PowerPoint 演示文稿 - video.eba.gov.tr

TÜRKİYE’NİN NÜFUS ÖZELLİKLERİ
VE NÜFUS HAREKETLERİ
1927-2014
Fahri COŞKUN ; Coğrafya Öğretmeni
Konular
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
TÜRKİYE NÜFUSUNUN YAPISAL ÖZELLİKLERİ
Nüfusun Yaş Gruplarına Göre Dağılımı
Nüfusun Cinsiyete Göre Dağılımı
Çalışan Nüfusun Ekonomik Faaliyet Kollarına Göre Dağılımı
Türkiye Nüfusunun Eğitim Durumu
Türkiye'nin Kır ve Kent Nüfusu
TÜRKİYE'DE NÜFUSUN TARİHSEL GELİŞİMİ
Türkiye'de Nüfus Sayımları
Türkiye'de Nüfusun Yıllara Göre Değişimi
Türkiye'de Nüfusun Artışı ve Nedenleri
ÜLKEMİZDE GÖÇLER
İç Göçlerin Nedenleri
Göçün Sonuçları
Yıl
Nüfus
Artış Hızı
1927
13 648
1935
16 158
‰21,10
1940
17 821
‰19,59
1945
18 790
‰10,59
1950
20 947
‰21,72
1955
24 065
‰27,75
1960
27 755
‰28,53
1965
31 391
‰24,63
1970
35 605
‰25,19
1975
40 348
‰25,01
1980
44 737
‰20,65
1985
50 664
‰24,88
1990
56 473
‰21,71
2000
2007
67 804
70,586,256
‰18,35
‰ 13
2008
71.517.100
‰ 13,1
2009
72.561.312
‰14,5
2010
73.722.988
‰ 13,1
2011
74.724.269
‰13,5
2012
75. 627.384
‰12
2013
76 667 864
‰13,7
2014
77. 695 .904
‰13,3
NÜFUS YOĞUNLUĞU
YIL
Km2/ kişi
1927
16
1950
25
1980
54
1990
70
2000
83
2007
92
2008
93
2009
94
2010
96
2011
97
2012
98
2013
100
2014
101
Türkiye’nin Nüfus Piramidi: Soruları cevaplandırınız
Nüfusnüfus
Piramidin
Hangi
Genç
Tabanının
Nüfusun
yaş
piramidine
yaş
geniş
giderek
grubu
(15-35)
yapısına
tabanlı
daha
bakarak
daralmasından
miktarı
bakarak
fazladır?
bir ülkemiz
üçgene
yaklaşık
olumlu
nasıl
benzemesinin
nüfus
neve
bir
kaolumsuz
nedenleri
dardır?
sonuç
yönlerini
özelliklerine
çıkarabiliriz?
belirtiniz.
nelerdir?
göre hangi ülke grubuna girmektedir?
• Yukarıda görüldüğü gibi ülkemizin nüfus
piramidi, doğum oranları hızla azalan ve
gelişmekte olan ülkelerin nüfus piramitlerine
benzemektedir.
Nüfus Piramidi, 2008
Yaş Grubu
90+
85 - 89
80 - 84
75 - 79
70 - 74
65 - 69
60 - 64
55 - 59
50 - 54
45 - 49
40 - 44
35 - 39
30 - 34
25 - 29
20 - 24
15 - 19
10 - 14
5-9
0-4
6
4
Erkek
2
0
2
%
Kadın
4
6
Nüfus Piramidi, 2010
Yaş Grubu
90+
85-89
80-84
75-79
70-74
65-69
60-64
55-59
50-54
45-49
40-44
35-39
30-34
25-29
20-24
15-19
10-14
5-9
0-4
6
4
2
0
Erkek
2
Kadın
4
6
2012
2013
2014
TÜRKİYE NÜFUSUNUN YAPISAL ÖZELLİKLERİ
Nüfusun Yaş Gruplarına Göre Dağılımı
• Nüfus miktarı kadar önem taşıyan bir başka kriter de
nüfusun yaş yapısıdır. Çünkü, yaş grupları :
 nüfusun genel yapısı
 doğurganlık oranı hakkında bilgi sahibi olmamızı sağlar.
Ayrıca
 iş,
 eğitim,
 sağlık vb. ihtiyaçların belirlenmesinde ve geleceğe yönelik
planlamanın yapılabilmesinde önemli rol oynar.
YAŞ GRUPLARI
YIL
TOPLAM
NÜFUS
0-14
15-64
65- +
2007
70,586,256
% 26.4
% 66.5
% 7.1
2008
71.517.100
% 26,3
% 66,9
% 6,8
2009
72.561.312
% 26
% 67
%7
2010
73.722.988
% 25,6
% 67,2
% 7,2
2011
74.724.269
% 25,3
67,4
% 7,3
2012
75. 627.384
%24,9
%67,6
%7,5
2013
76 667 864
%24,6
%67,7
%7,7
2014
77. 695 .904 %24,3’
%67,8
%8
YIL
ORTANCA YAŞ
2007
28,3
2008
28,5
2009
28,8
2010
29,2
2011
29,7
2012
30,1
2013
30,4
2014
30,7
• Nüfusumuzun en önemli özeliği genç ve
dinamik yapı göstermesidir. Toplam nüfus
içinde 0 - 25 yaş grubu nüfusun % 49' unu
oluşturur.
Nüfusun Cinsiyete Göre Dağılımı
• Nüfus sayımlarından elde edilen önemli sonuçlardan
biri de cinsiyet durumudur. Nüfusun cinsiyet durumu
bir ülkedeki kadın ve erkek nüfusu ifade eder. Kadın
ve erkek nüfusu sadece demografik anlam taşımaz.
Bu nüfus sosyal ve ekonomik bakımdan da önemlidir.
• Örneğin I. Dünya Savaşı ve Kurtuluş Savaşı'nda
Türkiye büyük bir erkek nüfusu kaybına uğramıştır.
Bu durum evlenecek yaştaki erkeklerin savaşa
katılması nedeniyle, doğum oranının düşmesine yol
açmıştır.
• Bir şehirde kadın ve erkek nüfus arasındaki farkı;
sanayi, şehrin göç alıp vermesi, askerî birlik bulunup
bulunmaması gibi faktörler etkiler.
CİNSİYET DAĞILIMI
2013
2014
Sayım Yılı
Toplam
Erkek
Kadın
1927
13 648 270
6 563 879
7 084 391
1935
16 158 018
7 936 770
8 221 248
1940
17 820 950
8 898 912
8 922 038
1945
18 790 174
9 446 580
9 343 594
1950
20 947 188
10 572 557
10 374 631
1955
24 064 763
12 233 421
11 831 342
1960
27 754 820
14 163 888
13 590 932
1965
31 391 421
15 996 964
15 394 457
1970
35 605 176
18 006 986
17 598 190
1975
40 347 719
20 744 730
19 602 989
1980
44 736 957
22 695 362
22 041 595
1985
50 664 458
25 671 975
24 992 483
1990
56 473 035
28 607 047
27 865 988
2000
2007
67 803 927
70,586,256
34 346 735
35,376,533
33 457 192
35,209,723
2008
71.517.100
35.901.154
35.615.946
2009
72.561.312
% 50,3’ünü (36.462.470
% 49,7’sini (36.098.842
2010
73.722.988
% 50,2’sini (37.043.182 kişi)
% 49,8’ini (36.679.806 kişi)
2011
74.724.269
% 50,2’sini (37.532.954 kişi)
% 49,8’ini (37.191.315 kişi)
2012
75.627.384
%50,2 (37 956 168
%49,8 (37 671 216
76 667 864
%50,2 (38 473 360
%49,8 (38 194 504
77. 695 904
%50,2 (38 984 302 kişi),
%49,8 (38 711 602 kişi)
Nüfusun Cinsiyete Göre Dağılımı
Şehir Kadın-Erkek Nüfusu
Kır Kadın-Erkek Nüfusu
2012
Türkiye'nin Kır ve Kent Nüfusu
• Bir ülkenin kır ve kentlerinde bulunan nüfus miktarları, o
ülkenin ekonomik ve sosyal yapısını yansıtan önemli
göstergelerden biridir.
• Gelişmiş ülkelerde kır nüfus oranı toplam nüfusun % 10'u
geçmemektedir. Ülkemizde nüfusu 10.000'in altında bulunan
yerleşmelerde yaşayan nüfusa "kırsal nüfus" adını veriyoruz.
Kırsal nüfusun geçimi önemli ölçüde tarıma ve hayvancılığa
dayanmaktadır.
• Cumhuriyetin ilk yılların da kırsal nüfus, toplam
nüfusumuzun büyük kısmını oluşturuyordu. 1927'de ülkemiz
nüfusunun % 83,8'i kır, %16,2'si şehir yerleşmelerinde
yaşıyordu.
• Kırsal nüfusun bu miktarının fazlalığı, etkisini giderek
kaybetmesine rağmen 1970'li yılların sonlarına kadar devam
etmiştir, ilk olarak 1980 yılında ülkemizde yapılan nüfus
sayımında şehir nüfusu, kır nüfusundan daha yüksek sayıya
ulaşmıştır.
ŞEHİR KÖY NÜFUSLARI
YILLAR
1927
1935
1940
1945
1950
1955
1960
1965
1970
1975
1980
1985
1990
2000
2007
TOPLAM
13 648 270
16 158 018
17 820 950
18 790 174
20 947 188
24 064 763
27 754 820
31 391 421
35 605 176
40 347 719
44 736 957
50 664 458
56 473 035
67 803 927
70,586,256
ŞEHİR
3 305 879
3 802 642
4 346 249
4 687 102
5 244 337
6 927 343
8 859 731
10 805 817
13 691 101
16 869 068
19 645 007
26 865 757
33 326 351
44 006 274
%70,5 (49,747,859)
KÖY
10 342 391
12 355 376
13 474 701
14 103 072
15 702 851
17 137 420
18 895 089
20 585 604
21 914 075
23 478 651
25 091 950
23 798 701
23 146 684
23 797 653
% 29,5 (20,838,397)
2008
71.517.100
% 75 (53.611.723 kişi
% 25 (17.905.377)
2009
72.561.312
%75,5’i (54.807.219 kişi)
% 24,5’i (17.754.093
2010
73.722.988
% 76,3’ü (56.222.356 kişi)
% 23,7’si (17.500.632
2011
74.724.269
% 76,8’i (57.385.706 kişi)
% 23,2’si (17.338.563
2012
75.627.384
76 667 864
%77,3
%91,3
% 22.7
%8,7
77. 695 904
%91,8
%8,2
2013
2014
İl ve ilçe merkezlerinde ikamet edenlerin
oranı 2012 yılında %77,3 iken,
14 ilde büyükşehir belediyesi kurulması
ve
büyükşehir statüsündeki 30 ilde, belde ve
köylerin
ilçe belediyelerine mahalle olarak
katılmasının önemli etkisiyle bu oran
2013 yılında %91,3
olarak gerçekleşti.
Kır-Şehir Nüfusu
1950-1970
Türkiye'de
Şehir
Kırsal
Hangi
ve
yıldan
kesimde
kırşehir
ile
nüfusu
itibaren
1980-2000
doğum
nüfusu
arasındaki
şehir
oranı
hangi
yılları
nüfus
fazla
yıldan
enarasındaki
oranı
büyük
olmasına
sonra
kır
fark
nüfus
oran
şehir
rağmen,
hangi
olarak
oranını
veyıllarda
kır
kırartmaya
nüfus
nüfusunun
geçmiştir?
başlamıştır?
görülmektedir?
giderek
oranlarını
azalmasının
karşılaştırınız.
nedeni nedir?
Çalışan Nüfusun Ekonomik Faaliyet Kollarına Göre Dağılımı:
•Çalışma çağındaki nüfus dilimi içinde bulunan ve belirli bir işi
olan nüfusa "çalışan nüfus" veya "aktif nüfus" denir.
•Çalışma çağındaki nüfus dilimi içerisine girdiği hâlde işi olmayan
nüfusa da "iş gücüne dahil olmayan" nüfus veya "İşsiz (pasif)
nüfus" adı verilmektedir.
İş Gücüne Katılma Oranı (Genel)
Aktif nüfus (%47.9):23.338.000
İşsis nüfus (%10,4): 2.721.000 kişi
Çalışan Nüfusun İş Kollarına Göre Dağılımı:
• Ülkelerin gelişmişlik ölçütlerinden biri de toplam nüfus
içindeki aktif nüfus oranı ve aktif nüfusun
faaliyet kollarına göre dağılımıdır.
• Bu konuda belirleyici olan faaliyet kolları tarım
(birincil), sanayi (ikincil) ve hizmet (üçüncül)
sektörüdür. Gelişmiş ülkelerde tarım alanında çalışan
nüfus oranı azdır.
• Türkiye'de çalışan nüfusun en fazla olduğu ekonomik
faaliyet kolu tarımdır. Cumhuriyetin ilk yılların da
tarım alanında çalışanların oranı daha fazla iken sanayi
ve hizmet sektöründeki gelişmelere paralel olarak
azalmaktadır
Çalışan Nüfusun İş Kollarına Göre Dağılımı:
1980
2000
Çalışan nüfusun
Sektörlere
göre çalışan
2000 yılında
nüfus oranlarında
iş kollarına nasıl
dağılımı
değişim
grafiğine
olmuştur?
Bu değişim
bakarak
Türkiye'nin
ülkemizin
ekonomik
ekonomik
yapısı
yapısı
hakkında
hakkında
neler
nasıl bir fikir
vermektedir?
söyleyebilirsiniz?
YILLARA GÖRE SEKTÖREL DAĞILIM
Türkiye Nüfusunun Eğitim Durumu
• 1927 yılında 6 yaş ve
üstü nüfus dikkate
alındığında genel
nüfusumuzun sadece
%11'i okur-yazarken,
• 2000'de bu oran % 88'e
çıkmıştır.
• Ancak okuryazar
olmayan nüfusun %
71'ini kadınlar
oluşturmaktadır.
Okur Yazar Olmayanlar (Cinsiyet)
Ülkemizde okuma yazma oranı kadınlarda neden düşüktür?
Türkiye'nin 1927-2012 yıllarında kadın ve erkek nüfusu arasınBu
oranın
yükseltilmesi
için oranını
neler yapılabilir?
daki
okuma
ve yazma artış
karşılaştırınız.
TÜRKİYE'DE NÜFUSUN TARİHSEL GELİŞİMİ
Türkiye’de Nüfus Sayımları:
• Dünya nüfusu gibi Türkiye nüfusu da
sürekli bir değişim ve artış içindedir.
• Bu değişim ve artış, hızını kaybetmekle
beraber günümüzde de sürmektedir.
• Nüfustaki artış ve değişim belirli
aralıklarla yapılan genel nüfus
sayımlarıyla belirlenir.
• (II. Mahmut
dönemi): 1831
yılında asker ve
vergi yükümlülerini
belirlemeye yönelik
olarak yapılan nüfus
sayımında
Anadolu'nun nüfusu
7-7,5 milyon olarak
sayılmıştır.
• (Abdülmecit
dönemi ): 1844
yılında nüfus
belgesi verilecek
nüfusu tespit etmek
amacıyla yapılan
nüfus sayımında
Anadolu'nun
nüfusu 10-10,5
milyon olarak
sayılmıştır.
• Cumhuriyet Döneminde ilk kapsamlı nüfus
sayımı 1927 yılında yapılmıştır.
• 1935'teki nüfus sayımından sonra 1990'a kadar
sayımların sonu "0" ve "5“ ile biten yıllarda,
• 1990'dan sonra ise 10 yılda bir yapılmasına
karar verilmiştir.
• Ülkemizdeki nüfus sayımlarında ülke sınırları
içinde bulunanlar, bulundukları yerlerde
sayılırlar. Bu nedenle sayım günü çeşitli
nedenlerle yurt dışında olanlar
sayılamamaktadır.
• 2007 Nüfus sayımı halen sürmektedir.
TOPLAM NÜFUS
Yıl
Nüfus
Artış Hızı
1927
13 648
1935
16 158
21,10
1940
17 821
19,59
1945
18 790
10,59
1950
20 947
21,72
1955
24 065
27,75
1960
27 755
28,53
1965
31 391
24,63
1970
35 605
25,19
1975
40 348
25,01
1980
44 737
20,65
1985
50 664
24,88
1990
56 473
21,71
2000
2007
67 804
70,586,256
18,35
‰ 13
2008
71.517.100
‰ 13,1
2009
72.561.312
‰14,5
2010
73.722.988
‰ 13,1
2011
74.724.269
‰13,5
2012
75. 627.384
‰12
NÜFUS YOĞUNLUĞU
YIL
Km2/ kişi
1927
16
1950
25
1980
54
1990
70
2000
83
2007
92
2008
93
2009
94
2010
96
2011
97
2012
98
Türkiye Nüfusunun Yıllara Göre Artışı
Yıllara Göre Nüfus Artış Hızı:
Türkiye
En
nüfusu
artışsürekli
hızı hangi
hangi
aynısayım
sayım
oranda
dönemleri
mı artmıştır?
arasında
Neden?
gerçekleşmiştir?
Enyüksek
düşük
artış
hızı
dönemleri
arasında
gerçekleşmiştir?
1935-2000 Yılları Arasında Doğum ve Ölüm Oranları
Türkiye'de Nüfusun Yıllara Göre Değişimi
• Doğumlar ve alınan göçlerle artan nüfus,
ölümler ve verilen göçlerle azalır.
Cumhuriyet Döneminde yurdumuza zaman
zaman çeşitli ülkelerden göçler olduğu gibi,
yurdumuzdan da başka ülkelere göçler
gerçekleşmiştir. Nüfus artışımız üzerinde
yurdumuza toprak katılımının da etkisi
söz konusudur (Hatay'ın ana vatana katılışı).
1927-2000 yılları arasında ülke nüfusundaki değişim
şu başlıklarla belirtilebilir.
•
•
•
•
•
•
•
Nüfus hızlı bir şekilde artmaktadır.
Erkek nüfus kadın nüfusundan daha fazladır.
Nüfusun eğitim düzeyi giderek yükselmektedir.
Ortalama yaşam süresi giderek uzamaktadır.
Kentsel nüfus giderek artmaktadır.
İç ve dış göçler yoğun olarak yaşanmıştır.
1927-2000 yılları arasında nüfusumuz yaklaşık beş
kat artarak 13,6 milyondan 67,8 milyona
ulaşmıştır. 1990-2000 döneminde ülke nüfusu yılda
ortalama 1.133.000 kişi artmıştır.
Türkiye’de Nüfus Artışının Sebepleri:
Doğal Nüfus Artışı: Doğumlar
• Yurdumuzda nüfus artışını etkileyen temel
faktör doğal nüfus artışıdır.
• Nüfus artışında doğumlar kadar ölümler de
etkilidir. Doğumlarla ölümler arasındaki fark
doğal nüfus artışını oluşturur.
• Türkiye'nin doğal nüfus artışı incelendiğinde,
özellikle 1950'lerden itibaren ölüm oranlarında,
1960'lardan itibaren ise doğum oranlarında bir
düşmenin söz konusu olduğu görülmektedir.
• Buradan anlaşıldığına göre doğum oranları
azalırken ölüm oranları da azalmakta, yani
insan ömrü uzamaktadır. Tük iye'de nüfusun
artmasında doğal artışlardan başka nedenler de
etkilidir.
• 1975 yılından itibaren nüfus artış hızımızın
düşmesinde, kentleşme ve sanayileşmeyle birlikte
doğum oranlarında meydana gelen azalmanın da
etkisi olmuştur.
• Ayrıca cumhuriyetin kurulduğu yıllarda
yurdumuzun uzun yıllar süren savaşlarda erkek
nüfusunun önemli bir kısmını kaybetmiş olması,
toplam doğurganlık oranını oldukça düşürmüştür.
Bu nedenle 1965'e kadar nüfus
artışını teşvik edici politikalar izlenmiştir.
• 1965'ten itibaren doğurganlığı teşvik edici
politikaların yerine nüfus planlamasına önem
verilmesi ise nüfus artışının yavaşlamasında etkili
olmuştur.
Çalışmak için başka ülkelere gidenler: İşçiler
1961-1974 Avrupa Ülkeleri , 1975-1989 Arap Ülkeleri
1960’lı yıllarda 200 bin kişinin yurtdışına çıkması nüfus artışında azalmaya yol
açmıştır.
Lozan’dan Sonra Mübadele Göçleri:
Mübadele ile Yunanistan’a giden Rumlar ve Yunanistan’dan
gelen Türkler
Politik, siyasi ve sosyal baskılar nedeniyle
Türkmenlerin
Bayrağındaki Sembol
Cumhuriyet kurulduktan sonra değişik ülkelerde yaşayan Türkler
Türkiye’ye göç etmişlerdir. Bunlardan bazıları kendi istekleri ile
bazıları da baskılar sonucu bu kararı almışlardır. Geldikleri ülkelerin
bazıları: Türk Cumhuriyetleri, Irak, Bulgaristan, Rusya, Romanya vb.
Hatay’ın Anavatana katılması:
30 Haziran 1939’da Anavatana katılan Hatay o dönemde ki artışın
% ’12,5’lik bölümünü oluşturmuştur.
Nüfus Artışının Sonuçları
Kırsal kesimdeki nüfus artışı sonucu her geçen gün kişi başına
düşen arazi miktarının azalması.
Nüfus Artışının Sonuçları
Kentlerde konut sıkıntısının baş göstermesi ve gecekondulaşmanın
olması.
Nüfus Artışının Sonuçları
Kırsal kesimde yapılan yatırımlardan verim alınamaması.
Nüfus Artışının Sonuçları
Ülkemizin batı ve orta kesimlerinde yer alan illerde nüfus
artışında doğurganlık yanında göçlerin etkisi vardır.
Nüfus Artışının Sonuçları
Türkiye'de nüfus artışı bazı sorunlara yol açar: çevre sorunları
oluşur, göç artar, milli gelir azalır ve refah seviyesi düşer, hizmetler
aksar, bağımlı nüfus artar, konut sıkıntısı yaşanır, düzensiz
şehirleşme görülür.
ÜLKEMİZDE GÖÇLER
•Nüfusun geçici veya sürekli olarak
yer değiştirmesidir.
•Göçler, hızlı nüfus artışının doğal bir
sonucudur.
•Bir bölgedeki nüfusun, artmasında
veya azalmasında göçlerin büyük
etkisi vardır.
İç Göçün (Köyden Kente) Sebepleri:
1. Hızlı nüfus artışı,
2. Tarım alanlarının miras yoluyla küçük
parçalara ayrılması,
3. Tarımda makineleşme ile işsizliğin oluşması
(bu genelleme Karadeniz bölgesi için geçerliliğini
yitirir.).
4. Eğitim hizmetleri, alt yapı hizmetlerinin
yetersizliği,
5. Kan davaları ve terör.
6. İklim ve yer şekillerinin olumsuz
etkileri.
7. Sağlık hizmetlerinin yetersizliği
8. İş imkanlarının sınırlı olması.
9. Kentlerde sanayinin gelişmiş olması.
Köyden Kente Göçün Sonuçları:
1. Nüfusun dağılışında dengesizlik olur.
2. Yatırımların dağılışında dengesizlik olur.
3. İşsizlik ortaya çıkar.
4. Konut sıkıntısı olur. Sonuçta gecekondulaşma olur.
5. Sanayi tesisleri (fabrikalar) kent içinde kalır.
6. Çevre sorunları artar.
7. Trafik, eğitim-sağlık problemleri olur.
8. Alt yapı hizmetlerinin götürülmesi zorlaşır.
9. Kültür çatışması olur.
10. Kırsal kesimdeki yatırımlarda verimsizlik olur.
Köyden Kente Göçü Önlemek İçin;
1.
2.
3.
4.
5.
Sulamalı tarım yaygınlaştırılmalı,
Modern tarım yöntemleri yaygınlaştırılmalı.
Besi ve ahır hayvancılığı geliştirilmeli.
Eğitim –sağlık hizmetleri geliştirilmeli.
Tarıma dayalı sanayi kolları kırsal kesime
kaydırılmalı
6. Alt yapı hizmetleri geliştirilmeli (yol ,su,
elektrik, haberleşme).
Dış Göçlerin Nedenleri
1. Savaşlar, baskı, zulüm, tehdit.
2. Tabii afetler (Depremler, salgın hastalıklar,
kıtlık gibi)
3. Geçim sıkıntısı
4. Sınırların değişmesi
5. Uluslar arası antlaşmalarla sağlanan
nüfus değişimi.
Dış Göçlerin Sonuçları
1.Ülkeler arası ekonomik ilişkiler gelişir.
2.Kültür alışverişi olur.
3.Turizmin gelişmesine katkı sağlar.
4.Döviz girdisi artar.
5.İşsizlik kısmen azalır.
6.Aileler bölünür.
7.Göç alan ülkede nüfus artar.
1985-1990 yıllarında en fazla göç alan ilk
on il şöyledir:
1. Kocaeli,
2. İstanbul,
3. Antalya,
4. Mersin,
5. İzmir,
6. Bursa,
7. Tekirdağ,
8. Muğla,
9. Aydın,
10. Ankara.
1985-1990 yıllarında en fazla göç veren ilk
on il şöyledir:
1. Kars,
2. Tunceli,
3. Siirt,
4. Gümüşhane,
5. Bayburt,
6. Erzurum,
7. Sivas,
8. Muş,
9. Artvin,
10. Ağrı.
Ülkemizde Beyin Göçü
• Ülkemizden yurt dışına beyin
göçleri olmaktadır. Beyin göçü, iyi
eğitim görmüş, nitelikli ve alanında
yetişmiş bireylerin başka ülkeye
göç edip yerleşmesidir.
• Beyin göçünün başlıca nedenleri;
alanında iş bulamama, verimli
çalışma koşullarından yoksunluk
ve düşük ücrettir.
• Ülkemizden yurt dışına gitmiş
beyin cerrahları, kalp cerrahları ve
astrofizikçiler gibi bilim dallarında
uzmanlaşmış kişiler bugün dünyaca
ünlüdürler.
Ülkemizde İç Göçler
• Ülkemizde, kırsal alanlarda geçim zorluğu, buna
karşılık şehirlerde başta sanayi olmak üzere diğer
sektörlerde iş bulma imkânları kırdan kente göçü
teşvik etmektedir.
• Kırsal alanlarda tarım topraklarının azlığı, verimin
düşmesi göçleri teşvik etmektedir.
• Kırsal alanlardan şehirlere doğru göç, kademeli
olarak gerçekleşmiştir. Önce köyden, büyük kasaba
veya küçük şehirlere, oradan da büyük şehirlere göç
şeklinde olmuştur. 1950' lerde göç hareketi köyden
kente iken 1980'lerden sonra küçük şehirlerden büyük
şehirlere doğru gerçekleşmiştir.
Ülkemizde Dış Göçler
• Türkiye'de dış göç hareketi 1960'tan sonra iş gücüne
ihtiyaç duyan Batı Avrupa'nın sanayileşmiş
ülkelerine gidişle başlamıştır.
• 1974'teki petrol bunalımı ve bunu izleyen ekonomik
durgunluk,bu ülkelerin iş gücü ihtiyacını azaltınca; iş
gücü akımı başta Suudi Arabistan ve Libya olmak
üzere Orta Doğu ve Kuzey Afrika ülkelerine
yönelmiştir.
• Sovyetler Birliği'nin dağılması ile yeni kurulan
Türk Cumhuriyetlerine de 1991'den itibaren
Türkiye'den göçler olmuştur.
SORU 1
Yurdumuzda çalışan nüfusun büyük bir kısmı tarım sektöründe
görülmekle birlikte, bu sektörde çalışanların oranı giderek
azalmaktadır.
I.Bu durum ülkemizde;
II.Entansif tarımın yaygınlaşması,
III.Endüstrinin gelişmesi,
IV.Nüfus yoğunluğunun az olmasının, hangisi yada hangileriyle
açıklanabilir?
a)Yalnız I
b)Yalnız II
c)I ve II
d)II ve III
e)I ve III
SORU 2
Türkiye’de nüfusun yarıdan fazlasının kentlerde
yaşaması, aşağıdakilerden hangisine yol açmaz?
a)Ekonominin ticaret ve sanayiye dayanmasına
b)Düzensiz kentleşmeye
c)İç pazarın büyümesine
d)Tarımla uğraşan nüfusun giderek azalmasına
e)Kişi başına düşen milli gelirin artmasına
SORU 3
Türkiye’deki tarımsal nüfus yoğunluğunun, gelişmiş
ülkelere göre daha fazla olmasının temel nedeni
aşağıdakilerden hangisidir?
a)Tarımsal alanların yetersiz olması
b)Makineleşme
c)Nüfusun çok olması
d)Ekstansif tarımın yaygın olması
e)Tarıma teşvik politikalarının uygulanması
SORU 4
Türkiye’de nüfus yoğunluğunun bölgeler arasında
belirgin olarak farklı olması aşağıdakilerden
hangisi ile açıklanamaz?
a)Sanayileşme olanakları
b)Ulaşım
c)Yer şekillerinin yapısı
d)İklim koşulları
e)Enlem
SORU 5
Ülkemiz nüfusunun hızla artması aşağıdakilerden
hangisine yol açmaz?
a)Demografik yatırımların payının artmasına
b)Endüstrinin işgücü açığının ortaya çıkmasına
c)Bazı tarım ürünlerinin daha çok iç tüketime
ayrılmasına
d)Düzensiz kentleşmenin ortaya çıkmasına
e)Kişi başına düşen milli gelirin azalmasına
SORU 6
Aşağıdakilerden hangisi, Türkiye’de kırsal
kesimden kente göçü kolaylaştıran
etkenlerden biri sayılabilir?
a)Besi ve ahır hayvancılığının gelişmesi
b)Ulaşımın gelişmesi
c)Tarımsal verimliliğin artması
d)Seracılığın yaygınlaşması
e)Baraj sayısının artması
SORU 7
Aşağıdaki illerimizden hangisinde yaz
mevsiminde görülen nüfus artışı farklı bir
nedenden kaynaklanır?
a)Adana
b)Muğla
c)Antalya
d)Nevşehir
e)İzmir
SORU 8
Bir ülkede nüfusun yaş gruplarına göre dağılışı, son
15 yıl içinde I. şekilden II. şekle gelmiştir.
Nüfusun yaş gruplarına göre dağılışında mey
dana gelen bu değişmeye
I Doğum oranının düzenli olarak azalması
II Ortalama yaşam süresinin uzaması
III Dışarıya göçün artması
etmenlerinden hangilerinin neden olduğu
söylenebilir?
A) Yalnız I
B) Yalnız II
C) Yalnız III
D) I ve II
E) II ve III
(ÖSS 2000)
SORU 9
Aşağıdakilerden hangisi, bir ülkede sanayinin
gelişmekte olduğunun göstergelerinden biri
değildir?
A)Hammaddeye duyulan gereksinimin artması
B)Tarımsal üretimin azalması
C)Enerji tüketiminin artması
D)Teknoloji kullanımının artması
E)Çalışan nüfus içinde, niteliksiz işçi payının
azalması
SORU 10
Aşağıdakilerden hangisinin Türkiye’deki hızlı
nüfus artışından en az etkilenmesi beklenir?
A)Kalkınma hızı
B)işsizlik oranı
C)Doğal kaynakların tüketimi
D)iç ve dış göçler
E)Kadın ve erkek nüfus oranı
(ÖSS 2001)
SORU 11
Yukarıda işaretlenmiş noktaların hangisinde
yerleşme üst sınırı daha yüksekten geçer?
A) I B) II C) III D) IV E) V
SORU 12
“Ülkemizde 1950 yılında çalışan nüfusun % 75’i tarım
sektöründe çalışırken bu oran 1995’te % 40’a düşmüştür.”
Bu değişmeye yol açan temel etmen, aşağıdakilerden hangisidir?
A)Tarım dışı sektörlerin gelişmesi
B)Nüfusumuzun hızla artması
C)Tarım alanlarının verimsizleşmesi
D)Tarımı yapılan ürünlerin çeşitlenmesi
E)Tarım alanındaki yatırımların artması
SORU 13
Bir ülkenin ithalatında ham ve yarı işlenmiş
maddeler, ihracatında ise yapılmış eşya büyük
bir paya sahipse, bu ülke aşağıdaki gruplardan
hangisine girer?
A)Turizmi gelişmiş
B)Endüstrisi gelişmiş
C)Tarım ürünü fazlası olan
D)Nüfus yoğunluğu fazla
E)Yeraltı zenginliği fazla
SORU 14
Yukarıdaki haritada gösterilen yörelerin hangisinin
nüfuslanmasında “yeraltı zenginliği” daha
fazla etkili olmuştur?
A) 5 B) 4 C) 3 D) 2 E) 1
SORU 15
Yukarıdaki grafikte Türkiye’de yıllar itibarıyla kır ve kent nüfusundaki
değişim verilmiştir. Bu grafikten aşağıdaki yargıların hangisine
ulaşılabilir?
A)Kentlerde doğurganlık oranı daha fazladır.
B)Kırsal kesimde nüfus dağılışı daha düzenlidir.
C)Kırsal kesimde, tarımda makineleşme hızlı göçe neden olmuştur.
D)Son yılda toplam nüfusun yarıdan fazlası kentlerde yaşamaktadır.
E)Verilen yıllarda kır nüfusu sürekli azalma göstermiştir.
SORU 16
I.Yıldız dağları
II.Asıl Ege
III.Adana
IV.Hakkari
Yukarıda verilen bölümlerin hangi ikisinde nüfus
yoğunluğu Türkiye ortalamasının altındadır?
A) I ve III B) II ve IV C) II ve III
D) III ve IV
E) I ve IV
SORU 17
Toplam Nüfus
km2 / kişi
I
5.800.000
320
II 6.100.000
80
III 5.500.000
150
Yukarıda toplam nüfus ve nüfus yoğunlukları
verilen üç bölgenin yüzölçümlerinin büyükten
küçüğe doğru sıralanışı aşağıdakilerin
hangisinde doğru verilmiştir?
A) I, II ve II
B) II, I ve III C) III, I ve II
D) II, III ve I
E) I, II ve III
SORU 18
Aşağıdakilerden hangisi Doğu Karadeniz
Bölümünde, kırsal alanlardaki yerleşmenin
“dağınık” olmasına yol açan en önemli etkendir?
A)Dağların kıyıya paralel uzanması
B)Dağların çok alan kaplaması
C)Ekilebilir alanların küçük ve çok parçalı olması
D)Ormanların geniş yer kaplaması
E) Her mevsimin yağışlı geçmesi
SORU 19
Aşağıdakilerden hangisi bir ülkenin az
gelişmiş olduğuna kanıt olarak
gösterilebilir?
A)Yaşlı nüfus oranının fazla olması
B)Nüfus artış hızının düşük olması
C)Nüfus dağılışının düzenli olması
D)Hammadde ihracatının fazla olması
E) Genç nüfus oranının az olması
SORU 20
Yukarıdaki haritada gösterilen taralı
alanların hangisinde aritmetik nüfus
yoğunluğu en azdır?
A) I B) II C) III D) IV E) V
SORU 21
Yukarıda bir ülkedeki doğum - ölüm oranlarının
yıllar içindeki değişim grafiği gösterilmiştir.
Buna göre işaretli hangi iki dönem arasında
nüfus artış hızı en fazladır?
A) I – II B) II – III C) III – IV D) IV - V E) V - VI
TEŞEKKÜRLER
Fahri COŞKUN; Coğrafya Öğretmeni