları rakiplerini geride bırakmıştır. İtalya bankacılık ve enerji sektörlerinde de Türkiye’nin en önemli ticari ortağı konumundadır. Enerji sektöründe Eni ve Edison enerji şirketleri, bankacılık sektöründe Unicredit, Monte dei Paschi di Siena, Intesa San Paolo ve BNL/BNP gibi önemli İtalyan bankaları Türk bankalar ile ortaklık kurmuştur.Telekomünikasyon sektöründe ise Telecom Italia 2000 yılında Türk piyasasına girmiş ancak 2006 yılının Haziran “Avea” Telekomünikasyon şirketindeki %40’lık payını 500 milyon dolar karşılığında satmıştır. 6.B. Ticari İlişkilerin Genel Durumu İtalya’nın Türkiye ile Ticareti Eurostat verilerine göre, avro bazında İtalya ile Türkiye arasındaki ikili dış ticaret hacim, 2008 itibariyle bir önceki yıla oranla %4,2 artarak 13,1 milyar avro seviyesine gelmiştir. Bu bakımdan Türkiye, İtalya’nın en önemli 14. ticaret ortağı konumundadır. Bu dönemde İtalya’nın ülkemize olan ihracatı %4 artarak 7,5 milyar avroya yükselirken, Türkiye’den yapılan ithalat ise %4,2 artışla 5.59 milyar avroya ulaşmıştır. İtalya‘nın ülkemiz ile ticaretinde verdiği fazla bu dönemde %2,6 artarak 1,91 milyar avroya çıkmıştır. Mal Grupları İtibariyle Türkiye-İtalya Ticareti İtalya’nın Türkiye’den ithalatında en büyük paya % 37,8 ile makine ve ulaşım araçları sahip bulunmaktadır. İmalat sanayi ürünleri ise %25,4 ile ikinci sırada yer almaktadır. Gıda ürünleri ithalatının payı % 6,1 seviyesindedir. İthalatta oransal olarak en fazla artış, %231 ile mineral yakıt ve yağlarda meydana gelirken; içecekler ve tütün mamullerindeki %23,8’lik artış dikkat çekicidir. İtalya’nın Türkiye’ye ihracatında makine ve ulaşım araçlarının payı %40’dır. İmalat sanayi ürünlerinin payı %20,2’dir. Diğer imalat ürünlerinin payı %12, kimyasalların payı ise %11,7 olmuştur. Mineral yakıt ve yağlar grubu ihracatı, bir önceki seneye göre %145 artarken diğer önemli artış gösteren mal grupları ise %60 ile içecek ve tütün mamulleri ve %35,1 ile gıda ürünleri olmuştur. 6.C. Dış Ticaret İstatistikleri Değişim (milyar avro) 2006 2007 2008 2006-7 2007-8 İthalat 5,41 5,34 5.59 -1.2 4.5 İhracat 6,76 7.21 7.50 6.6 4.0 Hacim 12,2 12.6 13.1 3.1 4.2 Denge 1,4 1.86 1.91 38.0 2.6 21 Ürün Bazında İkili Ticaret İhracat İhracat İhracat Pay Değişim 2006 2007 2008 2008 2007-8 0-Gıda Ürünleri 67 91 123 1.6 35.1 1.İçecekler ve Tütün Mamulleri 2 3 5 0.1 60.3 2. Hammadde-yakıt hariç 96 97 91 1.2 -6.6 3, Mineral yakıtlar yağlar 332 358 881 11.7 145.7 4. Hayvansal ve bitkisel yağlar 1 2 1 0.0 -68.3 5.Kimyasal ürünler 819 841 867 11.6 3.1 6. İmalat Sanayi ürünleri 1,413 1,591 1,514 20.2 -4.8 7. Makina ve Ulaşım Araçları 3,122 3,234 3,004 40.1 -7.1 8, Diğer imalat sanayi 766 870 899 12.0 3.4 9. Diğer 9 8 7 0.1 -14.5 Toplam 6,760 7,207 7,496 100.0 4.0 İthalat İthalat İthalat Pay Değişim 2006 2007 2008 2008 2007-8 SITC Sınıflaması 0-Gıda Ürünleri 424 361 338 6.1 -6.3 1.İçecekler ve Tütün Mamulleri 2 3 3 0.1 23.8 2. Hammadde-yakıt hariç 197 193 195 3.5 0.8 3, Mineral yakıtlar yağlar 466 141 469 8.4 231.4 4. Hayvansal ve bitkisel yağlar 62 19 4 0.1 -81.3 5.Kimyasal ürünler 214 200 229 4.1 14.6 6. İmalat Sanayi ürünleri 1,465 1,515 1,418 25.4 -6.4 7. Makina ve Ulaşım Araçları 1,868 2,099 2,111 37.8 0.6 8, Diğer imalat sanayi 707 810 808 14.5 -0.2 9. Diğer 6 3 9 0.2 191.7 Toplam 5,410 5,344 5,585 100.0 4.5 22 23
