perçin bağlantıları

T.C.
SÜLEYMAN DEMİREL ÜNİVERSİTESİ
MÜHENDİSLİK MİMARLIK FAKÜLTESİ
MAKİNA MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ
MAKİNA ELEMANLARI I
DERS NOTLARI
(PERÇİN BAĞLANTILARI)
E. DURAK
1
E. DURAK
2
BÖLÜM II
2. ÇÖZÜLEMEYEN BAĞLAMA ELEMANLARI
Çözülemeyen bağlama elemanları makine elemanlarını şekil veya maddesel
bağla birbirine bağlamaktadır. Bu bağlama elemanları çözülürken tahrip
olduğu için, tekrar kullanılamaz.
2.1 PERÇİN BAĞLANTILARI
2.1.1. Genel bilgiler
Perçin bağlantıları, sistemin kuvvet ve momentinin dengeli dağılmasına imkan
veren, esnekliğinden dolayı titreşimlere karşı dayanıklı, diğer bağlama
şekillerinin uygulanamadığı basit konstrüksiyonlarda emniyetli birleştirme
yapan, metal ile metal olmayan deri, plastik, tekstil vb iki parçayı veya farklı
malzemeden iki elemanı birbirine bağlayan, az sayıda malzemeler için ucuz ve
E. DURAK bir bağlantı şeklidir.
fazla avadanlık gerektirmeyen, çözülemeyen
3
Perçin bağlantılarında, kaynak bağlantılarında olduğu gibi ergime sonucu
moleküler yapıda değişme; ısıl etkilerden dolayı kontrol edilemeyen iç gerilmeler
etkisiyle konstrüksiyonda çekme ve çarpılmalar meydana gelmez. Hafif metallerin
birleştirilmesinde genellikle perçin bağlantısı kullanılmaktadır. Gelişen kaynak
tekniğinin sağladığı daha kısa zamanda daha ucuz ve hafif bağlantılar, perçinin
uygulama alanlarını çok daraltarak kaynak bağlantılarının kullanılamadığı özel
hallerle sınırlamıştır.
Çelik yapılarda, ayrı inşaat guruplarının birleştirilmesinde perçin
bağlantıları, kaynak bağlantıları ile birlikte kullanılmaktadır. İnşaat yerinde kaynak
edilmesi çok zor veya imkansız olun çelik yapıların, ucuza mâl edilmesi için, rahat
ve verimli çalışma ortamı olan atölyelerde kaynak konstrüksiyonları hazırlanıp,
monte edilmek üzere şantiyelere nakledilmektedir. Burada montaj perçin bağlantısı
ile yapılmaktadır.
E. DURAK
4
Depo, hazne, basınçlı kap ve kazanların yapımında da, çok
ince saçlar hariç kaynak bağlantısı tercih edilmektedir. Ancak
bunların tamirinde perçin bağlantısı kullanılmaktadır. Özel hallerde,
örneğin çelik bir depo ile dökme demir bir flanşın birleştirilmesi vb,
malzeme farkından ötürü perçinin kullanma zorunluluğu vardır.
Perçin bağlantıları farklı malzemeleri birbirlerine göre hareket
edecek şekilde de bağlamaktadır.
Perçin
bağlantılarında
kalite
kontrolü,
bağlantıya
çekiçle
vurularak çok basit şekillerde yapılabilir. Anormal ses çıkaran veya iyi
yapılamamış bir bağlantıda bozuk perçinler bağlanan elemanlara zarar
vermeden kesilerek, yeniden bağlanması mümkündür.
E. DURAK
5
2.1.2.Perçin bağlantısının kullanma alanları
Perçin bağlantılarının kullanıldığı başlıca alanlar üç gurupta
toplanmaktadır:
a) En az iki elemanı birbirine, aralarında sızdırmazlık sağlamak maksadı
ile sıkı bir şekilde bağlar, (sıvı ve gaz basıncı altında çalışan kaplar,
depolar,vb).
b) Sistemde kuvvet dağılımı ve dengesi sağlamak için elemanları birbirine
bağlar, (vinç,köprü, çatı vb çelik konstrüksiyonlar).
c) Özel maksatlı bağlamalarda kullanılır, (uçak, gemi imalatı saç
kaplamacılığında, döşeme sanayindeki tekstil deri ve ahşap ürünlerinde,
balata montajı vb).
E. DURAK
6
2.1.3 Perçin malzemesi
Perçin malzemesi, genel olarak bağlanacak
elemanların malzemesine uygun seçilmektedir.
Perçinler ve bağlanacak elemanlardan farklı
malzemeden tercih edildiğinde; sıcak ortamlarda ısıl
genleşmeleri değişik olan bağlantı gevşeyip veya
kopabileceği gibi; sıvılarla temasta özellikle rutubetli
veya deniz suyu gibi iletken bir ortamda, kimyasal
reaksiyon sonucu korozyona uğrayıp, çözülmeye
başlayarak bağlantının aşınmasına ve hatta
bozulmasına sebep olacaktır. Isıl genleşmelerde
alaşımlı
çeliklerden
yapılmış
perçinler
kullanılmaktadır. Bunun yanında alüminyum
elemanlar, alüminyum perçinlerle ve bakır
E. DURAK
elemanlar ise bakır
perçinlerle bağlanmaktadır.7
Perçinler, başlarının teşkili sırasında büyük şekil değiştirme sebebiyle kolay
dövülebilen, akma sınırı yüksek malzemeden yapılması gerekmektedir. Genel
olarak St34 malzemeden yapılan perçinler (çekme gerilmesi σç=340...420 N/mm2
kopma uzaması δk≥%30) kullanılmaktadır. Yüksek mukavemetli malzemeden
yapılmış elemanların birleştirilmesinde St44 malzemeden yapılmış perçinler
(σç=440..550 N/mm2 ; δk ≥ %23), bazı özel hallerde ise alaşımlı çeliklerden
yapılmış perçinler kullanılmaktadır. Önemli olan kazan, depo ve çelik inşaatlarında
ise çelik kaçınılmaz bir perçin malzemesidir. Bu perçinler normlaştırılmıştır, (DIN
1613 ve 1000).
Çelik malzemelerden olmayan perçinler Cu, Al, AlCuMg, AlMg5 duraliminden,
bronzdan ; ısıl genleşmesi az olan yerlerde Ni ve çelik alaşımlarından, özel
durumlarda soy metaller ve alaşımlarından seçilmektedir.
E. DURAK
8
2.1.4. Perçin bağlantısının yapılması
Sistematik olarak perçinleme işlemi iki kademede toplanmaktadır:
2.1.4.1 Ön Hazırlık
Ön hazırlıkta bağlanacak elemanlara perçin delikleri zımba veya matkap ile
açılmaktadır. Bu
esnada deliklerde meydana gelen çatlaklar rayba ile
düzeltilmektedir..
Parça
delikleri
üst
üste
gelecek
şekilde
hizalanarak
(merkezlenerek), perçinler kolayca yuvasına takılmaktadır. Perçinler deliklerine
kolay yerleştirilmesi için, deliklerin çapı (d) daha büyük seçilmektedir. d1=10 mm
çaplı perçinler için çap farkı 1 mm veya daha büyük olabilir. Çelik malzemeden
yapılmış d1≥12 mm çapında perçinler için delik çapı d=d1+1mm alınmaktadır.
Hafif metal malzemelerde, 10mm çaplı perçinler için delik çapı 0,1 mm;
10mm‘den büyük çaplı perçinler için delik çapı 0,2 mm daha büyük seçilmektedir.
E. DURAK
9
2.1.4.2 Soğuk ve sıcak perçinleme işlemi
Hafif metal malzemeli perçinler ile çapları 10mm den daha küçük olan
çelik perçinler soğuk olarak dövülmektedir. Soğuk bağlantı, perçin
eksenine dik doğrultuda bir kuvvetle yüklendiğinde, perçini makaslamaya
maruz bırakır. 10 mm çapın üzerinde olan çelik perçinler ile sızdırmazlık
istenen perçin bağlantıları sıcak olarak dövülmektedir. Bu bağlantı, soğuma
sonucunda perçin ekseni doğrultusunda bir kuvvetle yükleneceğinden,
sistem sürekli gerilme altında kalmaktadır, şekil 2.1.
F
F
F
F
Şekil 2.1 Sıcak ve soğuk perçin bağlantısı
E. DURAK
10
Sıcak perçinlemede, ön hazırlık işleminde, ısıtma göz önüne alınmalıdır. Dövme
veya perçinleme işlemi el çekici, hava çekici, perçin makineleri ve tabanca ile
yapılmaktadır.
2.1.5. Özel perçin bağlantıları
Bağlanan elemanların erişilemeyen yerlerinde tek taraflı uygulanan perçin
bağlantısı işlemi oldukça önemli bir bağlama şeklidir. Bunlardan çivili perçinde
çekme çubuğu kapama başı meydana getirdikten sonra, kuvvetin artması
neticesinde, belirli bir kısmı perçin deliği içinde kalmak üzere, çubuğa çevresel
olarak açılan oyuk yerinden kopmaktadır. Pimli perçinde pim, dövme sonucu
perçin içine sıkışıp, çentik kısmı ile kapama başı meydana getirmektedir.
a)
b)
E. DURAK
c)
Şekil 2.2 Dövme sonu perçin başı oluşturma
11
2.1.6. Perçin şekilleri
Perçin; küresel, silindirik, konik vb geometrik şekil verilmiş bir baş kısmıyla,
silindirik bir şaft kısmından meydana gelmektedir. Perçin şekilleri perçinin
kullanıldığı yere ve malzeme yapısına göre farklılık göstermektedir. Buna göre
perçin şekilleri:
a) Yarım yuvarlak
b) Mercimek başlı
c) Kayış perçini (Havşa Başlı)
d) Delik perçini
e) Boru perçini
f) Şaft perçini vb şeklinde sınıflandırılmaktadır.Şekil 2.3.
a)
b)
d)
c)
E. DURAK
Şekil 2.3 Başlarına göre perçinler
e)
f)
12
Bağlanacak malzemelerin perçin deliği perçin başına uygun seçilmelidir.
Aksi taktirde bağlanan elemanlar ve perçin başı arasında boşluklu bağlantı oluşur,
şekil 2.4.
Şekil 2.4 Çeşitli perçin başlarının montaj durumları
E. DURAK
13
2.1.7. Perçinleme işlemi
Bağlanacak elemanların yüzeyine perçin başı boşluksuz oturması için perçin
başı perçinleme sırasında desteklenmektedir. Perçin bağlantısının tamamlanması
için şaft tarafında dövülerek veya pres darbesi ile perçin başı meydana
getirilmektedir. Elemanlar birbirine bağlanabilmesi için perçinleme işlemi sıcak
veya soğuk olarak yapılmaktadır. Şekil 2.5’de makine ile perçinleme verilmekte;
(a)’da çekiç şafta darbe uygulamakta, (b)’de şaft şişmeye başlamakta ve (c)’de
işlem tamamlanmaktadır.
E. DURAK
Şekil 2.5 Makine ile perçinleme
14
Çivili ve patlamalı perçinler için bağlantılarında tek taraftan perçin
bağlantısı yapılabilmektedir. Her birinde çivi farklı fonksiyon üstlenmektedir.
Patlamalı perçinde ise şaftın tek tarafı veya çift tarafı ısı etkisinde şişirilerek
bağlantı sağlanmaktadır, şekil 2.6.
Şekil 2.6 Çivili ve patlamalı perçinler
Perçin delikleri, perçinlerin rahat bir montaja imkan vermesi için toleranslı
delinmektedir. Bu tolerans perçin ve hatta bağlanacak malzemelere bağlı olarak
seçilmektedir, tablo 2.1.
E. DURAK
15
Tablo 2.1 Çeşitli malzemeye bağlı olarak perçin çapı, delik çapı
Malzeme
Perçin çapı (d1)
Delik çapı (d)
Çelik malzeme
d1≥10 mm
d=d1+1mm
Hafif metal malzemeleri
d1≤10 mm kadar
d=d1+0,1mm
Perçin şaft uzunlukları bağlanacak elemanların kalınlığına ve
sayısına göre özel imalatla artırılmasına rağmen, genellikle standart olup,
malzemelere bağlı olarak verilmektedir. Tablo 2.2’de perçin şaft uzunluğu
(ℓ), perçinlenecek parçaların toplam kalınlıkları (s) ile gösterilmektedir.
E. DURAK
16
Tablo 2.2 Bağlanacak elemanlara bağlı olarak perçin şaft uzunlukları
Perçinleme şekli
Şaft uzunluğu
Kazan perçinleri
ℓ≈ 1,3 ( ∑s ) + 1,5 d
Çelik konstrüksiyon
ℓ ≈ 1,2 ( ∑s ) + 1,2 d
Hafif metal yarım yuvarlak başlı
ℓ ≈ ∑s + 1,4 d
Mercimek başlı
ℓ ≈ ∑s + 1,8 d
Silindirik başlı
ℓ ≈ ∑s + 1,9 d
Konik başlı
ℓ ≈ ∑s + 1,7 d
Gömme başlı
ℓ ≈ ∑s + 1,6 d
2.1.8. Perçin bağlantı şekilleri
Perçin bağlantı şekillerinin belirlenmesi, bağlantının mukavemet hesabının
yapılmasında önemlidir. Perçinler bağlantı yaparken perçin sırasına ve bağlantı
yapılan elemanın kesit sayısına göre isimlendirilmektedir. Perçinler bağlanan
elemanlar üzerine sıra şeklinde veya gayri muntazam yerleştirilmektedir. Ancak
perçin merkezleri arasındaki mesafelerin yani hatvenin aynı olmasına dikkat
edilmektedir.
E. DURAK
17
Eleman kesit sayısı genellikle eleman sayısının bir eksiği olarak
belirlenir. Buna göre :
a) Tek sıra, tek kesitli perçin bağlantısı
b) Çift sıra, tek kesitli perçin bağlantısı
c) Tek sıra, çift kesitli perçin bağlantısı
d) Çift sıra, çift kesitli perçin bağlantısı
e) Çok sıra çok kesitli perçin bağlantısı şeklinde sınıflandırılmaktadır.
E. DURAK
18
E. DURAK
Şekil 2.7 Perçin bağlantısında perçin
19
Şekil 2.7’de t hatve (mm), e1 ve e2 perçinin bağlanacak elemanların
kenarına olan en kısa yatay ve düşey mesafeleri (mm), m kesit sayısıdır.
2.1.9. Perçin bağlantılarının mukavemet hesabı
Mukavemet hesaplarında, simetrik dikişli bir perçin bağlantısına etkiyen dış
kuvvetler, perçin kesitlerinin teşkil ettiği sistemin ağırlık merkezinden
geçiyorsa, perçinlere eşit olarak dağıldığı kabul edilir. Aksi taktirde her bir
perçine etkiyen kuvvetin ayrı ayrı hesaplanması gerekmektedir. Perçin
başları, elemanları birbirine bir normal kuvvetle bastırmaktadır. Bu
kuvvetin değeri, sıcak veya soğuk perçin yapılmasına göre perçinden
perçine değişmekte olup, tam olarak hesabı da mümkün değildir. Bağlantıya
uygulanan F kuvveti önce yüzeyler arasında meydana gelen sürtünme
kuvvetleri ile karşılanmaktadır.
E. DURAK
20
Ancak sürtünme kuvveti aşılırsa parçalar birbirine göre kayar
ve delik yüzeyi perçin şaftına dayanarak şaftı kesmeye zorlar. Perçin
şaftı ile delik arasında bir ezilme meydana gelmemesi için yüzey
basıncı belirli sınırda kalmalıdır. Perçin bağlantısı hesabında,
perçinleme işlemi sonucunda perçin gövdesi deliği tam olarak
doldurduğu ve elemanlar arasında kuvvet tamamen perçin gövdesi
vasıtasıyla iletildiği kabul edilmektedir. Sıcak perçin bağlantısında
ise; perçinleme işlemi tamamlandıktan sonra bağlantı soğurken perçin
gövdesi büzülmektedir. Perçin çapı artarak gövde ile bağlanan eleman
delikleri
arasında
bir
boşluk
kalmayacak
şekilde
deliği
doldurmaktadır.
E. DURAK
21
Perçin bağlantısı sırasında bağlantıda oluşan kuvvet; elemanlar
arasında Fs=μ.Fn değerinde bir sürtünme kuvveti meydana getirmektedir.
Bu durumda F dış kuvveti etkisinde çalışan bağlantıda Fs>F olduğu
takdirde, kuvvet tamamen sürtünme yolu ile; Fs≤F olduğu takdirde ise;
kuvvet, kısmen perçin gövdesi, kısmen de sürtünme yolu ile bir elemandan
diğerine iletilmektedir. Bu husus, perçin bağlantısı mukavemet hesabında
dikkate alınmaktadır.
Dikdörtgen
sütun
tipi
tasarımlı
elektro-hidropnömatik
kumandalı
tip
perçinleme makinası
E. DURAK
22
2.1.9.1 Perçin deliklerinin zayıflattığı kesitte eleman kontrolü
Perçin bağlantılarında, perçin deliklerinin bulunduğu kesitte
elemanların kuvvet taşıma alanları zayıflamakta, dış kuvvete maruz
kaldığında kopma gerilmesi sonucunda kritik kesitten kopmaktadır, şekil
2.8.
E. DURAK
Şekil 2.8. Bağlanan elemanların zayıf kesitten kopması
23
ç
max
F

  çem
sb  nsd
çmax- Maksimum çekme gerilmesi, N/mm2
çem- Çekme emniyet gerilmesi, N/mm2
n - Delik sayısı
s – Bağlanan elemanların kalınlığı, mm
b - Bağlanan elemanların genişliği, mm
F - Tatbik edilen kuvvet, N
E. DURAK
Sütun tipi tasarımlı
elektro-hidropnömatik
kumandalı tip
perçinleme makinası .
24
2.1.9.2.Elemanların
uç
taraflarının
yırtılmasının
kontrolü
Perçin bağlantıları, kenara en yakın yerde, perçin delikleri hizasından,
dış kuvvet etkisinde, kesme gerilmesi sonucu yırtılmaktadır, şekil
2.9.
F
b
emin
s
F
Şekil 2.9 Perçin yapılan
levhanın yırtılması
E. DURAK
25
 k max
F

  k em
2nse min
τkmax- Maksimum kesme gerilmesi, N/mm2
τkem - Kesme emniyet gerilmesi, N/mm2
emin - Delik merkezinden parçanın ucuna olan
en yakın mesafe, mm
Otomatik ve el kumandalı elektrohidropnömatik perçin besleme tertibatlı,
perçin ayarlı ve göz açma tertibatlı
perçinleme makinası
E. DURAK
26
F
F
Şekil 2.10 Perçin deliği yüzeyinin ezilmesi
  max
F

   em
nsd 1
lmax- Maksimum yüzey basınç (ezilme) gerilmesi, N/mm2
lem - Yüzey basınç emniyet gerilmesi, N/mm2
E. DURAK
27
2.1.9.4 Perçinin kesilmeye karşı kontrolü
Perçin bağlantılarında, dış kuvvet etkisi altında, genellikle soğuk
perçinlemede sürtünme olmadığı dikkate alındığında, elemanlar
perçini makaslayarak koparmaktadır, şekil 2.11.
F
F
m=1
Şekil 2.11. Perçinin kesilmesi
E. DURAK
28
p
max
F

mn

4
d1
2
  pem
τpmax- Perçin için maksimum kesme gerilmesi, N/mm2
τpem - Perçin için emniyet gerilmesi,N/mm2
m - Kesit sayısı
d1 - Perçin şaft çapı, mm
n - perçin sayısı
E. DURAK
29
2.1.10. Çelik konstrüksiyonlarda perçin bağlantıları
Çelik konstrüksiyonlarda rüzgar, kar, fren vb. değişken yüklerde elastik
özelliğinden dolayı perçin bağlantıları tercih edilmektedir. Kaynak
bağlantılarının hafif, pratik ve ucuz olması perçini geri plana itmiştir. Buna
karşılık mevcut olan çatı, köprü, vinç vb yapılarda bakım ve tamir
maksadıyla ve bu yapılarda perçin dikişinin daha uzun ömürlü olması
nedeni ile halen kullanılmaktadır. Çelik konstrüksiyonlar; standart çelik
profillerin, saçların veya saçtan bükülmüş kutu profillerin uygun şekilde
birleştirilmesi ile elde edilmektedir. Bu konstrüksiyonlarda kuvvete maruz
profiller “düğüm noktası” adı verilen birleşme yerlerinde ‘’bayrak sacı’’
aracılığı ile birbirine bağlanmaktadır. Düğüm noktasındaki perçinlerin
hesabı ve diziliş şekli büyük önem taşımaktadır.
E. DURAK
30
Özellikle kafes kiriş olarak düşünülen çelik konstrüksiyonlarda, sistemin
önce prensip şeması çizilmektedir. Çizim yolu ile (Cremona metodu )
konstrüksiyonun statik durumunu belirten ve çubuk kuvvetlerinin
bulunmasına da yarayan sistem şeması kurulmaktadır. Kullanılacak
profillerin kesit ağırlık merkezinden geçen eksenler, mümkün olduğu kadar
üst üste gelmelidir. Şekil 2.12’de örnek olarak bir kafes kiriş sisteminin
prensip şeması, şekil 2.13’de ise, bir düğüm noktası gösterilmektedir.
Konstrüksiyon hesabında aşağıdaki sıra takip edilmektedir.
E. DURAK
31
Şekil 2.12. Köprü ve çatı çelik konstrüksiyonları
E. DURAK
32
V2
V2
D1
D1
H3
Bayrak
B
H3
B
10
b
x
BB kesiti
y
E. DURAK
Şekil 2.13. Seçilen düğüm noktası kesiti
33
2.1.10.1.Bağlanan elemanların hesabı:
Köprü, kule, çelik iskelet, çatı ve vinç köprüsü gibi çelik yapılarda elemanlar,
genel olarak çekme ve basmaya çalışan çubuklar ve bu çubukları düğüm
noktasında birleştiren bayrak saçlarından meydana gelmektedir, Elemanların
malzemelerinin maruz kaldığı gerilmeler, emniyet gerilme değerlerine eşit ve
küçük (≤) alınması zorunludur.
a) Elemanların maruz kaldığı yükleri emniyet katsayılarını tayin etmek için
belirlemek gerekmektedir.
Elemanların sabit yükleri toplamı H (makine ağırlıkları, fren kuvveti vb) ve
emniyet katsayısı, Sa=1,7 ; diğer taraftan sabit ve değişken yüklerin (kar yükü,
rüzgar yükü, fren kuvveti, yatay yan kuvvet, ısı etkileri,) toplamı Hz ve emniyet
katsayısı, Sa.=1,5 alınmaktadır.
Çelik konstrüksiyonlarda çubuk kuvvetleri bilindiğine ve buna bağlı olarak
çelik çubuk profili ve geometrik ölçüleri
belirlenmektedir.
E. DURAK
34
b) Perçin çapı ve boyutlarının tayin edilmektedir:
Perçin seçiminde standart çubukların profilleri ve kalınlıkları
bilinmektedir. Aynı zamanda çubuk kuvvetleri de belli olduğuna göre bir
perçinin taşıyabileceği yük belirlenmektedir.
c) Perçin sayısı bulunmaktadır.
Çubuk kuvvetleri D1, V2, H3 , perçin çapı d ve perçinin kesiti A
belirlendiğine göre; bir tek perçinin kesilmeye göre taşıyabileceği en
büyük
kuvvet
Flk
ile
çelik
konstrüksiyonlar
ve
hafif
metal
konstrüksiyonlarında perçin delik çapları:
E. DURAK
35
F1k   k em .A
d1  50.s  2mm
d1=1,5.s+2 mm
şeklinde bulunmaktadır. Bir tek perçinin delik ezilmesine göre
taşıyabileceği en büyük kuvvet:
F1    .A
bulunmakta ve bir tek perçin kuvveti ile buna bağlı olarak perçin sayısı:
F1  F1k  F1
şeklinde hesaplanmaktadır.
F
n
F1
E. DURAK
36
d) Perçin taksimatı yapılmaktadır.
Çelik konstrüksiyonda perçin seçilen bir hatve formülüne göre taksim
edilmektedir. Bunun için aşağıdaki formül kullanılmaktadır.
t=(2,5...3).d1 , mm
Perçin bağlantıları ile basınçlı kap ve kazanların hesabında kazanın
maruz kaldığı radyal ve eksenel kuvvetlerin bilinmesi gerekmektedir.
2.1.10.2 Perçin konstrüksiyon örnekleri
Perçin konstrüksiyonlarının yerini son zamanlarda gelişen kaynak
teknolojisi almaktadır. Ancak perçin bağlantıları da yeni şekilleriyle farklı
alanlarda karşımıza çıkmaktadır. Şekil 2.14’de kilit halkalı perçin başlı
perno verilmektedir. Burada perçin makinası tarafından düz perçin şaftına
bağlanacak elemanlar yivli şaft ve kilit halka sayesinde bağlanmaktadır.
Daha sonra takım çekme halkası ile perçini kırılma çentiğinden kopararak
bağlantı gerçekleşmektedir. Burada değişik şaft çapında perçinler
E. DURAK
37
kullanılmaktadır.
a) Kilit halkalı perçin, b) Montaj takimı ile montaj yapılması, c) Kilit halkası ile
montajın tamamlanması; 1-Şaft (sıkıştırma uzunluğu), 2-Kilit yivi, 3-Kırılma
oluğu, 4-Çekme bölümü, 5-Kilit halkaE. DURAK
38
Şekil 2.14. Kilit halkalı perçin
a) Kopma çivili perçin; 1-Perçin kovanı, 2-Perçin çivisi, 3-Kırılma çentiği, 4-Çivi
başı, b) Delik içinden çivi geçen perçin, c) Uzun kopma çivili perçin, d) Pimli
perçin, e) Şişirmeli perçin
E. DURAK
Şekil 2.15 Delikli perçin sistemleri
39