Sanayileşmiş ülkelerin, kendilerini

Danışma Meclisi
B : 33
'Sanayileşmiş ülkelerin, kendilerini' bir ölçüde (ko­
ruyabilmek için dış ticarette uygulama yoluna gittik­
leri himayeci önlemler, gelişmekte olan ülkelerin İh­
racat 'hacimlerini daraltmış bulunmaktadır. Ticaret
(hadleri de, esas petrol ihracatçısı ülkeler hariç,
diğer gelişmekte 'olan ülkelerin aleyhine gelişmişItir.
Sanayileşmiş ve gelişmekte 'Olan ülkelerde dur­
gunluğun birbirine sebep - sonuç ilişiklisi ile zin­
cirleme bağlı olanak diddi boyutlara ulaşmış olması, (iktisadi iıstiikraır politikalarının seçilmesini ve
uygulanmasını tüm ülkelerde güçleştirmiştir.
Hem sanayileşmiş, hem de gelişmekte olan ülke­
lerde, 1978 somlarından İtibaren yüksek oranlara ula­
şan fiyat arltış hızları, 198ü'de de, bazı ülkelerde bir
miktar azalış kaydetmekle birlikte, yüksek düzeyini
konulmuştur.
Lâtin Amerika ülkelerinin hemen hepsinde enf­
lasyon hızı '% 20'nkı üstlünde olup, grup ortalaması
1981 'in ilik 9 ayında ı% 63'ftiür.
1978 iSorması enlfllaısyonıist sürecin en belirgin özel­
liği, ülkelerin yunt içi fiyat artışlarıyla dış kaynaklı
fiyat artıışiları arasındaki karşılıklı etkileşimdir. Samayuleşsmiş ülkelerde fiyat artışlarına geçici talep baskı­
ları ve uluslararası ticarete konu olan kilit mallar­
daki fiyat artışları sebep olmaktadır. Gelişmekte
olan ülkelerde, buna, ımamul mallardaki fiyat artış­
ları da dklenımektedir.
iBnflasyon hızındaki değişiklikler ülkeler ara­
sında giderek aynı zamanlarda görülmeye başlanmalfetadıır.
Ülkelerdeki enflasyon oranını etkileyen dış kay­
naklı unsurlar; uluslararası döviz kuru hareketleri,
ülkemin petrol ve diğer hammaddelere bağımlılığı ol­
muştur.
iSanayüleşmiış ülkelerde fiyat artışlarına işgücü
ırnalliyetleni açısından bakıldığında, ,1979-1980 yılların­
da reel ücretlerdeki aritış ya çok azdır veya azalış
göstermektedir.
Sanayileşmiş ülkelerde 1976 - 11979 yıllarında %
4 civanında 'Oİan üreUim artışı, 1980 yılımda ortala­
ma olarak '% 1,5 1981 yılı için ise !% 1,6 olması
beklenmektedir.:
Sanayileşmiş ülkeler ortalamasının 'daima üstün­
de kalan reel bir gayri safi milli hâsıla artış hızı
gösteren tek ülke Japonya'dır. Bunu da, ihracatın­
daki büyük artışa borçlu bulunmaktadır.
Sanayileşmiş ülkelerin istihdam artış hızları da
yavaşlamış, 1978 - 1979 yıllarındaki ortalama % 2
14 . 1 . 1982
O : 1
dolayındaki artış, 1980 - 1981'de yaklaşık % 0,5'e
inmiştir.
IBu ülkelerde toplam talebin yaklaşık 1 /6'sıını teş­
kil eden kamu tüketim harcamalarındaki artış, 1980
ve 1981'de çok yavaşlamıştır. Tüketim harcamaları
özellikle 1981 yılında uygulamaya konulan vergi
politikalarından eHkİlenerek daralmıştır.
Toplam iç talepteki yavaşlama, sanayileşmiş ülke­
lerin lithal taleplerini de azaltmış; mal' ve hizmet it­
halatında 1979'da '% 10 olan gerçek büyüme 1980'
de, •% 1,5'a inmi'şltir.
Bütün bunlar sanayileşmiş ülkelerdeki istihdam
artışlarını da yavaşlatmış; işsizlik oranları 1980 ve
19811in ilk dokuz ayında süratle yükselmiştir (işsiz­
liği % 13'© kadar ulaşan ülkeler vardır).
Petrol ihraç etmeyen gelişmekte olan ülkeler, ih­
raç malları için önemli bir pazar olan sanayileşmiş
ülkelerdeki durgunluktan geniş ölçüde etkilenmekıtedirler. Bu ülkeler gittikçe artan duş borçlanmaya
rağmen kaynak sıkıntısı İçindedirler. Bu sıkıntı ise
hem kalkınmayı hem de 'tüketim harcamalarını sınır­
lamakta, zincirleme olarak beslenen uluslararası reısesyon dolayısıyla da bu ülkelerin yurt içi hâsıla^
larmda talep azalmaktadır.
Sanayileşmiş ülkelerin 1980 ve 1981 yılında karşı
karşıya bulunduğu ilki büyük sorun, iktisadi büyü­
menin <ve fiyat lis/tükrarmın —'sağlanamaması ve öde­
meler dengesindeki açıklar ile bunların finansmanı­
dır
IBu ülkeler genellikle kısıtlayıcı bütçe politikaları
ve para politikalarının yardımıyla enflasyonla mü­
cadeleye girmişlerdir. Para anzındaki artış genellikle
sınırlanmakta; ancak durgunluğu aritıracağı endişe­
siyle bu sınırlamalar büyük oranlara vardırılanıamakItadır.
Petrol ihracatçısı olmayan gelişme yolundaki ül­
kelerin çoğunluğu 1979'da ve 1980'in önemli bir bö­
lümünde uyguladıkları genişletici politikalar sonucu
yüksek enflasyonla karşılaşmışlardır. 1980 sonunda
gerçekleştirmeye başladıkları arz-talep dengesini ve
dış dengeyi makul sınırlar içinde tuitmaya yönelik
politika değişiMiklerinin sonuçlarının 1981 ve daha
sonraki yıllarda alınması beklenmektedir.
Bu ülkeler, enflasyonla mücadele eltmek ve cari
ödemeler dengesi açıklarını azaltabilmek için sıkı
para politikası ve talebi kısmaya yönelik vergi poli­
tikaları uygulamaya yönelmişlerdir. Ancalk, talebi
frenleyici ive enflasyonu yavaşlatıcı politikaların uy­
gulanmasında fgecifcildiği için 1980 yılında enflasyo­
nun ağırlaşması önlenememiştir.
— 69 —