Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu`nun

DİKKAT EKSİKLİĞİ VE
HİPERAKTİVİTE
BOZUKLUĞU
TANI VE TEDAVİSİ
EYVAH......
DÜZ DUVARA
TIRMANIYOR!!!!
Son 25-30 yıldır Çocuk Psikiyatrisi
kliniklerinde ve psikolojik danışma
merkezlerinde dikkat eksikliği
hiperaktivite bozukluğu (DEHB)
tanısı popülaritesini korumaktadır.
Dikkat Eksikliği
Hiperaktivite
Bozukluğu’nun (DEHB)
temel özelliği, kalıcı ve
sürekli olan dikkat
süresinin kısalığı,
engellemeye yönelik
denetim eksikliği nedeniyle
davranışlarda ortaya çıkan
ataklık ve huzursuzluktur
DEHB çocukluk çağının en önemli
psikiyatrik sorunlarının başında gelir.
Aileyi, okulu ve toplumu ilgilendiren
yönleriyle ve geniş anlamıyla bir eğitim
ve öğretim sorunudur. Sorunun erken
teşhisinde tedaviden elde edilen
sonuçların yüz güldürücü olması
DEHB’nin sağlık ve eğitim alanında
çalışanlar tarafından mutlak bilinmesi
gerekli konular arasında yer alması
gerçeğini göstermektedir.
Gelişimsel olarak aşağıdaki 3 temel sorun ortaya
çıkmaktadır:
1. Kısa dikkat süresi
3.Yetersiz dürtü kontrolü
2.Aşırı hareketlilik
DİKKAT EKSİKLİĞİ
Çocukta dikkat kusuru özellikle eğitim hayatının
başlamasıyla belirgin hale gelir. Okul öncesi
dönemde de her şeyden çabuk sıkılan ve bıkan bu
çocuklar, oyuncaklardan dahi sıkılırlar. Okulun
başlamasıyla birlikte öğrenmeye karşı ilgisizdirler.
Dikkat eksikliği okul öncesi dönemde pek fark
edilmeyebilir. Zeka düzeyi iyi olan ve ek olarak özel
öğrenme güçlüğü olmayan çocuklar ilkokulun 3.ve
4.sınıflarına kadar derslerde sorun yaşamayabilirler.
Çalışmadıkları ve dersi iyi takip etmedikleri halde
notları kötü olmayabilir. Derslerin ağırlaşmasıyla
birlikte başarıda ciddi düşüşler yaşanmaya başlanır.
AŞIRI HAREKETLİLİK
(HİPERAKTİVİTE)
“düz duvara tırmanır” , “onu bir yerde
zaptetmek imkansız”, “ele avuca
sığmaz”, “beş dakikadan fazla yerinde
oturmaz”, “oyun oynarken daldan dala
konar”
Hiperaktivite bozukluğunda çocuğun sadece
hareketli olması değil dikkat süresi ve
yoğunluğu önemlidir.
1y = 15 sn
3y = 2-3 dk
4-5y = 5 dk
7y = 15-20dk
Ancak DEHB’ da ise çocuğun
hareketliliği aşırıdır ve yaşıtlarıyla
kıyaslandığında farklılık hemen
anlaşılır. Genellikle bu çocuklar bir
motor tarafından sürülüyormuş gibi
sürekli hareket halindedirler.
IMPULSIVITE (DÜRTÜSELLİK)
Sabırsızlıkları, sırasını beklemekte güçlük
çekmeleri ve yönergeleri dinlememeleri tipik
özellikleridir. Sonuçta kendisi ve
çevresindekiler için zararlı olabilecek fevri
hareketleri ve sınır tanımadaki zorlukları
davranış sorunlarının ilk habercileri gibidir.
I. Dikkat Eksikliği Ölçütleri
1. Belirli bir işe dikkatini vermekte zorlanır.
2. Dikkati kolayca dağılır.
3. Dikkatsizce hatalar yapar.
4. Başladığı işi bitiremez.
5. Kendisiyle konuşulurken dinlemiyormuş gibi görünür.
6. Görev ve etkinlikleri düzenlemekte zorlanır.
7. Yoğun zihinsel çaba gerektiren işleri yapmaktan kaçınır
(ev ödevi,okul etkinlikleri gibi).
8. Etkinlikler için gereken eşyalarını kaybeder.
9. Günlük etkinliklerde unutkandır.
II. Hiperaktivite Ölçütleri
1. Eli ayağı kıpır kıpırdır.
2. Oturduğu yerde duramaz.
3. Gereksiz yere sağa sola koşturur,eşyalara tırmanır.
4. Sakince oynamakta zorlanır.
5. Sürekli hareket eder yada sanki motor takılmış
gibidir.
6. Çok konuşur.
III. Dürtüsellik Ölçütleri
7. Sorulan soru tamamlanmadan yanıt verir.
8. Sırasını beklemekte güçlük çeker.
9. Başkalarının sözünü keser yada oyunlarında araya
girer
GÖRÜLME YAŞI,
CİNSLER ARASI FARK
VE GÖRÜLME SIKLIĞI
Belirtilerin 7 yaşından önce başlaması
gerekir. Genellikle 4-5 yaşlarında
belirtiler belirgin hale gelir. Ancak bir
kısmı bebekliklerinden itibaren
huysuzlukları az uyumaları ve az
yemeleri ile dikkat çekerler.
Okul döneminin başlamasıyla
dikkat eksikliğine bağlı öğrenme
sorunlarının gündeme gelmesi ve
arkadaşlarla olan sorunları aileyi
tedirgin etmeye başlar.
Ergenlik döneminde ise okul
başarısızlığı yanında davranış
sorunları ve aileye karşı gelişen
tutumlar gözlenir. Ergenlikte aşırı
hareketsizlik azalır ve yerine
çabuk sıkılma ve dikkat kusuru
belirgin olur.
Erkek çocuklarda kızlara oranla
daha sık rastlanır. Erkek çocuklarda
genellikle hiperaktivite ve impulsivite
belirtileri ön planda iken, kız
çocuklarında daha çok dikkat
eksikliği belirgindir.
DEHB her kültür ve toplumda görülen bir
bozukluktur. Toplumumuzda görülme sıklığı farklı
araştırmalarda farklı sonuçlar elde edilmesine
karşın yaklaşık %5-6 gibidir.
Tüm toplumlarda ortalama %3-5
sıklıkta görülmektedir. Yani
ortalama olarak her 30-50
çocuktan birinin Dikkat Eksikliği
Hiperaktivite Bozukluğu olduğu
düşünülmektedir.
NEDENLERİ
Son 15-20 yılda yapılan araştırmalar DEHB’ nun
organik kökenli olduğu görüşünü hakim kılmıştır.
Yeni araştırmalar beyin glikoz metabolizmasındaki
bozukluklar üzerinde yoğunlaşmıştır. Bu çocukların
özgeçmişlerinde hamilelikte ilaca maruz kalma , zor
doğum, düşük doğum ağırlığı,geçirilmiş bazı
enfeksiyonlar dikkat çekmiştir. Bozukluğun genetik
geçişi üzerinde durulmuş ve bu çocukların
1.dereceden akrabalarında DEHB oranı daha yüksek
bulunmuştur. Kaotik aile yapısında yetişen ve ağır
ihmal ve tacize maruz kalan çocuklarda da DEHB
belirtileri gözlenebilmektedir.
D.E.H.B’nin ALT TİPLERİ
EŞLİK EDEN BELİRTİLER
• Dağınıklık, düzensizlik, Dalgınlık, hayal kurma
Tutarsızlık
• Bellek sorunları
• Sakarlık, koordinasyon güçlükleri
• Sosyal ilişkilerde sorunlar
• Düşük benlik saygısı
•
•
•
•
“Odası darmadağınık ”
“ Sürekli bir şeylerini kaybeder “
“ Üstü başı dağınıktır ”
“ Bir kalem çıkarır, kağıt ararken kalemi
kaybeder, yeni bir kalem arar... bir türlü
başlayamaz ”
• “ Defterleri çok düzensiz ”
• “ Sırasının üstü karmakarışık ”
• “ Kendisi sınıfta ama aklı nerede bilmiyorum”
• “ Derste neredeyse uyuyacakmış gibi oluyor ”
• “ Atari oynadığı zamanlar dışında sanki yarı
uykuda gibi ”
• “ Bazen saatlerce ödev başında hiç bir şey
yapmadan duruyor ”
• “Belleği iyi mi kötü mü ummadığınız şeyleri
hatırlıyor,bir dakika önce söyleneni
hatırlamıyor”
• “Eşyalarını nereye koyduğunu hatırlamıyor”
• “Bir şey yapmasını söylüyorum, başka bir şey
yapıyor”
• “Okula getirmesini istediğim şeyleri unutuyor”
• “Dinliyor, öğreniyor ama hatırlamıyor”
Koordinasyon Sorunları
• “ Çok sakar ”
• “ Yürürken kapılara eşyalara çarpar ”
• “ O kadar çok düşer ve yaralanır ki
üzerinde yara izi olmayan yer kalmadı ”
Sosyal İlişki Sorunları
• “ Grup etkinliklerine katılmak istemiyor ”
• “ Sınıfta kimse onun yanında oturmak
istemiyor ”
• “ Kurallı oyunlarda sorun çıkartıyor ”
• “ Yaşına uygun davranışlar göstermiyor“
• ‘’Hiç arkadaşı olmadığını söylüyor ”
• “ Arkadaş partilerine çağırılmıyor’’
Düşük Benlik Algısı
• “Kötü çocuk olduğunu söylüyor “
• “ Kendine değer vermiyor”
• “ Kimsenin onunla arkadaş olmak
istemediğini düşünüyor “
• “ Başarısız olduğunda hemen vazgeçiyor,
uğraşmıyor “
• “ Onu sevmediğimizi düşünüyor”
TEDAVİ
Tedavinin ilk şartı, aile okul ve
uzman arasında sıkı işbirliğidir.
Çünkü DEHB evde olduğu kadar
okulda da sorun yaşanmasına
neden olur. Öğrenmeyle ilgili
sorunlar yanında arkadaş
ilişkilerinde yaşanan sorunlar ve
kurallara uyma güçlüğü aile ve
okulun ortak ve sağlıklı
yaklaşımlarıyla aşılabilir.
Çocuğun davranışlarını ya da derslerle
ilgili zorluğunu yaramazlık ya da
tembellik olarak yorumlayan annebabalar çocukla ilişkilerinin bozacak
derecede sürekli ceza verme
eğilimindedirler. Oysa bu çocukların
cezalardan pek anlamadıkları kısa süre
içinde görülecektir. Tedavide çocukla
yeniden sağlıklı ilişki kurabilmenin
yolları aranır. Ailenin çocuğa yönelik
tutumları gözden geçirilerek yanlışlar
ayıklanmaya çalışılır.
Öğrenme güçlüğü çeken çocuklarda
özel eğitim programlarının
uygulanması gerekebilir. Kalabalık
sınıflarda dikkatlerinin dağılması
nedeniyle öğrenemeyen çocuklara
bireysel eğitim desteği verilmelidir.
Olumsuz davranışların düzeltilmesi ve
yerine olumlu davranışların konulması
için çeşitli destekleyici ve davranışçı
tedavi teknikleri uygulanabilir.
DİKKAT TOPLAMA EĞİTİMİ
• Dikkat toplama; istek üzerine dikkatin bilinçli olarak
bir noktaya toplanmasıdır.
Bireyin bilişsel gelişimi, yaşı, bireysel özellikleri
dikkat toplamada rol oynar. Dikkat toplamanın ön şartı
güdülenmek ve ilgi duymaktır.
Dikkatin bir nesne üzerine toplanabilmesi için bu
nesnenin görüş alanının içinde olması gerekir.
Dikkat toplama enerji gerektiren bir durumdur.
Rahatsız edilme, düşüncenin başka yöne kayması,
dikkatin toplandığı nesne ile ilişkinin kesilmesi
dikkatin dağılmasına neden olur.
• * Gün boyunca çocuk 7-11 ve 16-20
saatleri arasında dikkatini en iyi şekilde
toplayabilir. 13-15 saatleri arasında ise
dikkatini toplamada yetersizlik oluşur.
• *Dikkat toplama zamanla sınırlıdır.
İlköğretim I. sınıflar için 10 dk., on
yaşındaki çocuklar için 20 dk., on dört
yaşındaki çocuklar içi 30 dk.’dır.
• * Erkek çocuklar kızlara oranla dikkatlerini
daha az toplayabilirler.
Öğrencilerin okul ile ilgili çalışmalarda
başarısızlık göstermelerinin en önemli
nedeni, dikkat etme ve dikkati sürdürmedeki
yetersizlikten kaynaklanmaktadır. Okullarda
karşılaşılan sorunların % 30’u dikkat
sorunlarından kaynaklanır. Dikkati
yoğunlaştırma ve sürdürmedeki sorunlar,
kişinin sınıf görevlerini ve ev ödevlerini
koruyamamasına yol açar.
TANI KOYMA VE ZORLUĞU
DSM-IV de DEHB tanısı konulabilmesi için 3 temel koşulun
var olması gerekmektedir .
1. Aşırı hareketlilik,dürtü kontrolsüzlüğü ve
dikkat eksikliği belirtileri
2. Belirtilerin 7 yaşından önce başlaması,bu
belirtilerin çocuğun yaşıtları ile
karşılaştırıldığında
belirgin olarak yaşıtlarından daha fazla
görülmesi
3. Belirtilerin hem evde hem de okulda çocuğun
gelişim düzeyine uygun düşecek görev
ve beklentileri yerine getirmeye engelleyecek
şiddette olması.
Erken çocuklukta tanı koymada güçlükler
vardır. Çocuklarda normal gelişim
döneminde aşırı hareketlilik ve dikkat
azlığı belirtileri görülebilir. Ancak bu
çocukların
bu özelliklerinin geçici olduğu
istediklerinde dikkatlerini verip kendi
başlarına
oturup dikkat gereken faaliyetleri
yaptıkları görülmektedir. Oysa DEHB
olan
çocuk bunları yapmakta zorlanır.
Kız çocuklarına tanı koyma
oldukça güçtür. Kızlar
sıklıkla okul
başarısızlığı,okula gitmek
istememe,okulu
sevmeme,anksiyete gibi
belirtiler gösterir.
Kızlarda hiperaktivite daha
azdır ve daha az sayıda
davranış bozukluğu
gösterirler.
Öğrenme güçlüğü nedeniyle DEHB tanısı
konulan çocuklarımız vardır.
Öğrenme güçlüğü olan bu çocukların
güçlükleri akademik alandadır. Sorun
birkaç alanda sınırlıdır.
Oysa DEHB olan çocuklarda
dikkat,konsantrasyon bozukluğu,kendini
düzenleme,soyutlama becerileri
yeterince gelişmemiş olduğundan her
alanda güçlük vardır.
D.E.H.B ‘NIN OLUMLU ÖZELLIKLERI

Enerjik olma

Yaratıcılık

Sıcak kanlılık,cana yakın olma

Hoşgörülü olma (bazen gerekenden
fazla,zarar verici oranda)

Esneklik

İyi bir espri yeteneğine sahip olma

Risk alabilme (bazen gerekenden
fazla,zarar verici oranda)

İnsanlara kolaylıkla güvenebilme
(bazen ğerekenden fazla,zarar verici
oranda)
OKULDA GÖZLENEN UYUM VE DAVRANIŞ
SORUNLARI KONUSUNDA AİLELERLE İŞBİRLİĞİ
YAPILABİLMESİ İÇİN ÖNEMLİ NOKTALAR..
-Sorunlar ana-babaya aktarılırken doğrudan
suçlamalardan kaçınılmalıdır.
- Çocuğun davranışları ile ilgili genelleme ve olumsuz
tanımlamalar kullanılmamalıdır. Bunun yerine sorun
olan davranış net olarak tanımlanmalıdır.
-Davranış sorunlarının olası nedenleri aileyle birlikte
araştırılmalıdır.
-Çözümler konusunda aileyle iş birliği yapılmalıdır.
-Gerekiyorsa profesyonel yardım almak üzere aile
yönlendirilmelidir.
ÖĞRETMEN - ÇOCUK İLİŞKİSİNDE; DİKKAT
EDİLMESİ GEREKEN NOKTALAR..
-Öğrenme hızları ve davranışları açısından diğer
çocuklardan farklı olan öğrenciler bu özellikleriyle
etiketlenmemelidir.
-Öğrenemeyeceğine inanılan çocuk gerçekten öğrenemez ya
da öğrenme arzusu iyice körelir, var olan yetenekler de
körelir. Zeki olan ve başaracağına inanılan çocuklar daha
başarılı olurlar.
- D.E.HB ya da özel öğrenme güçlüğü nedeniyle eğitim
yöntem ve tekniklerinde bazı uyarlamalara gereksinim duyan
çocuklara bu hakkı tanımak adil bir yaklaşımdır.
ÖNEMLİ!!!..
-D.E.H.B olan çocuklar dikkat sorunları nedeniyle okulda dersleri
yeterince dikkatli dinleyemezler.
- Evde verimli ders çalışamazlar
-Sınavda bildiklerini de yanlış yapabilirler.
-Sürekli eleştiri ve olumsuz uyarılar almaları ve giderek düşen
akademik başarıları nedeniyle zaman içinde kendilerine güvenleri
kalmaz.
-Aşırı hareketlilik, düşünmeden hareket etme ve düşünmeden
konuşma gibi nedenlerle arkadaşları ve öğretmenleriyle sosyal
ilişkilerinde önemli sorunlar yaşayabilirler.
ŞU NOKTALARA DİKKAT ETMEK GEREKİR!..
-Çocuklarda görülen dikkat sorunları, hareketlilik yada
davranış sorunlarının tümünün nedeni D.E.H.B değildir.
-D.E.H.B okul çağındaki çocukların %3-5 inde yeni her 20-30
çocuktan birisinde görülür.
-Ana – babanın doğru, yeterli disiplin vermemesiyle ilgisi
yoktur.
-Çocuğun davranışları şımarıklık, saygısızlıktan
kaynaklanmaz. Bu “çocukların ne yapacağını bilen ama
bildiğini yapamayan ” çocuklar olmasının nedeni
beyinlerindeki davranış kontrol sisteminin iyi çalışmamasıdır.
-Akademik başarısızlığın nedeni tembellik, ilgisizlik değildir.
- Bu çocuklar ilgisini çekmeyen yada onu zorlayan şeylere
uzun sürelerde dikkatini vermekte zorlanır. İlgilerini çeken
bir şeyden ise dikkatini alamaz.
-D.E.H.B’nin zeka ile ilgisi yoktur.
-D.E.H.B olan çocukların her biri diğerinden farklıdır.
- Öğretmenin çocuğa yaklaşımı ve öğretme tarzı başarı için
en önemli faktördür.
-Bu çocukların öğrenme türleri; tümüyle birbirine
benzememesine rağmen çoğunlukla görsel yada kinestetik
(yaparak) öğrenen çocuklardır.
-Pasif olarak dinlemeyi gerektiren geleneksel tipte işlenen
derslerde öğrenmeleri çok zordur.
-Dile ve mantık-matematiğe ilişkin öğrenmede de çok zorluk
çekerler.
DERSLERDE NOT TUTMA VE YAZIM ÇALIŞMALARI
SIRASINDA GÖRÜLEN ÖZELLİKLER
-En fazla zorlandıkları alan yazı yazmaktır.
-El yazıları çirkin, düzensiz ve okunaksızdır.
- Bazısı çok yanlış yazar, bazısı da çok hızlı ve özet yazar sonra
yazdığını kendisi bile okuyamaz
- Okulda öğretmenin söylediklerini not etmek, tahtadakileri
deftere geçirmek ve soruların yanıtlarının yazıldığı klasik
sınavlar ve uzun yazılı ev ödevleri bu çocukların en fazla
kaçındıkları işlerdir.
-İmla kurallarına uymamak, kelimelerin sonlarını eksik
yazmak, kelime aralarında boşluk bırakmamak da diğer sık
görülen yazma sorunlarındandır.
-Bu çocukların ne kadar çok yazı yazarlarsa , yazılarının o
kadar çok düzeleceği inanışı doğru değildir.
BU KONUDA ŞUNLAR YAPILABİLİR…
1- Not almayı kolaylaştırmak için ipuçlarının öğretilmesi
-Kısaltmaların öğretilmesi
-Ana noktaların belirtilmesi (öğrenciye “bu önemli kaydet”
şeklinde uyarıda bulunulması)
-Not almanın azaltılması (bir taraftan sınıfta anlatılanları
dinlerken bir taraftan yazı yazmak bu çocuklara zor gelir)
2- Ceza olarak yazılacak cümleler verilmemesi
OLASI DAVRANIŞ ROBLEMLERİNİ ÖNELEMEK İÇİN
ÖĞRETMENLERİN UYGULAYABİLECEĞİ
BAZI YÖNTEMLER
-Öğrenciden beklenenleri kendisine önce açık biçimde anlatın
-Sınıfta yapılabilecek ve yapılamayacak hareketlerin neler
olduğunu öğretin
-Tutarlı ve önceden hazırlanmış bir programa göre davranın
-Öğrenciye önceden tahmin edebileceği biçimde davranın
-Beklenen davranışları, uyulması gereken kuralları ve bunlara
uyulmamasının doğuracağı sonuçları sıkça tekrarlayın
-Anlayışlı , sabırlı ve esnek bir öğretmen olun.
-Sınıf kuralları olabildiğince az sayıda açık ve anlaşılabilir
olmalıdır. (kurallar öğrencilerle beraber konulabilir)
-Kuralların gerekçesini öğrencilerinize açıklamalısınız.
-Öğrenciler sabah içeri girerlerken hemen üzerlerinde
çalışılacak kısa bir görev vermek davranış sorunlarını
engelleyebilir.
-Ara verme yöntemi uygulamak(her yaş için 1 dk,sakin bir
tavırla )
-Böyle çocukları olabildiği kadar yakınınızda bulundurmaya
çalışın (sınıfta dolaşırken bu gibi öğrencileri omuzlarına
dokunarak veya gözlerinin içine bakarak sessizce uyarın)
-Öğretmene yakın yerlerde ve dikkati toplama yeteneği güçlü
olan çocukların arasında oturtun. Göz teması açısından 2.sıra
1.sıradan daha iyidir. Kapı pencere gibi dikkat dağıtan yerlere
yakın oturtmayın
-Sözle uyarmanız gerektiğinde bunu ayrı yapın.
-Sıra üzerlerinde olabildiğinde az şey olsun
-Zaman zaman çocuğa el yazınızla yazılmış kısa notlarla uyarılar
yapın.
-“Unutmayın! Öğrencinin amacının sizi çileden çıkarmak olmadığı
ve istenmeyen hareketlerin kasıtlı yapılmadığıdır”
- Bu çocuklar flüoresan ışığın sesinden rahatsız olurlar.
-Aşırı hareketli çocuğun, ihtiyaç duyduğunda yerinden kalkıp
çevrede dolaşmasına daha çok olanak sağlayacak bir sistem
oluşturun. (bazı davranışlarını görmezden (ayağa kalkmak)gelin)
- Ders sırasında bir etkinliğin bitmek üzere olduğunu daha önceden
haber verin (5 dk önce)
-Çok zor bağımsız çalışma vermeyin
-Ödevleri mutlaka kontrol edin
-Tahtadaki gereksiz yazıları sürekli silin.
-T.V’ yi az izlemeleri için gereken telkin ve uyarıları yapın
ÖĞRENCİNİN DİKKATİNİ TOPLAMAK,
ODAKLAMAK VE DAĞITMAMAK İÇİN;
-Zaman zaman sesinizin tonunu değiştirin
-Öğrenciyle göz teması kurun
-Tiyatral davranın , şov yapın
-Esrarengiz bir hava yaratmanın yollarını deneyin, örn. Gelecek
dersle ilgili materyali bir kutu, çanta vs. içinde sınıfa getirin.
-Ders anlatımında resimler, diyagramlar ve ilgi çekici
materyaller kullanın
-Öğrencilere eşit biçimde söz verin. Örn, bunun için her
öğrencinin isminin üstünde yazılı olduğu bir deste kart kullanın.
Her söz vermek gerektiğinde karttan rastgele bir isim seçin ve
kartı tekrar desteye koyun. (dikkati zorunlu hale getirir.)
-Beyin fırtınası yapın
Anne- Baba ve Öğretmenlere Son
Öneriler
•
•
•
•
•
•
Çocuğu olduğu gibi kabul edin
D.E.H.B’ nu ve tedavi yaklaşımlarını tanıyın
Kriz anında sakinliğinizi koruyun.
Düzeninizi oturtun.
İletişimin açık ve net olmasını sağlayın
Krizleri tetikleyen olayların neler olduğunun
farkına varmaya çalışın.
• Olumlu tutumunuzu sürdürün.
Herkesin dikkati dağılabilir, tekrar
toplayabildiği sürece sorun yok…