Aylık Dış Ticaret Analizi

Aylık Dış Ticaret Analizi
07
EYLÜL
2015
YÖNETİCİ ÖZETİ
Bu çalışmada, Türkiye İhracatçılar Meclisi tarafından her ayın ilk günü açıklanan ihracat
rakamları temel alınarak Türkiye’nin aylık dış ticaret analizi yapılmaktadır. Aşağıdaki analiz,
Ağustos 2015 dönemine ait Türkiye’nin güncel ihracat, ithalat ve dış ticaret dengesine ilişkin verilerin
incelenmesiyle başlamaktadır. Bu rakamlar Türkiye’nin hedefleriyle kıyaslanarak, öne çıkan ürün
grupları, ödemeler dengesi ve dış ticaret dengesi bağlantısı kurulmaktadır. Ayrıca, iller ve ülkeler
bazında dış ticaret üzerine değerlendirmelerde bulunularak, Türkiye’nin dış ticaret görünümüne ilişkin
beklenti ve yorumlar yapılmaktadır. Aylık Dış Ticaret Analizi, TEDAM internet adresinden her ayın
ilk haftası yayınlanacaktır.
AYLIK DIŞ TİCARET ANALİZİ
Ağustos 2015’te Dış Ticaret
Ağustos 2015’te geçen senenin aynı ayına oranla %4,9 düşüş yaşanarak 10 milyar 482 milyon USD
ihracat yapılmıştır. Yılın ilk 8 ayında ise yapılan ihracat toplamda %8,9 düşüşle 95 milyar 135 milyon
USD olmuştur. Böylece Orta Vadeli İhracat Program 2015 yılı İhracat Hedefi olan 173 milyar USD’ye
ise 78 milyar 147 milyon USD kalmıştır. Son 12 aylık ihracat ise %5,7 azalışla 147 milyar 947 milyon
USD olmuştur.
İhracat kilogram bazında değerlendirildiğinde ise Ağustos ayında geçen seneye göre %11,7 artış
yaşanarak 8 milyar 401 kg., Ocak-Ağustos döneminde ise toplamda %0,8 artışla 65 milyar 631 milyon
kg. olarak gerçekleşmiştir.
2015 Temmuz ayı ithalat miktarına bakıldığında ise geçen senenin aynı ayına kıyasla %8,7 azalarak
18 milyar 209 milyon USD olarak gerçekleşmiştir. 2015 Ocak-Temmuz aralığında ise kümülatif
ithalat 124 milyar 956 milyon USD olmuştur.
Temmuz ayında, Dış Ticaret Açığı yıllık bazda %6,5 artışla 7 milyar 28 milyon USD, Dış Ticaret
Hacmi ise yıllık bazda %11,7 azalışla 29 milyar 390 milyon USD olmuştur. Yine Temmuz ayında
İhracatın ithalatı karşılama oranı ise %61,4 olmuştur.
1
Aylık Dış Ticaret Analizi
07
EYLÜL
2015
Milyonlar
AYLARA GÖRE DIŞ TİCARET PARAMETRELERİ (1000 USD)
25
20
15
10
5
0
- 5
- 10
- 15
İhracat
İthalat
Dış Ticaret Dengesi
Kaynak: TÜİK
Geniş Ekonomik Grupların sınıflamasına göre 2015 Temmuz’da en fazla ihracat %46 ile
Hammadde (Aramallar) grubunda gerçekleşirken, %41 ile Tüketim malları, %12 ile Yatırım
(Sermaye) malları grubunda gerçekleşmiştir. En fazla ithalat ise %68 ile Hammadde (Aramallar), %17
ile Yatırım (Sermaye) malları, %15 ile Tüketim malları grubunda gerçekleşmiştir.
2015 yılı Ağustos ayında en fazla ihracat yapılan sektör 1 milyar 547 milyon USD ile Hazırgiyim ve
Konfeksiyon Sektörü iken, sonrasında 1 milyar 363 milyon USD ile Otomotiv Endüstrisi ve 1 milyar
192 milyon USD ile Kimyevi Maddeler ve Mamülleri sektörü olmuştur.
İller Bazında Dış Ticaret
Ağustos ayında en fazla ihracat sırasıyla İstanbul, Kocaeli, Bursa, İzmir ve Gaziantep’tir. Ancak bu
illerde yaşanan düşüşler geçen seneye göre İstanbul’a %3,9, Kocaeli’ne %12,5, İzmir’e %8,1 olmuş
iken, Bursa’ya %0,6, Gaziantep’e %9,6 artış yaşanmıştır. En çok ihracat yapan ilk 10 il sırası ile
aşağıdaki gibidir:
2
07
EYLÜL
2015
Aylık Dış Ticaret Analizi
EN ÇOK İHRACAT YAPAN İLK 10 İL (2015 AĞUSTOS KÜMÜLATİF)
(MİLYON USD)
HATAY
1.152
SAKARYA
1.220
DENIZLI
MANISA
1.691
2.324
GAZIANTEP
4.074
ANKARA
4.366
İZMIR
5.304
KOCAELI
7.420
BURSA
7.548
İSTANBUL
39.645
Kaynak: TİM
Ülkeler Bazında Dış Ticaret ve Pazar Analizi
2015 yılı Ağustos ayında en fazla ihracat yapılan ülkeler sırasıyla Almanya, İngiltere, Irak, ABD ve
Fransa olmuştur. Geçen senenin aynı ayına kıyasla Almanya’ya yapılan ihracat %8,1, İngiltere’ye
%2,8, ABD’ye %0,7 oranında azalırken; Irak’a %8,8, Fransa’ya %5,4 oranında artmıştır. 2015 yılı
Ocak-Ağustos aralığında ise en çok ihracat yapılan ülkeler sıralaması ise Almanya, İngiltere, Irak,
İtalya, ABD ve Fransa olmuştur.
TÜRKİYE GENELİ EN FAZLA İHRACAT YAPILAN İLK 10 ÜLKE
(2015 AĞUSTOS KÜMÜLATİF) (MİLYON USD)
SUUDİ ARABİSTAN
2.421
İRAN (İSLAM CUM.)
2.477
RUSYA FEDERASYONU
2.489
İSPANYA
FRANSA
3.093
3.752
BİRLEŞİK DEVLETLER
4.117
İTALYA
4.207
IRAK
BİRLEŞİK KRALLIK
ALMANYA
5.646
5.961
8.495
Kaynak: TİM
Ağustos ayında yıllık bazda en fazla ihracat artışımız, en fazla ihracat yapılan ilk 30 ülke arasında
en yüksek artış, %223 ile Ürdün’e gerçekleşmiş iken, Libya’ya %80, Fas’a %18, İspanya’ya %10,
3
Aylık Dış Ticaret Analizi
07
EYLÜL
2015
Irak’a ise %9 artış gerçekleşmiştir. En çok ihracat yapılan ilk 10 ülke arasında ise %37,4 hızlı azalışla
Rusya dikkat çekmektedir. Irak’a olan ihracattaki artış ise 13 aydır azalışın ardından son iki aydır
gerçekleşmektedir.
Sırasıyla en çok ihracat yapılan konsolide ülke gruplarında kilogram bazında değerlendirme
yapıldığında, Ocak-Ağustos 2015’te yıllık bazda AB’ye %2,2, Orta Doğu Ülkelerine %0,5, Afrika
Ülkeleri’ne %7,2 artarken, diğer Asya Ülkeleri’ne %23 azalmıştır. Toplamda ise Türkiye kilogram
bazında ihracatını Ağustos ayında %11,7 oranında artırırken, Ocak-Ağustos döneminde %0,8
artırmıştır.
Temmuz 2015’te Türkiye’nin en fazla ithalat yaptığı ülkeler sırasıyla Çin, Almanya Rusya, İtalya,
ABD’ dir. Ocak-Temmuz döneminde ise en çok ithalat yapılan ilk 10 ülke aşağıdaki tablodaki
gibidir:
TÜRKİYE GENELİ EN FAZLA İTHALAT YAPILAN İLK 10 ÜLKE
(2015 TEMMUZ AYI KÜMÜLATİF) (MİLYON USD)
İspanya
3.293
Hindistan
3.401
İran
Güney Kore
Fransa
3.904
4.179
4.909
İtalya
ABD
Almanya
Rusya Federasyonu
6.343
6.868
12.318
12.839
Çin
14.505
Kaynak: TÜİK
Dünyada ve Türkiye’de Yaşanan Gelişmelerin Dış Ticarete Etkileri
2015 yılı boyunca Euro/Dolar paritesi %18,3 değer kaybı ile 8,9 milyar USD değer kaybına sebep
olmuştur. FED’in istikrarlı faiz artışı ve artış beklentisi pariteyi ve dolayısıyla Türkiye’nin dış
ticaretini olumsuz etkilemektedir.
Dünya ticaretindeki senelik beklenen yaklaşık % 5 ile 6’lık küçülme de Türkiye’nin dış ticaretini
olumsuz etkilemektedir. Özellikle Çin’deki ekonomik faaliyetlerdeki gerileme tüm dünya için olduğu
gibi Türkiye açısından da endişe vericidir.
Türkiye’nin en büyük ihracat pazarı olan AB’deki toparlanma ise ihracatımız açısından olumlu
gelişmelerdendir.
4
Aylık Dış Ticaret Analizi
07
EYLÜL
2015
Çin’deki daralmadan ve İran’a uygulanan ambargonun kalkmasından etkilenen emtia fiyatlarındaki
hızlı düşüş net petrol ithalatçı konumunda olan Türkiye için bir avantaj niteliğindedir. Böylece ithalat
azalacak ve üretim maliyetleri düşecektir.
Bunların yanında Türkiye’nin doğusunda yaşanan son zamanlardaki gelişmeler, ülkedeki istikrar ve
güveni zedelemektedir. Dış ticaret açısından son derece önemli olan güvenlik meselesi ülke açısından
olumsuz bir tablo oluşturmakta ve dış dünya ile politik ve ticari ilişkilerinde belirleyici olmaktadır. Bu
sorunun bir an önce çözülerek Türkiye’yi maddi manevi feraha ulaşması temenni edilmektedir.
SONUÇ
 Toplam ithalatın bakıldığında %73,6’sı ara malı ve ham madde; geri kalan %11,8’i ise nihai mal
olduğu gerçeğinden hareketle, üretimi için ham madde ve ara malı ithal etmek zorunda olan
Türkiye için, yükselen döviz kuru önem ifade etmektedir.
 İthal girdi payı yüzde 70-80 oranlarında olan ve ihracatta önde gelen sektörlerden olan Otomotiv,
Kimyasal Ürünler ve Demir Çelik Sektörleri gibi pek çok sektör kurun yükselişinden negatif
yönde etkilenmektedir.
 Ancak ihracat verilerine kilogram bazında bakıldığında artış olduğunun görülmesi, dış ticaretin
kur etkisinden kurtulduğunda çok daha iyiye gidebileceğinin göstergesidir.
 Ayrıca iller arasındaki çarpıcı ihracat farkı ve ihracatın özellikle birkaç ilde toplanmış olması,
Türkiye’deki gelişme ve büyümenin düzensiz olduğuna işaret etmektedir.
 Bir diğer konu da küresel pazarlardaki dalgalanmadır. Ana ihraç pazarları olan gelişmiş ülke
pazarlarında talebin düşmesi, son dönem ihracattaki yavaşlamanın önemli nedenlerindendir.
 Petrol fiyatlarındaki düşüş, petrol ithalatçısı olan pek çok ülke gibi Türkiye’nin dış ticareti
açısından da olumludur.
 En büyük ihraç pazarı AB’deki toparlanma ve komşusu İran’ın dış ticarete açılması Türkiye’nin
dış ticareti adına olumlu gelişmelerdir.
Ayşe Demirel-Araştırmacı
5