DIŞ DENETİM

5018 SAYILI
KAMU MALİ YÖNETİMİ VE
KONTROL KANUNU
İsmail ÇOM
Strateji Geliştirme Daire Başkanı
SUNUM İÇERİĞİ
Kamu Mali Yönetim ve Kontrol Sisteminin;
 Genel Esaslar
 Kamu Bütçeleri ve Harcama Yapılması
 Görev Yetki ve Sorumluluklar
 İç Kontrol Sistemi
 İç Denetim-Dış Denetim
Kapsamında Değerlendirilmesi
2
Geleneksel Anlayış
Modern Anlayış
 Merkezi planlama
 Stratejik planlama
 Merkezden yönetim
 Yerinden yönetim
 Hiyerarşik yönetim
 Katılımcı ve paylaşımcı yönetim
 Kuralcı ve bürokratik içe dönüklük
 Saydam ve hesap verebilir
 Girdi odaklı
 Çıktı ve hedef odaklı
 Mevzuata uygunluk denetimi
 Performans denetimi
3
5018 sayılı Kanun. *İlgili Kavramlar
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Genel Yönetim
Merkezi Yönetim
Kamu Kaynağı
Mali Saydamlık
Muhasebe Yetkilisi
Harcama Yetkilisi
Stratejik Planlama
Performans Esaslı Bütçe
Tahakkuk Esaslı Muhasebe
Mali Hizmetler Birimi (SGDB)
Ön Mali Kontrol
İç Kontrol
4
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Kamu Zararı
İç Denetim
Dış Denetim
Merkezi Yönetim
Hesap Verilebilirlik
Gerçekleştirme Görevlisi
Üst Yönetici
Yönetim Sorumluluğu
Analitik Bütçe Kod Yapısı
Çok Yıllı Bütçeleme
Mali İstatistik
Faaliyet Raporu
İkincil Mevzuat
5
KAMU MALİ YÖNETİMİ
6
AMAÇ
Kanunun amacı;
• kalkınma planları ve programlarda yer alan politika ve hedefler
doğrultusunda kamu kaynaklarının etkili, ekonomik ve verimli bir şekilde
elde edilmesi ve kullanılmasını,
hesap verebilirliği ve malî saydamlığı sağlamak üzere,
• kamu malî yönetiminin yapısını ve işleyişini,
• kamu bütçelerinin hazırlanmasını, uygulanmasını,
• tüm malî işlemlerin muhasebeleştirilmesini, raporlanmasını ve malî kontrolü
düzenlemektir.
7
KAPSAM (md.2)
Uluslararası standartlara ve yaklaşımlara uygun olarak kanunun kapsamı
genel idare olarak belirlenmiştir.
Merkezi
yönetim
kapsamındaki
kamu
idareleri,
Sosyal
güvenlik
kurumları
Mahallî
idarelerden
oluşan genel yönetim kapsamındaki
kamu idarelerinin malî yönetim ve
kontrolünü kapsar.
8
İDARELER İTİBARİYLE KANUNUN KAPSAMI
GENEL YÖNETİM
MERKEZİ YÖNETİM
1- GENEL BÜTÇELİ İDARELER
(I SAYILI CETVEL)
2- ÖZEL BÜTÇELİ İDARELER (II
SAYILI CETVEL)
3-DÜZENLEYİCİ VE
DENETLEYİCİ KURUMLAR (III
SAYILI CETVEL)
SOSYAL GÜVENLİK
KURUMLARI
(IV SAYILI CETVEL)
1- SOSYAL GÜVENLİK KURUMU
2- TÜRKİYE İŞ KURUMU GENEL
MÜDÜRLÜĞÜ
MAHALLİ İDARELER
1-ÖZEL İDARELER
2-BELEDİYELER
3-BAĞLI İDARELER
4-MAHALLİ İDARE BİRLİKLERİ
9
(I) SAYILI CETVEL
GENEL BÜTÇE KAPSAMINDAKİ KAMU İDARELERİ
1) Türkiye Büyük Millet Meclisi
2) Cumhurbaşkanlığı
3) Başbakanlık
4) Anayasa Mahkemesi
5) Yargıtay
6) Danıştay
7) Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulu
8) Sayıştay
9) Adalet Bakanlığı
10) Millî Savunma Bakanlığı
11) İçişleri Bakanlığı
12) Dışişleri Bakanlığı
13) Maliye Bakanlığı
14) Millî Eğitim Bakanlığı(…) (7)
16) Sağlık Bakanlığı
……………………..
43) Başbakanlık Yüksek Denetleme
Kurulu
44) Devlet Personel Başkanlığı
45) Türkiye İstatistik Kurumu
46) Afet ve Acil Durum Yönetimi
Başkanlığı
47) Gelir İdaresi Başkanlığı
49) Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü
50) Meteoroloji Genel Müdürlüğü(9)
52) Basın-Yayın ve Enformasyon Genel
Müdürlüğü
53) Türkiye Halk Sağlığı Kurumu 54)
Türkiye Kamu Hastaneleri Kurumu
55) Göç İdaresi Genel Müdürlüğü
____________________
10
(2) SAYILI CETVEL
ÖZEL BÜTÇELİ İDARELER
A) YÜKSEKÖĞRETİM KURULU,
ÜNİVERSİTELER VE YÜKSEK TEKNOLOJİ
ENSTİTÜLERİ
1) Yükseköğretim Kurulu
2) Ölçme, Seçme ve Yerleştirme Merkezi
Başkanlığı (1)
3) İstanbul Üniversitesi
4) İstanbul Teknik Üniversitesi
5) Ankara Üniversitesi
6) Karadeniz Teknik Üniversitesi
7) Ege Üniversitesi
8) Atatürk Üniversitesi
9) Orta Doğu Teknik Üniversitesi
10) Hacettepe Üniversitesi
11) Boğaziçi Üniversitesi
12) Dicle Üniversitesi
13) Çukurova Üniversitesi
14) Anadolu Üniversitesi
.………………………………..
111) Türkiye Uluslararası İslam, Bilim ve
Teknoloji Üniversitesi
B) ÖZEL BÜTÇELİ DİĞER İDARELER
1) Savunma Sanayi Müsteşarlığı
2) Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek
Kurumu
3) Atatürk Araştırma Merkezi
4) Atatürk Kültür Merkezi
5)Türk Dil Kurumu
6) Türk Tarih Kurumu
7) Türkiye ve Orta-Doğu Amme İdaresi
Enstitüsü
8) Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma
Kurumu
9) Türkiye Bilimler Akademisi
10) Türkiye Adalet Akademisi
11) Yükseköğrenim Kredi ve Yurtlar Kurumu
12) Karayolları Genel Müdürlüğü
13) Spor Genel Müdürlüğü (4)
14) Devlet Tiyatroları Genel
.………………………..
46) Türkiye Sağlık Enstitüleri Başkanlığı
11
(III) SAYILI CETVEL
DÜZENLEYİCİ VE DENETLEYİCİ KURUMLAR
1) Radyo ve Televizyon Üst Kurulu
2) Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu (4)
3) Sermaye Piyasası Kurulu
4) Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu
5) Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu
6) Kamu İhale Kurumu
7) Rekabet Kurumu
8) Tütün ve Alkol Piyasası Düzenleme Kurumu (4)
9) Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları
Kurumu(6)
12
KAPSAM DIŞI İDARELER (md.2)
TÜRKİYE CUMHURİYET
MERKEZ BANKASI
KAMUYA AİT ŞİRKETLER
KAMU İKTİSADÎ
TEŞEBBÜSLERİ
MALİ ÖZERKLİKLERİNİN
KORUNMASI AMACIYLA
DÜZENLEYİCİ VE
DENETLEYİCİ KURUMLAR
(BAZI MADDELERE TABİ)
13
TANIMLAR (md.3)
Bütçe: Belirli bir dönemdeki gelir ve gider tahminleri ile bunların uygulanmasına
ilişkin hususları gösteren ve usulüne uygun olarak yürürlüğe konulan belgedir.
Harcama birimi: Kamu idaresi bütçesinde ödenek tahsis edilen ve
harcama yetkisi bulunan birimi,
Kamu gideri: Kanunlarına dayanılarak
-yaptırılan iş,
-alınan mal ve hizmet bedelleri,
sosyal güvenlik katkı payları, iç ve dış borç faizleri, borçlanma genel giderleri,
borçlanma araçlarının iskontolu satışından doğan farklar, ekonomik, malî
ve sosyal transferler, verilen bağış ve yardımlar ile diğer giderleri,
14
Kamu kaynakları: Borçlanma suretiyle elde edilen imkanlar dahil kamuya ait
gelirler, taşınır ve taşınmazlar, hesaplarda bulunan para, alacak ve haklar ile her
türlü değerlerdir.
Stratejik Plan: Kamu idarelerinin;
- orta ve uzun vadeli amaçlarını,
- temel ilke ve politikalarını,
- hedef ve önceliklerini,
- performans ölçütlerini, bunlara ulaşmak için izlenecek yöntemler ile kaynak
dağılımlarını içeren, planı ifade eder.
15
Mali Kontrol(Tanımlar-md.3)
Kamu kaynaklarının;
Belirlenmiş amaçlar doğrultusunda,
İlgili mevzuata uygun,
Etkili, ekonomik ve verimli
bir şekilde kullanılmasını sağlamak için oluşturulan kontrol
sistemi ile kurumsal yapı, yöntem ve süreçlerdir.
16
KAMU MALİYESİ (md.4)
Gelirlerin toplanması,
harcamaların yapılması,
açıkların finansmanı,
kamunun varlık ve borçları ile
diğer yükümlülüklerinin yönetimini kapsar.
17
HAZİNE BİRLİĞİ (md. 6)
Merkezî yönetim kapsamındaki kamu idarelerinin gelir,
gider, tahsilat, ödeme, nakit planlaması ve borç
yönetimi Hazine birliğini sağlayacak şekilde yürütülür.
Bu Kanuna ekli (I) sayılı cetvelde yer alan kamu
idarelerinin tüm gelirleri Hazine veznelerine girer,
giderleri bu veznelerden ödenir.
Bu idareler özel vezne açamaz.
18
Mali Saydamlık (Md.7)
Kamu kaynağının elde edilmesi ve kullanılmasında denetimin sağlanması
amacıyla kamuoyunun zamanında bilgilendirilmesi mali saydamlığı oluşturur.
Bunu sağlamak için;
• Görev yetki ve sorumlulukların açık olarak tanımlanması,
• Mali süreçlerin, uygulama sonuçlarının ve raporların kamuoyuna açık
olması, (Stratejik planlar ile bütçelerin hazırlanması, yetkili organlarda
görüşülmesi, uygulanması ve uygulama sonuçları ile raporların kamuoyuna
açık olması.)
• Kamu idarelerince sağlanan teşvik ve desteklemelerin kamuoyuna
açıklanması, (bir yılı geçmemek üzere belli dönemler itibariyle)
• Kamuda standart muhasebe sistemi oluşturulması gerekir.
19
Stratejik Planlama Ve Performans Esaslı Bütçeleme
Kamu idareleri; kalkınma planları, programlar, ilgili mevzuat ve
benimsedikleri temel ilkeler çerçevesinde;
• Geleceğe ilişkin misyon ve vizyonlarını oluşturmak,
• Stratejik amaçlar ve ölçülebilir hedefler saptamak,
• Performanslarını önceden belirlenmiş olan göstergeler doğrultusunda
ölçmek ve
• Bu sürecin izleme ve değerlendirmesini yapmak amacıyla katılımcı
yöntemlerle stratejik plan hazırlayacaklar.
20
Stratejik Planların Hazırlanması Ve Sorumluluk
•
Stratejik planlar; 5018 sayılı Kamu Malî Yönetimi ve Kontrol
Kanununa, ilgili Yönetmeliğe, Kılavuza ve Kalkınma Bakanlığınca
yayımlanan stratejik planlamaya ilişkin diğer rehberlere uygun olarak
hazırlanır.
•
Stratejik planlar, ilgili bakanın veya üst yöneticinin onayından sonra
Maliye Bakanlığına, Kalkınma Bakanlığına, TBMM’ne ve Sayıştay’a
gönderilir.
•
Stratejik planlar kamuoyuna duyurulur ve kamu idarelerinin İnternet
sitelerinde yayınlanır.
21
Stratejik Planlama Ve Performans Esaslı Bütçeleme
Stratejik Planlamaya İlişkin yönelik usul ve esaslara belirlenmesine Kalkınma Bakanlığı
(DPT) yetkilidir. (Yönetmelik 26/5/2006 tarihli ve 26179 sayılı Resmi Gazete yayımlanmıştır)
Yönetmeliğe göre;
• Stratejik planlar beş yıllıktır.
• Stratejik planlar en az iki yıl uygulandıktan sonra stratejik planın kalan süresi için
güncelleştirilebilir.
• Güncelleştirme, stratejik planın misyon, vizyon ve amaçları değiştirilmeden, hedeflerde
yapılan nicel değişikliklerdir.
• Stratejik planlar ilgili yönetmelikte belirtilen durumlarda yenilenebilir. Yenileme, stratejik
planın beş yıllık bir dönem için yeniden hazırlanmasıdır.
• Stratejik planın yenilenmesi kararı, maddedeki şartların oluşmasını müteakip en geç üç ay
içinde alınır. Bu kararı takip eden altı ay içinde stratejik plan yenilenir.
22
Performans Programı
Performans programları; Stratejik planların yıllık uygulama dilimlerini oluşturur.
• Uygulama yılında yürütecek öncelikli faaliyet ve projeler ile bunların kaynak
ihtiyacını, performans hedef ve göstergelerini içeren programdır.
• Stratejik plan ile bütçeler arasında bağ kurarlar.
• Stratejik planlarına uygun olarak Maliye Bakanlığınca belirlenen usul ve esaslar
çerçevesinde hazırlanır.
• Bütçeler performans programına uygun olarak hazırlanır.
• Performans programları Maliye Bakanlığına ve Kalkınma Bakanlığına gönderilir.
Kamuoyuna duyurulur ( internet sitelerinden yayınlanır)
23
KAMU İDARE BÜTÇELERİ
24
Kamu İdare Bütçeleri (Bütçe Türleri)
-Merkezi Yönetim Bütçesi
Genel Bütçe: Devlet tüzel kişiliğine dahil olan ve bu Kanuna ekli (I) sayılı cetvelde yer
alan kamu idarelerinin bütçesidir.
Özel Bütçe: Bir bakanlığa bağlı veya ilgili olarak belirli bir kamu hizmetini yürütmek
üzere kurulan, gelir tahsis edilen, bu gelirlerden harcama yapma yetkisi verilen, kuruluş ve çalışma
esasları özel kanunla düzenlenen ve bu Kanuna ekli (II) sayılı cetvelde yer alan her bir kamu
idaresinin bütçesidir.
Düzenleyici ve Denetleyici Kurum Bütçesi: Özel Kanunlarla…
-Sosyal Güvenlik Kurumu Bütçesi
-Mahalli İdareler Bütçesi
Belediye Bütçesi
İl Özel İdaresi Bütçesi
Mahalli İdare Birliği Bütçesi
(Kamu idarelerince bunların dışında herhangi bir ad altında bütçe oluşturulamaz)
25
Bütçe İlkeleri
• Kamu idarelerine bütçeyle verilen harcama yetkisi, kanunlarla düzenlenen görev ve
hizmetlerin yerine getirilmesi amacıyla kullanılır.
• Bütçeler kalkınma planı ve programlarda yer alan politika, hedef ve önceliklere uygun
şekilde, idarelerin stratejik planları ile performans ölçütlerine ve fayda-maliyet
analizine göre hazırlanır, uygulanır ve kontrol edilir.
• Bütçeler, stratejik planlar dikkate alınarak izleyen iki yılın bütçe tahminleriyle birlikte
görüşülür ve değerlendirilir.
• Tüm gelir ve giderler gayri safi olarak bütçelerde gösterilir.
• Belirli gelirlerin belirli giderlere tahsis edilmemesi esastır.
• Bütçe gelir ve gider tahminleri ile uygulama sonuçlarının raporlanmasında açıklık,
doğruluk ve malî saydamlık esas alınır.
26
Merkezi Yönetim Bütçe Kanunu
Merkezî yönetim kapsamındaki kamu idarelerinin gelir ve gider tahminlerini gösteren,
bunların uygulanmasına ve yürütülmesine yetki ve izin veren kanundur.
Merkezî yönetim bütçe kanununda;
-Yılı ve izleyen iki yılın gelir ve gider tahminleri,
-Varsa bütçe açığının veya fazlasının tutarı ve açığın nasıl kapatılacağı veya fazlanın nasıl
kullanılacağı,
-Vergi muafiyeti, istisnası ve indirimleri ile benzeri uygulamalar nedeniyle vazgeçilen
vergi gelirleri,
-Borçlanma ve garanti sınırları,
-Bütçelerin uygulanmasında tanınacak yetkiler,
-Bağlı cetveller,
-Malî yıl içinde gelir ve giderlere yönelik olarak uygulanacak hükümler yer alır.
27
 Bağlı Cetveller
Merkezî Yönetim Bütçe Kanununa Ekli Bazı Cetveller;
(A) cetveli; Ödenekleri gösterir cetvel
(B) cetveli; Tahsiline devam olunacak gelirler
(C) cetveli; Kamu gelirlerinin dayanağını gösteren temel hükümler
(E) cetveli; Bazı ödeneklerin kullanımına ve harcamalara ilişkin esaslar
(F) cetveli; Finansman cetveli
(H) cetveli; Harcırah Kanununca verilecek gündelik ve tazminat tutarları
(İ) cetveli; Çeşitli kanunlara göre bütçe kanununda gösterilmesi gereken parasal
ve diğer sınırları
(K) cetveli; Ek ders ,konferans ve fazla çalışma ücretleri ile diğer ücret ödemeleri
(T) cetveli;
28
Merkezi Yönetim Bütçesinin Hazırlanması
Maliye Bakanlığı, merkezî yönetim bütçe kanunu tasarısının hazırlanmasından ve bu
amaçla ilgili kamu idareleri arasında koordinasyonun sağlanmasından sorumludur.
Hazırlık Süreci;
Orta Vadeli Program (Kalkınma Bak.en geç Eylül ayının ilk haftası-Genel ekonomik
koşullar-Gösterge niteliğindeki temel ekonomik büyüklükler-BKK kabul eder)
Orta Vadeli Mali Plan (Maliye Bak. Eylül ayının onbeşine kadar hazırlar-İdarelerin
ödenek teklif tavanları-YPK karara bağlar)
-aynı süre içinde Resmî Gazetede yayımlanır.
Bütçe Çağrısı-Bütçe Haz. Rehberi (Maliye Bak. Bütçe hazırlık sürecini yönlendirmek
üzere Eylül ayının onbeşine kadar,)
Yatırım Gen. Yat.Prog.Haz.Reh. Rehberi (Kalkınma Bak. Yatırım programı hazırlık
sürecini yönlendirmek üzere Eylül ayının onbeşine kadar,)
-hazırlanarak en geç Eylül ayının onbeşine kadar Resmî Gazetede yayımlanır.
29
•
Merkezi Yönetim Bütçesinin Hazırlanması
Gider ve gelir teklifleri, ekonomik ve malî analiz yapılmasına imkân verecek,
hesap verilebilirliği ve saydamlığı sağlayacak şekilde, Maliye Bakanlığınca
uluslararası standartlara uyumlu olarak belirlenen sınıflandırma sistemine göre
hazırlanır.
Kamu idareleri, stratejik planları ile Bütçe Hazırlama Rehberinde yer alan esaslar
çerçevesinde, bütçe gelir ve gider tekliflerini gerekçeli olarak hazırlar ve
yetkilileri tarafından imzalanmış olarak en geç Eylül ayı sonuna kadar Maliye
Bakanlığına gönderir. Kamu idarelerinin yatırım teklifleri, değerlendirilmek
üzere aynı süre içinde Kalkınma Bakanlığına verilir.
Bütçe teklifleri Maliye Bakanlığına verildikten sonra, kamu idarelerinin
yetkilileriyle gider ve gelir teklifleri hakkında görüşmeler yapılabilir.
30
Bütçenin TBMM’ne Sunulması
• Makroekonomik göstergeler ve bütçe büyüklüklerinin en geç Ekim ayının ilk haftası
içinde Yüksek Planlama Kurulunda görüşülmesinden sonra Maliye Bakanlığınca
hazırlanan,
merkezî yönetim bütçe kanun tasarısı ile
millî bütçe tahmin raporu,
• Mali yıl başından en az yetmiş beş gün önce Bakanlar Kurulu tarafından TBMM’ne
sunulur.
• TBMM, Sayıştay ile Düzenleyici ve Denetleyici Kurumlar, bütçelerini Eylül ayı
sonuna kadar doğrudan TBMM’ne bir örneğini de Maliye Bakanlığına gönderirler.
31
Merkezi Yönetim Bütçe Kanun Tasarısı-Yatırım Programı
• TBMM, merkezî yönetim bütçe kanun tasarısının metnini maddeler, gider ve gelir
cetvellerini kamu idareleri itibarıyla görüşür ve bölümler halinde oylar.
• Merkezî yönetim bütçe kanunu malî yıl başından önce Resmî Gazetede yayımlanır.
• Kalkınma Bakanlığınca hazırlanan Kamu yatırım programı Bütçe Kanununun
yürürlüğe girdiği tarihten itibaren on beş gün içinde Bakanlar Kurulu kararıyla
Resmî Gazetede yayımlanır.
• Zorunlu nedenlerle merkezî yönetim bütçe kanununun süresinde yürürlüğe
konulamaması halinde, geçici bütçe kanunu çıkarılır.
• Geçici bütçe ödenekleri, bir önceki yıl bütçe başlangıç ödeneklerinin belirli bir
oranı esas alınarak belirlenir.
• Geçici bütçe uygulaması altı ayı geçemez.
32
Ödeneklerin Kullanılması
Genel bütçe kapsamındaki kamu idareleri, ayrıntılı harcama programlarını hazırlar ve
vize edilmek üzere Maliye Bakanlığına gönderir. Bütçe ödenekleri, Maliye Bakanlığınca
belirlenecek esaslar çerçevesinde, nakit planlaması da dikkate alınarak vize edilen
ayrıntılı harcama programları ve serbest bırakma oranlarına göre kullanılır.
Özel bütçeli idareler ve sosyal güvenlik kurumları ayrıntılı finansman programlarını
hazırlar ve harcamalarını bu programa uygun olarak yaparlar.
Kamu idareleri, bütçelerinde yer alan ödeneklerin üzerinde harcama yapamaz. Bütçeyle
verilen ödenekler, tahsis edildikleri amaçlar doğrultusunda yılı içinde yaptırılan iş, satın
alınan mal ve hizmetler ile diğer giderlerin karşılanmasında kullanılır. Ancak, ait olduğu
malî yılda ödenemeyen ve emanet hesabına alınamayan zamanaşımına uğramamış geçen
yıllar borçları ile ilama bağlı borçlar, ilgili kamu idaresinin cari yıl bütçesinden ödenir.
Cari yılda kullanılmayan ödenekler yıl sonunda iptal edilir.
33
Ödenek Aktarmaları
• Merkezî yönetim kapsamındaki kamu idarelerinin bütçeleri
arasındaki ödenek aktarmaları kanunla yapılır.
• Merkezî yönetim kapsamındaki kamu idareleri, aktarma
yapılacak tertipteki ödeneğin, yılı bütçe kanununda farklı bir oran
belirlenmedikçe, %5’ine kendi bütçeleri içinde ödenek aktarması
yapabilirler.
• Personel giderleri tertiplerinden, aktarma yapılmış tertiplerden ve
yedek ödenekten aktarma yapılmış tertiplerden diğer tertiplere
aktarma yapılamaz.
34
Kamu yatırım projeleri
Kamu yatırım projeleri 19.6.1994 tarihli ve 540 sayılı Kanun Hükmünde
Kararname, Yatırım Programı Hazırlama Rehberi ve ilgili diğer mevzuat
hükümleri çerçevesinde hazırlanır, uygulanır ve izlenir.
• Kalkınma Bakanlığı, merkezî yönetim kapsamındaki kamu idarelerinin yatırım
programında yer alan proje ödeneklerinin belirlenmesi sürecinde, bütçe
bütünlüğünün sağlanması açısından Maliye Bakanlığı ile işbirliği yapar.
• Kamu yatırım projelerinin gerçekleşme ve uygulama sonuçları, ilgili kamu
idaresi tarafından izleyen yılın Mart ayı sonuna kadar bir rapor halinde
Sayıştay Başkanlığına, Maliye Bakanlığına ve Kalkınma Bakanlığına
gönderilir.
35
Yüklenmeye Girişilmesi
Yüklenme; Sözleşme esaslarına veya kanun hükmüne dayanılarak iş
yaptırılması, mal veya hizmet alınması karşılığında geleceğe yönelik bir ödeme
yükümlülüğüne girilmesidir.
• Bütçede yeterli ödeneği bulunmayan işler için yüklenmeye girişilemez.
• Yüklenme süresi mali yılla sınırlıdır. (istisnalar var)
• Harcama yetkilileri, tahsis edilen ödenekler dahilinde yüklenmeye
girebilirler.
• Yüklenmeye girişilen tutara ait ödenekler saklı tutulur; başka iş yaptırılması,
mal veya hizmet alınması için kullanılamaz.
36
Ertesi Yıla Geçen Yüklenme
Şartları; Niteliğinden dolayı mali yılla sınırlı tutulamayan ve sürekliliği
bulunan,
- maddede belirtilen (5018 Md.27) iş ve hizmetler için,
- her iş itibarıyla, bütçelerinde öngörülen ödeneklerin yüzde ellisini,
- izleyen yılın Haziran ayını geçmemek ve
- yüklenme süresi on iki ayı aşmamak üzere,
- ilgili üst yöneticinin onayıyla,
ertesi yıla geçen yüklenmelere girişilebilir.
37
Gelecek Yıllara Yaygın Yüklenmeler
Merkezi yönetim kapsamındaki kamu idareleri, bir malî yıl içinde
tamamlanması mümkün olmayan yatırım projeleri için gelecek
yıllara yaygın yüklenmeye girişebilir.
(Ek fıkra: 10/9/2014-6552/14 md.) Genel yönetim kapsamındaki kamu
idarelerinin, 4/1/2002 tarihli ve 4734 sayılı Kamu İhale Kanununun 62 nci
maddesinin birinci fıkrasının (e) bendi kapsamında olan işlerden sürekli
nitelikte olanlara ilişkin hizmet alımlarında, yüklenme süresi üç yıl olup, işin
niteliğinden veya süresinden kaynaklanan zorunlu hâllerde bu süre gerekçesi
gösterilmek şartıyla üst yöneticinin onayıyla kısaltılabilir.
38
Bütçe politikası, gelir ve giderlerin izlenmesi
Maliye Bakanı, merkezî yönetim bütçe kanununun uygulamasına ilişkin olarak;
harcamalarda tasarrufu sağlamak, tutarlı, dengeli ve etkili bir bütçe politikası
yürütmek için kamu idareleri için uyulması zorunlu düzenlemeleri yapmaya
yetkilidir.
• Genel yönetim kapsamındaki idareler bütçelerinin ilk altı aylık uygulama
sonuçları, ikinci altı aya ilişkin beklentiler ve hedefler ile faaliyetlerini;
• Maliye Bakanlığı ise merkezî yönetim bütçe kanununun ilk altı aylık
uygulama sonuçları, finansman durumu, ikinci altı aya ilişkin beklentiler ve
hedefler ile faaliyetleri
kapsayan malî durumu temmuz ayı içinde kamuoyuna açıklar.
39
YETKİLER VE SORUMLULUKLAR
40
HESAP VERME SORUMLULUĞU (md.8)
Her türlü kamu
kaynağının elde
edilmesi ve
kullanılmasında
görevli ve yetkili
olanlar,
kaynakların etkili,
ekonomik, verimli
ve hukuka uygun
olarak
elde edilmesinden,
kullanılmasından,
muhasebeleştirilm
esinden,
raporlanmasından
ve kötüye
kullanılmaması
için gerekli
önlemlerin
alınmasından
sorumludur ve
yetkili kılınmış
mercilere hesap
vermek
zorundadır.
41
BAKANLAR (md.10)
Hükümet
politikalarının
uygulanmasın
dan
Stratejik
planları ile
bütçelerin
hazırlanması
ve
uygulanmasın
dan
Diğer
bakanlıklarla
koordinasyon
ve
işbirliğinden
Kaynakların
kullanımından
Kamuoyunun
bilgilendiril
mesinden
sorumludur.
42
Bu sorumluluk, Yükseköğretim Kurulu, Ölçme, Seçme ve Yerleştirme
Merkezi Başkanlığı, üniversiteler ve yüksek teknoloji enstitüleri için
Millî Eğitim Bakanına, mahallî idareler için İçişleri Bakanına aittir.
Bakanlar;
 Başbakana karşı idari,
 T.B.M.M.’Ne karşı siyasi
olarak sorumludurlar.
Kamu kaynaklarının amaca uygun etkin verimli ve tutumlu
kullanılıp kullanılmadığına ilişkin bir sorumluluktur.
43
ÜST YÖNETİCİLER (md.11)
BAKANLIKLAR
MÜSTEŞAR (MİLLİ SAVUNMA BAKANLIĞINDA BAKAN)
DİĞER KAMU İDARELERİ
EN ÜST YÖNETİCİ
ÜNİVERSİTELER
REKTÖR
İL ÖZEL İDARELERİ
VALİ
BELEDİYELERDE
BELEDİYE BAŞKANI
DİĞER KAMU İDARELERİNDE
EN ÜST YÖNETİCİ
BAĞLI İDARELERDE (ASKİ, EGO GİBİ )
GENEL MÜDÜR
YEREL YÖNETİM BİRLİKLERİNDE
BİRLİK BAŞKANI
44
ÜST YÖNETİCİLERİN SORUMLULUĞU
Bütçelerinin kalkınma planına, kurumun stratejik plan ve performans
programına uygun hazırlanması ve uygulanmasından,
Sorumlulukları altındaki kaynakların;
• etkili,
• ekonomik ve
• verimli
şekilde elde edilmesi ve kullanımını sağlamaktan,
45
ÜST YÖNETİCİLERİN SORUMLULUĞU
Kaynakların
kayıp ve kötüye
kullanılmasının
önlenmesinden,
Mali yönetim ve
kontrol
sisteminin
işleyişinin
gözetilmesi,
izlenmesinden
bakana;
Mahalli
idarelerde ise
meclislerine
karşı
sorumludurlar.
46
ÜST YÖNETİCİLER, KİMLERE KARŞI SORUMLUDUR ?
Bakana karşı sorumludurlar.
• Ancak milli savunma bakanlığında üst yönetici olan bakan,
başbakana ve T.B.M.M.’Ne karşı sorumludur.
• Mahalli idarelerde üst yönetici konumunda bulunan vali ve belediye
başkanları, il genel meclisi ile belediye meclisine karşı sorumludur.
47
ÜST YÖNETİCİLER, BU SORUMLULUĞUN
GEREKLERİNİ;
HARCAMA YETKİLİLERİ,
MALİ HİZMETLER BİRİMİ (SGB) İLE
İÇ DENETÇİLER
aracılığıyla yerine getirirler.
48
HARCAMA YETKİLİSİ (md.31)
Bütçe ile ödenek tahsis edilen, analitik bütçe
sınıflandırmasının üçüncü ve dördüncü düzeyinde yer
alan birimlerin en üst yöneticileri ile
Ödenek gönderme belgesiyle ödenek verilen merkez dışı
birimlerin en üst yöneticisi, harcama yetkilisi
Bu birimler de harcama birimleridir.
49
HARCAMA YETKİLİSİ (md.31)
Yükseköğretim Kurulu ile üniversiteler ve yüksek teknoloji
enstitülerinde,
harcama yetkilileri ödenek gönderme belgesiyle belirlenir. Bu
idarelerde ödenek gönderme belgesi ile ödenek gönderilen
birimler harcama birimi, kendisine ödenek gönderilen birimin
en üst yöneticisi ise harcama yetkilisidir.
50
HARCAMA YETKİLİLERİ HAKKINDA GENEL TEBLİĞ 1
Harcama Yetkisinin Birleştirilmesi
Teşkilat yapısında üst yönetici ile
harcama birimleri arasında yönetim
kademesi yer almak şartıyla, bütçeyle
ödenek
tahsis
edilen
harcama
birimlerinin harcama yetkisi harcama
türleri itibariyle kısmen veya tamamen;
• Merkezi
yönetim
idarelerinde Maliye
kapsamındaki
kamu
Bakanlığının (Bumko
3.01.2006/99 S.Gen.Yazı), Sosyal Güvenlik
Kurumlarında
ilgili
bakanlığın,
Mahalli
idarelerde ise İçişleri Bakanlığının uygun
görüsü ve üst yöneticinin onayı ile bir üst
yönetim kademesinde birleştirilebilir.
yetkisinin bir üst yönetim kademesinde
Uygun görüş talep yazılarında • Harcama
birleştirilme gerekçesine ayrıntılı olarak yer verilir.
yetkisinin birleştirilmesi suretiyle
Üst yönetici ve yardımcılarına • Harcama
harcama yetkisi verilemez.
51
HARCAMA YETKİLİLERİ HAKKINDA GENEL TEBLİĞ 1
Harcama Yetkisinin Devri
Merkez teşkilatı harcama yetkilileri bu yetkilerini yardımcılarına, yardımcısı
olmayanlar ise hiyerarşik olarak bir alt kademedeki yöneticilere,
Her bir harcama işlemi itibarıyla, mal ve hizmet alımlarında ikiyüzellibin Türk
Lirasini, yapım islerinde ise bir milyon Türk Lirasını asan harcamalara ilişkin
harcama yetkisi hiçbir şekilde devredilemez.
52
HARCAMA YETKİLİLERİ HAKKINDA GENEL TEBLİĞ 1
Harcama Yetkisi
Harcama yetkisi aşağıdaki şartlara uygun olarak devredilir:
- Yetki devri yazılı olmak zorundadır.
- Devredilen yetkinin sınırları açıkça belirlenmiş olmalıdır.
- Merkez teşkilatında harcama yetkisinin devri ve bu yetkinin geri alınması üst
yöneticiye, mali hizmetler birimine ve muhasebe yetkilisine; merkez dışı birimlerde
ise mali hizmetler birimine ve muhasebe yetkilisine yazılı olarak bildirilmelidir.
Harcama yetkisinin devredilmesi, yetkiyi devredenin idari sorumluluğunu
ortadan kaldırmaz.
53
HARCAMA YETKİLİLERİ HAKKINDA GENEL TEBLİĞ 1
Harcama Yetkisi
Harcama yetkilisinin kanuni izin, hastalık, geçici görev,
disiplin cezası uygulaması, görevden uzaklaştırma ve
benzeri nedenlerle geçici olarak görevinden ayrılması
halinde ilgili harcama biriminin harcama yetkilisi
vekaleten görevlendirilen kişidir.
Harcama yetkilisi ve muhasebe yetkilisi görevi ayni
kişide birleşemez. Mali hizmetler biriminde ön mali
kontrol görevini yürütenler mali işlem sürecinde görev
alamazlar.
54
HARCAMA YETKILILERI HAKKINDA GENEL TEBLIG
SERI NO: 2
Harcama birimlerini ilgilendiren
harcamaların
harcama birimleri tarafından
gerçekleştirileceği,
ancak, harcama yetkililiği görevi
uhdesinde kalmak şartıyla,
harcama birimlerinin talebi ve üst
yöneticinin onayıyla
diğer harcama birimlerine ilişkin mali
işlemlerin idarenin destek hizmetlerini
yürüten birimi tarafından
yapılabileceği hükme bağlanmıştır.
55
HARCAMA YETKILILERI HAKKINDA GENEL TEBLIG
SERI NO: 2
Destek hizmetleri birimleri tarafından diğer harcama birimleri adına
harcamaların gerçekleştirilmesi halinde,
harcama talimatı/onay belgesi destek hizmetleri birimine gönderilerek mali
işlemlerin destek hizmetleri birimi tarafından yapılması sağlanacaktır.
Harcama işlemleri, üst yöneticiden alınan onayda belirtilen usul ve esaslar
çerçevesinde tespit edilen ödeme emri belgesini düzenlemekle görevli
gerçekleştirme görevlisi tarafından ödeme emrine bağlanarak
imzalanmak üzere ilgili birimin harcama yetkilisine sunulacaktır.
56
HARCAMA YETKİLİSİNİN SORUMLULUĞU NEDİR ?
Bütçelerden harcama yapılabilmesi, harcama yetkilisinin harcama
talimatı vermesiyle mümkündür.
Harcama yetkilileri; Bütçede öngörülen ödenekleri kadar
ödenek gönderme belgesiyle kendisine ödenek verilen harcama
yetkilileri ise tahsis edilen ödenek tutarında harcama yapabilir.
Harcama yetkilileri; Harcama talimatlarının bütçe ilke ve esaslarına,
kanun, tüzük ve yönetmelikler ile diğer mevzuata uygun olmasından,
ödeneklerin etkili, ekonomik ve verimli kullanılmasından
sorumludurlar.
57
SORUMLULUK
5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu
çerçevesinde sorumlu tutulacak görevli ve yetkililerin
belirlenmesi ile ilgili
5189/1 sayılı
Sayıştay Genel Kurul Kararı
58
GERÇEKLEŞTİRME GÖREVLİSİ KİMDİR ?
(Giderin gerçekleştirilmesi md. 33)
Harcama talimatı üzerine;
o İşin yaptırılması
o Mal veya hizmetin alınması
o Teslim almaya ilişkin işlemlerin yapılması
o Belgelendirilmesi ve
o Ödeme için gerekli belgelerin
hazırlanması görevlerini yürüten görevlilerdir.
59
GERÇEKLEŞTİRME GÖREVLİSİ KİMDİR ?
İç Kontrol Ve Ön Malî Kontrole İlişkin Usul Ve Esaslar
Harcama yetkilileri, yardımcıları veya hiyerarşik olarak kendisine en yakın
üst kademe yöneticileri arasından bir veya daha fazla sayıda gerçekleştirme
görevlisini ödeme emri belgesi düzenlemekle görevlendirir.
Ödeme emri belgesini düzenlemekle görevlendirilen gerçekleştirme
görevlileri, ödeme emri belgesi ve eki belgeler üzerinde ön malî kontrol
yaparlar.
Bu gerçekleştirme görevlileri tarafından yapılan kontrol sonucunda, ödeme
emri belgesi üzerine “Kontrol edilmiş ve uygun görülmüştür” şerhi
düşülerek imzalanır.
60
GERÇEKLEŞTİRME GÖREVLİSİ
İç Kontrol Ve Ön Malî Kontrole İlişkin Usul Ve Esaslar
Ön malî kontrol,
 harcama birimleri tarafından yapılan kontroller ile malî hizmetler
birimi tarafından yapılan kontrollerden oluşur.
 Malî hizmetler birimi tarafından yapılacak ön malî kontrol, Usul ve
Esaslarda belirtilen kontroller ile idarelerce yapılacak
düzenlemeler çerçevesinde bu birim tarafından yapılması
öngörülen kontrollerden meydana gelir.
 Harcama birimlerinde süreç kontrolü yapılır. Süreç kontrolünde,
her bir işlem daha önceki işlemlerin kontrolünü içerecek şekilde
tasarlanır ve uygulanır. Malî işlemlerin yürütülmesinde görev
alanlar, yapacakları işlemden önceki işlemleri de kontrol ederler.
61
ÖN MALİ KONTROL NEDİR?
Ön malî kontrol,
 İdarelerin gelir, gider, varlık ve yükümlülüklerine ilişkin malî karar
ve işlemlerinin;
 idarenin bütçesi, bütçe tertibi, kullanılabilir ödenek tutarı,
harcama programı, finansman programı,
 merkezi yönetim bütçe kanunu ve diğer malî mevzuat
hükümlerine uygunluğu ve
 kaynakların etkili, ekonomik ve verimli bir şekilde kullanılması
yönlerinden yapılan kontrolünü,
ifade eder.
62
Harcama Süreci
I- Yüklenmeye Girişilmesi
Sözleşme esaslarına veya kanun
hükmüne dayanılarak iş yapılması, mal
veya hizmet alınması karşılığında
geleceğe yönelik bir ödeme
yükümlülüğüne girilmesidir.
Harcama yetkilisi
Harcama
Birimi
SGDB
Gerçekleştirme Görevlisi
Ön Mali kontrol
II- Giderin Gerçekleştirilmesi
Mal ve hizmetin teslim alınması, gerekli
belgelerin hazırlanması, ödeme emrine
bağlanması, (ön mali kontrole tabi tutulması)
ve ödemenin yapılması.
Harcama
Birimi
Gerçekleş.
Görevlileri
SGDB
Ön Mali kontrol
Muhasebe
Birimi
Muhasebe Yetkilisi
Harcama
Yetkilisi
63
Muhasebe hizmeti ve muhasebe yetkilisinin
yetki ve sorumlulukları (md.61)
Muhasebe hizmeti;
gelirlerin ve alacakların tahsili, giderlerin hak sahiplerine ödenmesi,
para ve parayla ifade edilebilen değerler ile emanetlerin alınması,
saklanması, ilgililere verilmesi, gönderilmesi ve diğer tüm malî
işlemlerin kayıtlarının yapılması ve raporlanması işlemleridir.
Bu işlemleri yürütenler muhasebe yetkilisidir.
Memuriyet kadro ve unvanlarının muhasebe yetkilisi
niteliğine etkisi yoktur.
64
MUHASEBE YETKİLİSİ (md.61)
Ödeme belgelerinde
 Yetkililerin imzası
 İlgili mevzuatında sayılan belgelerin tamam olması
 Maddi hata bulunup bulunmadığı
 Hak sahibinin kimliği yönlerinden
kontrol yapan, ödemeyi gerçekleştiren ve muhasebe kayıtlarını tutan
kişidir.
65
MUHASEBE YETKİLİSİ (md.61)
 Muhasebe yetkilisi, bu hizmetlerin yapılmasından ve muhasebe kayıtlarının
usulüne uygun, saydam ve erişilebilir şekilde tutulmasından sorumludur.
 Muhasebe yetkililerinin 5018 sayılı Kanuna göre yapacakları kontrollere
ilişkin sorumlulukları, görevleri gereği incelemeleri gereken belgelerle
sınırlıdır.
 Muhasebe yetkilileri gerekli bilgi ve raporları düzenli olarak kamu idarelerine
verirler.
66
MUHASEBE YETKİLİSİ (md.61)
• Muhasebe yetkilileri, ilgili mevzuatında düzenlenmiş belgeler
dışında belge arayamaz.
• Yukarıda sayılan konulara ilişkin hata veya eksiklik bulunması
halinde ödeme yapamaz.
• Belgesi eksik veya hatalı olan ödeme emri belgeleri, düzeltilmek
veya tamamlanmak üzere en geç bir iş günü içinde gerekçeleriyle
birlikte harcama yetkilisine yazılı olarak gönderilir.
• Hataların düzeltilmesi veya eksikliklerin giderilmesi halinde
ödeme işlemi gerçekleştirilir
67
MUHASEBE YETKİLİSİ (md.61)
Muhasebe yetkilisi adına
ve hesabına para ve
parayla ifade edilebilen
değerleri geçici olarak
almaya, vermeye ve
yapacakları kontrollere
ilişkin sorumlulukları,
görevleri gereği
incelemeleri gereken
belgelerle sınırlıdır
göndermeye yetkili
olanlar muhasebe
yetkilisi mutemedidir.
Muhasebe
yetkililerinin
bu Kanuna
göre
Muhasebe yetkilisi
mutemetleri
doğrudan muhasebe
yetkilisine karşı
sorumludur.
68
MUHASEBE YETKİLİSİ;
GENEL BÜTÇE KAPSAMINDAKİ KAMU
İDARELERİNDE
MALİYE
BAKANLIĞINCA,
DİĞER KAMU İDARELERİNDE
ÜST YÖNETİCİLER
TARAFINDAN ATANIR.
69
HARCAMA YAPILMASI
70
Harcama talimatı ve sorumluluk (md 32)
Bütçelerden harcama yapılabilmesi, harcama yetkilisinin
harcama talimatı vermesiyle mümkündür.
Harcama talimatlarında hizmet gerekçesi, yapılacak işin konusu
ve tutarı, süresi, kullanılabilir ödeneği, gerçekleştirme usulü ile
gerçekleştirmeyle görevli olanlara ilişkin bilgiler yer alır.
71
GİDERİN GERÇEKLEŞTİRİLMESİ (md.33)
İş, mal veya
hizmetin
belirlenmiş
usul ve esaslara
uygun olarak
alındığının
onaylanması ve
Gerçekleştirme
belgelerinin
düzenlenmiş
olması gerekir.
Ödeme emri
belgesinin
harcama
yetkilisince
imzalanması ve
Tutarın hak
sahibine
ödenmesiyle
tamamlanır.
72
Ödenemeyen Giderler Ve Bütçeleştirilmiş
Borçlar (md34)
Ödeme emri belgesine bağlandığı halde ödenemeyen tutarlar,
bütçeye gider yazılarak emanet hesaplarına alınır ve buradan
ödenir.
Ancak, malın alındığı veya hizmetin yapıldığı malî yılı izleyen
beşinci yılın sonuna kadar talep edilmeyen emanet
hesaplarındaki tutarlar bütçeye gelir kaydedilir.
Gelir kaydedilen tutarlar, mahkeme kararı üzerine ödenir.
73
Ödenemeyen Giderler: (Hesaba Alınamamış Tutarlar)
• Alacaklıları tarafından beş yıl içinde talep edilmeyen veya
belgeleri verilmediğinden ödenemeyen borçlarda zamanaşımı
5 yıldır.
• Bu zamanaşımı ilgili olduğu yılın sonundan başlar ve bu süre
sonunda borç kamu idaresi lehine düşer.
74
Ön Ödeme
Ön ödeme,
• Harcama yetkilisinin uygun görmesi
• Karşılığı ödeneğin saklı tutulması kaydıyla;
- İlgili kanunlarda öngörülen haller ile
-Gerçekleştirme işlemlerinin tamamlanması beklenilemeyecek ivedi giderler
ve her yıl merkezî yönetim bütçe kanununda belirlenecek tutarların altında
kalan giderler için avans vermek veya kredi açmak suretiyle ön ödeme
yapılabilir.
75
Ön Ödeme
•
Her mutemet ön ödemelerden harcadığı tutara ilişkin kanıtlayıcı
belgeleri, ilgili kanunlarında belirtilmemiş olması halinde
-avanslarda bir ay,
-kredilerde üç ay içinde
muhasebe yetkilisine vermek ve artan tutarı iade etmekle yükümlüdür.
•
Süresi içerisinde mahsup edilmeyen avanslar hakkında 6183 sayılı
Kanun hükümleri uygulanır.
76
AVANS -KREDİ ARASINDAKİ FARKLAR
2- Mahsup süresi (avans
1 ay, kredide 3 ay)
1- Limit ( İ cetvelinde
belirlenen limite kadar
avans, üzeri kredi)
3- Geç mahsup (avans
6183 ,kredi için uyarma
ve genel hükümler)
4- Ödenme (nakit,
kredide hesaba
aktarma)
77
Bağış Ve Yardımlar
• Kamu hizmetinin karşılığı olarak veya kamu hizmetleriyle ilişkilendirilerek
bağış veya yardım toplanamaz, tahsilat yapılamaz.
• Kamu idarelerine yapılan her türlü bağış ve yardımlar gelir kaydedilir.
• Nakdi olmayan bağış ve yardımlar, değerlemeye tâbi tutularak kayıtlara alınır.
• Kamu yararına kullanılmak üzere, kamu idarelerine yapılan şartlı bağış ve
yardımlar, hizmeti yapacak idarenin üst yöneticisi tarafından uygun görülmesi
halinde, bütçede açılacak bir tertibe gelir ve şart kılındığı amaca harcanmak
üzere açılacak bir tertibe ödenek kaydedilir.
• Bu ödenekten amaç dışında başka bir tertibe aktarma yapılamaz.
• Malî yıl sonuna kadar harcanmamış olan tutarlar, ertesi yıl bütçesine devir
olunarak ödenek kaydedilir.
78
FALİYET RAPORLARI VE KESİN HESAP
79
FAALİYET RAPORU (md.41)
Üst yöneticiler ve bütçeyle ödenek tahsis edilen harcama yetkililerince, hesap
verme sorumluluğu çerçevesinde, her yıl faaliyet raporu hazırlanır.
Üst yönetici, birim faaliyet raporlarını esas alarak, idaresinin faaliyet sonuçlarını
gösteren idare faaliyet raporunu düzenleyerek kamuoyuna açıklar.
Merkezî yönetim kapsamındaki kamu idareleri ve sosyal güvenlik kurumları,
idare faaliyet raporlarının birer örneğini Sayıştaya ve Maliye Bakanlığına,
Mahallî idareler Sayıştay ve İçişleri Bakanlığına gönderir .
80
FAALİYET RAPORU (md.41)
İdare faaliyet raporu:
ilgili idare hakkındaki genel bilgilerle birlikte;
kullanılan kaynakları, bütçe hedef ve gerçekleşmeleri ile meydana gelen
sapmaların nedenlerini,
varlık ve yükümlülükleri ile faaliyetlerine ilişkin bilgileri de kapsayan malî
bilgileri;
stratejik plan ve performans programı uyarınca yürütülen faaliyetleri ve
performans bilgilerini içerecek şekilde düzenlenir.
81
FAALİYET RAPORU (md.41)
Merkezî yönetim kapsamındaki idareler ile sosyal güvenlik
kurumlarının bir malî yıldaki faaliyet sonuçları, Maliye
Bakanlığınca hazırlanacak genel faaliyet raporunda gösterilir.
Bu raporda, mahallî idarelerin malî yapılarına ilişkin genel
değerlendirmelere de yer verilir. Maliye Bakanlığı, genel
faaliyet raporunu kamuoyuna açıklar ve bir örneğini Sayıştaya
gönderir.
82
Stratejik Plan
•Misyon
•Vizyon
•Stratejik amaçlar
•Stratejik hedefler
Performans Programı
•Öncelikler
•Performans hedefleri
•Faaliyet/projeler
•Kaynak ihtiyacı
•Performans Göstergeleri
İdare Bütçesi
•Harcama birimleri
•Kaynak tahsisi
•Temel performans
göstergeleri
UYGULAMA
Faaliyet Raporu
•Faaliyet/proje sonuçları
•Performans hedef
ve gerçekleşmeleri
•Performans göstergeleri
hedef ve gerçekleşmeleri
•Sapma ve nedenleri
•Öneriler
Denetim ve
Değerlendirme
•Performans Denetimi
•Performans Değerlendirmesi
TBMM/Yerel Meclis
•Hesap verme
sorumluluğu
83
Kesin Hesap Kanunu
• Türkiye Büyük Millet Meclisi, merkezî yönetim bütçe kanununun uygulama
sonuçlarını onama yetkisini kesin hesap kanunuyla kullanır.
• Kesin hesap kanunu tasarısı, muhasebe kayıtları dikkate alınarak, merkezî
yönetim bütçe kanununun şekline uygun olarak Maliye Bakanlığınca hazırlanır.
• Söz konusu cetvel ve belgeler, izleyen mali yılın Mayıs ayının onbeşine kadar
ilgili bakan ve üst yönetici tarafından imzalanmış olarak dört nüsha halinde
Bakanlığa gönderilir.
• Bu tasarı, izleyen malî yılın Haziran ayı sonuna kadar Bakanlar Kurulunca
TBMM’ne sunulur ve bir örneği Sayıştay’a gönderilir.
• İdarelerin faaliyet raporları, genel faaliyet raporu, dış denetim genel
değerlendirme raporu ve kesin hesap kanunu tasarısı ile merkezî yönetim bütçe
kanunu tasarısı birlikte görüşülür.
84
Genel Uygunluk Bildirimi
• Sayıştay, merkezi yönetim kapsamındaki kamu idareleri için
düzenleyeceği genel uygunluk bildirimini, kesin hesap kanun
tasarısının verilmesinden başlayarak en geç 75 gün içinde TBMM’ye
sunar.
• Bu bildirimin sunulması, sonuçlandırılmamış Sayıştay denetimini
önlemez/hesapların kesin hükme bağlandığı anlamına gelmez.
85
TAŞINIR VE TAŞINMAZLAR
86
Taşınır ve Taşınmaz İşlemleri(Md.44)
Genel yönetim kapsamındaki kamu idarelerince,
• taşınır ve taşınmaz edinilmesi, yönetilmesi, trampası, elden çıkarılması,
ecrimisilin tahsil ve takibinde izlenecek yöntem,
• Devletin hüküm ve tasarrufu altındaki yerlerin yönetimi ve korunması,
işgalli malların tahliyesi gibi hususlar ilgili kanunlarında düzenlenir.
Bu malların kaydı ile taşınırların
• muhafazası, kullanımı, mal yönetim hesabının verilmesi ve mal yönetim
sorumlularıyla bunlar adına görev yapacak olanların belirlenmesine
ilişkin usûl ve esaslar, Maliye Bakanlığınca hazırlanacak ve Bakanlar
Kurulu tarafından çıkarılacak yönetmeliklerle belirlenir.
87
Taşınır ve Taşınmaz Edinme (Md.45)
Genel yönetim kapsamındaki kamu idareleri, kamu hizmetlerinin zorunlu kıldığı
durumlarda gereken nicelikte ve nitelikte taşınır ve taşınmazları, yurt içinde veya
yurt dışında, bedellerini peşin veya taksitle ödeyerek veya finansal kiralama
suretiyle edinebilirler.
• Genel bütçe kapsamındaki kamu idarelerinin edindiği taşınmazlar Hazine
adına,
• diğer kamu idarelerine ait taşınmazlar ise tüzel kişilikleri adına tapu sicilinde
tescil olunur.
• Hazine adına tescil edilen taşınmazlar Maliye Bakanlığı tarafından yönetilir.
• Bu tescil işlemleri, adına tescil yapılan idarenin taşınmazın bulunduğu yerdeki
ilgili birimine bildirilir.
88
Madde 45
Genel yönetim kapsamındaki kamu idareleri, kamu hizmetlerinin zorunlu
kıldığı durumlarda gereken nicelikte ve nitelikte taşınır ve taşınmazları,
-Genel bütçe kapsamındaki kamu idarelerinin edindiği taşınmazlar Hazine adına,
-diğer kamu idarelerine ait taşınmazlar ise tüzel kişilikleri adına tapu sicilinde
tescil olunur.
Hazine adına tescil edilen taşınmazlar Maliye Bakanlığı tarafından yönetilir.
Bu tescil işlemleri, adına tescil yapılan idarenin taşınmazın bulunduğu yerdeki
ilgili birimine bildirilir.
89
Taşınır ve taşınmaz edinme
Kamu idareleri, ihtiyaç fazlası
taşınırları ile görmekle yükümlü
olduğu
kamu
hizmetlerinde
kullanılacağına ve amacına uygun
kullanılmaması
halinde
geri
alınacağına dair tapu kütüğüne şerh
konulması kaydıyla taşınmazlarını
diğer kamu idarelerine bedelsiz
olarak devredebilir.
90
Taşınır ve taşınmaz satışı (md. 46)
Genel bütçe kapsamındaki kamu idarelerinin her türlü taşınır ve
taşınmazlarının satışına Maliye Bakanlığı yetkilidir. Satış bedelleri
genel bütçeye gelir kaydedilir.
Diğer kamu idarelerine ait taşınır ve taşınmazların elden
çıkarılması özel kanunlarında belirtilen yetkili organlarının
kararıyla mümkündür.
Merkezî yönetim kapsamındaki kamu idarelerinin taşınmazlarından
değeri her yıl merkezî yönetim bütçe kanununda belirtilen sınırın
üzerinde olanlar, Bakanlar Kurulu kararıyla satılır.
91
İÇ KONTROL SİSTEMİ
92
İÇ KONTROL (md.55)
İç kontrol; idarenin amaçlarına, belirlenmiş politikalara ve
mevzuata uygun olarak faaliyetlerin etkili, ekonomik ve
verimli bir şekilde yürütülmesini,
varlık ve kaynakların korunmasını, muhasebe kayıtlarının
doğru ve tam olarak tutulmasını, malî bilgi ve yönetim
bilgisinin zamanında ve güvenilir olarak üretilmesini
sağlamak üzere idare tarafından oluşturulan organizasyon,
yöntem ve süreçle iç denetimi kapsayan
malî ve diğer kontroller bütünüdür.
93
İç Kontrolün Amacı (md 56)
a) Kamu gelir, gider, varlık ve yükümlülüklerinin etkili, ekonomik ve verimli
bir şekilde yönetilmesini,
b) Kamu idarelerinin kanunlara ve diğer düzenlemelere uygun olarak
faaliyet göstermesini,
c) Her türlü malî karar ve işlemlerde usulsüzlük ve yolsuzluğun
önlenmesini,
d) Karar oluşturmak ve izlemek için düzenli, zamanında ve güvenilir rapor
ve bilgi edinilmesini,
e) Varlıkların kötüye kullanılması ve israfını önlemek ve kayıplara karşı
korunmasını sağlamaktır.
94
Kontrolün Yapısı ve İşleyişi (md.57)
Kamu idarelerinin malî yönetim ve kontrol sistemleri;
Harcama birimleri,
Muhasebe ve malî hizmetler ile
Ön malî kontrol ve
İç denetimden
oluşur.
95
KAMU İÇ KONTROL STANDARTLARI
Kamu İç Kontrol Standartlarına ilişkin Tebliğ, merkezi uyumlaştırma görevi
çerçevesinde Maliye Bakanlığınca (26.12.2007 tarihli R.G) yayımlanmıştır. Tebliğde;
• Kontrol Ortamı Standartları (4 standart, 26 genel şart)
• Risk Değerlendirme Standartları (2 standart, 9 genel şart)
• Kontrol Faaliyetleri Standartları (6 standart, 17 genel şart)
• Bilgi ve İletişim Standartları (4 standart, 20 genel şart)
• İzleme Standartları (2 standart, 7 genel şart)
olmak üzere 18 standart 79 genel şart belirlenmiştir.
96
KAMU İÇ KONTROL STANDARTLARI
Kamu idarelerinden, iç kontrol sistemlerini Kamu İç Kontrol Standartlarına
uyumunu sağlamak üzere;
• yapılması gereken çalışmaların belirlenmesi, bu çalışmalar için eylem
planı oluşturulması,
• bu çalışmalarını belirlenen tarihlere kadar tamamlamaları
Söz konusu çalışmaların etkili bir şekilde ve zamanında yürütülmesini
sağlamak üzere,
idarelerin üst yöneticileri ile diğer yöneticileri tarafından gerekli önlemlerin
alınması gerekmektedir.
•
İdareler, malî ve malî olmayan tüm işlemlerinde bu standartlara
uymakla ve gereğini yerine getirmekle yükümlüdür.
97
Ön Mali Kontrol (md 58)
Harcama birimlerinde işlemlerin gerçekleştirilmesi aşamasında
yapılan kontroller ile
Malî hizmetler birimi tarafından yapılan kontrolleri kapsar.
Ön malî kontrol süreci, malî karar ve işlemlerin hazırlanması,
yüklenmeye girişilmesi, iş ve işlemlerin gerçekleştirilmesi ve
belgelendirilmesinden oluşur.
Kamu idarelerinde ön malî kontrol görevi, yönetim sorumluluğu
çerçevesinde yürütülür.
98
İÇ KONTROL SORUMLULUĞU
ÜST YÖNETİCİLER: Sistem kurma ve gözetim
HARCAMA YETKİLİLERİ: Uygulama ve ön mali kontrol
MALİ HİZMETLER BİRİMİ: Sistemin kurulması, standartların
uygulanması çalışmaları ve ön mali kontrol
MUHASEBE YETKİLİLERİ: Ödeme kontrolü, kayıtların usulüne ve
standartlara uygunluğu ve saydamlık
GERÇEKLEŞTİRME GÖREVLİLERİ: Uygulama
99
Mali Hizmetler Birimi (SGDB)
5436 Sayılı Kanun Md.15/c) Üniversiteler ile yüksek teknoloji enstitülerinde Strateji Geliştirme
Daire Başkanlığı kurulmuştur.
5436 md.15. sayılan görevler ile 5018 sayılı Kamu Malî Yönetimi ve Kontrol Kanununun
60 ıncı maddesinin birinci fıkrasında belirtilen görevler kamu idarelerinde Strateji Geliştirme
Başkanlıkları, Strateji Geliştirme Daire Başkanlıkları ve strateji geliştirme ve malî hizmetlere ilişkin
hizmetlerin yerine getirildiği müdürlükler tarafından yürütülür:
• Mali hizmetler birimlerinin teşkilat yapısı, (SGB Çalışma Usul ve Esasları Yönetmeliği)
1-Stratejik planlama,
2-Bütçe ve performans programı,
3-Muhasebe-kesin hesap ve raporlama ile
4-İç kontrol
fonksiyonlarının ayrı alt birimler tarafından yürütülebilmesini sağlayacak şekilde oluşturulur.
100
İÇ DENETİM-DIŞ DENETİM-KAMU ZARARI
101
İç Denetim (md.63)
Kamu idaresinin çalışmalarına değer katmak ve geliştirmek için,
Kaynakların ekonomiklik, etkililik ve verimlilik esaslarına göre
yönetilip yönetilmediğini değerlendirmek ve rehberlik yapmak
amacıyla yapılan,
Bağımsız,
Nesnel güvence sağlama ve
Danışmanlık faaliyetidir.
İç denetim, iç denetçiler tarafından yapılır.
102
İç Denetçinin Görevleri (md 64)
Kamu idarelerinin yıllık iç denetim programı üst yöneticinin önerileri de dikkate alınarak iç
denetçiler tarafından hazırlanır ve üst yönetici tarafından onaylanır.
İç denetçi, aşağıda belirtilen görevleri yerine getirir:
a) Nesnel risk analizlerine dayanarak kamu idarelerinin yönetim ve kontrol yapılarını
değerlendirmek.
b) Kaynakların etkili, ekonomik ve verimli kullanılması bakımından incelemeler yapmak ve
önerilerde bulunmak.
c) Harcama sonrasında yasal uygunluk denetimi yapmak.
d) İdarenin harcamalarının, malî işlemlere ilişkin karar ve tasarruflarının, amaç ve
politikalara, kalkınma planına, programlara, stratejik planlara ve performans
programlarına uygunluğunu denetlemek ve değerlendirmek.
e) Malî yönetim ve kontrol süreçlerinin sistem denetimini yapmak ve bu konularda
önerilerde bulunmak.
f) Denetim sonuçları çerçevesinde iyileştirmelere yönelik önerilerde bulunmak.
103
İç Denetçi (md 64-65)
 İç denetçi, görevinde bağımsızdır ve iç denetçiye asli görevi dışında hiçbir
görev verilemez ve yaptırılamaz.
 İç denetçiler, raporlarını doğrudan üst yöneticiye sunar. Bu raporlar üst
yönetici tarafından değerlendirmek suretiyle gereği için ilgili birimler ile
malî hizmetler birimine verilir.
 İç denetim raporları ile bunlar üzerine yapılan işlemler, üst yönetici
tarafından en geç iki ay içinde İç Denetim Koordinasyon Kuruluna
gönderilir.
 İç denetçiler, bakanlıklar ve bağlı idarelerde, üst yöneticilerin teklifi üzerine
Bakan, diğer idarelerde üst yöneticiler tarafından sertifikalı adaylar arasından
atanır ve aynı usûlle görevden alınır.
104
DIŞ DENETİM (md.68)
Dış denetim
Madde 68- Sayıştay tarafından yapılacak harcama sonrası dış
denetimin amacı,
• genel yönetim kapsamındaki kamu idarelerinin hesap verme
sorumluluğu çerçevesinde, yönetimin malî faaliyet, karar ve
işlemlerinin; kanunlara, kurumsal amaç, hedef ve planlara
uygunluk yönünden incelenmesi ve sonuçlarının Türkiye Büyük
Millet Meclisine raporlanmasıdır.
105
DIŞ DENETİM (md.68)
Dış denetim, genel kabul görmüş uluslararası denetim standartları dikkate
alınarak;
a) Kamu idaresi hesapları ve bunlara ilişkin belgeler esas alınarak,
 malî tabloların güvenilirliği ve doğruluğuna ilişkin malî denetimi ile
 kamu idarelerinin gelir, gider ve mallarına ilişkin malî işlemlerinin
kanunlara ve diğer hukuki düzenlemelere uygun olup olmadığının tespiti,
b) Kamu kaynaklarının etkili, ekonomik ve verimli olarak kullanılıp
kullanılmadığının belirlenmesi, faaliyet sonuçlarının ölçülmesi ve performans
bakımından değerlendirilmesi,
Suretiyle gerçekleştirilir.
106
DIŞ DENETİM (md.68)
Sayıştay, denetim raporları ve bunlara verilen cevapları dikkate
alarak düzenleyeceği dış denetim genel değerlendirme raporunu
Türkiye Büyük Millet Meclisine sunar.
Sayıştay tarafından hesapların hükme bağlanması; genel yönetim
kapsamındaki kamu idarelerinin gelir, gider ve mal hesapları ile bu
hesaplarla ilgili işlemlerinin yasal düzenlemelere uygun olup
olmadığına karar verilmesidir.
Dış denetim ve hesapların hükme bağlanmasına ilişkin diğer
hususlar ilgili kanununda düzenlenir. (6085 sayılı Sayıştay
Kanunu)
107
KAMU ZARARI ( md.71)
Kamu görevlilerinin ;
 Kasıt,
 Kusur veya
 İhmallerinden
Kaynaklanan mevzuata aykırı karar, işlem veya eylemleri sonucunda
kamu kaynağında artışa engel veya eksilmeye neden olunmasıdır.
108
KAMU ZARARI ( md.71)
Kamu zararının belirlenmesinde;
a) İş, mal veya hizmet karşılığı olarak belirlenen tutardan fazla ödeme yapılması,
b) Mal alınmadan, iş veya hizmet yaptırılmadan ödeme yapılması,
c) Transfer niteliğindeki giderlerde, fazla veya yersiz ödemede bulunulması,
d) İş, mal veya hizmetin rayiç bedelinden daha yüksek fiyatla alınması veya
yaptırılması,
e) İdare gelirlerinin tarh, tahakkuk veya tahsil işlemlerinin mevzuata uygun bir
şekilde yapılmaması,
g) Mevzuatında öngörülmediği halde ödeme yapılması,
Esas alınır.
109
KAMU ZARARI ( md.71)
Kontrol, denetim, inceleme, kesin hükme bağlama veya
yargılama sonucunda tespit edilen kamu zararı, zararın oluştuğu
tarihten itibaren ilgili mevzuatına göre hesaplanacak faiziyle birlikte
ilgililerden tahsil edilir.
Kamu Zararlarının Tahsiline İlişkin Usul Ve Esaslar Hakkında
Yönetmelik
110
KAMU ZARARI ( md.71)
-Alınmamış para, mal ve değerleri alınmış;
-sağlanmamış hizmetleri sağlanmış;
-yapılmamış inşaat, onarım ve üretimi yapılmış veya bitmiş gibi
göstererek gerçek dışı belge düzenlemek suretiyle
kamu kaynağında bir artışa engel veya bir eksilmeye neden olanlar
ile bu gibi kanıtlayıcı belgeleri bilerek düzenlemiş, imzalamış veya
onaylamış bulunanlar hakkında Türk Ceza Kanunu veya diğer
kanunların bu fiillere ilişkin hükümleri uygulanır.
Ayrıca, bu fiilleri işleyenlere her türlü aylık, ödenek, zam, tazminat
dahil yapılan bir aylık net ödemelerin iki katı tutarına kadar para
cezası verilir.
111
Yetkisiz Tahsil ve Ödeme (md 72)
Kanunların öngördüğü şekilde yetkili kılınmamış hiçbir gerçek veya
tüzel kişi, kamu adına tahsilat veya ödeme yapamaz.
Yetkisiz tahsilat veya ödeme yapılması, kamu hizmeti karşılığında veya
kamu hizmetleriyle ilişkilendirilerek bağış veya yardım toplanması
veya başka adlarla tahsilat veya ödeme yapılması hallerinde; söz
konusu tutarlar, yetkisiz tahsilat veya ödeme yapılanlardan alınarak,
ilgisine göre bütçeye gelir kaydedilir veya ilgililerine iade edilmek
üzere emanet hesaplarına kaydedilir. Ayrıca, bunlar hakkında ilgili
kanunları uyarınca adli ve idari yönden gerekli işlemler yapılır.
112
Kamu İdarelerinin Sorumluluğu (md 76)
Malî karar ve işlemlere ilişkin her türlü kayıt, bilgi ve belgeler,
kamu idareleri tarafından düzenli olarak muhafaza edilir.
Kamu idareleri ve görevlileri; malî yönetim ve kontrol sistemleri
ile bütçenin hazırlanması, uygulanması, sonuçlandırılması,
muhasebeleştirilmesi, raporlanması işlemlerine ait bilgi ve
belgeleri denetimle görevlendirilmiş olanlara ibraz etmek,
görevin sağlıklı yapılmasını sağlayacak önlemleri almak ve her
türlü yardım ve kolaylığı göstermek zorundadır.
113
KAYNAKLAR
 Mali Hizmetler Uzmanları Derneği (Mali Hizmetler Uzman Yardımcıları
Mesleki Eğitim Sunusu
 Arş.Gör. İsmail KAHREMAN, İstanbul Üniversitesi, 5018 Sayılı Kanun
Hizmetiçi Eğitim Sunusu
114
TEŞEKKÜRLER
115