10.ol*gopol p*yasası

10.OLİGOPOL PİYASASI
Oligopol piyasasının özellikleri
• Az sayıda firma
• Homojen veya heterojen mal
• Alüminyum, çimento, bakır homojen mallar:
saf oligopol
• Otomobil, bilgisayar, TV, bulaşık mak. :
heterojen mal: farklılaştırılmış oligopol
• Ölçek ekonomileri önemlidir: Büyük ölçekte
üretim, az maliyet, az sayıda firma, büyük
ölçekte üretim
• Piyasaya giriş zor: Çok büyük sermaye, teknoloji
bilgisi, patent hakkı girmeyi zorlaştırır.
• Karşılıklı bağımlılık: Az sayıda firma, fiyat reklam,
ürün geliştirme konularında birbirini etkiler.
• Fiyat katılığı ve fiyat dışı rekabet: Bir firma fiyat
düşürürse, diğerleri de düşürür, firmalar zararlı
çıkar. Genelde reklam rekabeti yapılır.
• Birleşme yoluyla büyüme: Şirket evlilikleri, şirket
birleşmeleri (merger) arttı, firma sayısı azaldı,
oligopol piyasalar ortaya çıktı.
e
Dirsekli Talep Eğrisi Modeli
• Karşılıklı bağımlılık ve fiyat katılığı
• Firma piyasadaki satış payını arttırmak için
fiyatını düşürürse, diğer firmalar da düşürecek,
satışlarını çok arttıramayacak
• Arttırırsa, diğer firmalar arttırmayacak, firma
müşteri kaybedecek.
• Firma en iyisi fiyata dokunmamalı, MR=MC ye
denk düşen Qe kadar üretip, Pe fiyatından
satmalı
Oligopol Piyasasında Rekabet
• Fiyat yoluyla rekabet, firmalar için yararlı değil
• Fiyat savaşları
• Kıyasıya rekabet: reklam, taksitli satış,
promosyon, müşteri hizmeti, ürün
farklılaştırması
• İflas, tek firma veya uzlaşma
• Ör: Şehirlerarası otobüs firmaları
Karteller ve fiyat liderliği
• Firmaların rekabet etmeyip, üretim ve fiyat
konularında ortak karar almak için oluşturdukları
birlik.
• Yurtiçi veya uluslararası
• Özellikleri
– Kartel piyasanın çoğuna hakim olmalı, fiyatı kontrol
için
– Karteldeki firmalar ortak karar uymalı
– Mal talebi fiyata göre esnek olmalı
– Tüketici geliri esnekliği az olmalı
• Hakim firma
Oyun Teorisi
• Oligopol Piyasasındaki firmaların nasıl davranacağına
ilişkin modellerden biri
• 1937 John Von Neumann
• 1994 John Nash , Nash Dengesi, Nobel Ödülü
• Oyun teorisinde üç temel unsur
1. Kurallar
2. Stratejiler
3. Ödentiler
•
Oyun dengesi, oyunculardan herbirinin diğerlerinin
nasıl davranacağını gözönunde bulundurarak kendisi
için en iyi kararı vermesi ile sağlanır.
Oyun Teorisi
Piyasada yoğunlaşma ve piyasa yapısı
•
•
•
•
•
•
•
Dört firma yoğunlaşma oranı:
Tam rekabet: % 0 a yakın
Monopol :%100
Monopolcü rekabet: %40 tan az
Oligopol:%40 tan fazla
Rakabetin Korunması Hakkındaki Kanun
Rekabet Kurulu
• Ölçek ekonomileri ve yoğunlaşma
• Oligopol Piyasası ve etkinlik: sağlanamamkta,
yüksek fiyat, az üretim P>MC
• Araştırma Geliştirme (AR-GE): tüketicilerin
yaşam standartını arttırır.