www.calisma-kitabi
advertisement
2. Etkinlik: Hangi Takımyıldızına 254 Güneş Sistemi ve Ötesi: Uzay Bilmecesi Benziyor? • Karanlık bir odada el fenerini yakalım ve takımyıldızı gözlemleyelim. Diğer takımyıldızı gözlemlemek için kutunun öteki yüzünü çevirelim. Bu etkinliğin amacı, öğrencilerin takımyıldız isimlerini ve görünümlerini hatırlamalarını sağlamaktır. Bunun için öğrenciler takımyıldız isimlerini çemberler içinde verilen kelimeler arasından bulurlar ve boyadıkları çemberleri çizgilerle birleştirirler. Ortaya çıkan şekillerin Büyükayı ve Küçükayı takımyıldızlarına ait olduğunu bulurlar. • Farklı takımyıldızları çizen arkadaşlarımızla çalışmalarımızı karşılıklı paylaşalım. Sonuca Varalım • Takımyıldızlarına isimleri neye göre verilmiştir? Araştıralım. • Diğer takımyıldızları seçen arkadaşlarınızın çalışmalarını gözlemlediğinizde ne gibi farklılıklar gördünüz? Dünya’dan gökyüzüne bakıldığında bir arada görünen yıldız kümeleri takımyıldız olarak adlandırılır. Eski çağlarda Yunanlılar ve Romalılar, yıldız kümelerini hayalî çizgilerle birleştirip onları ünlü kişilere ya da hayvanlara benzeterek isimlendirmişlerdir. Bu isimlendirme takımyıldızını oluşturan yıldızların ortak özellik veya ilişkileri nedeniyle yapılmadığı, segiledikleri görünüm nedeniyle ortak bir adla anıldığını göstermektedir. Büyükayı, Küçükayı, Ejderha, Kuzey Tacı, Başak, Çoban ve Orion (Avcı) bilinen takımyıldızlardan bazılarıdır. Öğrenci çalışma kitabındaki 2. etkinlik yapıldıktan sonra Büyükayı ve Küçükayı takımyıldızlarının yedi tane yıldızın bir araya gelmesiyle oluştuğu belirtilir. Küçükayı takımyıldızının en parlak yıldızının “Kutup Yıldızı” olduğu ve bu yıldızdan insanların tarih boyunca yön bulmak için faydalandıkları bilgisi verilir. Öğrencilerden bilinen diğer takımyıldızlarının isimlerini araştırmaları istenir. Bir süre sonra gökyüzünde kayarak hareket eden bu gök cisimlerinin kuyruklu yıldızlardan kopan meteor denilen taş veya kaya parçaları olabileceği söylenir. Kuyruklu yıldızların birer yıldız olmadığı vurgulanır. Kuyruklu yıldızların donmuş hâldeki gaz ve tozlardan oluşan bir yapısı olduğu ve buzla karışık toz ve taş parçalarının bir kısmının Güneş’in yakınından geçerken eriyerek serbest kaldığı belirtilir. Güneş rüzgârıyla itilen bu kısmın kuyruklu yıldızın kuyruğunu oluşturduğu açıklanır. Daha sonra öğrencilere kuyruklu yıldızlarla ilgili “Bilgi Damlası” okutulur ve böylece öğrencilerin kuyruklu yıldızlarla ilgili en belirgin örnekleri öğrenmeleri sağlanmış olur. Kuyruklu yıldızlarla ilgili açıklamalardan sonra gökyüzünde kuyruklu yıldız veya yıldız kayması gibi görünen meteor olayına geçilir. Gökyüzünde gördükleri kayan cisimlerin meteor da olabileceği söylenir. Meteorun atmosfere yüksek hızla girip yanarak ışık yayan El feneri Takımyıldızı resmi • Takımyıldızı kutusu modeli için hangi iki takımyıldızı seçtiniz? Neden bu takımyıldızları seçtiğinizi kısaca açıklayınız. Bu etkinliğin sonunda öğrenciler takımyıldızların isimlerini, Büyükayı ve Küçükayı takımyıldızlarının görünümlerini eğlenceli bir şekilde öğrenmiş olacaklardır. Takımyıldızlarla ilgili açıklamalardan sonra öğrencilere, geceleyin gökyüzüne bakarken bazen birdenbire parlak bir cismin kaydığını görmüş olabilecekleri söylenir ve bu kayan cisimlerin ne olabileceği hakkındaki tahminleri sorulur. Öğrenciler yıldızların kaydığını tahmin ederlerse “Öyleyse Güneş de bir yıldız olduğuna göre neden kaymıyor?”, “Güneş’in hareket ettiğini biliyoruz ancak bu, kayma şeklinde olan bir hareket değil. O zaman yıldızlar kayar dememiz mümkün müdür?” soruları sorularak öğrencilerin konu üzerinde düşünmeleri sağlanır. Daha sonra öğrencilerden tekrar gökyüzünde kayan bu cisimlerin ne olabileceğine dair tahmin yürütmeleri istenir. Karton kutu Orion (Avcı) Kutup Yıldızı Takımyıldızı oluşturan yıldızlar birbirlerine uzak mesafededir. Yıldızları birbirine yakın ve aynı hizada görmemizin nedeni uzaktan gözlemliyor olmamızdır. Küçükayı takımyıldızı Büyükayı takımyıldızı E.2 s.144 144 2. Etkinlik : Hangi Takımyıldızına Benziyor? A ve B bölümlerinde iki takımyıldızının şekilleri bulunmaktadır. Renkli kalemle çemberlerin içindeki takımyıldızlarının isimlerini bularak boyayalım. Boyadığımız çemberleri çizgilerle birleştirelim. Ortaya çıkan takımyıldızlarına ait şekillerin isimlerini noktalı yerlere yazalım. A Meteor Meteor Evren Çoban ob IkayeZhang Gezegen IkayeZhang IkayeZhang Gezegen Evren Büyükayı Evren Ejderha Ejder erha Evren IkayeZhang Evren Ay Güneş Evren Gezegen Güneş Başak IkayeZhang Orion (A Avcı) (Avcı) Başak Güneş Evren Ay Evren Halley Ha ey Gök cismi Gökyüzü Uzay Uzay Ay Halley Halley Kuzey Tacı T Kü ü Küçükay› Ay Büyükayı takımyıldızı B Ay Uzay Uzay Başak Başa Ay Meteor Güneş Ay Halley Güneş Ejderha Halley Orion O (Avcı) (A Avcı) Çoban Küçükayı Küç Ay Uzay Halley Gezegen Kuzey uzey T Tacı Ay Meteor Evren Büyükayı Küçükayı takımyıldızı 254 www.calisma-kitabi-cevaplari.com
