Lipitler(Yağlar) - Biyoloji Kutusu

LİPİTLER(YAĞLAR)
LİPİTLER
•
Aynen karbonhidratlarda olduğu
gibi lipitlerde;
 Karbon
 Hidrojen
 Oksijen
•
Elementlerinden oluşmuş
bileşiklerdir.
Genel Özellikleri
►Yağ ve yağ benzeri maddelere genel
olarak lipit adı verilir.
►Suda çözünmezler ancak
alkol,kloroform,benzen gibi organik
çözücülerde çözünürler.
LİPİTLER
Trigliseritler
Steroitler
Glikolipitler
Fosfolipitler
A.TRİGLİSERİTLER
•
Gliserol ile Yağ asitinin kimyasal
birleşimidir.
 GLİSEROL
 YAĞ ASİTİ
?
GLİSEROL
GLİSEROL
►Renksiz, kokusuz, tatsız bir sıvıdır.
►GLİSEROL, BİR ALKOL’DÜR.
►Diğer adı GLİSERİN’dir.
YAĞ
ASİTLERİ
YAĞ ASİTLERİ
► YAĞ
ASİTLERİ, UZUN BİR KARBON ZİNCİRİ
İLE ONA BAĞLI OLAN BİR KARBOKSİL
GRUBUNDAN OLUŞMUŞTUR.
BÜTİRİK ASİT
DEĞİŞKEN
KARBON ZİNCİRİ
KARBOKSİL GRUBU
OLEİK ASİT
PALMİTİK ASİT
LİNOLEİK ASİT
► Genel
formülleri R-COOH şeklindedir.
► R,
burada değişken grup olan karbon
zincirini göstermektedir.
► Karbon
zinciri 4-22 karbonlu olabilir.
7
DOYMUŞ VE DOYMAMIŞ YAĞ ASİTLERİ
► Bir
yağ asitinin karbon zincirinde çift bağ
bulunmuyorsa, bu yağ asiti
DOYMUŞ YAĞ ASİTİ dir.
► Aksine
yağ asitinin karbon zincirinde çift bağ
bulunuyorsa, bu yağ asiti
DOYMAMIŞ YAĞ ASİTİ dir.
PALMİTİK ASİT
LİNOLEİK ASİT
Bütirik asit
OLEİK ASİT
Araşidik asit
Stearik asit
Örosik asit Oleik asit
Palmitik asit
Araşidonik asit Linoleik asit Linolenik a.
ESANSİYEL YAĞ ASİTLERİ
Bedenimizde bir yağ asiti diğer yağ
asitine dönüştürülebilir.
• Fakat iki yağ asitini vücudumuz başka
bir yağ asitinden üretemez.
• Dışarıdan hazır olarak alınması
gereken yağ asitlerine
esansiyel(temel) yağ asitleri denir.
•
İki yağ asiti bizim için esansiyeldir.
•
1. Linolenik Asit (Omega-3)
•
2. Linoleik Asit (Omega–6)
•
Bu yağ asitleri bedenimizde diğer
önemli yağ asitlerinin üretilmesi için
kullanılır.
TRİGLİSERİTLER
TAM
OLARAK NASIL
MADDELERDİR ?
TRİGLİSERİTLER
GLİSEROL
+ 3 YAĞ ASİTİ
TRİGLİSERİT +3 H2O
TRİGLİSERİTLER
TRİGLİSERİT +3 H2O
GLİSEROL
+ 3 YAĞ ASİTİ
•
Gliserol ve Yağ asitleri
Trigliseritlerin(Yağların)
Monomeridir.
(Yapı birimi)
GLİSEROL İLE YAĞ ASİTLERİ
ESTER BAĞLARI İLE
BİRBİRLERİNE BAĞLANIRLAR.
OLUŞAN HER ESTER BAĞINA KARŞILIK 1
MOLEKÜL SU AÇIĞA ÇIKAR.
YAĞ NEDİR , O ZAMAN ?
?
Doğal yağlar, birkaç trigliserit’in
oluşturduğu karışımlardır.
DOĞAL YAĞLAR
DOYMUŞ
YAĞLAR
DOYMAMIŞ
YAĞLAR
DOYMUŞ YAĞ
Doymuş yağ asit miktarı fazla olan yağlardır.
DOYMUŞ YAĞLAR;
GENELLİKLE
ODA SICAKLIĞINDA KATIDIR VE
HAYVANSALDIR.
DOYMAMIŞ YAĞ
Doymamış yağ asit miktarı fazla olan yağlardır.
DOYMAMIŞ YAĞLAR;
GENELLİKLE
ODA SICAKLIĞINDA SIVIDIR VE
BİTKİSELDİR.
MARGARİN NEDİR ?
NORMALDE
DOYMAMIŞ HALDE İKEN
HİDROJEN VERİLEREK
DOYMUŞ HALE GETİRİLEN
YAĞLARDIR.
İYİ DE TRANS YAĞ NE ŞİMDİ ?
•
Doymamış yağ asitlerinde, çift bağın
olduğu karbonlardaki hidrojenler aynı
taraftadır.
OLEİK ASİT
LİNOLEİK ASİT
TRANS YAĞ ASİTİ
Trans yağlar
Trans yağlar doğal olmayan yağlardır.
• Trans yağlar doymamış yağ
asitlerindeki hidrojenleri trans şeklini
alması ile oluşur.
• Kızartmalarda ve işlenmiş yağlarda
bulunur.
• Trans yağ asitleri birarada bulunma
eğilimi gösterir.
•
Doymamış yağ
asiti
Trans yağ
asiti
Doymuş yağ
asiti
B.STEROİTLER
Vücutta düzenleyici olarak
kullanılan lipitlerdir.
• Her canlı kendine özel steroitler
üretir.
• Steroitler enerji kaynağı olarak
kullanılmazlar.
•
STEROİTLERE ÖRNEKLER
•
•
•
•
•
•
Kolesterol
Aldosteron
Testosteron
Östrojen
Kortizol
Provitamin D
C. FOSFOLİPİTLER
Bir Fosfat molekülü,
• Bir gliserol
• ve 2 yağ asitinin
• oluşturduğu maddelerdir.
•
kolin
fosfat
gliserol
Yağ asitleri
•
FOSFOLİPİTLER, HÜCRE ZARINI
OLUŞTURUR.
D. GLİKOLİPİTLER
•
Yapısına karbonhidrat eklenmiş
lipitlerdir.
LİPİTLERİN CANLILAR
İÇİN ÖNEMİ
1.Yağlar, canlı yapısında enerji
kaynağı olarak kullanılır.
2.Yağlar, aşırı soğuklara karşı yalıtıcı madde
olarak kullanılır.
3.Yağlar, mekanik etkilere karşı
koruyucu olarak kullanılır.
4.Yağlar, bazı maddelerin bağırsaktan
emilimini sağlar.
5.Yağlar, su kaynağı olarak da
kullanılabilir.
Sağlık açısından yağlar
•
•
•
•
•
Doymuş yağların fazla tüketimi,
Kolesterollü yiyeceklerin fazla tüketimi
Ve trans yağ içeren yiyeceklerin fazla
tüketimi,
Damarlarımızın çeperlerine birikerek bizim
için tehlike oluşturur.
Özellikle kalbi besleyen koroner damarların
tıkanmasındaki en büyük etken aşırı
derecede yağ tüketimidir.
Sağlık açısından yağlar
•
•
Yağları tamamen kötü görmek de yanlıştır.
Omega-3 yağ asitleri vücudumuz için çok
faydalıdır.
 OMEGA-3 YAĞ ASİTLERİNİN FAYDALARI
Depresyonu engeller.
• Zihinsel faaliyetleri güçlendirir.
• Kalp ve Damar hastalıklarını engeller.
• Yaşlanmayı geciktirir.
•