18. Yoğun Madde Fiziği – Ankara Toplantısı, Orta Doğu Teknik Üniversitesi, 25 Kasım 2011 Ç03 Yüksek çözünürlüklü mikroskopi ve spektroskopi yöntemlerinin biyolojik örnek analizinde uygulamaları Alpan Bek Orta Doğu Teknik Üniversitesi - Fizik Bölümü, 06800 Ankara Son 15 – 20 yıldır bilimcilerin yüksek çözünürlüklü veri toplamadaki yeterlikleri teknik gelişime paralel olarak büyük ölçüde artış göstermiştir. 20. yüzyılın sonlarında atom-altı konumsal ve attosaniye zamansal çözünürlük hayatımıza girmiş bulunuyor. Fizikte ve kimyada olduğu gibi günümüzde biyolojide de, belki daha fizik ve kimyadan da büyük ölçüde, önceleri mümkün olmayan detayda gittikçe küçülen ölçütlerde veri toplama yeteneğinden faydalanılmaktadır. Örneğin katlanmış bir proteinin üstyapısından bu proteinin fibril çökeltilerinin (Şekil 1) üstyapısına uzanan bilgi birikimi bilimcilerin moleküler yapı düzeyinden başlayarak hücre düzeyine kadar uzanan akıllı ilaç dağıtım tasarımları yapmalarına yardım etmektedir [1]. Hücrelerin mikroskopik düzeyde moleküler ve fonksiyonel haritalarının çıkarılması [2] artık günümüzde bilim kurgu değil bir laboratuvar rutini haline gelmektedir (Şekil 2). Şekil 1: Prion protein oligomer ve fibrillerinin atomik kuvvet mikroskopu görüntüleri Bu konuşmada biyolojik sistemlerin yüksek çözünürlükte mikroskopik ve spektroskopik görüntülenmelerinden birkaç örnek sunulacaktır ve büyük hacimli deneylere yüksek çözünürlüklü, küçük hacimli verinin nasıl tamamlayıcı destek oluşturduğu gösterilecektir. Şekil 2: Nöronların çeşitli bantlarda mikroskopik kızılötesi emilim haritaları Kaynakça 1. M. Polano, A. Bek, F. Benetti, M. Lazzarino, G. Legname, “Structural Insights Into Alternate Aggregated Prion Protein Forms”, Journal of Molecular Biology 393, 1033–1042 (2009). 2. A. Didonna, L. Vaccari, A. Bek, G. Legname, "Infrared Microspectroscopy: a multiple-screening platform for investigating single-cell biochemical perturbations upon prion infection", ACS Chemical Neuroscience, 2 (3), 160–174 (2011).