Spiroketler - Ankara Üniversitesi Açık Ders Malzemeleri

Spiroketler





Gram-negatif, hareketli,
tipik olarak şekilleri incecik ve esnek
sucul ortamlarda ve hayvanlarda spiroketlere sıklıkla
rastlanır
bazıları hastalık yapıcı özellikte
insanlarda rastlanan ve cinsel yolla bulaşan sifilis






Bir spiroket hücresi, hareket etmesini sağlayan ve hücrenin her
iki kutbundan uzanan bir ya da daha fazla kamçıya (flagella)
sahip
Fakat bu kamçılar tipik bakteri kamçılarından farklı özellikte
endoflagellum adını alır
Spiroketler, hastalık yayma (patojenlik), ribozomal RNA
dizilimi, morfolojik ve fizyolojik özellikler göz önünde
bulundurularak 8 cinse
Spirochaeta,
Treponema,
Cristispira,
Borrelia,
Leptospira,
Leotonema,
Brachyspira,
Brevinema
Spirochaeta


anaerob ve fakültatif aerob
Nehir, göl, gölet, deniz suyu ve çamuru gibi sucul
ortamlarda bu türlere sıkça

Spirochaeta spp.
Treponema





Anaerob, insanlarla ve hayvanlarla kommensal ya da parazit
ilişkisi olan spiroketler Treponema cinsi olarak gruplandırılmış
Sifilis adlı hastalığa yol açan Treponema pallidum en çok
bilinen tür
Morfolojik olarak diğer spiroket türlerinden farklı
hücre sarmal yapıda değil ve belirgin biçimde ince
Doğada T. pallidum sadece insanlarda görülür fakat yapay
olarak hastalık tavşan ve maymunlarda da gözlenmiş

diğer Treponema türleri insanların ağız boşluğunda
bulunan kommensal organizmalardır ve genellikle iki
diş arasından ya da diş ve dişeti arasından kazınan
maddede görülür
Morfolojik ve fizyolojik olarak değişiklik gösteren üç
ayrı tür tanımlanmıştır: Treponema denticola,
Treponema macrodentium ve Treponema oralis.
Spiroketler aynı zamanda sığır midesinde de bulunur



Frengi, etken Treponema pallidum
cinsel yolla bulaşan bir hastalık
tedavi edilmediği takdirde, zaman içerisinde
vücuda yayılarak birçok organda hasar





Hastalık; penis, vajina, anüs (makat) ya da ağız
yolu ile bulaşır
sağlam kişiye bulaşmasından sonra ilk
belirtiler 10 gün ile 3 ay içerisinde
bir veya daha fazla sayıda, bir santimetre
boyutlarında , sert, ağrısız "şankır" adı verilen
yaralar
Bu yaralar, genelde bakterinin ilk bulaştığı
cinsel organlar etrafında
daha sonra kan yolu ile bütün vücuda yayılır







T. pallidum’un dış etkenlere karşı direnci az
Özellikle kurulukta kısa süre içinde ölür
Asit fenik, su ve sabun ile hızla yok olur
T.pallidum frengi (sifiliz) hastalığının etkeni
Veneral bir hastalık
Frengi denmesinin nedeni, ilk defa
Frenklerden bulaşmış olması
Frenginin bilinen şekilleri
Doğal Frengi ve edinsel sifilis.





Enfeksiyon çok defa cinsel ilişki ile
İlk lezyon genital organların deri ve mukozasında
Cinsel organlar dışında ağız içi, dudak gibi. öpmekle, hasta
kişinin kullandığı bardak, çatal, kaşık, pipo gibi malzemelerle
bulaşır
sağlam mukozadan veya epidermiste bulunan ufak bir
çatlaktan girer
Giriş yerinde üreyen treponemaların bir kısmı komşu lenf
bezlerine gider ve oradan da lenf yollarıyla gelen kan
dolaşımına katılır.







Üç dönemi vardır:
Birinci dönem (Şankr= yara dönemi)
Enfeksiyondan 2-10 hafta sonra giriş yerinde önce papül ve
bunun harap olmasıyla yara
Bu yara temiz, tabanı sert, etrafı şarap renginde ve ağrısız
Sert şankr, frengi şankırı ya da primer lezyon
Ayrıca birkaç gün içinde klasik lenf bezlerinde şişlikler yani
bir lenfadenit
Primer lezyon kendiliğinden iyileşir, bazen gözden kaçabilir



Hastalık şankır döneminde tedavi edilmez ise,
yaraların ortaya çıkışından itibaren 3-6 hafta
içerisinde, ellerde, ayaklarda ve vücudun diğer
kısımlarında kırmızılıklar (döküntüler) oluşur
Bakteri, fiziksel temas sonucu, bu bölgelerdeki
yara, sıyrık gibi kısımlardan sağlam kişiye
bulaşabilir
döküntüler genellikle birkaç hafta ya da ay
sonra kaybolur






İkinci dönem (Roseol dönemi)
Primer lezyondan 2-10 hafta sonra ikinci dönem (yayılma
dönemi) belirtileri
Bunlar deride roseol denilen kırmızı, makülo-papüler lekeler,
ağız içinde plak mükoz, anal ve genital bölgede kondiloma
ismi verilen renksiz, ıslak, masere papüller
İkinci dönem lezyonları kendiliğinden geçebilir
Hastaların % 25’inde hiçbir sağaltım yapılmadan spontan
olarak diğer % 25’inde ise enfeksiyon latent kalır
Geri kalan % 50’sinde 3. dönem frengisi başlar.





Üçüncü dönem (Gom dönemi)
Deride, kemiklerde, karaciğer, dalak vb. iç organlarda gom
denilen granülomatöz, tümoral oluşumlar
kardiyo-vasküler lezyonlar, aort anevrizmaları, aort yetersizliği
gibi önemli sendromlar
Ayrıca enfeksiyonun 10-20. yıllarında S.S.S. ait frengi
belirtileri görülür
Bir çeşit frengi deliliği olan, medulla spinalisin arka köklerini
tutan, şiddetli bacak ağrıları görülen şekli




Doğuştan Frengi (Konjenital Sifilis)
Frengili gebe kadınlardan plasenta yolu ile fötüse geçebilir
Enfekte fötüslerden bir kısmı ölür ve kadın düşük yapar
canlı doğanlarda gözlerde körlük, kesici dişlerin testere gibi
intizamsız Hutchinson dişleri, semer veya Sokrat burnu
denilen çökük burun, zeka geriliği görülür
Gebeliğin ilk yarısında anneye uygulanacak yeterli bir
sağaltım ile çocuk kalıtsal frengiden kurtulabilir



Gerek birinci, gerekse ikinci dönemde tedavi
edilmeyen frengi vakalarının üçte birinde, hastalık
uzunca bir süre sessiz kaldıktan sonra daha ileri bir
döneme gider.
Bakteri kalp, gözler, beyin, sinir sistemi, kemikler,
eklemler başta olmak üzere vücudun birçok yerinde
hasarlara neden olur.
Bunun sonucu ruhsal bozukluklar, körlük, felçler ve
ölüm meydana gelir.



Tedavi edilmeyen frengili gebe kadından,
bakteri, hamilelik esnasında bebeğe bulaşabilir
Bulaşım riski %70 dolayında
yaklaşık %25 i, ölü doğum



Hastalık mikrobu kanda da bulunduğundan
kan donörlerinde frengi testi yapılır
Test sonucu hastalık bulunduğu anlaşılırsa kan
başkalarına verilmez
Kontrolsüz kan nakli ile hastalık sağlam kişiye
bulaşabilir




Frenginin ilk belirtileri diğer bazı hastalıklarda da
bulunabilir
Yaralardan alınan örnekte mikroskop altında bakteri
görülebilir.
tanı koymaya yardımcı kan testleri de var
Ancak, ilk 3 ay testlerin yalancı negatif sonuç
(mikrobu taşıdığı halde negatif sonuç çıkması)


Direkt tanı ve serolojik yöntemler
Primer ve sekonder lezyonlardan alınan
materyal karanlık alan mikroskobisi yöntemi
Materyal olarak yara, rozeol, papül serozitleri
ve şişmiş lenf bezlerine yapılacak ponksiyonla
alınan sıvılar





serözitlerden bir damla temiz bir lam üzerine konur
lamel kapatılarak karanlık alan mikroskobisi ile incelenir.
Treponemalar siyah zemin üzerinde parlak renkte görülür.
Tipik hareket ve görünümleri, spirallerin değişmez görünümde
Preparatlar boyanarak da incelenebilir
Giemsa ya da gümüşleme
immunofloresans boyama yöntemi kullanılır






Serolojik Deneyler
Treponemasız antijenlerle yapılan özgül olmayan deneyler
Treponemalı antijenlerle yapılan özgül deneyler
--Frengi etkeniyle doğrudan ilgisi olmayan ve otoimmunitasyonla oluştuğu
bilinen Reagin anti-lipoidal otoantikorların araştırılması temeline
Antijen olarak normal organ ekstreleri kullanılır
İnsan ya da sığır kalbinden elde edilen kardiyolipin antijen olarak





Antilipoidal antikorların aranmasına dayanan nonspesifik serolojik
yöntemler
Kompleman B. Deneyleri (Wasserman, Kolmer)
Flokülasyon reaksiyonlarıLipid antijen partikülleri normal serumla karıştırıldıklarında homojen
süspansiyon şeklinde kaldıkları halde, sifilisli hasta serumlarında ise
kümecikler yapmakta ve presipitasyon ya da flokülasyon meydana
gelmektedir.
dünyada en çok kullanılan flokülasyon deneyi VDRL (Venereal Disease
Research Laboratory), RPR








Treponemalı antijenlerle yapılan özgül deneyler
Frengili hasta serumlarında 2. Haftadan sonra itibaren frengi antikorları
oluşur
İçinde treponemalar veya bunların vücut maddeleri bulunan antijenler
kullanılarak yapılan deneylerle bu antikorların aranması güç ve pahalıdır.
Bu nedenle her yerde ve her hastaya uygulanmaz.
- Treponema pallidum immobilizasyon (TPİ)
- Floresan Treponema Antikor Deneyi (FTA)
- Floresan Treponema-Antikor-Absorbsiyon deneyi
- Treponema pallidum kompleman birleşmesi
- Treponema pallidum hemaglütinasyon



Frengi genellikle penisilin tedavisi
Tedavinin başlangıcından genellikle 24 saat sonra
bulaştırıcılık kaybolur.
Daha önce frengi geçirmiş, ya da o anda şankır
belirtileri olanlar kan bağışında bulunmamalı

Cinsel ilişkide kondom

Cinsel eş sayısının artması bulaşma riskini de


nakledilecek kanda gerekli testlerin yapılıp
yapılmadığı kontrol edilmeli
Hamileler, doğum öncesi dönemde düzenli
sağlık kotrollerini yaptırmalı





T. pallidum subs. endemicum
İnsanlarda veneryan olmayan yani mutlak cinsel ilişki ile bulaşmayan
endemik sifilis
Afrika’nın birçok yerinde, Büyük Sahra, Sudan, Güney Asya’da, Suriye,
Irak, Ürdün’de endemik olarak
Arap ülkelerinde Bejel adı
Sosyoekonomik düzeyi düşük topluluklarda yakın ilişki ile ve daha çok
mukozalar yolu ile, ortak kullanılan yiyecek, içecek kaplarıyla, hastalık
lezyonları ve salgılarının yaralanmış deri ve mukozalara sürülmesi ile
bulaşır.







Klinik olarak primer şankr görülmez
Daha çok 2. dönem lezyonlar olan rozeol, kondilomalar ve adenitler
Bunlar çoğu kez 6-9 ay bazen 1-2 sene sürer.
Sağaltımsız olgularda hastalık uzun süreli, latent kalabilir.
Endemik sifiliste konjenital şekilde çok nadir
Sağaltım sifilisteki gibi
Tanıda lezyonlardan alınan örneklerde karanlık alan yöntemi ve serolojik
deneyler



T. pallidum subsp. Pertenue
Afrika, Asya ve Güney Amerika tropikal bölgelerinde
Yaptığı papilomatöz lezyonlar ağaç çileğine benzer. (Framboesia)
İngiliz dilinde Yaws denir.
Yaws uzun süren bir hastalıktır. Frengideki gibi 3 dönemi vardır. 2- 8
haftalık bir kuluçka döneminden sonra treponema girdiği yerde yumuşak
bir lezyon
Papül sonradan açılır, genişler ve papilomatöz veya granülomatöz görünüm
alır.
İlk lezyonlar vücudun açık yerlerinde ayaklarda ve bacaklarda
2. dönem 20-30 gün sonra başlar.
Deride kaşıntılı, papüloeksatemler
Bunların kabukları düşer
Ağaç çileğine benzeyen fena kokulu seröz bir salgı ile
karakterize yumuşak lezyonlar ,
vücudun sıcak ve ıslak yerlerinde, ağız, anüs, vulvaya yerleşir.
lezyonlar kendiliğinden iyileşebilir.
Bazı kimselerde 4-5 yıl sonra 3. döneme ait belirtiler görülür.






Treponema vincenti
İnsanların normal ağız florasında ve bakımsız dişlerde saprofit spirallere
rastlanır. Koşullar uygun olduğunda ağız ve diş etlerinde ülseratif bazı
lezyonların meydana
En önemlileri T. Vincenti
Karanlık alan mikroskobisinde hızla hareket ettikleri görülür.
Adi boyalarla kolay boyanır. Serumlu besiyerinde, bira mayalı peptonlu
besiyerinde kültürü zor yapılır. Fena kokuludur. Anaeropturlar.
İnsanlarda fuziform basillerle birlikte Anjina plaut-vincenti’yi (Vincent
anjini) meydana getirir. Vinjent anjini ağız hijyeni ve bakımı bozuk olan
topluluklarda görülen tek taraflı, kronik, pis kokulu, psödomembranöz,
ülseratif bir bademcik yangısıdır.



Sağaltım yapılmazsa aylarca sürer bazen
difteri ile karıştırılır
Tanısı enfekte bademciklerden yapılan
preparatların gram ya da metilen mavisi ile
boyanması ve mikroskobik muayenesi ile
mümkün
Preparatta bol miktarda Treponemalar,
bunların arasında değişken fuziform basiller