2 hizmeti karşılığı vatandaşlardan zorla bağış almaması ve kamu

T.B.M.M.
B:58
15.2.2005
0:2
hizmeti karşılığı vatandaşlardan zorla bağış almaması ve kamu kurum ve kuruluşlardan bu vakıflara
kaynak aktarımı yapılmamasını istemiş olmasına rağmen uygulamada bunun da fazla etkisi olmamış.
Hatta, 2002 yılında Türk Medenî Kanununda bir değişiklik yapılıyor ve burada "vakıflarda üye ol­
maz" denmek suretiyle -gerekçeye baktığımızda onu da görüyoruz- bu vakıfların, bir noktada,
kuruluşunun önüne geçilmek istenmiş; ama, bu furya böyle devam etmiş. İşte, biz, Hükümet olarak
işbaşına geldiğimizde, hükümet programımıza da almıştık; bu alanda mutlaka bir düzenleme
yapacaktık. Ayrıca, Sekizinci Beş Yıllık Kalkınma Planında da, özellikle, kamu vakıflarıyla ilgili bir
düzenleme yapılması ayrıca vurgulanmış. İşte, bunun sonucu olarak, Hükümet olarak bir kanun
tasarısını, biliyorsunuz, önünüze getirdik; iktidar-muhalefet işbirliğiyle, 5072 sayılı Yasayı çıkardık.
Bu rapor, tabiî, bu kanunu da, uygulaması bakımından incelemiş, önemli tespitlerde bulunuyor.
Bu çıkan ve hâlâ yürürlükte bulunan 5072 sayılı Kanunun getirdiği ilkeleri şu şekilde ifade ediyor:
"Dernek ve vakıflar, kamu kurum ve kuruluşlarının ismini alamaz; bu kurum ve kuruluşların hiz­
met binaları ve müştemilatı içinde faaliyet gösteremez ve bu kuruluşlara ait araç ve gereci kul­
lanamaz." Evet, bu yasa bunları öngörüyordu. "Dernek ve vakıflar kumu kurum ve kuruluşlarının
sundukları hizmetlerle ilgili olarak gerçek ve tüzelkişilerden ücret, bağış, katkı payı ve benzeri ad­
lar altında herhangi bir karşılık alamaz". Evet, yasa bunları öngörüyordu. "Kamu hizmetlerinde kul­
lanılan araç, gereç, evrak, form ve benzeri malzemenin, bu Kanun kapsamındaki dernek ve vakıf­
lardan temin edilmesi istenemez. Kamu görevlileri görev unvanlarını kullanarak dernek ve vakıf or­
ganlarında görev alamaz. Dernek ve vakıf organlarında görev alan kamu görevlileri, bu görevleri
nedeniyle ücret, huzur hakkı veya başka bir ad altında herhangi bir karşılık alamaz. Dernek ve
vakıfların yardım toplama ve bağış kabul hizmetlerinde kamu görevlileri çalıştırılamaz. Kamu
kurum ve kuruluşlarının bütçelerinden bu Kanun kapsamındaki dernek ve vakıflara ödenek, yardım
veya herhangi bir kaynak aktarılamaz. Kamu kurum ve kuruluşları, personel maaş ve ücretlerinden,
kaynağında kesinti yaparak bu Kanun kapsamındaki dernek ve vakıflara aktarma yapamaz." Yine,
ihaleyle ilgili başka düzenlemeler de vardı.
Şimdi, kurulan Komisyon, 5072 sayılı bu Kanun, acaba, uygulamada beklenen sonuçları ver­
miş mi vermemiş mi diye de bir inceleme yapma ihtiyacını hissetmiş; ben de bunu büyük bir dik­
katle okuma ihtiyacını hissettim. Şöyle diyor: "İncelenen dernek ve vakıfların genel olarak kamu
kurum ve kuruluşlarına ait araç ve gereçleri kullanmadıkları tespitleri yapılmıştır." Demek ki, bu
yasa yürürlüğe girdikten sonra, o şikâyetçi olduğumuz sorunların önemli bir bölümünün ortadan
kaldırıldığını Komisyon da tespit etmiş; "araç ve gereçlerini kullanmadıklarını tespit ettik" diyor.
Başka?.. "5072 sayılı Yasa yürürlüğe girdikten sonra ise zorunlu bağış toplanmasına ekseriyetle son
verdikleri, ancak birçok vakıf ve derneğin, iktisadî işletmelerinin -Sayın Gündüz, biraz önce bunun
üzerinde özenle durdu- kamu kurum veya kuruluşunun müştemilatı içerisinde bulunan kantin,
otopark, fotokopi çekimi, galoş satışı gibi ticarî faaliyetleri nedeniyle, bu faaliyetlerden gelir elde
etmeyi sürdürdükleri görülmüştür." Bu, kuşkusuz, uygulayıcılar bakımından önemli bir uyarıdır:
bunun altını özenle çizmek durumundayız.
Ayrıca, yine, komisyon, raporunda "incelenen dernek ve vakıflarda, kamu hizmetlerinden
yararlanan vatandaşların bu hizmetlerden yararlandıkları sırada ihtiyaç duyulan araç, gereç, evrak.
form ve benzeri malzemenin bu dernek ve vakıflardan temin ettirildiğine ilişkin bir tespitte bulunul­
mamıştır" diyor. Bunu da fevkalade önemsiyorum.
Ayrıca "kamu görevlilerinin, 5072 sayılı Kanun öncesinde genellikle vakıf organlarında görev
unvanları ile yer almakta iken, anılan kanunun yayımından sonra kamu görevlilerinin vakıf organ­
larında görev unvanlarını kullanmaksı/.ın yer almaları hususunda senet değişikliklerini yapmaya
başladıkları anlaşılmıştır" diyor.
Ancak, burada kısa bir açıklama yapma ihtiyacını hissediyorum, en azından, sizleri ve
kamuoyunu doğru bilgilendirmek ve bir hatırlatma yapmak için. 5072 sayılı Yasa çıktıktan sonra,
-269-