1-Hayvanların sınıflandırması - kişisel sayfalar

GENEL BİYOLOJİ II
YRD. DOÇ. DR. ASLI SADE MEMİŞOĞLU
RESİM İŞ BİNASI ZEMİN KAT ODA:111
[email protected]
PROGRAM
1.
HAYVANLARIN SINIFLANDIRILMASI
9.
SOLUNUM SİSTEMLERİ
2.
HAYVANSAL HÜCRELER VE İŞLEVLERİ
10. DOLAŞIM SİSTEMLERİ
3.
HAYVANSAL DOKULAR VE İŞLEVLERİ
11. BOŞALTIM SİSTEMLERİ
4.
ÜREME VE DÖLLENME
12. SİNİR SİSTEMLERİ
5.
BÜYÜME VE GELİŞME
13. ENDOKRİN SİSTEM VE HOMEOSTAZ
6.
HAREKET SİSTEMLERİ
14. CANLI SİSTEMLERDE ENERJİ AKIŞI
7.
SİNDİRİM SİSTEMLERİ
15. FİNAL
8.
VİZE
HAYVANLARIN SINIFLANDIRILMASI
CANLILARIN SINIFLANDIRMASI
ORTAK
ATA
EUKARYA
HAYVANLAR
FUNGUSLAR
BİTKİLER
PROTİSTALAR
ARKEA
BAKTERIA
DOMAİNLER
ARKELER
EUBAKTERLER
ALEMLER
Yaşam Ağacı
https://www.thoughtco.com/three-domain-system-373413
HAYVANLAR VE DİĞER ALEMLER ARASINDAKİ FARKLAR
HAYVANLAR ALEMİ
• Süngerler??? Bitki mi hayvan mı???
1.
Çok hücreli: tek hücreli zigottan erişkin hayvana karmaşık gelişim
2.
Heterotrof: inorganik maddelerden organik besin sentezi yapamazlar (birkaç madde
dışında)
• Bitkiler ototroftur
• Funguslar da heterotroftur???
3.
İç sindirim: Besinleri çevreden alır, vücut içerisinde sindirirler
• Funguslar vücut dışında sindirirler
4.
Hücre duvarı yoktur
• Bitki ve mantarlarda vardır
5.
Hareket: Yaşam döngüsünün en azından bir bölümünde hareketlidirler
• Sinir doku ve kas doku hayvanlara özgüdür
HAYVANLAR ALEMİ
• Bazı hayvanlar hareket etmezler: Süngerler
• Bazı bitki ve funguslar hareket eder
• Bazı hayvanların iç sindirimi yoktur
• Bazı çok hücreli canlılar hayvan alemine girmez?????
 Tüm hayvanların bu sınıfa girdiğinin en önemli kanıtı gen dizilerinin filogenetik
analizidir.
Filogenetik: Bir canlılar grubunun evrimsel tarihi
• Bu genetik dizilemeler sonucunda yeni ortak özellikler ortaya çıkmıştır:
• Hücreler arası bağlantılar
• Hücre dışı matriks proteinleri :kollajen
HAYVANLARIN SINIFLANDIRMASI
SINIF
ŞUBE
Omurgasızlar
Süngerler
(Porifera)
•Süngerler
Hayvanlar
alemi
İlkel
kordalılar
Omurgalılar
Sölenterler
(Cnidaria)
•Deniz anası
•Hidra
•Mercan
Solucanlar
•Yassı
•Yuvarlak
•Halkalı solucanlar
•Amfiyoksus
•Tulumlular
Balıklar
Amfibiler
(Amphibia)
Sürüngenler
(Reptilia)
Yumuşakçalar
(Mollusca)
Eklem
bacaklılar
(Arthropoda)
•Ahtapot
•Midye
•Salyangoz
•Mürekkep balığı
•Böcekler
•Çok ayaklılar
•Araknidler
•Kabuklular
Kuşlar
(Aves)
Memeliler
(Mammalia)
Derisi dikenliler
(Echinodermata)
•Deniz yıldızı
•Deniz kestanesi
•Deniz hıyarı
HAYVANLAR NASIL SINIFLANDIRILIR
• Embryonik gelişim
• Doku oluşumu:
• Diploblastik
• Triploblastik
•
Protostom
•
Deuterostom
• Vücut simetrisi:
• Asimetri
• Radyal
• Bilateral
• Organ sistemlerinin oluşumu
• Omurga varlığı
Dikkate alınır
• Vücut boşluğu
• Asölomat
• Psödosölomat
• Sölomat
Dikkate alınır
HAYVANLAR NASIL SINIFLANDIRILIR
• Embryonik gelişim
• Doku oluşumu:
• Diploblastik: embryoda ektoderm (dış) ve endoderm (iç) olmak üzere 2
hücre tabakası bulunur.
• Triploblastik: embryoda ektoderm, endoderm ve mezoderm (orta)
olarak 3 tabaka bulunur.
• Protostom: (ilkin ağızlılar) önce ağız sonra anüs
• Deuterostom: (ikincil ağızlılar) önce anüs sonra ağız
• Embryoda hücrelerin içeri çökmesiyle blastopor oluşur ve buradan ağız
veya anüs oluşur
Blastopor
HAYVANLAR NASIL SINIFLANDIRILIR
• Vücut simetrisi:
• Asimetri
Radyal
Bilateral
• Bilateral simetri beyin oluşumunu beraberinde getirir
• Bu da beyin ve duyu organlarının bu bölgede toplanması ile sonuçlanır.
• Evrimsel açıdan tercih sebebidir çünkü hayvan hareket ederken, yeni bir
çevreye önce baş tarafı girer ve tehlike veya değişikliklere karşı uyarıları alır.
HAYVANLAR NASIL SINIFLANDIRILIR
• Vücut boşluğu: sıvı dolu bir vücut
boşluğunun varlığı.
Asölomat
• Asölomat: sindirim boşluğu ve vücut dış
duvarı arasında boşluk yoktur
Sindirim kanalı
(endoderm)
• Hücre ile doludur (mezenkim)
• Ör: yassı solucanlar
Mezenkim
• Psödosölomat: iç organlar sıvı dolu bir
boşlukta asılı dururlar.
• Psödosel denir
• Dışarıdan kas tabaka (mesoderm) ile
sarılıdır
• İçeride saran herhangi bir tabaka
yoktur
• Ör: yuvarlak solucan
Sindirim kanalı
(endoderm)
Psödosel boşluk
Kas
(mesoderm)
İç
organlar
ektoderm
Psödosölomat
Kas tabakası
(mesoderm)
HAYVANLAR NASIL SINIFLANDIRILIR
• Sölomat: sölom denilen sıvı dolu boşluk
mezoderm içerisinde gelişir.
• Periton denilen kas dokusu hem sölom hem
de iç organları sarar
• Sölom hem dışardan hem de içerden
mezoderm ile çevrilidir.
• Ör: toprak solucanı
• Sölomat hayvanlar psödosölomatlara
göre vücut sıvılarının hareketini daha
iyi sağlarlar
Sölomat
Sindirim kanalı
(endoderm)
İç organlar
Periton
(mezoderm)
Sölom
Kas (mezoderm)
Ektoderm
HAYVANLARIN SINIFLANDIRMASI
SINIF
ŞUBE
Omurgasızlar
Süngerler
(Porifera)
•Süngerler
Hayvanlar
alemi
İlkel
kordalılar
Omurgalılar
Sölenterler
(Cnidaria)
•Deniz anası
•Hidra
•Mercan
Solucanlar
•Yassı
•Yuvarlak
•Halkalı solucanlar
•Amfiyoksus
•Tulumlular
Balıklar
Amfibiler
(Amphibia)
Sürüngenler
(Reptilia)
Yumuşakçalar
(Mollusca)
Eklem
bacaklılar
(Arthropoda)
•Ahtapot
•Midye
•Salyangoz
•Mürekkep balığı
•Böcekler
•Çok ayaklılar
•Araknidler
•Kabuklular
Kuşlar
(Aves)
Memeliler
(Mammalia)
Derisi dikenliler
(Echinodermata)
•Deniz yıldızı
•Deniz kestanesi
•Deniz hıyarı
SÜNGERLER
• Çok hücreli,
• özelleşmiş hücreleri var,
• doku ve organ farklılaşması yok,
• asimetri,
• tamamlanmamış sindirim sistemi,
• çoğu denizlerde, az bir kısmı da tatlı sularda yaşar
• vücutlarında “por” adı verilen delikler vardır
• sinir ve kas dokusu yoktur.
• Ör: Banyo süngeri, Neptün kadehi
SÖLENTERLER
• Radyal simetri,
• doku farklılaşması,
• basit sindirim kanalı tek açıklığa sahiptir,
Mercan
• Ağsı sinir yapıları,
• Çoğu denizlerde, az bir kısmı da tatlı sularda yaşar
• Embriyonun gelişim döneminde organlar ektoderm (dış
deri) ve endoderm (iç deri) olmak üzere iki doku
tabakasından farklılaşır. (Diploblast)
Hidra
Deniz anası
YASSI SOLUCANLAR
• Bilateral simetri,
• tam sindirim sistemi tek açıklık,
• deri solunumu,
• vücutları ince, uzun ve bölmeli,
• genellikle parazitler.
Planarya
• Embriyonun gelişim döneminde organlar ektoderm (diş deri),
mezoderm (orta deri) ve endoderm (iç deri) olmak üzere üç doku
tabakasından farklılaşır. (Triploblast)
Tenya
Karaciğer
kelebeği
YUVARLAK SOLUCANLAR
• Tam sindirim sistemi iki açıklığa sahip,
• deri solunumu,
Ascaris
• vücutları yuvarlak, uzun ve bölmesiz,
• parazit olarak yaşar,
• gelişmemiş vücut boşluğu (psödosölom)
Trişin
Kancalı kurt
YUMUŞAKÇALAR
• Tam vücut boşluğu (Sölom) ve organ sistemleri,
• karada yaşayanlar deri,
• suda yaşayanlar solungaç solunumu,
• bazılarında beyin oluşumu,
• açık dolaşım sistemi
• çoğunda kabuk bulunur
• çoğunluğu denizde yaşar
HALKALI SOLUCANLAR
• Bölmeli vücut,
• iki açıklıklı sindirim kanalının özel bölmeleri
vardır,
• deri veya solungaç solunumu,
• kapalı dolaşım,
Toprak
solucanı
• özelleşmiş boşaltım sistemi,
• merkezi sinir sistemi ve ilkel beyin
• Tatlı sularda, denizlerde ve karada serbest
olarak yaşarlar, parazit olanları da vardır.
Sülük
EKLEM BACAKLILAR
• Hayvanlar aleminin en fazla türe sahip grubudur
• Baş, göğüs ve karın olarak üç bölmeli vücut,
1. BÖCEKLER
(insecta)
• trake veya solungaç solunumu,
• kitin kaplı dış iskelet, eklemli uzuvlar,
• beyin gelişmiştir,
• gelişmiş kas sistemi
• 4 alt grupta incelenir:
2. ÇOK AYAKLILAR (myriapoda)
3. ÖRÜMCEKLER (arachnida)
4. KABUKLULAR (crustacea)
DERİSİ DİKENLİLER
• İç iskelet yapısı dış dikenlere bağlanır,
• tüm vücudu saran su-damar sistemi,
• tamamı suda yaşar
• bazılarının kendini yenileme (rejenerasyon) yeteneği
fazladır.
Deniz hıyarı
OMURGASIZLAR ŞUBESİ
Sınıf
Özellikler
Örnek
Süngerler
Çok hücreli, özelleşmiş hücreler, doku ve organ farklılaşması yok,
asimetri, tamamlanmamış sindirim sistemi, yumurta oluşumu ve tomurcuklanma ile
çoğalırlar
Banyo süngeri, Neptün
kadehi
Sölenterler
Radyal simetri, doku farklılaşması, basit sindirim kanalı tek açıklığa sahiptir,
ağsı sinir yapıları, yumurta üretimi ve tomurcuklanma ile çoğalırlar
Mercan, deniz anası, hidra
Yassı solucanlar
Bilateral simetri, tam sindirim sistemi tek açıklık, deri solunumu, vücutları ince, uzun
ve bölmeli, yumurtlama ile çoğalırlar, genellikle parazitler.
Planarya, tenya, karaciğer
kelebeği
Yuvarlak
solucanlar
Tam sindirim sistemi iki açıklığa sahip, deri solunumu, vücutları yuvarlak, uzun ve
bölmesiz, yumurtlama ile çoğalır, parazit olarak yaşar, gelişmemiş vücut boşluğu
(psödosölom)
Askaris, kancalı kurt,
trişin
Yumuşakçalar
Tam vücut boşluğu ve organ sistemleri, karada yaşayanlar deri, suda yaşayanlar
solungaç solunumu, eşeyli üreme, bazılarında beyin oluşumu, açık dolaşım sistemi
Ahtapot, midye, sümüklü
böcek, mürekkep balığı
Halkalı
solucanlar
Bölmeli vücut, iki açıklıklı sindirim kanalının özel bölmeleri vardır, deri veya solungaç
solunumu, kapalı dolaşım, özelleşmiş boşaltım sistemi, merkezi sinir sistemi ve ilkel
beyin
Toprak solucanı, sülük
Eklem bacaklılar
Baş, göğüs ve karın olarak üç bölmeli vücut, trake veya solungaç solunumu, kitin kaplı
dış iskelet, eklemli uzuvlar, beyin gelişmiştir, gelişmiş kas sistemi
Böcekler, örümcekler,
çokayaklılar, kabuklular
Derisi dikenliler
İç iskelet yapısı dış dikenlere bağlanır, tüm vücudu saran su-damar sistemi, eşeyli
üreme
Deniz kestanesi, deniz
hıyarı
OMURGALILAR (KORDALILAR)
• yaşamın belirli bir evresinde, genellikle de embriyonik gelişim sürecinde dört ortak
özellik içerirler.
• 1) notokord: sindirim borusu ile sinir kordonu arasında uzunlamasına yer alan ve
iskelet görevi yapan esnek bir çubuktur. (sırt ipliği)
• 2) sırt bölümünde içi boş sinir kordonu: notokordun üzerinde bulunur. Embriyodaki
bu yapıdan gelişmiş kordalılarda (omurgalılar) beyin ve omurilik oluşur.
• 3) solungaç yarıkları: ağzın gerisinde bulunur. Gaz alışverişi ve beslenmede rol
oynar.
• 4) vücudun arka bölümünde kuyruk: kaslı yapıdadır. Suda yaşayan türlerin çoğunda
itici kuvvete yardımcı olur.
İLKEL KORDALILAR
• İlkel kordalılar denizlerde yaşar.
• Tulumlular: erginlerinde sinir kordonu,
notokord ve kuyruğa rastlanmaz.
• Kafatassızlar: en önemli örneği olan
amfiyoksüs; birkaç cm boyunca, balığa
benzeyen şeffaf vücutlu bir hayvandır.
• Bu canlılar kordalı karakterlerinin hepsini
ergin evrede de taşırlar.
OMURGALILAR EVRİMİ
OMURGALILAR GENEL ÖZELLİKLERİ
• Embriyonik gelişim sırasında kısa bir sure görülen notokordun yerini omurlardan
oluşmuş bir omurga almıştır.
• Kemik veya kıkırdaktan oluşan bir iç iskelet
• Embriyonik gelişimlerinin ilk evrelerinde solungaç yarığı görülür.
• Akciğer veya solungaç solunumu yaparlar.
• Bazılarının erginlerinde kuyruk kısmı körelerek kaybolmuştur.
• Dolaşım sistemi kapalıdır.
• Alyuvarlarındaki hemoglobinden dolayı kanları kırmızı renktedir.
• Boşaltım bir çift böbrekle yapılır.
• Kafatası içinde korunan gelişmiş bir beyinleri vardır.
BALIKLAR
• solungaç solunumu yaparlar
• 3 grup:
1. çenesiz balıklar; erginlerinde notokord bulunur.
petromizon
• çeneleri ve dişleri yoktur.
• vücutlarında pullar bulunmaz.
• bazı türler parazittir.
Ör: petromizon ve myxini
2. kıkırdaklı balıklar; kıkırdaktan yapılmış iç iskelet
• yüzme kesesi yoktur, bu nedenle batmamak için sürekli hareket ederler
• iç döllenme; yumurtlama veya doğurma
Ör: köpek balığı, vatoz ve tırpana
3. kemikli balıklar; kemikten oluşan iç iskelet
• derileri pullarla kaplı
• yüzme keseleri bulunur
• kalpleri iki odacıktan oluşur. kalpte daima kirli kan bulunur.
• soğukkanlı
• çoğu türde dış döllenme görülür, bazı türlerde ise iç döllenme ve doğum gerçekleşir.
Ör: levrek, ringa, ton balığı, lüfer, alabalık ve akciğerli balıklar
myxini
DENİZDEN KARAYA GEÇİŞ
Yüzgeçli balıklar ile dört ayaklılar
arasındaki geçiş türü
Güney yarıkürede yaşayan akciğer balığı
dört ayaklıların en yakın akrabası olarak
kabul edilir
AMFİBİLER (İKİ YAŞAMLILAR)
• Yaşamlarının bir kısmını suda bir kısmını karada geçirirler.
• Gelişmelerinde genel olarak başkalaşım görülür; larva döneminde
solungaç, ergin evrede akciğer ve deri solunumu yaparlar.
• Mukus salgısından dolayı derileri kaygandır.
• Kurbağalarda kalp üç odacıktan oluşur. Vücuda karışık kan
gönderilir.
• Soğukkanlı hayvanlardır. Kış uykusuna yatarlar.
• Genellikle dış döllenme görülür ve gelişme suda tamamlanır.
• Ör: kuyruksuz kurbağalar, kuyruklu iki yaşamlılar (semenderler)
ve bacaksız iki yaşamlılar verilebilir.
SÜRÜNGENLER
• Akciğer solunumu
• Deri üzerinde keratin yapılı pullar
• Üç odacıklı kalp
• Karıncık yarım bir perde ile ikiye ayrılmıştır (timsahlarda kalp dört odacıklıdır).
• Soğukkanlı canlılardır. Kış uykusuna yatarlar.
• İç döllenme görülür ve gelişme ana canlının vücudu dışında gerçekleşir. Ancak bazı
türleri doğurur.
• Ör: yılanlar, kertenkeleler, kaplumbağalar, timsahlar.
KUŞLAR (AVES)
• Vücutlarının neredeyse tamamı keratinden oluşan tüylerle kaplıdır
• Ön uzuvları kanat haline dönüşmüştür
• Akciğer solunumu yaparlar
• Akciğerlere bağlı hava keseleri vücut ağırlıklarını azaltır ve uçmayı kolaylaştırır.
• İskeletleri uçmaya uygun özellikler taşır:
• Kemiklerin çoğunun içi boştur.
• Kalpleri dört odacıktan oluşur. Temiz ve kirli kan birbirine karışmaz.
• Sıcakkanlı hayvanlar
• Çenelerinde diş bulunmaz:
• Keratin yapıdaki gaga, beslenme tipine göre farklı şekillerde olabilir.
• İç döllenme görülür; gelişme vücudun dışında olur.
• Ör: devekuşu, penguen, flamingo, ördek, turna, guguk kuşu, güvercin, papağan,
kuzgun, ağaçkakan, atmaca, baykuş, kırlangıç, ispinoz, serçe
MEMELİLER
• Omurgalıların en evrimleşmiş grubudur.
• Vücut genellikle kıllarla örtülmüştür.
• Akciğer solunumu görülür; alveol adı verilen kesecikler bulunur.
• Kastan yapılmış bir diyaframa sahiptirler.
• Olgun alyuvarlar solunum yüzeyinin artırılabilmesi için çekirdeklerini kaybetmişlerdir.
• Kalpleri dört odacıktan oluşur. Temiz ve kirli kan birbirine karışmaz.
• Ter bezleri bulunur
• Dişileri süt bezlerine sahiptirler.
• Beslenme durumuna göre dişler farklı yapıdadırlar ve kesici dişler, kopek dişleri, azı dişleri gibi
isimler alırlar.
• İç döllenme görülür.
• Üç grup:
1. Gagalı memeliler; Avustralya ve Yeni Gine’de bulunur. Yumurtlayan tek memeli
grubudurlar. Yumurtadan çıkan yavrular, meme uçları olmayan annenin kürkünden süt
emerler.
Ör: Dikenli karıncayiyen ve ornitorenk
2. Keseli memeliler; Avustralya ve Amerika’da yaşarlar. Kısa bir gebelik süresinin sonunda
gelişimini tamamlamadan doğan yavrular, anne karnındaki keseye alınırlar ve buradaki süt
bezlerinden beslenerek gelişimlerini tamamlarlar. Ör: Koalalar, kangurular ve opussumlar
3. Plasentalı memeliler; embriyoları gelişimlerini döl yatağı içinde tamamlarlar.
Ör: İnsan, kirpi, tavşan, fil, denizineği, lemur, ayı, zürafa, yunus, gergedan, yarasa,
köstebek
ornitorenk
• Primatlar:
• El ve ayaklarda çoklu eklemler
• kavrama özelliği