Dr. İsmail BAYTAK Eski BATI Hellen Kavramı Yunan Arkaik Çağı ve

ESKİÇAĞ TARİHİ ve UYGARLIKLARI-III
2.Ders
Dr. İsmail BAYTAK
Eski BATI
Hellen Kavramı Yunan Arkaik Çağı ve Ege
Göçleri
HOMEROS’DA YUNAN ORTA ÇAĞI / KARANLIK ÇAĞI
Büyük Kolonizosyon hareketlerinin başladığı İ.Ö. 1000-700 yılları
Yunan Orta Çağı olarak adlandırılır. Homerosa mal edilen İlyada ve Odysseia
olasılıkla 9-8.yy da ortaya çıkmıştır. İlyada Hektor’un ölümüyle sona erer.
Başlıca 3 ana konusu vardır.
◊ Akhaların Troya’ya seferi ve savaşlar.
◊ Helena’nın kaçırılışı.
◊ Akhilleus mitolojisi
Destanlar, Akhaların yanı sıra Yunan Orta Çağı’nın sosyal, kültürel,
siyasal ve ekonomik durumunu göstermesi açısından önemlidir. Bu nedenle de
İ.Ö. 5.yy’dan itibaren okullarda ders kitabı olarak okutularak Yunan eğitim
sisteminin temelini teşkil etmiştir.
Kral ve Aristokratlar bu destanları AOİDOS adındaki şarkıcılardan FORMİNKS
yada KİTHARA eşliğinde saraylarında dinlemişlerdir. Ayrıca RAPSON adı
verilen ozanlar tarafından İ.Ö. 8.yy’dan sonra siyasal devrimlere uygun olarak
dini törenlerde, halk toplantılarında belirli vezinle okunmuştur.
Aoidos: Eski yunan’da şiir-şarkı söyleyen, mesleği ozanlık olan.
Kithara: Eski Yunancada gitar anlamına gelmektedir.
İlyada’da sosyal, siyasal, ekonomi ve dönemin yaşam tarzını gösteren
ipuçlarını bulmak mümkündür.
Örneğin:
○ Akhaların kendi aralarında toplanmaları bir teşkilatın varlığını işaret eder.
○ Tanrılar insan gibi betimlenmiş fakat ölümsüz olarak verilmiştir.
○ Hektor ve Akhilleus gibi kahramanlardan kadercilik ve mükemmelliğin ön
plana çıkartıldığı görülür.
Odessia’da Yunanların maceraperestliği yansıtılmıştır.
Destanda Feodal bir dönemden bahsedilir ve meclis 3’e ayrılır.
Destanlarda birey ön plana çıkarılarak kahramanlıklar yapılır ve cins ayrımı
yapılmadan yapılan işlere göre övgülere yer verilir. Polislerde kahinler, doktor,
marangoz, ozan, tüccar, kuyumcu ve seramikçilerin saygı gördüğü anlatılır.
Meslek grupları hakkında bazı bilgiler vardır: fildişi ve mobilya işçiliği
denizcilik,balıkçılık gibi.Ticaretten ve takastan söz edilir.Korsanlığın saygın bir
meslek olduğu vurgulanır.
YUNAN ALFABESİ
M.Ö. 1400’ler MİNOS Uygarlığı-KNOSSOS’un yıkılışı-MİKEN UYGARLIĞI
M.Ö. 9.8. yy deniz ticareti FENİKELİLER
Kuzey Afrika – Sicilya – Sardinya – İspanya – Kıbrıs…..
Alfabe Fenike ile sürdürülen ilişkiler sayesinde ort. çıkar.
Akha LINEAR B yazısı geliştirilerek FENİKELİLER’den alınan sessiz harfler ile
ESKİ YUNAN ALFABESİ’ni oluşturulmuştur.
İtalik, Latin, Got, Ermeni, Kiril……
YUNAN BİRLİĞİ
Yunan Orta Çağında Dor istilasından sonra pek çok bölgede yerleşen farklı
lehçede konuşan halklar, lehçe farkına rağmen aynı dili Yunancayı
kullanmışlardır.
Yunanlar ırk birliğini göstermek için HELLEN, başka dil ve ırktan olanları
BARBAR diye adlandırmışlardır.
Dor istilasından sonra Yunanistan’daki siyasal gelişim 3 ana başlık altında
incelenir:
Halkın sınıflara ayrılması
Polislerin ve şehir devletlerinin kurulması
Kralların Aristokratlar tarafından yıkılması
DOR GÖÇLERİ ve SONUÇLARI
Dorlar 1150 lerde güneye inerek Teselya, Makedonya, Peloponez, Mikenai,
Tirins……gibi
Aka kültür merkezlerine sürekli akın düzenleyen ve yerleşen kavimlerdir.
Doris sonrasında karayolu ile Boitya üzerinden İstmos ve Peloponezi işgal
etmişlerdir.
Genç ve dinç aynı zamanda ilkel bir kavim olan Dorlar DEMİR silahlar
kullanmışlardır.
Dor-Yunan kültürü öne çıkmaktadır.
Yüzyıllarca süren bu göçler yeni bir kültürü ortaya atar
• Bu göçlerin başlangıç noktası İtalya üzerinden, Yunanistan, Girit, Anadolu ve
Suriye güzergahı idi. Göçlerden uzunca bir süre sonra Orta Anadolu’nun
doğusundan itibaren Doğu, Güney ve Güneydoğu Anadolu hakkında Assur
yazılı belgeleri ve Urartular bilgiler verecektir.
YUNAN MEDENİYETİ
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Yunan medeniyeti, MÖ 1200’lerde bölgeye gelen Dorlar tarafından kurulmuştur.
Yunanlılar kurdukları şehir devletlerine “polis” adını vermişlerdir. Bunlardan en önemlileri Atina,
Isparta, Korint ve Larissa’dır.
Polislerin bağımsızlıklarına düşkün olmasından, ticaret alanında büyük rekabetin bulunmasından ve
demokrasi ile yönetilmesinden dolayı Yunanistan’da siyasi birlik kurulamamıştır.
Yunan şehir devletlerinin başında krallar bulunurdu. Zamanla güçlenen asiller yönetimi ele geçirerek
seçme ve seçilme hakkının sadece kendilerinde olduğu Aristokratik bir yönetim kurmuşlardır.
Ticaretle zenginleşen orta sınıf, köylülerle birleşerek asillere karşı ayaklanmışlar ve yönetimi ele
geçirmişlerdir. Bunlar Arhonlar adını almışlardır. Arhonlar sınıf farklılıklarından oluşan
mücadelelere son vermek amacıyla kanunlar yapmışlardır.
Drakon, Solon,, Kleistenes reformları ve kanunları
Yunanlılar kolonicilik faaliyetlerinde bulunmuşlar, Akdeniz ve Karadeniz kıyılarında koloniler
kurmuşlardır. Böylece Yunan kültürü çok geniş alana yayılmıştır.
Sokrat, Eflatun ve Aristo gibi ünlü felsefeciler yetişmiştir.
Yunanlılarda çok tanrılı bir din anlayışı vardı. Her doğa olayını bir tanrıyla özdeş tutmuşlar ve
tanrılarını kızdırmamaya özen göstermişlerdir.
Tanrılarını doğa olaylarına benzetmişler ve heykellerini yapmışlardır.
Tanrıları adına Olimpiyat adı verilen spor, müzik ve şiir yarışması düzenlemişlerdir.
Yunan polisleri ilk kez Pers saldırıları karşısında birleşerek yaptıkları Pelepones Savaşları’nda
Perslere karşı üstünlük kurmuşlardır.
Pelopones Savaşları’nda yıpranan Yunan polisleri Makedonya Kralı İskender’in egemenliğini
tanımak zorunda kalmışlardır.