psikofarmakoloji-5

PSİKOFARMAKOLOJİ-5
ANTİDEPRESANLAR
Doç. Dr. Şaziye Senem Başgül
HKU, Psikoloji YL, 2017 Bahar
www.gunescocuk.com
DEPRESYONUN NÖROKİMYASI
• Dopamin
Çok az olumlu afekt
(mutluluk, neşe, ilgi, haz, uyanıklı, enerji, coşku,
özgüvende azalma)
• Seratonin
Çok fazla olumsuz affekt
(düşmanca davranışlar, suçluluk, bıkkınlık, korku,
endişe,sinirlilik, yalnızlık duygusunda artma)
• NE
her ikisi de
Belirtiler
• DEPRESİF DD, APATİ/İLGİ KAYBI (en az 1’i)
Aşağıdakilerden 4 ve üstü
•
•
•
•
•
•
•
Kilo/iştah değişikliği
Uyku bozukluğu
Psikomotor ajitasyon ya da retardasyon
Yorgunluk
Suçluluk
Yürütücü işlev bozukluğu
Suisit düşüncesi
Tedavide amaç;
• Belirtilerde % 50 üstünde gerile olması
• Relaps ve rekürres olmaması
– Remisyon sonrası tekrar relaps
– Recovery sonrası tekrar rekürrens yani yeni atak
• Antidepresanlara en iyi yanıt 25-65 yaş arası
• 25 yaş altında yanıt var ama suisidalite artar
• 6-12 yaş en kötü yarar/zarar oranı
• 65 yaş üstü erişkin kadar fayda yok
Antidepresanların sınıflandırılması
1- Monoamin oksidaz inhibitörleri (Seratonin, NE, Dopamin taşıyıcıları bloke olur
ve böylece Monoaminler artar)
2- Trisiklik antidepresanlar
3- Seçici serotonin geri alım inhibitörleri (SSRI)
4- Serotonin ve noradrenali geri alım inhibitörleri (SNRI)
5- Serotonin geri alım inhibitörü ve 5-HT2 blokörleri (SARI)
6- Noradrenalin seçici geri alım inhibitörleri (NARI)
7- Noradrenalin ve dopamin geri alım inhibitörleri (NDRI)
8- Noradrenerjik ve spesifik serotonerjik antidepresanlar (NaSSA)
9- Diğer
6
SSRI
• İlk kez 1998 yılında keşfedildiler.
• Presinaptik serotoninerjik nöronlardaki
serotonin taşıyıcısının inhibisyonu ile etki
ediyorlar.
• Güvenilirlik ve tolerabilite açısından açık
üstünler.
• Genellikle başlangıç ve tedavi dozları
aynıdır.
• Tedaviye yanıt 3 haftayı bulabilir.
• Genel olarak semptomlar kaybolduktan
sonra 6 ay daha tedaviye devam edilmesi
gerekmektedir.
•
•
•
•
•
•
Fluoksetin (Prozac)
Fluvoksamin (Faverin)
Essitalopram (Cipralex)
Sitalopram (Cipram)
Paroksetin (Paxil)
Sertralin (Lustral)
• SSRI’lar karaciğerde metabolize olurlar ve
karaciğer fonksiyon bozukluğu olan
hastalarda doz düşürülmelidir.
• İlaç etkileşimleri açısından trisiklik
antidepresanlara göre daha güvenlidirler.
Endikasyonları
•
•
•
•
•
•
•
•
Major Depresyon
Panik Bozukluk
OKB
Yaygın Anksiyete Bozukluğu
Sosyal Fobi
PTSD
Yeme Bozuklukları
Premenstrüel Disforik Bozukluk
Yan Etkiler
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Ajitasyon
Apati
Anksiyete
Yorgunluk
Uykusuzluk
Zayıflama
Cinsel Disfonksiyon
GIS yan etkileri (bulantı, kusma, ishal vb.)
Manik kayma
Suisidal düşünceleri tetikleme ???
Kesilme Sendromu
• Özellikle kısa yarı ömürlü 5-HT geri alım
inhibitörlerinin ani kesilmesiyle ortaya
çıkar. (paroksetin-fluoksetin)
• Asteni, anksiyete, huzursuzluk, GIS
sıkıntısı, myalji, grip benzeri semptomlar,
dengesizlik gibi belirtiler görülür.
• Bu sendrom riski; ilaçların birden değil doz
azaltılarak yavaş yavaş kesilmesiyle azalır.
TRİSİKLİK ANTİDEPRESANLAR
• Sinaptik aralıktaki NA ve 5-HT
konsantrasyonunu arttırarak etki
gösterirler.
• Bu artış serotonin ve norepinefrin
taşıyıcılarının blokajı sonucu meydana
gelir.
• Karaciğerde metabolize edilirler.
• Yan etkileri SSRI’lara göre daha fazladır.
• SSS; konfüzyon, deliryum, nöbet,
sedasyon, kilo alımı
• Otonom sinir sistemi; ağız kuruluğu,
kabızlık, bulanık görme, idrar tutukluğu,
glokomlularda okuler kriz
• KVS: Ortostatik hipotansiyon, taşikardi,
aritmi, iletim problemleri ve ölüm
• İlaca bağlı hepatit, cinsel yan etkiler
Endikasyonları
•
•
•
•
•
•
Major Depresyon
Panik Bozukluk
Kronik ağrılar, migren (amitriptilin)
DEHB
Enürezis
Uyku bozuklukları
TEDAVİDE TEMEL YAKLAŞIMLAR
• Depresyon tedavisi tüm semptomların
düzelmesi ile sonuçlandıysa ve bu durum
6-12 aydan uzun süre devam ettiyse
iyileşme olarak adlandırılır.
• Semptomlarda tam gerileme olmadan
veya semptomların gerilemesinden
sonraki birkaç ay içinde depresyon
yeniden ortaya çıkarsa bu nüks olarak
adlandırılır.
• Hasta iyileştikten sonra depresyon yine
oluşursa, bu tekrarlama olarak adlandırılır.
HASTA İLE İLETİŞİM
• Bilgilendirme işbirliğini arttırır.
 Tedavi süresi
 Öncül belirtiler
 Daha önceki yinelemeler hakkında bilgi
alınmalı ve gerekli uyarılarda bulunulmalıdır.
İLAÇ SEÇİMİ
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Daha önce kullanılan ilaçlar
Eşlik eden ve antidepresana bağlı kötüleşebilecek tıbbi durumlar
İlaç etkileşmeleri
İlacın kısa ve uzun sürede yan etkileri
Atağın özellikleri
Depresyonun alt tipi, baskın belirtiler
Hekimin ilaçla olan deneyimi
Birinci derece akrabaların ilaca yanıt öyküsü
Hastanın seçimi
İlacın kısa ve uzun vadede etkinliği
İlacın güvenliği
Uygulamanın basit veya karmaşık oluşu
Tedavinin maliyeti gibi özellikler
20
BİPOLAR OLGULARDA DİKKAT
• Antidepresanlar tek başına verilmez.
• Verildiğinde de olağan dozların yarısı
dozlar seçilmelidir.
• Belirtilerin kontrol altına alınmasından
sonra da makul bir sürede kesilmelidir.
21
ELEKTROKONVULSİF TEDAVİ
• Konvulsif tedaviler; ilk kez 1934 yılında ilaç
uygulanarak katatonik bir şizofrenin
tedavisinde kullanılmıştır.
• 1938 de ise elektrik kullanılarak bu tedavi
kullanılmaya başlandı.
• Etki mekanizması üzerine yapılan
çalışmalarda; serotonini arttırdığı,
dopamini arttırdığı gösterilmiştir.
EKT ENDİKASYONLARI
•
•
•
•
Major Depresyon
Şizoaffektif Bozukluk
Mani
Şizofreni
Yan Etkiler
• Genel aneztezi altında yapıldığı için 1/10000 ölüm riski
vardır.
• KVS yan etkileri olabilir.
• Solunum sistemindeki sıkıntılar daha çok kullanılan
aneztezik maddelerle ilişkilidir.
• Nöbet çok uzun sürerse beyin hasarı oluşabilir. (beyin
tm. Olanlarda daha yüksek risk)
• Diş kırıkları
• Kas ağrıları
• Kemik kırıkları
• Hafıza bozuklukları
• Başağrısı
PSİKOTERAPİ
• Epigenetik bir ilaçtır