OLGU SUNUMU: İKİ NADİR VAKA BİR ARADA (KAVASAKİ VE HEMOFAGOSİTOZ) *Ayten Toprakçıoğlu, *Kübranur Karadağ, *Nazife Can, *Melis Nur Tezgel *Ulus Liv Hospital GİRİŞ : Hemofagositik lenfohistiositosis (HLH) lenfosit ve histiositlerin kontrolsüz çoğalması ve multipl organ infiltrasyonu (karaciğer, dalak, lenf nodları, kemik iliği, santral sinir sistemi) ile giden multisistemik, inflamasyon ile karakterize bir hastalıktır(1,2,3) Dünya literatüründe hemafagositoz tanısı alan vakalara çok sık rastlanmamaktadır. İnsidansı yılda milyonda 1.2 vaka olarak . rapor edilmiştir (4). Kawasaki hastalığı; genellikle kendini sınırlayan, damar duvarlarının iltihaplanmasına neden olup bunun sonucu kalbi besleyen koroner arterlerde anevrizmalara yol açabilen, ani başlangıçlı sistemik bir damar hastalığıdır. AMAÇ: Olgumuzda kawasaki ve hemofagositozun bir arada görülmesi mortalite oranını arttırmaktadır. Çok nadir görülen iki hastalığın aynı olguda bir arada olması ve bu durumun hemşirelik uygulamalarına örnek olması ve yarar sağlanması amacı ile olgunun sunulması amaçlanmıştır. OLGU: Olgumuz, 10 aylık erkek hasta; 6 gündür devam eden yüksek ateş, ishal, karaciğer büyüklüğü, kalbinde üfürüm belirtileri ile hastaneye başvurmuşlardır. Bebeğe uygulanan hemşirelik bakımları Tablo- 1 de gösterilmiştir. Tablo- 1: Hasta Bakım Planı SORUN *Diyareye bağlı sıvı ve elektrolit kaybı *İmmün yetmezliğe ve girişimlere bağlı Enfeksiyon HEDEF • Aldığı - çıkardığı ve sıvı takibi yapılacak • Sıvı ve elektrolit dengesizliğini gösteren belirti ve *Sıvı bulgular takip edilecek, erken dönemde fark edilerek elektrolit hekime haber verilecek. dengesinin • Dr. istemine göre laboratuara elektrolit tetkikleri sağlanması gönderilecek • Kısıtlama yok ise Hekim direktifiyle sıvı alımı arttırılacak • Diyetisyenle görüştürülerek uygun diyet alması sağlanacak • Hastaya her temastan önce ve sonra el yıkama talimatına uygun olarak eller yıkanacak, • İnvazif tüm girişimlerde aseptik tekniğe uygun *Enfeksiyon davranılacak, un ortadan • Cilt ve mukoza membran sıcaklık, ağrı, kızarıklık, kaldırılması hassasiyet, akıntı, açık lezyonlar yönünden sürekli gözlenecek, • Kateter pansumanları steril gazlı bez örtü ve şeffaf yarı geçirgen örtülerle kapatılacak. • Mümkünse hastaya tek bir hemşirenin bakım vermesi sağlanacak ve enfeksiyonlu kişilerin teması önlenecek • Saatlik Nb, TA, ritim takibi yapılacak. Kanamaya bağlı belirti ve bulgularda (taşikardi,aritmi) herhangi bir *Trombositopeniye *Kanamanın değişiklik olduğunda hemen hekime haber verilecek. bağlı kanama riski önlenmesi • Hct, Hb değerleri izlenecek, • Hekim istemine göre kan ürünleri transfüzyonu yapılacak. • Hasta her türlü travma ve çarpmalardan korunacak. *Akciğer Resim 1-2-3: Ekokardiyografi görüntüsü kompliyansının *Etkin yetrsizliği solunum Ekokardiyografide ;Kawasaki hastalığı-koroner arter tutulumu, patent sekresyona bağlı sağlanması Etkisiz solunum duktus arteriyozus (ince), sol ventrikül hipertrofisi (hafif). Kemik iliği bx: Normoblastları fagosite etmiş histiyositler görüldü. 7/8 kriteriyle “Hemofagositik Histiyositoz Send” tanısı aldı. GİRİŞİMLER • Akciğer sesleri takip edilecek. • Nazal kanül kullanılıyorsa; burun mukozası,tespit bölgeleri kızarıklık , ödem yönünden takip edilecek. • Hekim istemine göre oksijen tedavisi uygulanacak. • Hava yolunda tıkanıklığa neden olan sekresyonlar varsa uygun sıklıkta aspirasyonu sağlanacak. • Ailenin durumu değerlendirmesine yardım edilecek. • Aile içini destekleyici ve özel mahremiyet koruyucu *Hastalığın *Aile içi bir hastane ortamı oluşturulacak. ciddiyetine bağlı süreçlerinin • Uygun olduğunda ailenin güçlü yönleri vurgulanacak. aile içi süreçlerin devamlılığını • Mümkün olduğunca aile üyelerini hastanın bakımına devamlılığında n katılacak. bozulma sağlanması • Aileyi hasta bakımını üstlenecek hale gelmesi için cesaretlendirilecek. Resim 4-5 : Kemik iliği görüntüsü TARTIŞMA VE SONUÇ: Bebeklik döneminde Kawasaki hastalığı sadece panarteritis tablosuyla karakterize nadir bir hastalıktır. Bu hastalığın tanısının konulması için tanı rehberindeki 5 günden fazla ateş ve aşağıdaki 5 bulgudan 4’ü olması gerekmektedir. Bizim hastamızda uzun süren ateş, akut nonpürülan LAP oral kavite değişiklikleri ve EKO’sunda sol koroner arter değişikliklerinin saptanmasıyla atipik kawasaki hastalığı teşhisi konmuştur (6). Sadece IVIG tedavisi verilmiştir. Hemofagositoz sendromu (HLH) genetik olarak mutasyonlara bağlı ailevi veya bazı hastalıklara ikincil gelişen bir hastalıktır. HLH 2004 tanı rehberindeki 8 kriterden hastamızda uzamış ateş, splenomegali, trombositopeni ve anemi, hipofibrinojenemi, ferritin yüksekliği, natural killer hücrelerinin düşük olması ve kemik iliğinde hemofagositik hücrelerin görülmesiyle toplam 7 kriteri tamamladığı için HLH tanısı konmuştur. Hastanın anne ve baba arasında akraba evliği bulunmaktadır. Bu yüzden HLH ailesel yada sekonder geliştiği göstermek için literatürde gösterilen ailesel FHLH için 5 gen bölgesini içeren genetik analiz gerçekleştirilmiş ve negatif olarak bulunmuştur. Dolayısıyla hastamızdaki HLH sendromu Kawasaki hastalığına ikincil gelişen bir durumdur (6). Hastamıza kan kültüründe Stafilacoccus aereus, E. Coli ve candida tropicalis üremeleri nedeniyle antibiyoterapisi vancomisin, ciprofloksasin ve ambizom tedavisi aldı. Hastaya HLH 2004 protokolüne göre dekort ve etoposide tedavisi başlanıldı. Yoğun transfüzyon ve destek tedavisine rağmen hastanın yatışının 38. günü hasta kaybedilmiştir. Kawasaki hastalığa sekonder gelişen HLH çok nadir görülen bir hastalık olması ve yoğun hemşirelik uygulaması gerektirmesi nedeniyle olgumuzu burada sunmak istedik. KAYNAKLAR: 1.Aytaç S, HÜTF Pediatrik Hematoloji Bakırköy Tıp Dergisi, Cilt 5,Sayı 1, 2009/ MedicalJournal of Bakırköy, Volume 5 Number 1, 200 2.Baytan B, Bör Ö, Günefl Meral A, Uslu S, Günay Ü, 1. Uludağ Pediatri Kış Kongresi Poster Özetleri 3.Tezer H, Seçmeer G, Kawasaki Hastalığındaki Yenilikler, 2005 Hacettepe Tıp Dergisi 36/105/110 4.Öztürk E, Yaman E, Öztarhan K, Özdemir P, Aydoğan G, İstanbul Kanuni Sultan Süleyman Tıp Dergisi, 2010; 2(2): 93-96 5.Mustafaoğlu H, Giriş: Enfeksiyona İkincil Hemofagositoz.Çocuk Enfeksiyon Dergisi 2007;1:73-75 6.T. Ulf, Janka G. , ESchneider E. M., et al. Hemophagocytic Lymphohistiocytosis and Kawasaki Disease Combined Manifestion and Differential Diagnosis. Pediatr Blood Cancer 2009;53:493-495.