2013/2.DÖNEM YEMİNLİ MALİ MÜŞAVİRLİK SINAVLARI İLERİ

2013/2.DÖNEM
YEMİNLİ MALİ MÜŞAVİRLİK SINAVLARI
İLERİ DÜZEYDE FİNANSAL MUHASEBE
2 Ekim 2013-Çarşamba 18:00
SORULAR
SORU 1: TMS 2 “Stoklar” Standardına göre;
a) “Stokların maliyeti” ve “net gerçekleşebilir değer” terimlerini açıklayarak, stokların nasıl
değerleneceğini belirtiniz.
b)
Stok maliyetlerini hesaplama yöntemlerini belirterek uygulanma esaslarını açıklayınız.
SORU 2: TMS 8 “Muhasebe Politikaları, Muhasebe Tahminlerinde Değişiklikler ve Hatalar” Standardına
göre;
a)
“Geçmiş dönem hataları” teriminin anlamını yazınız.
b)
Geçmiş dönem hatalarının nasıl düzeltileceğine ilişkin esasları yazınız.
Geçmiş dönem hatalarının düzeltilmesine ilişkin açıklama yapılması gereken hususları yazınız.
SORU 3:
a) TMS 17 “Kiralama İşlemleri” Standardına göre; “kiralama” teriminin anlamını yazınız. Bir anlaşmanın
TMS 17’de tanımlanan bir kiralama işlemi olup olmadığının veya kiralama işlemi içerip içermediğinin
nasıl belirleneceğini kısaca açıklayınız.
b) TMS 17 “Kiralama İşlemleri” Standardına göre; bir kiralamanın “finansal kiralama” olarak kabul
edilmesinde veya finansal kiralama olarak nitelendirilmesinde varlığı aranan kriterleri yazınız.
SORU 4: TMS 37 “Karşılıklar, Koşullu Borçlar ve Koşullu Varlıklar” Standardına göre;
a) Bir karşılığın hangi koşulların varlığı durumunda finansal tablolara yansıtılacağını yazınız.
b) Karşılıklar ve koşullu yükümlülükler arasındaki ilişkiyi, birbirinden ayrılan yönlerini de belirterek
açıklayınız.
Gençlik Caddesi No : 107
http://www.turmob.oeg.tr
06570 Anıttepe – ANKARA / TURKEY
Tel : 0 (90) (312) 232 50 60 (10 Hat) Fax: 0 (90) (312) 232 50 73 – 74
CEVAPLAR
CEVAP 1:
a) Stokların maliyeti; tüm satın alma maliyetlerini, dönüştürme maliyetlerini ve stokların mevcut
durumuna ve konumuna getirilmesi için katlanılan diğer maliyetleri içerir. TMS 2 Prg 10
Net gerçekleşebilir değer; işin normal akışı içinde, tahmini satış fiyatından, tahmini tamamlanma maliyeti
ve satışı gerçekleştirmek için gerekli tahmini satış giderleri toplamının, düşürülmesiyle elde edilen tutarı
ifade eder. TMS 2 Prg 6
Stoklar, maliyet ve net gerçekleşebilir değerin düşük olanı ile değerlenir. TMS 2 Prg 9
b) Normal şartlarda birbirleri ile ikame edilemeyen stok kalemleri ile özel projeler için üretilen veya satın
alınan mal veya hizmetlerin maliyeti, her bir varlığa ilişkin özel maliyeti dikkate alınarak belirlenir (Gerçek
parti maliyet yöntemi). TMS 2 Prg 23
Maliyetin özel olarak belirlenmesi, maliyetin belirlenen stok kalemleriyle ilişkilendirilmesini ifade eder. Bu
yöntemin, belirli bir proje için ayrılan stoklara ilişkin olarak, bu stokların satın alınmış veya üretilmiş
olmasına bakılmaksızın, kullanılması uygundur. Ancak, özel maliyet yöntemi (gerçek parti maliyet yöntemi)
genellikle birbirleri ile ikame edilebilen büyük miktardaki kalemlerden oluşan stoklar için uygun bir maliyet
hesaplama yöntemi değildir. Bu durumlarda, dönem kar veya zararı üzerindeki etkisini görmek amacıyla
stokta kalan kalemleri seçme yöntemi kullanılabilir. TMS 2 Prg 24
Yukarıda belirtilenler dışında, kalan stokların maliyeti, ilk giren ilk çıkar (FİFO) veya ağırlıklı ortalama
maliyet yöntemlerinden (formüllerinden) biri uygulanarak belirlenir. Bir işletme benzer özelliklere ve
benzer kullanıma sahip tüm stoklar için aynı maliyet hesaplama yöntemini kullanır. Türü veya kullanım
alanları itibarıyla farklı olan stoklar için, farklı maliyet hesaplama yöntemleri kullanılabilir TMS 2 Prg 25.
FİFO yönteminde (formülünde); ilk satın alınan veya üretilen stok kaleminin ilk satıldığı ve dönem sonunda
stokta kalan kalemlerin en son satın alınanlar veya üretilenlerden olduğu varsayılır. Ağırlıklı ortalama
maliyet yönteminde; her bir stok kaleminin maliyeti, dönem başındaki benzer varlıkların ağırlıklı ortalama
maliyeti ile dönem içinde satın alınan veya üretilen benzer varlıkların maliyetinin ağırlıklı ortalamasının
alınması suretiyle tespit edilir. Ortalama, işletmenin iş akışına bağlı olarak, periyodik bazda (Dönem sonu
ağırlıklı ortalama maliyet yöntemi) veya her bir ek alım/üretim sonrasında (hareketli ağırlıklı ortalama
maliyet yöntemi) hesaplanabilir. TMS 2 Prg 27
Standarda göre, sonuçlar maliyete yakınsa, stok maliyetinin ölçümüyle ilgili standart maliyet yöntemi ve
perakende yöntemi gibi tekniklerin de kullanılabileceği belirtilmiştir. MS 2 Prg 21-22
CEVAP 2:
a) Geçmiş dönem hataları; İşletmenin bir veya daha önceki finansal tablolarında, güvenilir bilgiyi
kullanmaması veya yanlış kullanması sonucu ortaya çıkan aşağıda sıralanan, ihmaller veya yanlış
bilgilendirmelerdir. Güvenilir bilgi;
- Finansal tabloların onaylanması sırasında mevcut olan ve
- Finansal tabloların hazırlanması ve sunulması esnasında elde edilebilir olması ve dikkate alınmış olması
beklenen bir bilgi olmalıdır.
Bu tip hatalar; matematiksel hataları, muhasebe politikalarının uygulanmasındaki yanlışlıkları, yolsuzlukları
ve bilgilerin yanlış yorumlanmasından veya yönetilmesinden kaynaklanan etkileri içerir. TMS 8 Prg 5
Gençlik Caddesi No : 107
http://www.turmob.oeg.tr
06570 Anıttepe – ANKARA / TURKEY
Tel : 0 (90) (312) 232 50 60 (10 Hat) Fax: 0 (90) (312) 232 50 73 – 74
b) Hatalar, finansal tablo kalemlerinin tanınması, ölçülmesi, sunulması ve açıklaması sırasında ortaya çıkar.
Cari dönemde yapılan hatalar finansal tablolar onaylanmadan önce saptanırsa cari dönemde düzeltilmelidir.
Ancak bazı durumlarda hatalar, sonraki dönemlerde fark edilir ve bu geçmişe yönelik hatalar karşılaştırmalı
bilgilerde izleyen dönemlere ilişkin finansal tablolarda düzeltilir TMS 8 Prg 41
Hataya ilişkin döneme özgü veya kümülatif etkilerin hesaplanamadığı durumlar haricinde önceki dönem
hataları geriye yönelik yeniden düzenleme yoluyla düzeltilirler. TMS 8 Prg43
Yukarıdaki açıklamalara tabi olarak, İşletme önceki dönem hatalarını fark edildikten sonra onaylanacak ilk
finansal tablo setinde geriye dönük olarak düzeltmelidir. Düzeltme işlemini;
- Hatanın yapıldığı döneme ait karşılaştırmalı tutarlarını yeniden düzenleyerek veya
- Hata sunulan en eski finansal tablo döneminden daha önce meydana gelmişse, söz konusu geçmiş döneme
ait varlık, yabancı kaynak ve özkaynak açılış tutarlarının yeniden düzenlenmesi yoluyla düzeltmelidir. TMS 8
Prg42
Hataya ilişkin karşılaştırma amacıyla sunulmuş olan dönem ya da dönemlere özgü etkilerin hesaplanamadığı
durumlarda, işletme, geriye yönelik yeniden düzenlemenin mümkün olduğu en eski dönemin varlık, yabancı
kaynak ve özkaynaklarının açılış tutarlarını yeniden düzenler (bu cari dönem de olabilir). TMS 8 Prg44
Hataya ilişkin tüm geçmiş dönemlerin kümülatif etkisinin cari dönemin başı için hesaplanamadığı
durumlarda, işletme, karşılaştırmalı bilgilerini uygulamanın mümkün olduğu en yakın dönemin başından
itibaren ileriye yönelik olarak yeniden düzenler. TMS 8 Prg 45
Önceki dönemlere ilişkin hataların düzeltme etkileri, hataların fark edildiği döneme ilişkin kar veya zarara
dahil edilemez. Geçmiş dönemlere ait özet finansal veriler de dahil olmak üzere geçmiş döneme ilişkin her
bilgi mümkün olan en eski döneme kadar geriye yönelik yeniden düzenlenir. TMS 8 Prg 46
Geriye dönük hataların etkilerinin tutarlarının belirlenemediği durumlarda İşletme, karşılaştırmalı bilgileri
mümkün olan en yakın dönemden itibaren ileriye dönük olarak yeniden düzenler. Bu nedenle varlık,
yabancı kaynak ve özkaynakların yeniden belirlenecek kümülatif tutarları göz ardı edilir. TMS 8 Prg 47
c) Geçmiş dönem hatalarının düzeltilmesi ile ilgili olarak, işletme aşağıdaki hususları açıklamalıdır; TMS 8
Prg 49
(a) Geçmiş dönem hatalarının niteliği
(b) Hesaplanabildiği durumlarda önceki dönemlere ilişkin her dönemdeki düzeltme tutarı,
(c) Finansal tablolarda yer alan en eski dönemin başına ilişkin düzeltme tutarı,
(d) Geriye yönelik yeniden düzenlemenin uygulanamadığı durumda, bu duruma yol açan nedenler ve nasıl
ve ne zamandan itibaren hatanın düzeltildiği.
CEVAP 3:
a) Kiralama: Kiraya verenin bir varlığın kullanım hakkını, bir ödeme veya ödeme planı karşılığında,
taraflarca kararlaştırılmış bir zaman süresince kiracıya devrettiği sözleşmedir. TMS 17 Prg 4
Bir anlaşmanın TMS 17’de tanımlanan bir kiralama işlemi olup olmadığının veya kiralama işlemi içerip
içermediğinin belirlenmesi, ilgili anlaşmanın özüne dayandırılacak olup;
-Anlaşmanın gerçekleşmesinin özel bir varlığın veya varlıkların (ilgili varlık) kullanımına bağlı olup olmadığı
değerlendirilir. Özel bir varlık bir anlaşmada açıkça belirtilmiş olmasına rağmen, eğer anlaşmanın
Gençlik Caddesi No : 107
http://www.turmob.oeg.tr
06570 Anıttepe – ANKARA / TURKEY
Tel : 0 (90) (312) 232 50 60 (10 Hat) Fax: 0 (90) (312) 232 50 73 – 74
gerçekleşmesi söz konusu özel varlığın kullanımına bağlı değilse, bu varlık kiralama işleminin konusu
değildir.
-Anlaşmanın ilgili varlığın kullanım hakkını devredip devretmediğine yönelik olarak bir değerlendirme
yapılır. Anlaşmanın alıcıya (kiracıya) ilgili varlığın kullanımının kontrol hakkını devretmesi halinde, ilgili
anlaşma, varlığın kullanım hakkını da devrediyordur. TFRS Yorum 4 Prg 6-7ve 9
b) Bir kiralamanın finansal kiralama mı yoksa faaliyet kiralaması mı olduğunun tespitinde, sözleşmenin
şeklinden ziyade işlemin özü esas alınır. Aşağıda yer alan kriterlerin birlikte ya da tek başlarına var
oldukları kiralama işlemleri finansal kiralama olarak kabul edilir: TMS 17 Prg 10
(a) Kiralama sözleşmesinde, kiralanan varlığın mülkiyetinin kiralama süresi sonunda veya daha önce kiracıya
geçeceğinin öngörülmesi;
(b) Kiracıya, kiralanan varlığı buna ilişkin opsiyonun kullanım tarihinde oluşması beklenen gerçeğe uygun
değerinden çok daha düşük bir bedelle satın alma opsiyonu verilmesi nedeniyle, kiralama sözleşmesinin
başlangıcı itibariyle kiracı tarafından bu opsiyonun kullanılacağının beklenmesi;
(c) Mülkiyet kiracıya geçmeyecek dahi olsa, kira süresinin kiralanan varlığın ekonomik ömrünün büyük bir
bölümünü kapsaması;
(d) Kiralama sözleşmesinin başlangıcı itibariyle, asgari kira ödemelerinin bugünkü değerlerinin, en az,
kiralanan varlığın gerçeğe uygun değerine eşit olması ve
(e) Kiralanan varlığın, üzerinde büyük değişiklikler yapılmadığı sürece, sadece kiracı tarafından
kullanılabilecek özel bir yapıda olması.
Aşağıda yer alan kriterlerin birlikte veya tek başlarına var oldukları durumlar, yine ilgili kiralama işleminin
finansal kiralama olarak nitelendirilmesi sonucunu doğurur: TMS 17 Prg11
(a) Kiracının kiralama işlemini feshedebilmesi durumunda, kiraya verenin fesih işleminden kaynaklanan
zararlarının kiracı tarafından karşılanması;
(b) Kalıntı değerin gerçeğe uygun değerindeki değişmelerden kaynaklanan kazanç ya da kayıpların kiracıya
ait olması (örneğin kiralama süresi sonundaki satış gelirlerinin tamamına eşit bir kira indirimi şeklinde);
(c) Kiracının, piyasa fiyatının çok daha altında bir bedelle bir dönem daha kiralamayı sürdürme hakkının
bulunması.
Kiralanan varlığın mülkiyetine sahip olmaktan kaynaklanan tüm risk ve yararların kiralama sözleşmesi
aracılığıyla kiracıya devrinin mümkün olmadığı diğer bazı unsurlardan kesin olarak anlaşılıyorsa, söz konusu
kiralama faaliyet kiralaması olarak sınıflanır. TMS 17 Prg12
CEVAP 4:
a) TMS 37 “Karşılıklar, Koşullu Borçlar ve Koşullu Varlıklar” Standardına göre; Bir karşılık, aşağıda yer alan
koşulların varlığı halinde finansal tablolara yansıtılır: TMS 37 Prg 14
- Geçmiş bir olaydan kaynaklanan mevcut bir yükümlülüğün (hukuki veya zımni) bulunması;
- Yükümlülüğün yerine getirilmesi için ekonomik fayda içeren kaynakların işletmeden çıkmalarının
muhtemel olması,
- Yükümlülük tutarının güvenli bir biçimde tahmin edilebiliyor olması.
Gençlik Caddesi No : 107
http://www.turmob.oeg.tr
06570 Anıttepe – ANKARA / TURKEY
Tel : 0 (90) (312) 232 50 60 (10 Hat) Fax: 0 (90) (312) 232 50 73 – 74
b) TMS 37 “Karşılıklar, Koşullu Borçlar ve Koşullu Varlıklar” Standardına göre; Genel olarak, tüm karşılıklar,
zaman ve tutar açısından kesin olmadıklarından koşulludurlar. Ancak, bu Standart kapsamında “koşullu”
kelimesi, tam anlamıyla işletmenin kontrolünde olmayan, bir veya daha fazla kesin mahiyette olmayan
olayın ileride gerçekleşip gerçekleşmemesi ile mevcudiyetleri teyit edilecek, bu nedenle finansal tablolara
yansıtılmayan varlık ve yükümlülükleri ifade etmek için kullanılır. Buna ek olarak, koşullu yükümlülük
kavramı finansal tablolara yansıtılma koşullarını sağlamayan yükümlülükler için kullanılır. TMS 37 Prg12
Bu Standart aşağıdakileri birbirinden ayırır: TMS 37 Prg13
• Karşılıklar – mevcut bir yükümlülük olduklarından ve yükümlülüğün ifası için ekonomik fayda içeren
kaynakların işletmeden çıkması gerekeceğinden, yükümlülük olarak muhasebeleştirilirler (güvenilir bir
tahmin yapılabildiği varsayımıyla).
• Koşullu borçlar – borç olarak muhasebeleştirilmezler; çünkü bunlar ya:
- İşletmenin, ekonomik fayda içeren kaynakların çıkışını gerektirecek mevcut bir borcu olup olmadığının
teyidini gerektiren olası yükümlülüklerdir ya da
- Bu Standartta yer alan muhasebeleştirme kriterlerini karşılamayan mevcut yükümlülüklerdir. (Çünkü; ya
yükümlülüğün yerine getirilmesi için ekonomik fayda içeren kaynakların işletmeden çıkmaları olası değildir
ya da ilgili yükümlülüğün tutarı yeterince güvenilir bir şekilde tahmin edilememektedir).
Gençlik Caddesi No : 107
http://www.turmob.oeg.tr
06570 Anıttepe – ANKARA / TURKEY
Tel : 0 (90) (312) 232 50 60 (10 Hat) Fax: 0 (90) (312) 232 50 73 – 74