FARUK TELEMCIOGLU GUNDER (ISES – TR ) [email protected] İÇERİK • GÜNDER • GENEL OARAK YENİLENEBİLİR ENERJİNİN GÖRÜNÜMÜ • Yenilenebilir Enerji Potansiyelimiz, • Kurulu Güç ve Elektrik Üretimindeki Yenilenebilir Enerji, • Yenilenebilir Enerji 2023 Hedeflerimiz, • GÜNEŞ ENERJİSİ • GÜNEŞ ENERJİSİ ELEKTİRİK ÜRETİM MEVZUATI, • Lisanslı Elektrik Üretimi, • Lisanssız Elektrik Üretimi, • Yenilenebilir Enerji Kaynak Alanları, • ÇATI MEVZUATI VE UYGULAMALARI • YENİLENEBİLİR ENERJİ KOOPERATİFLERİ • GES PROJELERİ FİNANSMANI GÜNDER • 1992 YILINDA BAKANLAR KURULU KARARI İLE KURULMUŞ • KURUCULAR ETKB-TUBITAK-TEDAŞ-TSE-MGM-ÜNİVERSİTELERAKADEMİSYENLER • ISES TURKİYE TEMSİLCİSİ • ÜLKEMİZİ ETKB RESMİ YETKİSİ İLE IEA GÜNEŞ PLATFORMLARINDA TEMSİL EDEN (PVPS-SHC) • İKLİMLENDİRME MECLİS ÜYESİ • UFTP NIN SÜRDÜRÜLEBİLİRLİĞİNİ SAĞLAYAN • ESTIF VE EPIA UYESI • TÜM YERLİ ÜRETİCİLERİ TEMSİL YETKİSİNE HAİZ NELER YAPIYORUZ • LOBİ FAALİYETİ • MEVZUAT GELİŞTİRME • BİLİNÇLENDİRME – BİLGİ KİRLİLİĞİNİ ÖNLEME • YAYGINLAŞTIRMA • PAZARIN GELİŞTİRİLMESİ • SANAYİNİN GELİŞİMİ İÇİN PROJELER • İSTİHDAMI ARTIRMA • ÜNİVERSİTE SANAYİ İŞBİRLİĞİ 2017 YILI FAALİYETLERİ ÖZETİ FAALİYET ADET 1 GÜNDER ETKİNLİĞİ 10 2 GÜNEŞ ENERJİSİ SUNUMLARI 27 3 TOPLANTI-ETKİNLİK KATILIMI 47 4 GÜNDER EĞİTİMLERİ 13 5 YÖNETİM KURUL TOPLANTISI 11 6 FUAR KATILIMI 4 7 DERNEK DENETİMİ 11 8 YURT DIŞI GEZİ-TOPLANTI 3 PROJELERİMİZ • • • • • 2017 - TAMAMLADIĞIMIZ PROJELER HORİZON 2020 – PV FINANCE BSW – SİVİL TOPLUM DİYALOĞU-LİSANSSIZ MEVZUATTA KAMU KURUMLARININ ROLLERİ ÇALIŞMA VE SOSYAL GÜVENLİK BAKANLIĞI – DEZAVANTAJLI KİŞİLERİN EĞİTİMİ LCA – YEKA RAPORU - GÜNEŞ HARİTASI • • • • • • • • 2017-2018 DEVAM EDEN PROJELERİMİZ GEF-UNDP – ORMAN KÖYLERİNE GÜNEŞ ENERJİSİ KURULMASI EKONOMİ BAKANLIĞI – GÜNEŞ ENERJİSİ KÜMELENMESİ (SOLAR CLUSTER –TR) ÇEVRE VE ŞEHİRCİLİ BAKANLIĞI – İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ – GES ÇATI UYGULAMASI VE YE KOOPERATİFİ GÜNEŞ ENERJİSİ SEKTÖREL YOL HARİTASI GÜNDER MYM – PERSONEL TEST VE BELGELENDİRME MERKEZİ İŞ’TE GÜNEŞ – KARİYER SOLAR SPRİNT – YARATICILIK-YENİLİKÇİLİK • • • • • • • • 2018 – BAŞVURDUĞUMUZ – BAŞVURU YAPACAĞIMIZ PROJELER AB ORTAKLIKLAR AĞLAR – İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ – ELDER + JKBB – BAŞVURU YAPILDI AB- SİVİL TOPLUM DİYALOĞU 5 – SOLAR POWER EUROPA –ÇATI UYGULAMALARI VE FİNANSMANI AB- SİVİL TOPLUM DİYALOĞU 5 – FİNLANDİYA EKOENERJİ – YE SERTİFİKASI IRENA – YENİLENEBİLİR ENERJİ KASABASI-ÇOBANLAR BELEDİYESİ – EUGEE - YEGM AB – İKİZ ŞEHİRLER – KIRŞEHİR-DANİMARKA BÜYÜKELÇİLİĞİ– BÖLGESEL ISITMA SEQUA – GİZ - DEZAVANTAJLI KİŞİLERİN EĞİTİMİ GÜNDER AKADEMİ – EĞİTİM GÜNDER EĞİTİMLERİ • • • • • • • • • • KURUMLAR İÇİN YENİLENEBİLİR ENERJİ EĞİTİMİ (7 GÜN) KURUMLAR İÇİN GES TEMEL EĞİTİMİ (2 GÜN) LİSANSLI GES TESİSLERİ BAŞVURUSU EĞİTİMİ (1GÜN) LİSANSLI GES BAŞVURUSUNDA YARIŞMA EĞİTİMİ (0,5 GÜN) LİSANSSIZ GES TESİSLERİ BAŞVURUSU EĞİTİMİ (1GÜN) PROJE FİRM. VE DAĞITIM FİRM İÇİN GES EĞİTİMİ (2 GÜN) YATIRIMCILAR VE FİNANS KUR. İÇİN GES EĞİTİMİ (1 GÜN) FOTOVOLTAİK TESİS BİLEŞENLERİ EĞİTİMİ (1 GÜN) TEMEL FOTOVOLTAİK EĞİTİMİ (2 GÜN) DEZAVANTAJLI GRUPLARIN EĞİTİMİ (600 SAT) KAMU KURUMU ÜYELERİMİZ İŞBİRLİĞİ PROTOKOLÜ YAPTIĞIMIZ KURUMLAR YARIŞMA EĞİTİMİ GES PROJE EĞİTİMİ BAKANLIKLAR ARASI KOORDİNASYON TOPLANTISI YEREL ÜRETİCİLER KOORDİNASYON TOPLANTILARI ULUSLARARASI TEKNİK GEZİLER UNDP – GAP BÖLGESİ EĞİTİMLERİ KAMU KURUMLARI İÇİN EĞİTİM INTERSOLAR MUNICH PULLMANN ISTANBUL AIRPORT AND CONVENTION CENTER İÇERİK • GÜNDER • GENEL OARAK YENİLENEBİLİR ENERJİNİN GÖRÜNÜMÜ • Yenilenebilir Enerji Potansiyelimiz, • Kurulu Güç ve Elektrik Üretimindeki Yenilenebilir Enerji, • Yenilenebilir Enerji 2023 Hedeflerimiz, • GÜNEŞ ENERJİSİ • GÜNEŞ ENERJİSİ ELEKTİRİK ÜRETİM MEVZUATI, • Lisanslı Elektrik Üretimi, • Lisanssız Elektrik Üretimi, • Yenilenebilir Enerji Kaynak Alanları, • ÇATI MEVZUATI VE UYGULAMALARI • YENİLENEBİLİR ENERJİ KOOPERATİFLERİ • GES PROJELERİ FİNANSMANI DÜNYADA ELEKTİRİK ENERJİSİ GÖRÜNÜMÜ • • 2016 yılında Dünya genelinde net kapasite ilavelerinin %66’sı yenilenebilir enerji kaynaklarından sağlanarak rekor kırılmıştır. Ülkemizde ise 2016 yılında %55 olarak gerçekleşen bu değerin 2017 sonunda %67 olacağı öngörülmektedir. Net kapasite artışında Güneş ilk defa ilk sıraya yükselmiştir. Kaynak: Renewables 2017, IEA. KAYNAK TÜRÜNE GÖRE YE KAPASİTE GELİŞİMİ • Yenilenebilir enerjide sağlanan artış daha çok rüzgar ve güneş ile sağlanmaktadır. GÜNEŞ ENERJİSİ İÇİN YENİ BİR DÖNEM: yenilenebilir güç kapasitesi büyümesinde tartışılmaz lider Kaynak: Renewables 2017, IEA. REKABETİN MALİYETLERİ DÜŞÜRMESİ • Kabul tarihine göre rüzgar ve güneş ortalama ihale fiyatları • Rekabetçi ihaleler yoluyla fiyat tespiti sayesinde tüm değer zincirinde maliyetler etkili bir şekilde azalmıştır. Kaynak: Renewables 2017, IEA. DÜNYADA GÜNEŞİN GELİŞİMİ • Yıllara göre Güneş gelişimi Kaynak: GSR 2017, REN21. DÜNYADA ENERJİ DEPOLAMA GELİŞİMİ • 2016 yılında şebeke bağlantılı batarya depolama kapasitesi %50 büyümüştür. Kaynak: GSR 2017, REN21. DEPOLAMA Depolama sistemleri, elektrik şebekelerinin daha etkin, verimli, düşük karbon emisyonlu ve güvenilir çalışmasına katkı sağlar. Dünya üzerinde 6 GW'lık bir hacme ulaşan depolama sistemlerinin, beş yıl içerisinde 40 GW'lık kapasiteyi aşması beklenmektedir. Şebeke frekans kararlılığının sağlanması, ani güç değişimleri ve gerilim değişimlerinin bastırılması gibi amaçlarla yan hizmetlerde kullanılan depolama sistemlerinde diğerlerine göre çok daha hızlı cevap süresine sahip batarya depolama sistemleri ise ön plana çıkmaktadır. ELEKTİRİKLİ ARAÇLAR Dünya genelinde yaklaşık 2 milyon elektrikli araç bulunmaktadır. (IRENA) Bu sayının 2040 yılında 300 milyon olacağı tahmin edilmektedir. (IEA) Türkiye’de elektrikli araç sayısı 458 olup (Haziran 2017), ülke genelinde yaklaşık 400 civarında şarj istasyonu bulunmaktadır. Elektrikli araç sayısını artırmak için: • Batarya maliyetlerinin düşmesi, • Şarj istasyon altyapısının geliştirilmesi, • Ve çeşitli teşvik ve sübvansiyonlara ihtiyaç duyulmaktadır. TÜRKİYENİN YENİLENEBİLİR ENERJİ GÖRÜNÜMÜ ELEKTİRİK ENERJİSİ KURULU GÜÇ GELİŞİMİ YENİLENEBİLİR KURULU GÜÇ GELİŞİMİ 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 TOTAL RENEWABLE CAPACITY (MW) 13.185,9 13.606,8 14.281,8 15.503,6 17.342,5 19.095,4 22.190,7 25.583,5 28.006,1 31.606,1 34.574,5 KATKI (%) 32,6 33,3 34,2 34,6 35,0 36,1 38,9 40,0 40,3 43,2 44,0 ELEKTİRİK ENERJİSİ ÜRETİMİ KAYNAK BAZINDA GELİŞİMİ TÜRKİYE YENİLENEBİLİR ENERJİ POTANSİYELİ GÜNEŞ JEOTERMAL RÜZGAR BİYOKÜTLE TÜRKİYE GÜNEŞ ENERJİSİ POTANSİYELİ GÜNEŞ ENERJİSİNİN YAYGINLAŞMASININ ANA NEDENİ GÜNEŞ ELEKTRİK SANTRALI KURULABİLECEK ÖNCELİKLİ ALANLAR Kullanılamaz Alanlar: • Eğim: 3 Derece’den büyük • Yerleşim alanları • Sulak Alanlar (Göller, Akarsular) • Orman ve Tarımsal Alanlar • Özel Çevre Koruma Alanları • Karayolları, Demiryolları, Limanlar KURULU GÜÇ VE HEDEFLER Elektrik enerjisi üretiminin en az 2/3’ünün YEK’den karşılanması GÜNEŞ ENERJİSİ GÜNCEL HEDEFLER • ETKB AÇIKLAMASI :10 YIL 10.000 MW • YEGM AÇIKLAMASI : 10 YIL 10.000 MW 6.000 MW BÜYÜK ÖLÇEKLİ ÇATILAR 4.000 MW KONUT ÇATILARI YENİLENEBİLİR ENERJİNİN SON 10 YILI İÇERİK • GÜNDER • GENEL OARAK YENİLENEBİLİR ENERJİNİN GÖRÜNÜMÜ • Yenilenebilir Enerji Potansiyelimiz, • Kurulu Güç ve Elektrik Üretimindeki Yenilenebilir Enerji, • Yenilenebilir Enerji 2023 Hedeflerimiz, • GÜNEŞ ENERJİSİ • GÜNEŞ ENERJİSİ ELEKTİRİK ÜRETİM MEVZUATI, • Lisanslı Elektrik Üretimi, • Lisanssız Elektrik Üretimi, • Yenilenebilir Enerji Kaynak Alanları, • ÇATI MEVZUATI VE UYGULAMALARI • YENİLENEBİLİR ENERJİ KOOPERATİFLERİ • GES PROJELERİ FİNANSMANI GÜNEŞ ENERJİSİ TÜRKİYEDE GÜNEŞ TÜRKİYE GÜNEŞ ENERJİSİ POTANSİYELİ GÜNEŞ ENERJİSİ GÜNEŞ ENERJİSİNİN YAYGINLAŞMASININ ANA NEDENİ GÜNEŞ ENERJİSİ • Güneş enerjisi saha kurulumları • Çatı uygulamaları Konutlar Ticari çatılar Sanayi çatıları • Isı pompası kullanımları • Bölgesel ısıtma sistemlerinde kullanım • Sıcak Su – Isıtma sistemleri • Endüstriyel kullanım • CSP sistemleri GÜNEŞ İLE ISITMA SU ISITMA SİSTEMİ SU ISITMA + ISINMA DESTEĞİ SİSTEMLERİMİZ GÖRMEK İSTEDİĞİMİZ YORUMSUZ SOLAR THERMAL PAZARI • ÜRETİCİ : 90 DAN FAZLA FİRMA SATICI: 800 - MONTAJCI : 3000 • TOPLAM KURULU SİSTEM : 20.000.000 M2 • KİŞİ BAŞI KULLANIMDA DÜNYADA 5 NCİ • 3 ÜNCÜ EN BÜYÜK ÜRETİCİ • 2017 ÜRETİMİ : 1.000.000 M2 • 2017 PAZAR PAYI: %40 DÜZLEMSEL- %60 VAKUM TÜP SOLAR THERMAL ÜRETİCİLER GÜNEŞ ENERJİSİ İLE ELEKTİRİK ÜRETİMİ FV PANEL OLUŞUMU Külçe Hammadde (Silisyum) Kareleme Dilimleme Sistem Modül Hücre Dilim FV HÜCRE ÇEŞİTLERİ PAZAR PAYI % 12 PAZAR PAYI % 85 VERİM %20 VERİM %16 VERİM % 5 FV SİSTEM BİLEŞENLERİ MODÜL STANDARTLARI GES KURULUM ÇEŞİTLERİ OTOPARK KURULUMU ÇATI KURULUMU DİĞER KULLANIM ALANLARI FOTOVOLTAİK PAZARI • • • • • • • • • • FV PANEL ÜRETİCİSİ 24 FİRMA (LAMİNASYON) TOPLAM ÜRETİM KAPASİTESİ 2.500 MW/YIL KURULUM (EPC) FİRMASI : 150 ADET TOPLAM KURULU GÜÇ 3.421 MW (31 ARALIK 2017) KURULU CSP 5 MW –MERSİN LİSANSIZ BAŞVURU SINIRI 1 MW LİSANSLI BAŞVURU SINIRI 50 MW 2013 LİSANSLI KAPASİTE TOPLAMI 600 MW 2023 ENERJİ BAKANLIĞI HEDEFİ 5000 MW 2023 YILI İÇİN GÜNDER GÖRÜŞÜ 12.000-15.000 MW ÜRETİM – İTHALAT ORANI 7/11/2019 GÜNEŞ ENERJİSİ KURULU GÜÇ • LİSANSLI : 12,9 MW • LİSANSSIZ : 2014 : 40,2 MW 2015 : 248,8 MW 2016 : 832,5 MW 2017 : 3421,0 MW (31 ARALIK 2017 ) FOTOVOLTAİK PANEL ÜRETİCİLER İÇERİK • GÜNDER • GENEL OARAK YENİLENEBİLİR ENERJİNİN GÖRÜNÜMÜ • Yenilenebilir Enerji Potansiyelimiz, • Kurulu Güç ve Elektrik Üretimindeki Yenilenebilir Enerji, • Yenilenebilir Enerji 2023 Hedeflerimiz, • GÜNEŞ ENERJİSİ • GÜNEŞ ENERJİSİ ELEKTİRİK ÜRETİM MEVZUATI, • Lisanslı Elektrik Üretimi, • Lisanssız Elektrik Üretimi, • Yenilenebilir Enerji Kaynak Alanları, • ÇATI MEVZUATI VE UYGULAMALARI • YENİLENEBİLİR ENERJİ KOOPERATİFLERİ • GES PROJELERİ FİNANSMANI ELEKTİRİK ÜRETİM MEVZUATI LİSANSLI ÜRETİM • • • • • • Şirket kurma zorunluluğu Ölçüm zorunluluğu (rüzgar, güneş) Ticarete tabi faaliyetler YEKDEM, İkili Anlaşmalar, EPİAŞ Her yıl RES için 1 Ekim, GES için 1 Mayıs tarihine kadar kapasite açıklanır. RES için her yıl Nisan ayının ilk beş iş gününde, GES için her yıl Kasım ayının ilk beş iş gününde, EPDK tarafından önlisans başvuruları alınır. LİSANSSIZ ÜRETİM • Gerçek ve tüzel kişiler (Şirket kurma zorunluluğu yok) • Ölçüm zorunluluğu yok • Kurulu gücü < 1 MW • Başvuru zamanı kısıtı yok. YEKA • Kamu ve hazine taşınmazları ile özel mülkiyete konu taşınmazlarda büyük ölçekli yenilenebilir enerji kaynak alanları (YEKA) oluşturmak, • Yenilenebilir enerji kaynaklarına dayalı elektrik enerjisi üretim tesislerinde kullanılan ileri teknoloji içeren aksamın yurt içinde üretilmesini sağlamak. ALIM FİYATLARI LİSANSLI BAŞVURU LİSANSLI BAŞVURULAR • • • • • • • • AMAÇ YATIRIM YAPIP ELEKTRİK SATMAK BİR YIL ÖLÇÜM YAPMA ZORUNLULUĞU VAR BAŞVURULAR EPDK YA YAPILIR AYNI TRAFO BÖLGESİ İÇİN BAŞVURU YAPANLAR ARASINDA YARIŞMA YAPILIR BAŞVURU GÜCÜ 1 MW-50 MW ARASINDA OLABİLİR 2014 YILINDA 600 MW İÇİN İLK YARIŞMA YAPILDI ŞU ANDA KURULU GÜÇ 12,9 MW KALAN KISIM İÇİN 2018-2019 YILINDA TAMAMLANMASI BEKLENİYOR • 2023 TOPLAM LİSANSLI GÜÇ 2.000 – 3.000 MW OLMASI BEKLENİYOR BAŞVURU SONUÇLARI LİSANSSIZ ÜRETİM LİSANSIZ ÜRETİM • • • • • • • ÖZTÜKETİM AMAÇLI TRAFODA UYGUN KAPASİTE OLMASI GEREKİR TÜKETİMİN 30 KATI BAŞVURU YAPILABİLİR BAŞVURU LİMİTİ 1 MW PROJE ONAYINDAN SONRA 2 YIL İÇİNDE KURULMALI KURULU GÜÇ 3.421 MW (1 OCAK 2018) 2023 YILI SONU BEKLENTİ 6000-6500 MW (OSB - İLBANK – TKDK DAHIL) BAŞVURU ADIMLARI Başvuru Yapılması Tesisin Yapımı Değerlendirme Kabul İşlemleri ve Onay Projelerin Onaylanması Bağlantı Anlaşmasının İmzalanması Sistem Kullanım Anlaşması ve İşletme Faturalama ve Ödeme LİSANSSIZ YATIRIM SÜRECİ KURULU GÜCÜN BÖLGELERE DAĞILIMI LİSANSSIZ KURULUM 1 X 8 MW LİSANSSIZ BAŞVURUDA EK HAKLAR TEİAŞ tarafından her bir trafo merkezi için münhasıran 5 MW bağlantı kapasitesi tahsis edilir. Yenilenebilir Enerji Üretim Kooperatifleri Tarım Kredi Kooperatifleri ve Birlikleri Üniversiteler ve Yüksek Teknoloji Enstitüleri Organize Sanayi Bölgeleri Tarım Satış Kooperatifleri ve Birlikleri Tarımsal Birlik ve Kooperatifleri Kamu kurum ve kuruluşları Sulama Birlikleri YENİLENEBİLİR ENERJİ KOOPERATİFLERİ • Yenilenebilir enerji üretim kooperatifleri vasıtasıyla kurulan tesisler için yapılan tüketim birleştirmelerinde yenilenebilir enerji kaynaklarına dayalı kuracakları üretim tesisleri için bağlantı kapasitesi tahsisleri, ortak sayıları ve tüketim ihtiyaçları ile orantılı olarak belirlenir. • Bu çerçevede ortak sayısına bağlı olarak ve her bir tüketim tesisi ile ilişkilendirilen üretim tesisinin kurulu gücü 1 MW’ı geçmeyecek şekilde; a) 100’e kadar ortağı bulunan için 1 MW’a kadar, b) 100’den fazla 500’e kadar ortaklı için 2 MW’a kadar, c) 500’den fazla 1000’e kadar ortaklı için 3 MW’a kadar, ç) 1000’den fazla ortağı olan için 5 MW’a kadar, tahsis yapılabilir. YEKA MODELİ YENİLENEBİLİR YATIRIMLARINDA YENİ FIRSATLAR Konya Karapınar I ve II Enerji İhtisas Endüstri Bölgeleri KARAPINAR-I YEKA (YENİLENEBİLİR ENERJİ İHTİSAS ALANI) Konya Karapınar Değerler I EIEB Özellikleri Alan Büyüklüğü 2718,6 Ha Kurulabilecek Güç 1400 MW Üretilebilecek Enerji 2–2,4 TWh/Yıl Konya Karapınar II EIEB Özellikleri Değerler Alan Büyüklüğü 3240,1 Ha Kurulabilecek Güç 1600 MW Üretilebilecek Enerji 2–2,4 TWh/Yıl BSTB: Enerji İhtisas Endüstri Bölgesi ETKB: Yenilenebilir Enerji Kaynak Alanı (YEKA) 98 YENİLENEBİLİR YATIRIMLARINDA YENİ FIRSATLAR Niğde-BOR Enerji İhtisas Endüstri Bölgesi Bölge Özellikleri Değerler Alan Büyüklüğü 2.539 Ha Kurulabilecek Güç 1300 MW Üretilebilecek Enerji 2–2,4 TWh/Yıl Not: Karaman Valiliği’nin Enerji İhtisas Endüstri Bölgesi talebi BSTB tarafından değerlendirilmektedir. 99 YEKA / GÜNEŞ GÜNEŞ AR-GE KONULARI Asgari 3 AR-GE faaliyeti aşağıdaki listeden olmak kaydıyla toplamda en az 5 faaliyet konusunda 10 YIL SÜREYLE AR-GE faaliyetleri yürütülür. •FV Hücre/Modül Verimlilik Artışı Teknikleri •Yarı İletken Üretimi Proses Teknikleri •Enerji Depolama Sistemleri •Chip Teknolojisi Proses Teknikleri •Kaplamalı iletken cam üretim tekniği •Koruyucu kaplama malzemesi üretimi •Odaklayıcılı ve çok katmanlı FV güneş modülü üretimi İSTİHDAM: 100 TAM ZAMANLI TEKNİK PERSONEL (EN AZ %80 YERLİ İSTİHDAM) İÇERİK • GÜNDER • GENEL OARAK YENİLENEBİLİR ENERJİNİN GÖRÜNÜMÜ • Yenilenebilir Enerji Potansiyelimiz, • Kurulu Güç ve Elektrik Üretimindeki Yenilenebilir Enerji, • Yenilenebilir Enerji 2023 Hedeflerimiz, • GÜNEŞ ENERJİSİ • GÜNEŞ ENERJİSİ ELEKTİRİK ÜRETİM MEVZUATI, • Lisanslı Elektrik Üretimi, • Lisanssız Elektrik Üretimi, • Yenilenebilir Enerji Kaynak Alanları, • ÇATI MEVZUATI VE UYGULAMALARI • YENİLENEBİLİR ENERJİ KOOPERATİFLERİ • GES PROJELERİ FİNANSMANI NEDEN ÇATI • • • • • • • • • ÇATILARIMIZ BOŞ – KULLANILMIYOR (KONUT-SAN-TİC) GES İÇİN ARAZİLERİ KULLANMAMIŞ OLURUZ KAYNAĞINDA TÜKETİM GERÇEKLEŞİR ŞEBEKE ÜZERİNDEKİ YÜKÜ AZALTMIŞ OLURUZ İLETİM VE DAĞITIM KAYIPLARINI ÖNLENMİŞ OLUR TEKNOLOJİ VE ENERJİ TASARRUFU TOPLUMA YAYILMIŞ OLUR KÜÇÜK SERMAYELERLE BÜYÜK KURULUMLAR GERÇEKLEŞİR YEREL İSTİHDAM YARATILMIŞ OLUR SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK <1% Building integrated ALMANYA PAZAR YAPISI (2012) Image: Grammer Image : Schüco Private buildings: 1-10 kWp Social, commercial, agricultural buidlings: 10-100 kWp Large commercial buildings: > 100 kWp 26% 24% Rooftop 9% 60% Ground-mounted Image : Solarwatt 40% Image: Sharp Image : Solarwatt Image : BP Image: Geosol Image : Geosol Source: BSW-Solar, E.Quadrat GmbH ALMANYA PAZAR YAPISI (2015) DÜNYA BANKASI ÇATI RAPORU VERİLERİ • ORTALAMA BİR ÇATI KURULUMU İÇİN GEREKLİ ALAN 6,2-8,7-10 m2/watt • ÇATILAR 3 GRUPTA SINIFLANDIRILABİLİR a) Konutlar % 89 (1-2-3 veya daha fazla konut barındıran binalar) b) Ticari binalar %7 (oteller-ofisler-ticari-sanayi-depo-garaj-tarım hayvancılık vb) c) Kamu %2 (müze-kütüphane-hastane-üniversite-cami vs) • ÜLKEMİZDEKİ TOPLAM BİNA SAYISI : 9.248.000 ADET • TOPLAM TEMEL ALANI : 2.237.000.000 m2 • KULLANILABİLİR ÇATI ALANI : 1.137.000.000 m2 YAPI TÜRÜNE GÖRE ÇATI TİPLERİ TERAS % 25,3 % 60,2 % 31,9 KONUT TİCARİ BİNALAR KAMU BİNALARI ÇATI % 74,7 % 39,8 % 68,1 YAPI TÜRÜNE GÖRE KULLANILABİLİR ÇATI ALANLARI KONUT TİCARİ BİNALAR KAMU BİNALARI TOPLAM TOPLAM ALAN 596.000.000 m2 499.000.000 m2 42.000.000 m2 1.137.000.000 m2 GE İÇİN KULLANILABİLİR ALAN 232.400.000 m2 214.600.000 m2 20.600.000 m2 467.600.000m2 YAPI TÜRÜNE GÖRE GÜNEŞ ENERJİSİ KURULABİLME POTANSİYELİ KONUT TİCARİ BİNALAR KAMU BİNALARI TOPLAM BİNA ADEDİ KULLANILABİLİR ALAN 8.230.000 950.000 69.000 9.248.000 596.000.000 m2 499.000.000 m2 42.000.000 m2 1.137.000.000 m2 GÜNEŞ ENERJİSİ POTANSİYELİ 23.24 GW 21.46 GW 2.06 GW 46.76 GW ÇEŞİTLİ KRİTERLERE GÖRE GÜNEŞ ENERJİSİ ÇATI PAZARI KAPASİTESİ ÇATI ALANINA GÖRE GÜNEŞ ENERJİSİ POTANSİYELİ ŞEBEKE KAPASİTESİNE GÖRE MAKSİMUM KURULUM MİKTARI SATINALMA GÜCÜ-KREDİBİLİTE DURUMUNA GÖRE BAKANLIK 10 YILLIK HEDEFİ 46.760 MW 6.585 MW 3.858 MW 4.000 MW 2,5 kW ÇATI ÜZERİ GÜNEŞ ENERJİSİ SİSTEMİ MALİYETİ MALZEME PV PANEL 270 W KOSTRÜKSİYON İNVERTÖR PANO-KABLO-BAĞ EKİPM PROJE ONAY-İZİNLER - KABÜL KURULUM (ÇATI + ELK) TOPLAM KDV GENEL TOPLAM ADET 1O ADET KOMPLE 1 ADET KOMPLE KOMPLE KOMPLE BİRİM FİYAT 150 € 500 € 600 € 500 € 3500 € 500 € ÖRNEK MALİYETİN GERİ DÖNÜŞ HESABI KONYA DA YILLIK ÜRETİM 2,5 kW SİSTEMİN YILLIK ÜRETİMİ YILLIK ÜRETİM 0,42 TL/kWh ile EURO / TL KURU AMORTİSMAN SÜRESİ 1.500 3.750 1575 4.55 22,78 kWh/kWp kWh TL YIL TUTAR 1.500 € 325 € 600 € 410 € 3.500 € 350 € 6.685 € 1.203 € 7.888 € ÇATILARDA BÜROKRATİK MALİYETİ İŞLEM TEDAŞ Elektrik projesi hazırlatılması (EMO 2018) TEDAŞ Statik Projelerinin Hazırlatılması(İMO 2018) TEDAŞ Elektrik Projelerinin Onaylatılması TEDAŞ Statik Projelerinin Onaylatılması TEDAŞ Proje Onay Bedeli Geçici Kabul Harç Bedeli Geçici Kabul İçin İnşaat Mühendisi Görevlendirmesi TUTAR 1,534.00 TL 1.652.00 TL 885.00 TL 708.00 TL 443.68 TL 1,155.22 TL 1,500.00 TL TOPLAM 7,877,00 TL ÇATI UYGULAMALARI SÜRECİ BAŞVURU • UYGULAMA TİP PROJE BAŞVURU HARÇLARI PROJE ONAYI DESTEK MEKANİZMASI İŞLETME DEVİR BAŞVURU BELGELERİ • NÜFUS CUZDANI • ABONELİK BELGESİ • 03.05.1985 TARİH VE 3194 SAYILI İMAR KANUNUNA GÖRE VERİLMİŞ İNŞAAT RUHSATI VEYA İNŞAAT RUHSATI YERİNE GEÇEN BELGE • 3.7.2017 PLANLI ALANLAR İMAR YÖNETMELİĞİ MD 59 (2) Taşıyıcı sistemi etkilememek ve 634 sayılı Kanun uyarınca muvafakat alınmak kaydıyla; binalarda enerji kimlik belgesi sınıfı en az "C" olacak şekilde mesleki yeterlilik sertifikalı uygulayıcılar tarafından yapılacak ısı yalıtımı uygulamaları ile binanın kendi ihtiyacı için yapılacak güneş kaynaklı yenilenebilir enerji sistemleri ruhsata tabi değildir. Bunlara ait uygulama projelerinin hazırlanması ve fenni mesuliyetin üstlenildiğine dair taahhütname ile birlikte ilgili idareye sunulması, binanın projesindeki mimari görünüşlere bağlı kalınması ve idaresinden izin alınması zorunludur. İŞLETME a) MAHSUPLAŞMA : İster mal sahibi isterse kiracı olsun çatı veya cephesinde 10 kW altı tesis kuran kişiler gelir vergisinden muaf esnaf statüsüne alınacak , bu şekilde ürettikleri elektriği son kaynak tedarik şirketlerine satan gerçek kişilerin, belge düzenleme, defter tutma, beyanname verme yükümlülüğü olmayacak, satış yapan kişiye son kaynak tedarik şirketi gider pusulası düzenlemek suretiyle ödemeleri tevsik edecektir. b) DEVİR : Konutun satılması veya kiracının değişmesi halinde yeni bir Kabul işlemine gerek olmadan tesis kullanıma devam edilecek ÇATI UYGULAMALARINA DESTEK ŞEKİLLERİ 1. Bürokratik işlemlerin kolaylaştırılması 2. Başvuru harçlarının kaldırılması 3. Parasal destek (Hibe) 4. Vergi indirimine konu yapılması 5. Dolaylı vergi indirimi 6. Vergi muafiyeti 7. Yatırım teşvik sistemi 8. Yerli ürün desteği 9. Kamu projeleri 10.Fizibilite desteği 11.Finansman desteği 12.Mahsuplaşma şekli ÇATI UYGULAMALARI İÇİN YAPILMASI GEREKENLER • ALIM FİYATI – ALIM GARANTİ SÜRESİ – İLAVE DESTEKLER VERİLEREK GERİ DÖNÜŞÜM SÜRESİ 5-6 YILA İNMELİ • TİP PROJE UYGULAMASINA GEÇİLEREK MALİYETLER AZALTILMALI • MAHSUPLAŞMA ŞEKLİ BELİRLENMELİ • SANAYİ ÇATILARI İÇİN ÖZEL MAHSUPLAŞMA ŞEKLİ GETİRİLMELİ • ÇATILARIN HUKUKİ STATÜSÜ DEĞİŞTİRİLMELİ • ABONELERE ELEKTRİK SATIŞ HAKKI VERİLMELİ KAMUNUN YAPMASI GEREKENLER KENTSEL DÖNÜŞÜM FIRSATI KAÇIRILMAMALI – YENİ BİNALARDA CEPHE VE TESİSAT DÜZENLEMESİ ORTAK KULLANIM ALANLARI İÇİN ZORUNLULUK GETİRİLEBİLİR KAMU KURUMLARI İÇİN ZORUNLULUK GETİRİLMELİDİR – BELEDİYE – PARK BAHÇE UYGULAMALARI ÖZEL FİNANS MODELLERİ GELİŞTİRİLEBİLİR FARKINDALIK ÇABALARI YOĞUNLAŞTIRILMALIDIR İÇERİK • GÜNDER • GENEL OARAK YENİLENEBİLİR ENERJİNİN GÖRÜNÜMÜ • Yenilenebilir Enerji Potansiyelimiz, • Kurulu Güç ve Elektrik Üretimindeki Yenilenebilir Enerji, • Yenilenebilir Enerji 2023 Hedeflerimiz, • GÜNEŞ ENERJİSİ • GÜNEŞ ENERJİSİ ELEKTİRİK ÜRETİM MEVZUATI, • Lisanslı Elektrik Üretimi, • Lisanssız Elektrik Üretimi, • Yenilenebilir Enerji Kaynak Alanları, • ÇATI MEVZUATI VE UYGULAMALARI • YENİLENEBİLİR ENERJİ KOOPERATİFLERİ • GES PROJELERİ FİNANSMANI YENİLENEBİLİR ENERJİ KOOPERATİFLERİ Kooperatif Nedir? • • • • • • Bir ticari şirkettir. (TTK:md 124) Toplumsal kalkınmayı hedefler. Birlikte hareket etmenin gücünü ortaya koyar. Sermaye yada payın miktarı değil, ortakları ön planda tutar. Genel kurulda tüm ortakların tek oy hakkı bulunur. Demokratik ve kolay denetlenebilirdir. 121 ENERJİ KOOPERATİFLERİNİN HEDEFLERİ Kooperatif Hedefleri Yerel ve Yenilenebilir Kaynakların Yerinde Değerlendirilmesi Küçük Sermayelerin Büyük Yatırımlara Dönüşmesi Vatandaşın Kendi Enerjisinin Sahibi Olabilmesi Ülke Ekonomisine Katma Değer Sağlanması İstihdama Katkı Sağlanması 122 Enerji Kooperatiflerinin Faaliyet Koşulları YENİLENEBİLİR KAYNAKLI ELEKTRİK ENERJİSİ ÜRETİMİ Lisanslı Faaliyetler (üretim, dağıtım vs. ) Lisanssız Elektrik Üretimi 123 Enerji Kooperatiflerinin Faaliyet Koşulları LİSANSSIZ ELEKTRİK ÜRETİMİ (MUAFİYETLİ ÜRETİM) Her gerçek veya tüzel kişinin (kooperatifler de dahil) ihtiyacı olan enerjiyi üretebilmesi amacıyla oluşturulmuş bir üretim modelidir. Sadece üretim faaliyetini kapsar. • «Tüketim Birleştirme» kapsamında (Lisanssız Elektrik Üretimine İlişkin Yönetmelik Md:23/7), • Aynı dağıtım bölgesi içinde yaşayan ve abonelik türleri aynı olan gerçek veya tüzel kişiler, • Azami 1000 KW (1 MW)’ya kadar elektrik üretimi yapabilmektedir (Md 6/11) (Bu miktar çatı uygulamalarında 5 MW’a kadar arttırılabilir). 124 R Yenilenebilir Enerji Kooperatifi Nasıl Kurulur? • Aynı dağıtım bölgesinde bulunan, • Aynı tür abone olan (tebliğ ile getirilen mesken/ticari abone ayrımı), • En az 7 gerçek veya tüzel kişi ortak tarafından kurulur. • Kuruluş izni Bakanlık onayına tabiidir. • Kuruluş sermayesi ortak başına en az 100 TL’dir. • Her ortak en fazla 5000 pay taahhüt edebilir. • Pay oranları ne olursa olsun Genel Kurulda her ortak eşittir. 125 Yenilenebilir Enerji Kooperatifi Kurmanın Avantajları 1- Mevcut durumda Lisanssız Elektrik Üretim Yönetmeliği’nde kooperatiflere tahsis avantajı sağlandı. Bu tahsis sadece kooperatif şirketlere tanındı. Buna göre; • 1 MW’ a kadar (güneş enerjisi çatı uygulamalarında 5MW’a kadar kapasite tahsisi mümkün hale geldi) • Ortaklarının tüketimleri oranında, • Dağıtım şirketinin kota yayınlamasını beklemeden başvuru ile üretim izni alınabiliyor. 126 Yenilenebilir Enerji Kooperatifi Kurmanın Avantajları 2- Fazla üretim bağlı bulunan dağıtım şirketine 10 yıl boyunca satılabilmektedir. Buna göre; 127 Yenilenebilir Enerji Kooperatiflerinin Geliştirilmesi İçin Yapılması Gerekenler • Finansmana erişimde proje bazlı destek ve hibelerden yararlanma, • Fizibilite ve projelendirme çalışmaları için profesyonel yardım alma (Belediyeler bu konuda destek verebilir) • Mevzuat kısıtlamalarında vatandaş talepli girişimlerde bulunma, • Kooperatifleşme bilincinin bilgilendirme toplantıları ve eğitimler ile yayma, • Kooperatiflerin de şirket modeli olarak kabul edilmesi ve enerji piyasasında faaliyet alanının genişletilmesi, • Vatandaşta birlikte hareket etme bilincinin geliştirilmesi. 128 Yenilenebilir Enerji Üretim Kooperatiflerine Yönelik GT Bakanlık Çalışmaları • Bakanlık olarak 2013 yılından bu yana; - Yurt dışı örnekleri yerinde incelenerek ülkeye en uygun model belirlendi, - ETKB ve EPDK ile kooperatiflere yönelik gerekli görülen mevzuat değişiklikleri gerçekleştirildi, - Mevcut durumda 23 adet enerji kooperatifi kuruldu. - Tesis finansmanına yönelik bankalar (kredilendirme), kalkınma ajansları (kooperatiflerin güdümlü projelere dahil edilmesi) ile çalışmalar devam etmektedir. 129 KOOPERATİF FİNANSMAN OLANAKLARI • • • • KOSGEP TKDK KALKINMA AJANSLARI KATILIM BANKALARI İÇERİK • GÜNDER • GENEL OARAK YENİLENEBİLİR ENERJİNİN GÖRÜNÜMÜ • Yenilenebilir Enerji Potansiyelimiz, • Kurulu Güç ve Elektrik Üretimindeki Yenilenebilir Enerji, • Yenilenebilir Enerji 2023 Hedeflerimiz, • GÜNEŞ ENERJİSİ • GÜNEŞ ENERJİSİ ELEKTİRİK ÜRETİM MEVZUATI, • Lisanslı Elektrik Üretimi, • Lisanssız Elektrik Üretimi, • Yenilenebilir Enerji Kaynak Alanları, • ÇATI MEVZUATI VE UYGULAMALARI • YENİLENEBİLİR ENERJİ KOOPERATİFLERİ • GES PROJELERİ FİNANSMANI GES PROJELERİ FİNANSMANI FİNANSMAN • Yenilenebilir enerji projeleri genelde %20-25 öz sermaye geri kalan tutarı ise kredi kullanılarak finanse edilmektedir. • Bu projelerin finansmanı ulusal bankalar aracılığıyla uluslararası fonlar kullanılarak sağlanmaktadır. FİNANSMAN • TSKB, TKB, EBRD gibi finans kuruluşları da kredi imkanı sağlamaktadır. • Kalkınma Ajansları da yenilenebilir enerji projelerine hibe sağlamaktadır. • İller Bankası Belediyeler için destek sağlamaktadır. • Muhtelif özel bankalar lisanssız projeler için kredi imkanları sunmaktadır. AVRUPA YATIRIM BANKASI (EBRD) • PROGRAM TURSEFF (TÜRKİYE SÜRDÜRÜLEBİLİR ENERJİ FİNANSMAN PROGRAMI) ADI ALTINDA YÜRÜTÜLMEKTEDİR • KOBİLERE DÜŞÜK FAİZLİ YENİLENEBİLİR ENERJİ VE ENERJİ VERİMLİLİĞİ KREDİSİ VERİLMEKTEDİR • TOPLAM FON 265.000.000 USD DIR. KREDİ ÜST SINIRI 5.000.000 € DUR. • • KOBİ OLARAK KABUL EDİLEBİLMEK İÇİN ; ÇALIŞAN SAYISI 250 DEN AZ, AZAMİ YILLIK CİRO 50.000.000 € DAN AZ VEYA 43 M EUR YILLIK BILANÇO ŞİRKETTEKİ ÖZEL SEKTÖR PAYI EN AZ % 51 OLMALIDIR • KREDİ 4 BANKA ÜZERİNDEN VERİLMEKTEDİR : DENİZBANK-İŞ BANKASI – VAKIFBANK – YAPI KREDİ BANKASI BAŞVURU BANKALARA YAPILMAKTA, PROJE TEKNİK VE FİNANSAL DEĞERLENDİRMESİ MWH FİRMASI TARAFINDAN YAPILMAKTA VE BANKAYA ONAY VERİLMEKTEDİR. İLBANK BELEDİYE DESTEKLERİ • İLBANK BELEDİYELER İÇİN ÜCRETSİZ FİZİBİLİTE HİZMETİ VERMEKTEDİR • İLBANK İSTENDİĞİ TAKDİRDE BELEDİYELER ADINA YENİLENEBİLİR ENERJİ İHALELERİNİ YAPMAKTADIR • YENİLENEBİLİR ENERJİ İÇİN KREDİ VERMEKTE VE BU KREDİNİN FAİZİ YILLIK TL BAZINDA %7 DİR TKDK DESTEKLERİ IPARD PROJESİ KAPSAMINDA 42 İL (Gaziantep Yok) İÇİN (L.SIZ) •TARIM İŞLETMELERİ VE ŞAHISLAR İÇİN 500.000 € YA KADAR OLAN YENİLENEBİLİR ENERJİ YATIRIMLARINA %65 HİBE VERİLMEKTEDİR. BU ÇAĞRI AÇIKTIR VE BAŞVURULAR ALINMIŞ DEĞERLENDİRMELER SÜRMEKTEDİR •NUFUSU 10.000 DEN AZ OLAN BELEDİYELER İÇİN 1 MW A KADAR OLAN TESİSLERE %100 HİBE VERİLMEKTEDİR. MAKSİMUM SINIR 1.200.000 € DUR. BU PROJE HENÜZ ÇAĞRIYA ÇIKMAMIŞTIR. 2017 YILINDA ÇAĞRIYA ÇIKMASI BEKLENMEKTEDİR. TKDK DESTEKLERİ TKDK tarafından IPARD II kapsamında; (L.Sız) (2020’ye kadar) •İşletmenin/Tesisin kendi tüketimini karşılayabilmesine yönelik yenilenebilir enerji yatırımları için, IPARD II Programı kapsamında; %50-%65 oranında hibe verilmektedir, •Bu kapsamda Güneş Enerjisi Sistemleri (Fotovoltaik ve Konsantre), Rüzgar Enerjisi, Jeotermal Enerji ve Biyokütle Sistemlerine destekler sağlanmaktadır. •IPARD II Programı Kapsamında İşletmenin/Tesisin kendi tüketimini karşılayabilmesine yönelik yenilenebilir enerji yatırımlarına ek olarak ‘kar amacı güden’ gerçek ve tüzel kişilere sadece elektrik üretim ve satış amaçlı yenilenebilir enerji tesisi kurulumuna destek verilmektedir. Bu tedbirin Destek(Hibe) Oranı %65’tir. ORKÖY PROJESİ ORMAN GENEL MÜDÜRLÜĞÜ TARAFINDAN YÜRÜTÜLEN PROJEDE ORMAN KÖYLERİNİN ELEKTİRİK İHTİYACININ GÜNEŞ ENERJİSİNDEN SAĞLANMASI HEDEFLENMEKTEDİR • 2017 YILINDA 4 ORMAN KÖYÜNE GÜNEŞ ENERJİSİ TESİSİ KURULACAKTIR. AFYONKARAHİSAR-ELAZIĞ-ÇORUM-KONYA İLLERİNDE SEÇİLEN KÖYLERDE HİBE OLARAK PROJE BÜTÇESİNDEN KURULUM YAPILACAKTIR • 2018 YILINDAN İTİBAREN ORMAN GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 300 ORMAN KÖYÜNE GÜNEŞ ENERJİSİ TESİSİ İÇİN KREDİ VERECEKTİR • BU PROJE KAPSAMINA GİREN YAKLAŞIK 21.549 ORMAN KÖYÜ VARDIR VE BU KÖYLERİN TÜMÜNE BELLİ BİR TAKVİME GÖRE DESTEK VERİLECEKTİR PROJE YÜRÜTÜCÜLERİ: ORMAN BAKANLIĞI – UNDP - GÜNDER GÜNEŞE OLAN İLGİNİZ VE SABRINIZ İÇİN TEŞEKKÜRLER Faruk TELEMCIOGLU
