Slayt 1 - Diyetisyen

DYT.HİLAL ACAR
YETERLİ VE DENGELİ BESLENME
VÜCUDUN BÜYÜMESİ,YENİLENMESİ VE
ÇALIŞMASI İÇİN GEREKLİ OLAN
ENERJİ VE BESİN ÖGELERİNİN HER BİRİNİN
YETERLİ MİKTARDA ALINMASI
VE VÜCUTTA UYGUN ŞEKİLDE KULLANILMASI
DURUMUNA DENİR.
BESLENME NEDEN
ÖNEMLİDİR?
Beslenme
Fiziksel
ve
zihinsel
Çalışanların
bozukluğuna
Besinler
yaşam
için
Bebek
veüretim
çocuk ve
Enfeksiyonlara
gelişimi
etkiler.
elzemdir.
hastalıklara
hızını
etkiler.
bağlı
gelişen
sağlığını
etkiler.
yakalanmayı
engeller.
hastalıkları
engeller.
BESİN
Yenebilen ve
yenildiğinde yaşam için
gerekli besin öğelerini
taşıyan bitki ve hayvan
dokularıdır.
BESİN ÖGESİ
Besinlerin içinde
bulunan karbonhidrat,
protein, yağ, vitamin ve
minerallere besin
ögeleri denir.
BESİN ÖGELERİ
 KARBONHİDRAT
 PROTEİN
 YAĞ
 VİTAMİN
 MİNARELLER
 SU
KARBONHİDRATLAR
oVücudumuzun en önemli enerji kaynağıdır.
oGünlük enerjinin %55-70’ini sağlar.
o1 gr karbonhidrat ortalama 4 cal. verir.
oFazla alınırlarsa; vücutta glikojen ve
yağa dönüşürler.
KARBONHİDRAT KAYNAKLARI
o
o
o
o
o
o
o
o
o
Kuru baklagiller
Patates
Yer elması
Nişastalı diğer yumrular
Pirinç
Mısır
Buğday
Diğer tahıllar
Şekerler
PROTEİNLER
oVücudumuzun yapı taşıdır
oGünlük enerjinin %10-15’ini sağlar
o1 gr protein 4 kalori verir
oKas dokusunun korunması ve güçlenmesi için
gereklidir
PROTEİN KAYNAKLARI
Örnek Protein
Yumurta
Düşük Kaliteli Protein
İyi Kalite Protein
Bitkisel Kaynaklı
Et,Süt
Proteinler
Süt Ürünleri
Tahıllar
Balık
YETERSİZ PROTEİN
ALINDIĞINDA
oBüyüme yavaşlar.
oZeka gelişimi yavaşlar.
oHastalıklara yakalanma riski
artar.
oKaraciğer yıpranır ve siroz
hastalığı oluşur.
Karbonhidrat ve yağın az alınması
durumunda proteini enerji için kullanmak
zorunda kalırız.
Protein enerji için kullanıldığında
vücuttaki asıl görevini yerine getiremez
YAĞLAR
oEnerji verirler (1 gr yağ 9 cal verir).
oGünlük enerjinin % 25-30 ‘u yağlardan alınmalıdır.
oYağda eriyen vitamin emilimi için mutlaka
yağ alınmalıdır.
oDeri altı yağ tabakası vücut ısısı kaybını önler.
oMidenin boşalmasını geciktirir, tokluk hissi verir.
oOrganları dış etkenlerden korur.
YAĞLAR
Doymuş yağ
asitleri
oTereyağı,
oKuyrukyağı
Tekli doymamış
yağ asitleri
oZeytinyağı,
oBalıkyağı,
oFındık yağı
Çoklu doymamış
yağ asitleri
oSoya yağı,
oAyçiçek yağı,
oMısırözü yağı
VİTAMİNLER
YAĞDA ERİYEN
VİTAMİNLER
A Vitamini
D Vitamini
E Vitamini
K Vitamini
SUDA ERİYEN
VİTAMİNLER
C Vitamini
B Grubu Vitaminler
(B1 Vit. B2 Vit. B6
Vit. B12 Vit. gibi)
Folik asit
VİTAMİNLERİN GÖREVLERİ
∆Kemik gelişimini sağlar.
∆Vücudu hastalıklara karşı korur.
∆Gözün ışık durumuna göre ayarlanmasını
sağlar.
∆Vücut dış yüzeyini, sindirim, solunum,
üreme ve görme organlarını mikroplara
karşı korur.
∆Vücudumuzda düzenleyici olarak görev
yaparlar.
BAZI VİTAMİNLER (A,E,C) VÜCUT
HÜCRELERİNİN HASARINI
ÖNLEYEREK NORMAL İŞLEVLERİNİ
SÜRDÜRMELERİ VE BAZI ZARARLI
MADDELERİN ETKİNLİKLERİNİN
AZALTILMASINDA
YARDIMCIDIRLAR
(ANTİOKSİDAN)
VİTAMİN
KAYNAKLARI
o KARACİĞER
o YEŞİL
YAPRAKLI
A
SEBZELER
VİTAMİNİ
o YUMURTA
SARISI
o HAVUÇ
o KAYISI
YETERSİZLİĞİ
o
o
o
o
GÖZDE VE DERİDE
BOZUKLUKLAR
GECE KÖRLÜĞÜ
DİŞ SAĞLIĞININ
BOZULMASI
ENFEKSİYONA
YAKALANMADA
ARTIŞ
VİTAMİN
KAYNAKLARI
o
D
o
VİTAMİNİ o
o
Güneş ışığı
Balık yağı,
Karaciğer
Yağlı balıklar
YETERSİZLİĞİ
o Rikets
o Osteomalasia
o Menepoz
sonrası
kadınlarda
osteoporoz
VİTAMİN
KAYNAKLARI
YETERSİZLİĞİ
o Buğday
o Hemolitik
embriyosu
anemi
E
VİTAMİNİ o Soya yağı
o Sinir kas
sistemi
o Bitkisel yağlar
yetersizlikleri
o Zenginleştirilmiş
margarin
o Yağlı tohumlar
VİTAMİN
KAYNAKLARI
K
o Ispanak
VİTAMİNİ o Soya fasülyesi
o Lahana
YETERSİZLİĞİ
o Hemoraji
(vücut içinde
veya dışında
kanama)
VİTAMİN
KAYNAKLARI
YETERSİZLİĞİ
oKuş burnu
oKırmızı ve yeşil
biber
C VİTAMİNİ
oTurunçgiller
oYeşil yapraklı
sebzeler
oÇilek
oDiş ve diş eti
hastalıkları
oBağışıklık
sistemi
yetersizliği
VİTAMİN
KAYNAKLARI
YETERSİZLİĞİ
oKaraciğer
oKurubaklagiller
B1 VİTAMİNİ
oTahıllar
oYağlı tohumlar
oSinir ve
sindirim sistemi
hastalıkları
oİştahsızlık
oBaş dönmesi
VİTAMİN
KAYNAKLARI
oSüt ve ürünleri,
oKaraciğer,
oEt
B2 VİTAMİNİ oYeşil yapraklı
sebzeler,
oYumurta
YETERSİZLİĞİ
oDeri ve
Mukozada
Yaralar
oGörme ve sinir
sistemi
bozuklukları
VİTAMİN
KAYNAKLARI
oEt
oKaraciğer
oYumurta sarısı
B6 VİTAMİNİ oBalık
oMaya
YETERSİZLİĞİ
oBağışıklık
sisteminde
zayıflama
oCiltte yaralar
oSinir sistemi
bozuklukları
VİTAMİN
B12
VİTAMİNİ
KAYNAKLARI
YETERSİZLİĞİ
oEt ve ürünleri
oSüt ve ürünleri oPersinyöz
anemi
oBalık
oSinir sistemi
oYumurta
bozuklukları
oBaş ağrısı
oYorgunluk
VİTAMİN
Niasin
KAYNAKLARI
oMaya
oKaraciğer
oEt
oBalık
oYağlı tohumlar
YETERSİZLİĞİ
oPellegra
oSinir ve
sindirim sistemi
bozuklukları
oCiltte yaralar
VİTAMİN
Folik asit
KAYNAKLARI
oKaraciğer ve
diğer organ
etleri
oYeşil yapraklı
sebzeler
oKurubaklagiller
oYumurta
YETERSİZLİĞİ
oMegaloblastik
anemi
oKalp
hastalıkları
Günlük olarak tüketmemiz gereken
besinleri yeterli miktarda
tüketebilirsek vücudumuz için gerekli
bütün vitaminleri almış oluruz.
MİNERALLER
İskeletin normal
oluşabilmesi,
vücut
organlarının düzenli
çalışabilmesi için gerekli
olan madensel
maddelerdir.
Yeteri kadar
alınması
zorunludur.
• Yetişkin insan vücudunun ortalama % 6 sı
minerallerden oluşur.
• İskelet ve dişlerin yapı taşıdır.
• Vücut suyunun dengede tutulmasını
sağlar.
Mineraller
Kalsiyum
Demir
Potasyum
İyot
Flor
Klor
Fosfor
Magnezyum
Sodyum
Çinko
Mineral Yetersizlikleri
FLOR
:
İYOT
:
Diş
Çürümeleri
POTASYUM
DEMİR:
KALSİYUM:
Basit
Guatr
Hastalığı
•Kas
Yorgunluğu,
•Demir
Eksikliği
Anemisi
•Kemik
ve
diş
gelişiminde
yavaşlama
•Solunum
Yetersizliği
•Yorgunluk
•Osteoporoz
•İştahsızlık
•Diş
•Baş çürümeleri
Dönmesi
•Pıhtılaşma bozuklukları
Mineral Yetersizlikleri
FOSFOR:
SODYUM:
Kemiklerde
Kusma,
KLOR:
Sinir kas sisteminde
Zihni
Bulanıklık,
MAGNEZYUM:
Sodyum
ve potasyum yetersizliği ile
Kan
hücrelerinde
ÇİNKO
:
Kas
Yorgunluğu,
Tetani
birlikte
görülebilir.
Böbreklerde
bozukluklar görülür.
Kilo
Alımı
ve
Gelişiminde
Ağrılar,
Yavaşlama
Solunum Yetersizliği
Magnezyum
Yağlı tohumlar,
kurubaklagiller
Sodyum
Tuz,yumurta
Kalsiyum
Süt ve süt
ürünleri
Fosfor
Süt ürünleri
Demir
Et,yumurta,
pekmez
Çinko
Hayvansal
kaynaklar
Flor
Su,deniz
ürünleri
İyot
İyotlu tuz,
balık
Potasyum
Kahve,yeşil
yapraklı
sebzeler
SU
SU ;
vücudun büyük
bir kısmını
oluşturur
Yetişkin insan
vücudunun %60 ı sudur
Besinlerin
sindirimi,dokulara
taşınmaları,hücrelerd
e kullanılmaları sonucu
oluşan zararlı
atıkların atılması için,
Vücutta
oluşan fazla
ısının atılması
için,
Vücudun günlük su
ihtiyacı
2-2,5 litre
Günlük olarak kaybedilen
sıvı miktarı
karşılanmadığında
vücut hücre
çalışması aksar.
POSA
Bitkilerin yapısında bulunan,
sindirim sisteminde
vücuda emilemeyen
ancak organizma için
faydalı olan kısmıdır.
Posalı yiyeceklerin diyette
artırılmasıyla,
Çiğnemede artma
Tükürük salgısının
artışı
Toplam besin alımının azalması
Yüksek posalı diyetlerle beslenen
toplumlarda
Kalp hastalıkları
Divertikül hastalıklar
Hemoroitler
Kolon kanserleri
Şeker hastalığı
 Şişmanlık
nadir görülmektedir.
Yetişkinler için günlük
posa miktarı
25-30 gr
Posadan Zengin Besinler
◊ Kuru baklagiller
◊ Yağlı tohumlar
◊ Kepeği ayrılmamış tahıl ürünleri
◊ Sebze ve meyveler
Posanın vücudumuzda faydalı etkiler
gösterebilmesi için,
yanında mutlaka bol su içilmesi
gerekir.
Posa
Şeker,kolesterol ve tansiyonu dengeler,
Tokluk hissi verir,
Dışkılama sayısını ve miktarını artırarak
kabızlığı önler
dolayısıyla kalın bağırsak kanserini
önleyici etkiler gösterir.
BESİN GRUPLARI
1)SÜT VE SÜT
ÜRÜNLERİ
4)TAHILLAR
2)ET,YUMURTA
KURUBAKLAGİL
3)SEBZE VE
MEYVELER
1. GRUP: SÜT VE SÜT
ÜRÜNLERİ
PROTEİN, KALSİYUM, FOSFOR,B2,B12 İÇERİR.
ÖNEMİ
* BÜYÜME VE GELİŞME
* DOKULARIN ONARIMI
* KEMİK GELİŞİMİ VE SAĞLIĞI
* SİNİR VE KASLARIN DÜZENLİ ÇALIŞMASI
* HASTALIKLARA KARŞI DİRENÇ SAĞLAR.
2.GRUP: ET, YUMURTA,BAKLAGİLLER
PROTEİN, DEMİR, ÇİNKO, FOSFOR, MAGNEZYUM,
B6, B12, A VİTAMİNİ, NİASİN,
B1 İÇERİR.
ÖNEMİ
 BÜYÜME VE GELİŞME
HÜCRELERİN YENİLENMESİ
VE DOKU ONARIMI
 KAN YAPIMI
 SİNİR, SİNDİRİM SİSTEMİ VE DERİ
SAĞLIĞI
 HASTALIKLARA KARŞI DİRENÇ SAĞLAR

3. GRUP:TAZE SEBZE VE
MEYVELER
C VİTAMİNİ,KAROTEN(A VİTAMİNİ
ÖNCÜSÜ), FOLİK ASİT,B2 VİTAMİN, DEMİR,
MAGNEZYUM,POSA İÇERİR.
ÖNEMİ
* BÜYÜME VE GELİŞME
* HÜCRE YENİLENMESİ, DOKU ONARIMI
* KAN YAPIMI
* DİŞ VE DİŞETİ SAĞLIĞI
* DERİ SAĞLIĞI, GÖZ SAĞLIĞI
* HASTALIKLARA KARŞI
DİRENÇ SAĞLAR
4.GRUP:TAHILLAR VE TAHIL
ÜRÜNLERİ
TEMEL ENERJİ KAYNAĞIDIR,
B1 VİTAMİNİ, NİASİN VE PROTEİN İÇERİR.
ÖNEMİ
* VÜCUDUN TEMEL ENERJİ
KAYNAĞIDIR
* SİNİR, SİNDİRİM SİSTEMİ VE DERİ
SAĞLIĞI İÇİN GEREKLİDİR
* HASTALIKLARA KARŞI DİRENÇ SAĞLAR
GÜNLÜK TÜKETİLMESİ GEREKEN
MİKTARLAR
SÜT VE SÜT ÜRÜNLERİ ;
YETİŞKİN:
2 PORSİYON
ÇOCUK, GENÇ, GEBE,
EMZİKLİ, MENAPOZ
SONRASI KADIN:
3-4
PORSİYON
ET, YUMURTA, BAKLAGİLLER ;
YETİŞKİN,GENÇ,ÇOCUK
2 PORSİYON
GEBE, EMZİKLİ
KADIN:
3 PORSİYON
TAZE SEBZE VE
MEYVELER ;
3-5
PORSİYO
N
TAHILLAR VE
TAHIL ÜRÜNLERİ ;
4-6
PORSİYON
Sağlıklı Beslenmede 12 Adım
1. Günlük tükettiğiniz besinlerin çok çeşitli olmasına
özen gösterin.Bu besinlerin çoğunluğunu hayvansal gıdalar
yerine bitkisel gıdalardan seçin.
2. Günlük beslenmenizde ekmek ve tahıl grubu besinlerin
(bulgur, mısır, pirinç,makarna v.b.) bulunmasına
özen gösterin.
3. Her gün birkaç kez çeşitli taze sebze ve meyve yiyin
(günde 5-7 porsiyon).
4. Her gün orta düzeyde fiziksel aktivite yaparak vücut
ağırlığınızı tavsiye edilen sınırlarda tutunuz.(Beden
Kitle İndeksi 20-25 olmalıdır).
5. Günlük tükettiğiniz yağ miktarını kontrol ediniz.
Yemeklerinizde hayvansal kaynaklı yağlar yerine,
doymamış yağ asitlerinden zengin bitkisel sıvı yağları
(zeytinyağı, ayçiçek,mısırözü vb. yağları) kullanınız.
6- Yağlı et ve et ürünleri (sucuk,salam,sosis vb.) yerine
balık,tavuk, hindi eti veya kuru fasulye, nohut, mercimek
gibi kurubaklagilleri tercih ediniz.
7- Yağsız veya az yağlı süt ve süt ürünlerini (yoğurt,
peynir, kefir v.b.) yiyiniz.
8- Az şekerli besinleri tercih edin, çay şekeri gibi rafine
şekerleri mümkün olduğunca tüketmeyin, tatlılar ve
şekerli içeceklerin tüketimini sınırlandırınız.
9- Günlük tuz alımınızı azaltınız (ortalama 1 çay kaşığı).
10- Mümkünse alkol kullanmayın.Eğer kullanıyorsanız en
aza indiriniz.
11- Besinlerinizin hazırlanması, pişirilmesi sırasında
hijyen kurallarına dikkat ediniz.Yiyeceklerinizi pişirirken
haşlama, fırında ve buharda pişirme yöntemlerini tercih
ediniz. Kızartmalardan kaçınınız. Böylece yemeklerinize
ekleyeceğiniz yağ, tuz ve şeker miktarını azaltmış
olursunuz.
12- Bebeklerinizi ilk 6 ay sadece anne sütüyle besleyiniz
ve 6 aydan sonra uygun besinlere başlayarak yeterli ve
dengeli beslenmelerini sağlayınız.