Seri ve Paralel Bağlama

KONU: Seri ve Paralel Bağlama
Seri ve paralel bağlama konusunu, dirençlerin seri ve
paralel bağlanması, lambaların seri ve paralel
bağlanması, pillerin seri bağlaması olarak anlatmaya
çalışalım.
Dirençlerin Paralel Bağlanması
Dirençlerin birer uçları aynı noktada birleştirilerek elde
edilen bağlama şeklidir.
R1
Dirençlerin Seri Bağlanması
R2
Dirençlerin uç uca eklenmesi ile meydana gelen
bağlamadır.
R1
I1
I2
V1
R2
R3

Paralel bağlı devrelerde eşdeğer direnç şu şekilde
hesaplanır.
1
R
V2
eş
= 1 +1 + 1
R R2 R3
1
 Eğer direnç sayısı iki tane ise şu şekilde
hesaplanır.
I
V

R1
eş
R=
eş
1
Seri bağlı direnç eklendikçe
devredeki eş değer direnç de artacaktır.
Seri bağlı devrelerde her bir dirençten eşit
büyüklükte akım geçer.
n = Direnç Sayısı
Paralel bağlı devrelerde eşdeğer direnç en küçük
dirençten daha küçüktür.
R1
I2
Seri bağlı devrelerde, devredeki toplam gerilim
her bir direncin uçları arasındaki gerilimlerin
toplamına eşittir.
V =V1+V2
R
n
I1
I =I1=I2

R1+ R2
 Eşit büyüklükte çok sayıda direnç paralel
olarak bağlanırsa eşdeğer direnç bu
dirençlerden bir tanesinin direnç sayısına
bölünmesi ile hesaplanır.
R2
R = R + R2+ .....

Reş=
Seri bağlı devrelerde toplam direnç (eşdeğer
direnç) devredeki tüm dirençlerin toplamına
eşittir. Eş değer direnç devredeki her bir
dirençten daha büyüktür.
R1 R2
R2
R3
I3
V1
V2
V3
I
V
7. Sınıf Fen ve Teknoloji
7. Sınıf Fen ve Teknoloji

Seri ve Paralel Bağlama
Ampullerin Paralel Bağlanması
Paralel bağlı devrelerde dirençlerin gerilimi
aynıdır.
Birer uçların bir noktada birleşmesi ile oluşan bağlamadır
V =V1 =V2= V3

Paralel bağlı devrelerde toplam akım her bir
dirençten geçen akımların toplamına eşittir.
I =I1+I2+I3


 Paralel bağlı devrelerde büyük dirençten
küçük akım, küçük dirençten büyük akım
geçer.
Paralel bağlı lambaların parlaklıkları eşittir.
Paralel bağlı lamba sayısı arttıkça lambaların
parlaklıkları değişmez.
K
Ampullerin Seri Bağlanması
L
M
Ampullerin uç uca eklenmesi ile oluşan bağlama şeklidir.


K
Ampullerde bir dirençtir. Seri bağlamada her
lambadan eşit miktarda akım geçecektir ve
lambaların parlaklıkları eşit olacaktır.
Seri bağlamada pil sayısını değiştirmeden ampul
sayısı arttırılırsa lambaların parlaklıkları azalır.
L
M
K, L, M lambalarının parlaklıkları eşittir. K=L=M




Paralel bağlı lambalardan biri duyundan çıkarılır
veya lambalardan biri patlarsa diğer lambalar
yanmaya devam eder.
Paralel bağlı lamba sayısı arttıkça eşdeğer direnç
azalır.
Paralel bağlı lamba sayısı arttıkça devrenin elektrik
akımı artar.
Paralel bağlı lamba sayısı arttıkça lambaların ışık
verme süreleri azalır.
Pillerin Seri Bağlanması
Lambaların parlaklıkları sıralamasında en parlak K
lambası, en az parlak (sönük) yanan ise M lambasıdır.




Seri bağlı lambalardan biri duyundan çıkarılır ya
da lambalardan biri patlarsa diğer lambalarda
söner.
Seri bağlamada devreye ampul eklendikçe
devredeki ampullerin ışık verme süreleri artar.
Devreye ampul eklendikçe devrenin eşdeğer
direnci artar.
Devreye ampul eklendikçe devreden geçen akım
miktarı azalır.
Pillerin uç uca bağlanması ile oluşur. Bağlama yapılırken
pilin (+) kutbu, pilin (-) kutbuna bağlanır.
-
-
-
Piller seri bağlanınca toplam gerilim artar. Toplam
gerilim her pilin gerilimi toplanarak bulunur.
V toplam
V1
V2
V3
www.sbsfenci.com
7. Sınıf Fen ve Teknoloji
Seri ve Paralel Bağlama
Örnek:

L
Pillerden biri ters bağlanırsa devreden akım
geçmez.
K
M
Örnek:
Özdeş pil ve özdeş lambalardan oluşan devrelerdeki K, L
ve M lambaların parlaklıklarına bakacak olursak;
K lambasının bulunduğu devrede 1 pil 1 ampulü
ışıtmakta
Özdeş K, L ve M lambalarının parlaklıklarını sıralayalım;
L ve M paralel bağlı olduğundan parlaklıkları eşittir. En
fazla akımda K lambası üzerinden geçeceğinden K en
parlak yanacaktır. K>L=M olacaktır.
L lambasının bulunduğu devrede 2 pil 2 ampulü ışıtmakta
Örnek:
M lambasının bulunduğu devrede 3 pil 3 ampulü
ışıtmaktadır.
Lamba başına düşen pil sayısı eşit olduğundan üç
ampulünde parlaklıkları eşittir.
Örnek:
K
R1
V
L
R2
V
M
R3
V
Seri olarak bağlanmış lambalar paralel olarak bağlanırsa;


Lambaların parlaklıkları artar.
Lambaların ışık verme süreleri azalır.
Şekildeki devrelerdeki piller ve ampuller özdeş olup, R1,
R2 ve R3 dirençleri arasında R2>R1>R3 ilişkisi olduğuna
göre K, L ve M lambalarının parlaklıkları sıralamasına
bakalım;
Kısa Devre
L
Akım ile diren ters orantıdır. Başka bir değişle büyük
direnç üzerinden küçük akım, küçük direnç üzerinden
büyük akım geçer. Büyük akımın geçtiği yerdeki lamba
daha parlak yanacaktır. En büyük direnç L lambasının
olduğu yerdeki direnç olduğuna göre parlaklığı en az olan
L lambasıdır. Direnci en küçük olan ise M lambasının
olduğu yerdeki direnç olduğuna göre en parlak yanacak
olan da M lambası olacaktır. Parlaklıkları sıralaması
M>K>L
K
A
Şekildeki devrede A
anahtarı açık iken K ve
L lambaları yanar. A
anahtarını kapatırsak
akım üzerinde direnç
olmayan yolu takip
eder ve K lambası
söner. K lambasının
sönmesine neden olan
olay kısa devre olarak
adlandırılır.
www.sbsfenci.com
7. Sınıf Fen ve Teknoloji
Seri ve Paralel Bağlama
Örnek:
Soru:2009 SBS
3
6
Şekildeki devrenin eşdeğer direncini bulalım;
3 Ω luk direncin bulunduğu yerde kısa devre olduğundan
3 Ω u eşdeğer direnç hesaplarken değerlendirmeye
almayacağız.
Devrenin eşdeğer direnci 6 Ω olacaktır.
Örnek:
Çözüm:
a) Yalnız K lambasının yanması için; 1 numaralı
anahtarı kapatmak yeterli olacaktır.
b) Yalnız L lambasının yanması için; 2,3 ve 5
numaralı anahtarları kapatmak yeterli olacaktır.
c) Yalnız M lambasının yanması için; 2, 4 ve 5
numaralı anahtarları kapatmak yeterli olacaktır.
d) Bütün lambaların yanması için; bütün anahtarları
kapatmak gerekmektedir.
e) K ve L lambalarının beraber yanması için; 1, 2,3
ve 5 numaralı anahtarlar kapatılmalıdır.
Seri bağlı lambalar paralel olarak bağlanırsa;
 Lambaların parlaklıkları artar.
 Lambaların ışık verme süreleri azalır.
 Devrenin eşdeğer direnci azalır.
Gül, Tuğba ve İlker’in tahminlerinden sadece
Tuğba’nınki doğrudur.
Doğru cevap B seçeneğidir.
www.sbsfenci.com
7. Sınıf Fen ve Teknoloji
Soru: 2010 SBS
Seri ve Paralel Bağlama
Soru: 2008 SBS
Çözüm:
L anahtarı kapatılıp K anahtarı açılırsa 1 numaralı lamba
söner, 4 numaralı lamba yanar. 2,3 ve 4 numaralı
lambalar birbirine paralel olur.
Çözüm:
Devreye baktığımızda seri ve paralel bağlı lambaların
olduğu görülmektedir. Yorumlara bakalım;
I-Seri bağlı devre elamanların hepsinin üzerinden eşit
akım geçer. İfadesini test edebiliriz, çünkü devrede seri
bağlı durum var.



Devrenin eşdeğer direnci değişmez
Ana koldan geçen akım değişmez.
2 ve 3 numaralı lambaların parlaklığı değişmez.
Doğru cevap A seçeneği olur.
II-Paralel bağlı devre elamanlarının üzerinden geçen
akımların toplamı, ana koldan geçen akıma eşittir.
İfadesini test edebiliriz, çünkü devremizde seri ve paralel
bağlı durum var.
III-Devrede direnci küçük olan koldan yüksek, direnci
büyük olan koldan düşük akım geçer. İfadesini test
edebiliriz, çünkü paralel bağlı kollardan bir kolda 2 diğer
kolda 1 lamba var. Burada bu ifadeyi test edebiliriz.
Doğru cevap D seçeneğidir. Her üç ifadeyi de test
edebiliriz.
www.sbsfenci.com