Date: January, 06 2021 PLAGIARISM SCAN REPORT 0% 100% 776 6433 Plagiarised Unique Words Characters Excluded Url : None Content Checked For Plagiarism 2.3 Sensörler (Berat) Sensörler, çevrelerindeki çe?itli bilgileri saptayan ve onlara tepki veren cihazlard?r. Toplad?klar? bilgilere girdi, verdiklerine ise ç?kt? denir. Girdiler ???k, ?s?, hareket, nem, bas?nç gibi olgular olabilir. Ç?kt?lar, sensörlere direkt olarak ba?l? ekranlara veya bir ?ebeke üzerinden elektronik olarak aktar?lan, okunabilir çe?itli sinyallerdir. Sensörlerin ço?unun elektronik olmas?na ra?men baz? sensörler görece daha basittir. Örnek olarak belki de hayat?m?zda en çok yer alan ve en basit sensörlerden biri olan c?va bazl? termometrede girdi, s?cakl?kt?r. S?v?, tepki olarak genle?ip büzü?ür ve ölçüdeki de?erin artmas?n? veya azalmas?n? sa?lar ki girdi tan?m?nda okunabilir olarak bahsedilen k?s?m budur. Sensörlere ba?ka bir örnek olarak birçok kullan?m alan? olan hareket sensörü verilebilir. Merdiven dairelerindeki hareket sensörlü ampuller, otomatik kap?lar, musluklar ve el kurutucular? gibi pek çok alanda kar??m?za ç?karlar. Foto alg?lay?c?s? sayesinde IR ya da UV enerjileri tespit eder. [1, 2] Analog ve dijital olmak üzere iki çe?it elektronik sensör vard?r. Analog sensörler dijital sensörlere k?yasla çok daha hassast?rlar. Analog sinyaller devaml? oldu?undan dolay? s?cakl?k ve bas?nç gibi fiziksel de?i?kenlerdeki en ufak bir de?i?ikli?i bile yakalayabilirler. Öte yandan dijital sensörler, de?i?im e?ilimini takip ederken birler ve s?f?rlar gibi dura?an verilerle k?s?tlanm??t?r. [2] 2.3.1 Projede kullan?lan sensörler Debi ölçer projesinde bas?nç ve s?cakl?k sensörü olmak üzere iki çe?it sensör kullan?lm??t?r. 2.3.1.1 Bas?nç Sensörü Bas?nç sensörü hakk?nda bilgi edinmeden önce bas?nç kavram?n?n peki?tirilmesi daha verimli bir okuma için önemlidir. Bas?nç, bir yüzeye uygulanan kuvvet olarak tan?mlanabilir. Ölçümü yüzey alan? birimi ba??na uygulanan kuvvet birimi hesaplanarak bulunur. Ba?l?ca birimleri Pa, Bar, N/mm^2 ya da PSI’d?r. Bas?nç sensörü, sensöre uygulanan bas?nc? belirleyebilen ve ölçtü?ü veriyi bir sinyale dönü?türebilen bir cihazd?r. Bas?nç sensörleri, irtifa, debi, derinlik ölçümü ve s?z?nt? testleri gibi birçok alanda kullan?labilirler. Ço?u uygulamada bas?nç dura?an ya da de?i?ken bir referansa göre ölçülmektedir. Referans de?i?ti?inde kullan?lan bas?nç sensörünün türü de de?i?melidir. Bas?nç sensörleri ba?l?ca 4 tipten olu?ur. Bunlar: 2.3.1.1.1.1 Mutlak bas?nç sensörü Mutlak bas?nç sensörü, a?a??daki ?ekilde gösterildi?i gibi bas?nc?n s?f?r oldu?u bo? alandaki vakumu referans alarak bas?nç ölçümünü sa?lar. Referans al?nan bas?nç de?erinden ölçülen bas?nç de?erinin fark?n?n al?nmas? ile bas?nç ölçümü yap?l?r. Fakat pratikte s?f?r bas?nç de?erine ula?mak mümkün olmad???ndan dolay? mutlak bas?nç sensörünün ölçüm de?eri hiçbir zaman nokta at??? yapamaz. [4] Mutlak bas?nç sensörünün kullan?m alanlar?na örnek olarak hava durumu modellemelerindeki barometrik bas?nç de?i?imlerini ölçmek verilebilir. Di?er verilebilecek örnek ise ortam bas?nc?ndaki de?i?imi ölçerek irtifay? belirlemektir. [3, 4] 2.3.1.1.1.2 Kapal? gösterge bas?nç sensörü Kapal? gösterge bas?nç sensörü, deniz seviyesindeki atmosferik bas?nc? referans alarak bas?nç ölçümü yapar. Di?er üç tip bas?nç sensörlerine göre daha az yayg?nd?rlar. Kapal? bas?nç, ayn? mutlak bas?nç gibi diyafram?n arkas?na hapsedilmi? atmosferik bas?nca ba?l?d?r. Ancak vakum de?il, önceden belirlenmi? bir referans noktas? kullan?r. [3] Kapal? gösterge bas?nc? pozitif veya negatif bir de?er olabilir. Pozitif de?erlere a??r? bas?nç denir. A??r? bas?nçta ölçülen bas?nç, standart atmosferik bas?nçtan daha yüksektir. E?er ölçülen bas?nç negatif ise dü?ük bas?nç veya k?smi bas?nç olarak adland?r?l?r. A??r? bas?nçta ölçülen bas?nç, standart atmosferik bas?nçtan daha alçakt?r. K?smi bas?nçtan bahsederken de?er önüne eksi i?areti koyulmas? gerekmez. Örnek olarak 0,8 bar mutlak bas?nçta çal??an bir elektrikli süpürge için, 0,2 bar k?smi bas?nçta çal??t??? da söylenebilir. Kapal? göstergede s?cakl?k de?i?imleri hataya sebep olabilece?inden dolay?, mutlak bas?nç ve kapal? gösterge k?yaslamas?nda genellikle mutlak bas?nç sensörü tercih edilir. [3, 4] 2.3.1.1.1.3 Gösterge bas?nç sensörü: Gösterge bas?nç sensöründe, de?i?ken atmosferik bas?nç referans al?narak bas?nç ölçümü yap?l?r. Gösterge bas?nç sensörleri ya da di?er ad?yla göreli (göreceli) bas?nç sensörleri, en yayg?n bas?nç sensör tiplerindendir. Hava kompresörü, fabrika otomasyonu, endüstriyel gaz tüpleri, s?v? seviyesi ölçümü, ya? bas?nc? ölçümü, oksijen konsantratörleri, bas?nç vanalar? ve t?bbi gereçler gibi çok geni? alanlarda kullan?labilirler. [4, 5] Bas?nç ölçüm i?leminin atmosferik bas?nçtaki bir de?i?iklikten etkilenmesi durumunda bir gösterge sensörü kullan?lmal?d?r. Mesela, havaland?rmas? olan bir tanktaki s?v? seviyesinin ölçülmesi gerekiyorsa, gösterge sensörü kullan?lmal?d?r. [3, 4] 2.3.1.1.1.4 Fark (Diferansiyel) bas?nç sensörü Diferansiyel bas?nç sensörü, ikincil bir de?i?ken bas?nc? referans alarak bas?nç ölçümü yapar. Diferansiyel bas?nç, iki nokta aras?ndaki fark olarak kabul edilir. Bu sebeple, diferansiyel bas?nç sensörleri iki fiziksel alan aras?ndaki fark? belirlemek için iki ayr? bas?nç portu içermelidir. Dolay?s?yla, yaln?zca ölçülen de?erler aras?nda fark varsa bir diferansiyel bas?nçtan söz edilebilir. [3, 4, 5] Diferansiyel bas?nç, okuma ve referans de?erlerinin genellikle de?i?ken oldu?u bir ölçümdür. Bu de?erlerin birbirinden ç?kar?lmas?yla diferansiyel bas?nç hesaplan?r. Örne?in: A borusu 100psi’de, B borusu 30psi’de aksayd?; diferansiyel bas?nç 70 psi olurdu. Diferansiyel bas?nç sensörleri genellikle çok dü?ük bas?nç aral?klar?n? ölçerler. Genellikle ?s?tma, havaland?rma, klima sistemleri, anestezi ekipmanlar?, solunum cihazlar?, uyku apnesi ekipmanlar? ve filtre temizleme ekipmanlar? gibi alanlarda kullan?l?rlar. [4] Bas?nç sensörleri taraf?ndan bas?nc?n alg?lanmas? için, ko?ullara göre birbirinden farkl? prensip kullan?l?r. Bu prensipler 3 ana ba?l??a ayr?l?r. Bunlar: Piezoelektrik, kabaca baz? kat? materyallerin bas?nç alt?nda elektrik üretmesidir. Bu materyallere uygulanan bas?nç, malzeme üzerinde dü?ük mertebelerde gerilim indüklenmesi olu?turur. Piezoelektrik kelimesi Yunanca’daki bas?nç veya s?k??t?rma anlam?na gelen “piezein” ve antik inan??larda enerji kayna?? olarak kabul görülmü?, kehribar anlam?ndaki “?lektron” sözcüklerinin birle?imiyle ortaya ç?km??t?r. Kuvars kristalleri, ro?el tuzlar?, baryum ve turmalin piezoelektrik materyallerinden baz?lar?d?r.