iş ve sosyal güvenlik hukuku

ÖĞR.GÖR.İDİL YILDIRIM ARI
İŞ HUKUKUNUN AMACI İŞÇİNİN KORUNMASIDIR
İŞ HUKUKUNDA İŞÇİ YARARINA YORUM YAPILIR
 İş hukukunun ortaya çıkış gerekçesi Borçlar Kanununun sözleşme
özgürlüğü ilkesiyle işçinin korunmasının mümkün olmamasıdır.
 Ekonomik açıdan zayıf olan ve ücret gelirinden başka bir geliri
olmadığı kabul edilen işçi, hukuki ve iktisadi açıdan işverene bağlıdır.
 Sosyal düzenin ve çalışma barışının sağlanması için şarttır.
 Bu nedenle işverenin sözleşme özgürlüğü sınırlanmaktadır.
 Ayrıca iş sözleşmesi kişisel ilişki kurulan bir sözleşme olduğu için
işveren işçi sağlığı ve güvenliği tedbirlerini alma ve eşit işlem borcu
da yüklenmektedir.
 İşçi de bunun karşılığında işverene karşı sadakatle bağlı olarak
çalışmalıdır.
 Ancak bu ilke ülkenin ekonomik gücü ile orantılı olarak
uygulanır.
 İşçi korunurken kanun koyucu ya da işçi sendikaları
tarafından işverenin kaldıramayacağı ağır yükler söz
konusu olmamalıdır.
 Aksi durum işten çıkarmalara ya da işletmenin
kapanmasına neden olmaktadır.
 Bu nedenle sosyal diyaloğun geliştirilmesi, işçilerin
işyerlerine ortak olduğu bir düzenin kurulması
gerekmektedir.
Mevzuat ya da iş sözleşmesinde yoruma
ihtiyaç duyulan bir husus söz konusu ise bu
durumda işçi lehine olarak uygulanacaktır.
Ancak bu nokta da iktisadi sınırlamaların
dikkate alınması gerekmektedir.
ULUSAL KAYNAKLARI
ULUSLARARASI KAYNAKLARI
 ANAYASA
 YASA
 YÖNETMELİK
 TÜZÜK
 BAKANLAR KURULU KARARLARI, GENELGELER VE TEBLİĞLER
 ÖRF VE ADET KURALLARI
 YÜKSEK MAHKEME KARARLARI VE ÖĞRETİ
 İŞ SÖZLEŞMELERİ VE TOPLU İŞ SÖZLEŞMELERİ
 İŞYERİ İÇ YÖNETMELİKLERİVE İŞVEREN TALİMATLARI
 İŞ SÖZLEŞMESİ HÜKMÜ HALİNE GELMİŞ İŞYERİ UYGULAMALARI
 Anayasa hükümleri doğrudan uygulanabilecek uyulması zorunlu kanun hükümleri
niteliğindedir.
 Kanunlar Anayasaya aykırı olamazlar
 4857 sayılıİş Kanunu
 854 sayılı Deniz İş Kanunu
 5953 sayılı Basın İş Kanunu
 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği
6356 SAYILI SENDİKALAR VE TOPLU İŞ
SÖZLEŞMESİ KANUNU
4688 SAYILI KAMU GÖREVLİLERİ
SENDİKALARI VE TOPLU SÖZLEŞME
KANUNU
İŞ HUKUKU ALANINDA İKİ TARAFLI İŞGÜCÜ SEVKİ SÖZLEŞMELERİ VE ÖZELLİKLE AVRUPA
KONSEYİ VE ULUSLARARASI ÇALIŞMA ÖRGÜTÜ TARAFINDAN HAZIRLANIP ÜLKELERİN
ONAYINA SUNULAN ÇOK TARAFLI ÇALIŞMA SÖZLEŞMELERİ ÖNEM TAŞIR.
İŞ HUKUKUNUN TEMEL
KAVRAMLARI
İŞÇİ
İŞVEREN
İŞVEREN VEKİLİ
ÇIRAK
STAJYER
ALT İŞVEREN (TAŞERON)
İŞYERİ-İŞLETME
İŞÇİ
İŞ KANUNU KAPSAMINDA İŞÇİ SAYILMAK İÇİN
İŞ SÖZLEŞMESİNE GÖRE ÇALIŞMASI VE İŞ
KANUNUNUN 4. MADDESİNDE YER ALAN
İSTİSNALAR DIŞINDA YER ALMASI GEREKİR.
İŞÇİ
 İŞ KANUNU FİKRİ-BEDENİ-ÇALIŞMA AYRIMI
YAPILMAKSIZIN ÇALIŞAN SANAYİ, TİCARİ, HİZMET,
ÖZEL YA DA KAMU SEKTÖRÜNDE ÇALIŞAN VE
İŞ SÖZLEŞMESİYLE BİR İŞVERENE BAĞLI OLARAK
ÇALIŞANLAR İŞÇİDİR.
İŞ SÖZLEŞMESİYLE ÇALIŞMAYAN ÇIRAK, STAJYER,
HÜKÜMLÜ VE ASKERLER İŞÇİ SAYILIR
İŞ SÖZLEŞMESİNİN UNSURLARI
*İŞ
*ÜCRET
*BAĞIMLILIK
İŞVEREN
İŞVEREN SAYILMAK İÇİN İŞYERİNİN VEYA
ÜRETİM ARAÇLARININ MÜLKİYETİNE SAHİP
OLMAK GEREKMEZ
İŞVEREN VEKİLİ
İŞVEREN İŞİ BİLMEMESİ, İŞYERİNİN BÜYÜK OLMASI YA DA BAŞKA
SEBEBLERLE YÖNETİM KONUSUNDA BAZI İŞÇİLERİNİ
YETKİLENDİREBİLİR.
ÖRNEĞİN ANONİM ŞİRKETTE GENEL MÜDÜR, PERSONEL MÜDÜRÜ,
MUHASEBE MÜDÜRÜ
SATIŞ BÖLÜM ŞEFİ GİBİ YÖNETİCİLER İŞVEREN VEKİLİDİR
ÇIRAK
 ÇIRAK, BİR MESLEK VEYA SANATI ÖĞRRENMEK İÇİN ÇALIŞAN KİŞİLERDİR
VE İŞÇİ SAYILMAZLAR
 ÇIRAKLAR, İŞ KANUNU KAPSAMINDA DEĞİLDİR.
 SENDİKAYA ÜYE OLAMAZLAR, TOPLU İŞ SÖZLEŞMESİNDEN
YARARLANAMAZLAR
 ÇIRAK OLABİLMEK İÇİN 14 YAŞINI DOLDURMUŞ, 19 YAŞINDAN GÜN
ALMAMIŞ OLMASI GEREKMEKTEDİR.
 ÇIRAKLIK SÜRESİ 2-4 YIL ARASINDA DEĞİŞMEKTEDİR.
 İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ HÜKÜMLERİ HARİÇ ÇIRAKLAR İŞ KANUNU
HÜKÜMLERİNDEN YARARLANAMAZLAR.
STAJYER
 Stajyer öğrenmiş olduğu bir meslek ve sanatı geliştirmek, uygulama tecrübesi
kazanmak için çalışan kişilerdir.
 Stajyer, zorunlu ya da gönüllü olarak staj yapan bir lise veya yüksek öğretim
kurumu öğrencisidir.
 İşletmelerde meslek eğitimi gören örgün eğitim öğrencilerine asgari ücretin net
tutarının
Yirmi ve üzerinde personel çalıştıran işyerlerinde yüzde 30’undan
Yirmiden az personel çalıştıran işyerlerinde yüzde 15’inden aşağı ücret ödenmez
ALTİŞVEREN
ALTİŞVEREN
 Alt işverenden söz edebilmek için asıl işveren olarak nitelenen
bir işveren tarafından yürütülmekte olan bir işin bir
bölümünde veya eklentilerinde iş alan ve burada kendi işçilerini
çalıştıran bir işveren bulunmalıdır.
 İŞİN TAMAMININ YAPILMASI ÜSTLENİLMİŞSE
VEYAÜSTLENİEN İŞ, İŞİ YÜKLENENCE İŞÇİ
ÇALIŞTIRMADAN BİZZAT YERİNE GETİRİLİYORSA,
ALTİŞVERENDEN SÖZEDİLEMEZ.
 ASIL İŞVERENİN ALT İŞVEREN İŞÇİLERİNE KARŞI SORUMLULUĞU MÜTESELSİL
SORUMLULUKTUR.
 BU DURUMDA BORÇTAN SORUMLU BİRDEN FAZLA KİŞİ, BORCUN
TAMAMINDAN VE AYNI DERECEDE SORUMLU OLURLAR.
 ASIL İŞVEREN MÜTESELSİL SORUMLULUK KURALI GEREĞİ YAPTIĞI FAZLA
ÖDEMELERİ RUCU DAVASI YOLUYLA ALT İŞVERENDEN İSTER
 İKTİSADİ BİR AMACIN GERÇEKLEŞTİRİLMESİ
İÇİN BİR GİRİŞİMCİYE AİT BİR VEYA BİRDEN
FAZLA İŞYERİNİN ÖRGÜTLENMESİNDEN
OLUŞAN BİR BİRİMDİR.
 İŞYERİNDEN FARKLI NOKTASI KAR VEYA
ZARAR ETME NOKTASIDIR.