carl gustav jung - Ankara Ada Psikoteknik

ERICH FROMM
Fromm insanların biyolojik dürtüler tarafından güdülendiği tarzındaki Freudian deterministik görüşüne
karşıydı. Kişiliğin biçimlenmesinde cinselliğin önemli rol oynadığı görüşünü de benimsemiyordu.
Sosyal ve kültürel faktörlerin insanlara daha çok etki ettiğini vurguluyordu. Ancak şuna da
inanmıyordu. İnsan pasif bir varlık olarak bu yapılardan etkilenerek kişiliğini oluşturur. Sosyal güçleri
biz belirleriz ve kendi doğamızı biz yaratırız diye düşünüyordu. Bir bakıştan Fromm' a varoluşçu
denilebilir. Yalnızlık, izolasyon, ciddiyet duygusu ve yaşamın anlamı gibi konuları vurgulaması bize
bunu düşündürmektedir. Aynı zamanda insanın özgürlüğü ve bu özgürlüğün yarattığı anksiyeteden
kaçma gibi konuları vurgular. Fromm'a göre insan doğası iyidir. İnsanın büyüme ve kendini
gerçekleştirme eğilimine inanır. Ona göre insanın hayattaki temel ödevi insan olmaktır. Fromm'un
düşüncesi varoluşçu yönelimin gelişimine katkıda bulunmuştur.
Anahtar Kavramlar
Temel Yönelim: Ona göre toplumun yapısı ve dinamikleri, toplumun değer sistemini besleyen,
bireylerin sosyal karakterinin biçimlendiricisidir.
Temel Tema: İnsan doğadan ve diğer insanlardan koptuğu zaman yabancılaşma ve izolasyon
(yalıtılma) yaşar. Diğer insanlarla insan, onları sevmeyi öğrenir veya otoriteryen bir toplumda
yaşayarak, rahat etmeyi öğrenerek kaynaşır.
İnsan Durumu: İnsan, benliğinin farkında olan mantıklı, hayal gücü olan, yanlışlığı ve bağlantısızlığı
yaşayabilen bir varlıktır. İnsan durumundan kaynaklanan 5 gereksinimi vardır:
1.
Bağlantılı olma gereksinimi veya diğer insanları etkin ve öğretici tarzda sevme. Bu bilgi,
anlayış, ilgi, güven ve sorumluluk gerektirir.
2.
Kendini aşma gereksinimi veya hayvanlardan farklı olarak yaratıcı olabilmesi,
3.
Bağlantısızlık gereksinimi dünya ile doğa ile ve diğer insanlarla bağlantısız olmayı istenme
duygusu,
4.
Kimlik gereksinimi: dünyada kendisini yegâne hissedebilme isteği ve dürtüsü,
5.
Bir oryantasyona (yönelime) sahip olma gereksinimi veya dünyaya bakışta durağan bir
algılama tarzına sahip olma isteği.
Karakter Tipi: Fromm aşağıdaki özelliklere, yönelimlere sahip 5 karakter tipi tanımlamıştır:
a) Alıcı yönelimli diğer insanların desteğine gereksinim duyar,
b) İstifleyici yönelimli diğer insanlardan bireysel alma, onları kullanma,
c) Biriktirici yönelimli sahip olduğu şeyleri saklayarak güvenlik temin etme ihtiyacı,
d) Pazarlayıcı yönelimli insanlara alıp satılan objeler olarak bakmak,
e) Üretici yönelimli yaratma ve sevme yoluyla insan potansiyellerin tam olarak gerçekleşmesini
sağlamak.
Psikolojik Danışma Yönelimi:
Bu beş gereksinim, terapiste ve danışmana terapi seansları esnasında insan durumunun bir kısmı
olarak, üzerinde durulacak odak noktasını oluşturur. Bazı insanlar danışmana giderler. Çünkü
doğayla ve diğer insanlarla anlamlı ilişki kurmayı beceremezler. Veya bunu yapma yeteneklerini
kaybederler ya da yaşamlarındaki boşluğu anlamayı, bir anlam yakalamayı istedikleri için terapiye
gelirler. Bazı kişilerde kim olduklarını keşfetmek, kişisel kimliklerinin bütünleşmesini sağlamak için
terapiye gelirler.
Terapistin yapması gereken, yaşamda problemin ne olduğunu saptamaktır. Yukarıdaki 5 karakter
tipide belirli davranışların anlaşılmasında kullanılır.
Alıcı Yönelimler: Otorite karşısında pasif kalarak onlardan bilgi ve yardım almak suretiyle yaşamlarını
sürdürürler. Diğer insanların onları sevmesiyle o kadar fazla ilgilenirler ki, kendilerinin diğer insanları
sevmesi onlara zor gelir. Bu tür danışanlar, danışmanlarını kendileri için karar almaya zorlarlar.
Terapi burada kişinin yaşamının doğal bir yansıması olmuştur.
Sürücü Tipler: Kendi istekleri için diğerlerini kullanırlar. En az veri ile en çok girdi elde etmeye
çalışırlar. Bu grup danışanlarla çalışırken terapistlerin uyanık olması gerekir. Onları kontrol edip
kullanabilirler, herkese yaptıkları gibi. Bu durum sosyopatik kişilik içinde geçerlidir. Bunlar terapiye
çok dirençlidirler. Hatta terapi, terapistin kullanılıp işlendiği bir oyun gibi algılanır.
Belirtici Yönelimler: Bu insanlar kendilerini güvende hissetmek için, sahip oldukları şeyleri arttırmaya
çalışırlar. Bunlar sadece maddi değildir. Fikir ve düşünce niteliğinde de olabilir. Bu tür danışanlarla
çalışan terapist için, danışanın kendi ön gördüğü duvarları yıkmaya çalışmak, oldukça tehdit edici bir
terapi tarzıdır. Şüphe ve korku içinde yakınlık kurmaktan kaçınırlar. Özel duygu ve düşüncelerini
açmaları oldukça güçtür. Terapistin güven verici bir ilişkiyi sağlaması zaman alıcıdır.
Pazarlayıcı Yönelimler: Popüler olan neyse buna sahip olarak kendilerini satmaya çalışırlar. Bu kişiler
ile çalışan danışmanlar, kendilerini pazarlamak için çaba gösterdikleri duruma değer olup olmadığını
sorgulamalıdırlar. Kendilerinin özel olduğunu değil, bir sürü şeyden bir tanesi olduğunu vurgular
gibidirler. Aslında bu kişiler diğer insanlarla içten ilişkiler kuramadıkları için, güven duygusunu
yaşayamadıkları için bu tarzda davranırlar. Bu kişiler yabancılaşmadan ve kendilerine ait değerli bir
şeye sahip olmamaktan yakınırlar.
Üretken Yönelimler: Bu insanlar kendilerini gerçekleştirme kapasitelerini sonuna kadar kullanırlar. Bir
anlamda terapinin amacı diğer 4 tipi bu yönelime getirmektir. Psikolojik danışma ve terapinin özgün
tekniklerinin yanı sıra Fromm, serbest çağrışım ve rüya analizini de vurgular. Ancak Fromm, terapi
tekniklerini pek fazla açıklamamıştır. Onun kuramı, danışmanlar için temel insan gereksinimlerini
anlamada önem taşır.