gıda alerjisi,alerji

GIDA ALERJİSİ
Gıda alerjisi gıda veya gıda katkı maddelerine karşı ortaya
çıkan beklenmedik, aşırı alerjik reaksiyonlardır. Gıda
alerjilerinin büyük kısmı en çok tüketilen gıdalara karşı
oluşur. En sık gıda alerjisine neden olan yiyecekler
şunlardır:
İnek sütü,
Yumurta,
Fıstık,
Buğday,
Soya,
Balık,
Midye,
Ceviz,
Fındık,
Susam alerjik reaksiyona en sık sebep olan gıdalardır.
Gıda alerjisi için risk faktörleri nelerdir ?
kimlerde daha sık görülür?
Gıda alerjileri çocuklar başta olmak üzere herkeste ve her
yaşta görülür, egzama, saman nezlesi gibi alerjik yapılı olan
kişilerde gıda alerjisi daha sık görülür.
Gıda alerjisi ne şikayete yol açar?
Gıda alerjisi şikayetleri kişiden kişiye çok farklılıklar
gösterir. Şikayetlerin gıdaya bağlı olduğunu fark etmek
genellikle uzun zaman alır. En sık görülen şikayetler aşağıda
sıralanmıştır:
Deri döküntüleri, kızarıklık, kaşıntı, ürtiker (
kurdeşen),
Sık acıkma,
Sürekli mide kazıntısı,
Karında guruldama, şişlik ve gaz,
Çabuk doyma, karında gerginlik,
Sık geğirme,
Sık tekrarlayan mide problemleri ve hazımsızlık,
Dudaklarda, dilde, boğazda şişme ( bazen çok tehlikeli
boyutlarda olup nefes almayı engelleyebilir, boğulmaya
yol açabilir),
Karın ağrısı, kramp,
Bulantı,
Kusma,
İshal (gaz ile birlikte ara sıra tekrarlayan ishal
atakları şeklinde görülür),
Ciltte kaşıntı, batma hissi,
Nefes darlığı, öksürük,
Hapşırık,
Burun tıkanıklığı,
Hipotansiyon atakları,
Şikayetlerin başlangıcı ve gıdalar ile alakalandırılması
arasında genellikle çok uzun zaman geçer. Hasta ve yakınları
gıda alerjisini genellikle geç fark eder. Çocuk ve küçük
bebeklerde gıda alerjileri belirtileri farklı olabilir, gaz,
gurultu, iştahsızlık, ishal atakları, geçmeyen gribal
şikayetler, çabuk ve sık hastalanma en sık görülen
şikayetlerdir.
Gıda alerjisi nasıl teşhis edilir?
Gıda alerjisi basit laboratvuar testleri ile tespit
edilebilir. Laboratuvarda kanda bulunan antikorlar tespit
edilir.
Gıda alerjisi tespitinde laboratuvar testleri: Gıda alerji
paneli RAST veya ELİZA yöntemiyle kanda bulunan gıdaya özgü
IgE tipi antikorları tespit eder. Gıda alerji paneli hızlı ve
kolay uygulanan bir test yöntemidir. Gıdaya karşı IgE tipi
antikor varlığı o gıdaya karşı alerji olduğunu gösterir. Gıda
alerji paneli her yaşta kolayca uygulanabilen bir test
yöntemidir. Gıda alerji panellerinin o ülkeye ve bölgeye uygun
hazırlanması gereklidir. Ayrıca laboratuvarda deri testleri
ile alerjenler tespit edilebilir. Deri testi zahmetli bir
yöntemdir ancak hemen sonuç verir. Alerjiye neden olan
maddenin ciltte yaptığı kızarıklık ve ödem anında görülür.
Diyet eliminasyon testi diyetten sıra ile şüpheli alerjen
gıdaların
çıkarılarak
hasta
açısından
sonuçların
değerlendirilmesine dayanır. Zahmetli ve sübjektif bir
testtir.
Gıda alerjisi tedavisi:
Gıda alerjisi tedavisinde o gıdanın diyetten çıkarılması
tedavinin aslıdır. Sık rastlanan gıda alerjileri düzelmeyen
şikayetlere sık sık antihistaminik alerji ilaçlarının
kullanılmasına yol açmaktadır. Hastalar genellikle
şikayetlerinin gıdaya bağlı olduğunu düşünmezler ancak basit
laboratuar testleri ile gıda alerjileri kolayca tespit
edilebilir. Gıda alerjisi tespit edildiyse doktorunuzun ve
diyetisyeninizin önerilerine uymanız gereklidir. Hem ilaç
kullanıp hem alerjik gıdayı tüketmek yapılması en kötü
davranıştır.
Gıda alerjisi Çölyak hastalığı ile karıştırılmamalıdır. Çölyak
hastalığı buğday proteini olan glüten maddesine karşı ağır bir
immün reaksiyon sonucu ortaya çıkar. Otoimmün bir hastalıktır.
Gıda alerjileri nadiren acil ağır alerjik reaksiyonlara neden
olabilir. Ağır akut alerjik reaksiyonlarda kortizon ve
adrenalin kullanılabilir.
Gıda alerjisinden korunmak:
Alerjiniz olduğunu bildiğiniz gıdalardan uzak durunuz,
Hazır gıdalar ve paket gıdaların içeriğini okuyunuz ve
alerjiniz olan maddeleri içeren gıdaları kullanmayınız,
Restoranda alerjiniz olan gıdaları belirtiniz, mönü
içeriğini sorunuz,
Ağır akut alerjiniz olan maddeler var ise üstünüzde
bunları belirten uyarı bileziği yada kolye taşıyınız,
Gıda alerjisi sık görülen ancak çok azı teşhis ve tedavi
edilen bir hastalıktır. Basit laboratuar testleri ve gıda
alerji paneli ile kolayca tespit edilebilir. Hastalar ve
yakınları şikayetlerinin gıdaya bağlı olduğunu uzun süre sonra
fark ederler.
Referanslar:
1. American Academy of Allergy, Asthma, and Immunology
http://www.aaaai.org/
2. Food Allergy and Anaphylaxis Network
http://www.foodallergy.org/
3. Allergy Asthma Information Association
http://aaia.ca/
4. Calgary Allergy Network
http://www.calgaryallergy.ca/
5. Boyce JA, Assa’ad A, Burks AW, et al. Guidelines for the
diagnosis and management of food allergy in the United States:
summary of the NIAID-sponsored expert panel report. Nutr Res .
2011 Jan;31(1):61-75.
6. Dambro MR, Griffith JA. Griffith’s 5-Minute Clinical
Consult. Baltimore, MD: Lippincott, Williams, and Wilkins;
1999.
7. Food allergy: an overview. National Institute of Allergy
and
Infectious
Diseases
website.
Available
at:
http://www3.niaid.nih.gov/topics/foodAllergy/PDF/foodallergy.p
df . Published July 2007. Accessed July 7, 2009.
8. Food Allergy and Anaphylaxis Network website. Available at:
http://www.foodallergy.org . Accessed July 7, 2009.
9. Middleton E. Allergy: Principles and Practice. 5th ed. St.
Louis, MO: Mosby-Year Book, Inc.; 1999
ALERJİ
Alerji normalde zararlı olmayan maddelere karşı vücudun
verdiği abartılı cevaptır. Bu abartılı cevap bazen tüm vücutta
bazen vücudun bir kısmında olabilir:
Gözde olursa; alerjik konjoktivit,
Üst solunum yollarında olursa; alerjik rinit ( saman
nezlesi ),
Akciğerlerde olursa; astım,
Ciltte olursa; ürtiker, egzama yada kontak dermatit
denir,
İlaç alerjisi, gıda alerjisi tüm vücudu ilgilendirir.
Alerji neden olur:
Alerji çok sık görülen bir hastalıktır. Genetik yatkınlık ve
çevresel faktörler ortaya çıkışında önemli rol oynar. İmmün
sistem normal olarak vücudumuzu bakteri, virüs gibi mikroplara
ve zararlı maddelere karşı korur. Ancak normalde zararlı
olmayan maddelere karşı immün sistem abartılı cevaplar vermeye
başlar ise buna alerji denir. Alerjik hastaların immün
sistemleri bazı maddelere karşı aşırı hassastır. Bu maddelerle
karşılaşınca immün sistem kontrolden çıkar ve kaşıntı,
kızarıklık, şişme, spazm, göz yaşarması, burun akıntısı gibi
alerjik şikayetler ortaya çıkar. En kötüsü anafilaksidir, tüm
vücudu etkiler acil durumdur. Alerjiyi başlatan maddeye
alerjen denir. Polen, küf, hayvan tüyü, ev tozu, ilaçlar ve
gıdalar en sık karşılaşılan alerjenlerdir. Nadiren alerjik
madde olmadan da alerji başlar. Örneğin güneş ışığı, soğuk,
efor, titreşim de bazı insanlarda alerji yapar. Alerjik
hastalıklara genetik yatkınlık vardır hem annede hem babada
alerji var ise büyük ihtimalle sizde de olacaktır. Anne
tarafında alerji olması şansı arttırır. Alerjen’e ve vücudun
verdiği cevaba göre şikayetler değişir.
Alt solunum yolları alerjilerinde
Nefes darlığı,
Öksürük,
Hırıltılı solunum,
Çabuk yorulma şikayetleri olur
Alerjik konjoktivit de
Gözlerde sulanma,
Yanma,
Kızarıklık,
Kaşıntı, ödem şikayetleri olur.
Üst solunum yolu alerjilerinde
Burun akıntısı
Hapşırık nöbetleri,
Burun tıkanıklığı,
Boğazda kaşıntı yanma,
Sinüzit atakları olur.
Gıda alerjisinde
İshal,
Gaz,
Karında şişlik,
Çabuk doyma,
Bulantı, karın ağrısı,
Dispepsi, hazımsızlık şikayetleri olur.
Cilt alerjisinde
Ürtiker,
Kaşıntı,
Egzema
Citte karbarıklıklar,
Pullanma şikayetleri olur.
İlaç alerjileri ve böcek sokmaları tüm vücudu
ilgilendiren alerjik reaksiyonlara neden olur
Yukarıda sayılan birçok şikayet aynı anda
başlayabilir.
Alerji nasıl teşhis edilir?
Alerji şikayetleri bir çok hastalıkla karışır. Alerji testi bu
şikayetlerin alerji kaynaklı olup olmadığını anlamak için
yapılır. Birkaç çeşit alerji testi vardır:
Deri testi
En sık yapılan alerji testidir. PRİCK TEST de
denir. Şüpheli alerjen madde deriye sürülerek
reaksiyon yapıp yapmadığına bakılır.
O bölgede kızarıklık, kaşıntı şişlik olması
pozitif yani alerjisi var anlamına gelir.
Hasta için konforsuz bir testtir.
Bu yöntem ile birçok maddeyi test etmek
mümkündür.
Çocuklara ve bebeklere uygulanabilir.
Kan testi
Kan numunesi içinde alerjen maddelere karşı
reaksiyon olup olmadığına bakılır.
Hasta için daha konforlu bir testtir.
Kanda alerjiye yatkınlığı gösteren IgE sayısı,
Eosinofil sayısı ve Spesifik IgE varlığı
araştırılır.
Bu yolla özellikle solunum alerjileri ve gıda
alerjileri kolayca tespit edilebilir.
Alerji tedavisi
Alerjilerin tedavisinde kullanılan bir çok ilaç vardır. Ciddi
ve tüm vücudu ilgilendiren alerjiler acil durumlardır (
anafilaksi ). Bu durumda hastaneye başvurmak gerekir.
Anafilaksi gibi ağır alerjik durumlarda adrenalin, kortizon
gibi ilaçların verilmesi gerekir .
Alerjilerin tedavisinde ilk ve en önemli adım alerjen maddeden
kaçmak ve onu hayatınızdan çıkarmaktır. Bu özellikle ev tozu,
küf, ilaç ve gıda alerjileri gibi durumlarda kalıcı tedavi
sağlar. Ancak bazı durumlarda alerjenden kaçınmak mümkün
olmaz. Özellikle bahar aylarında polen alerjilerinden kaçmak
çok zordur. Bu durumda bahar mevsiminde alerji ilaçları
kullanmak
gerekir.
Alerjinin
ağırlığı,
yaşınız,
şikayetlerinize bakarak doktorunuz size alerji tedavisi verir.
Astım, egzema, saman nezlesi, konjoktivit gibi alerjiler özel
tedavi gerektirir.
Alerji tedavisinde en sık kullanılan ilaçlar anti histaminik
ilaçlar, dekonjestan ve kortizonlu ilaçlardır. Bu ilaçların
krem, tablet, göz damlası, burun damlası, şurup formları
vardır ancak mutlaka doktor kontrolünde kullanılmaları
gerekir.
Alerji aşıları:
Özellikle ortamdan kaldırılamayan, kaçınılamayan alerjik
durumlarda maddeyi artan dozlarda vererek vücudun alerjik
reaksiyonunu önlemeye yarayan aşlılardır ( İmmünoterapidir ).
Doktor kontrolünde yapılması gereken pahalı bir tedavidir
ancak her hastada sonuç vermez. Alerji aşıları özellikle böcek
sokmalarına karşı ve saman nezlesine karşı iyi cevap verir.
Uzun süre aşı olmak gerekebilir, genellikle birkaç yılı bulur.
Alerji ilaçlar ile kontrol altına alınabilir. Bazı çocukluk
alerjileri yaş ile beraber azalsa da alerji hayat boyu devam
eden bir problemdir.
Referanslar:
1. Wallace DV, Dykewicz MS, Bernstein DI, Blessing-Moore J,
Cox L, Khan DA, et al. The diagnosis and management of
rhinitis: an updated practice parameter. J Allergy Clin
Immunol. 2008 Aug:122(2). [PubMed]
2. Kurowski K, Boxer RW. Food allergies: detection and
management. American Family Physician. 2008 June:77(12).
3. Bielory L, Friedlaender MH. Allergic conjunctivitis.
Immunol Allergy Clin North Am. 2008 Feb;28(1):43-58, vi.
[PubMed]
4. Sicherer S, Sampson HA. Journal of Allergy and Clinical
Immunology 2010 Feb 125 (2 suppl2) S116-25