ocak-nisan 1999 dönemi

2002 YILI OCAK-HAZİRAN DÖNEMİ
ÖDEMELER DENGESİ GELİŞMELERİ
Ödemeler Dengesi Gelişmelerinin eski ve yeni sunumuna ilişkin ayrıntılı tablolar ,
http://www.tcmb.gov.tr internet adresinde, “Yayınlar/Süreli Yayınlar/Türkiye’nin Ödemeler Dengesi
İstatistikleri” başlıkları altında yer almaktadır.
2002 yılı Ocak-Haziran döneminde ödemeler dengesi gelişmelerine ilişkin başlıca
hususlar, “Eski Sunum” çerçevesinde aşağıda sunulmaktadır:
A- CARİ İŞLEMLER
Bir önceki yılın aynı dönemi ile karşılaştırıldığında, 2002 Ocak-Haziran döneminde dış
ticaret açığı % 5,3 oranında azalarak 2.432 milyon ABD doları olmuştur. Bu gelişmenin
ardındaki başlıca nedenler;
- ihracat gelirlerinin % 3,3,
- bavul ticaretinin % 25,1,
- ithalat harcamalarının ise (CIF) % 2,5 oranında artmasıdır.
Diğer taraftan, 2002 yılı Ocak-Haziran döneminde, diğer mal ve hizmetler ile karşılıksız
transferlerden elde edilen net gelirler % 46,8 oranında azalarak 1.783 milyon ABD doları
olmuştur.
Sonuç olarak, 2001 yılı Ocak-Haziran döneminde 782 milyon ABD doları fazla veren cari
işlemler dengesi, 2002 yılı Ocak-Haziran döneminde 649 milyon ABD doları açık
vermiştir.
1- Dış Ticaret
2001 yılı Ocak-Haziran döneminde, 1.480 milyon ABD doları tutarında bavul ticareti
gelirinin de ilave edilmesiyle 17.022 milyon ABD doları olarak gerçekleşen ihracat
(FOB) gelirleri, 2002 yılı Ocak-Haziran döneminde 1.852 milyon ABD doları tutarındaki
bavul ticaretinin katkısı ile 18.322 milyon ABD doları olarak gerçekleşmiştir. 2001 yılı
Ocak-Haziran döneminde 268 milyon ABD doları tutarındaki altın ithalatı da dikkate
alındığında, ithalat (FOB) harcamaları 19.590 milyon ABD dolarına ulaşırken, 2002 yılı
Ocak-Haziran döneminde, 560 milyon ABD doları tutarındaki altın ithalatı da dahil
olmak üzere, ithalat (FOB) harcamaları 20.754 milyon ABD dolarına çıkmıştır.
Bu gelişmeler sonucunda, 2001 yılı Ocak-Haziran döneminde 2.568 milyon ABD doları
olan dış ticaret açığı, 2002 yılı Ocak-Haziran döneminde % 5,3 oranında azalışla 2.432
milyon ABD doları olarak gerçekleşmiştir.
(Milyon ABD doları)
İhracat FOB
OcakHaziran
2001
17.022
OcakHaziran
2002
18.322
% Değişim
7,6
Bavul ticareti
İthalat FOB
Altın ithalatı
Dış Ticaret Açığı
1.480
-19.590
-268
-2.568
1.852
-20.754
-560
-2.432
25,1
5,9
109,0
-5,3
2-Diğer Mal ve Hizmet Gelir ve Giderleri ile Karşılıksız Transferler
Diğer mal ve hizmet gelirleri ana başlığı altında yer alan turizm gelirleri, bir önceki
yılın aynı dönemine göre % 3,9, faiz gelirleri % 15,1, diğer mal ve hizmet gelirleri ise %
47,5 oranında azalarak sırasıyla 2.981 milyon ABD doları, 1.311 milyon ABD doları ve
2.188 milyon ABD doları olarak gerçekleşmiştir.
Öte yandan diğer mal ve hizmet giderleri incelendiğinde; turizm giderleri % 1,5
oranında artmış, faiz giderleri % 14,1, diğer mal ve hizmet giderleri ise % 23,7 oranında
azalmış ve sonuç olarak bu kalemler sırasıyla 954 milyon ABD doları, 3.169 milyon ABD
doları ve 2.172 milyon ABD doları olarak gerçekleşmiştir.
2002 yılı Ocak-Haziran döneminde, karşılıksız transferler kalemi içerisinde yer alan işçi
gelirleri % 35 oranında azalarak 1.009 milyon ABD doları olarak gerçekleşmiştir.
B- SERMAYE HAREKETLERİ
2002 yılı Ocak-Haziran döneminde sermaye hareketlerindeki (rezerv hariç) gelişmeler
aşağıda özetlenmiştir:
Doğrudan yatırım kaleminde, yurtdışında yerleşik kişilerin yurtiçinde yaptıkları net
yatırım bir önceki yılın aynı dönemine göre 1.854 milyon ABD doları azalarak 162 milyon
ABD doları olarak gerçekleşmiştir. Yurtiçinde yerleşik kişilerin yurtdışında yaptıkları net
yatırım ise 2001 Ocak-Haziran döneminde 333 milyon ABD doları, 2002 yılının aynı
döneminde ise 26 milyon ABD doları olarak gerçekleşmiştir. Sonuç itibariyle, 2002 yılı
Ocak-Haziran döneminde doğrudan yatırımlar net 136 milyon ABD doları giriş
göstermiştir.
Portföy yatırımları kalemine ilişkin gelişmeler incelendiğinde; 2001 yılı Ocak-Haziran
döneminde 169 milyon ABD doları net tahvil geri ödemesi, 2002 yılı Ocak-Haziran
döneminde 381 milyon ABD doları tutarında tahvil ihracı yoluyla net borçlanma
gerçekleştirilmiştir.
Diğer taraftan, menkul kıymet yatırımlarında yurtiçinde yerleşiklerin yurtdışında
menkul değer alım-satımlarının, 2001 yılı Ocak-Haziran döneminde 67 milyon ABD
doları net satım, 2002 yılı Ocak-Haziran döneminde 1.680 milyon ABD doları net alımla
sonuçlandığı gözlenmiştir.
Buna karşın, yurtdışında yerleşiklerin net menkul değer alım-satımlarının, 2001 yılı OcakHaziran döneminde 3.114 milyon ABD doları net satım, 2002 yılı Ocak-Haziran
döneminde 322 milyon ABD doları net alım gösterdiği gözlenmektedir.
Sonuç olarak, portföy yatırımları, 2001 yılı Ocak-Haziran döneminde 3.216 milyon ABD
doları, 2002 yılı Ocak-Haziran döneminde ise 977 milyon ABD doları net çıkışla
sonuçlanmıştır.
Uzun vadeli sermaye hareketlerinde 2001 yılı Ocak-Haziran döneminde 1.625 milyon
ABD doları net çıkış, 2002 yılı Ocak-Haziran döneminde ise 1.022 milyon ABD doları net
giriş gerçekleşmiştir.
Bu başlık altında yer alan kalemlerden; uzun vadeli döviz kredisi kullanımları 5.094
milyon ABD dolarından 6.824 milyon ABD dolarına yükselmiş olup, bir önceki döneme
göre “Diğer Sektörler”in borçlanmasında 1.061 milyon ABD doları, “Bankacılık
Sektörü” borçlanmasında 519 milyon ABD doları artış gözlenmiştir.
Anapara geri ödemeleri 2001 yılı Ocak-Haziran döneminde, 6.756 milyon ABD
dolarından Ocak-Haziran 2002’de 6.050 milyon ABD dolarına düşmüştür.
Kredi mektuplu döviz tevdiat hesaplarında, 2001 yılı Ocak-Haziran döneminde 37
milyon ABD doları, 2002 yılı Ocak-Haziran döneminde 248 milyon ABD doları net artış
görülmüştür.
Kısa vadeli sermaye hareketleri-Varlıklar bölümünün, verilen krediler kaleminde
2001 yılı Ocak-Haziran döneminde 120 milyon ABD doları tutarında yurtdışına kredi
açılırken, 2002 yılı Ocak-Haziran döneminde bu tutar 211 milyon ABD doları olarak
gerçekleşmiştir. Bankaların yurtdışı muhabirleri nezdindeki döviz mevcutları
kaleminde, 2001 yılı Ocak-Haziran döneminde 513 milyon ABD doları artış, 2002 yılı
Ocak-Haziran döneminde ise 1.669 milyon ABD doları azalış gözlenmiştir.
Kısa vadeli sermaye hareketleri-Yükümlülükler toplam olarak incelendiğinde, 2001
yılı Ocak-Haziran döneminde 5.439 milyon ABD doları, 2002 yılı Ocak-Haziran
döneminde ise 815 milyon ABD doları azalış gözlenmiştir. Bunun içerisinde, Bankalarca
sağlanan krediler kaleminde 2001 yılı Ocak-Haziran döneminde net 2.794 milyon ABD
doları, 2002 yılı Ocak-Haziran döneminde ise net 86 milyon ABD doları geri ödeme
gerçekleşmiştir.
Diğer sektörlere ait Ticari krediler kaleminde 2001 yılı Ocak-Haziran döneminde net
1.095 milyon ABD doları geri ödeme, 2002 yılı Ocak-Haziran döneminde ise net 224
milyon ABD doları kullanım gerçekleşmiş; Nakit döviz kredilerinde 2001 yılı OcakHaziran döneminde net 182 milyon ABD doları kullanım, 2002 yılı Ocak-Haziran
döneminde ise net 511 milyon ABD doları geri ödeme gerçekleşmiştir. Sonuç olarak, kısa
vadeli yükümlülükler kapsamında yer alan sağlanan krediler kalemi, sırasıyla 4.673
milyon ABD doları ve 333 milyon ABD doları net geri ödeme göstermiştir.
Mevduat hesapları, 2001 yılı Ocak-Haziran döneminde 766 milyon ABD doları azalmış,
2002 yılı Ocak-Haziran döneminde de kredi mektuplu döviz tevdiat hesabında 351 milyon
ABD doları artışa karşın özellikle, yurtdışında yerleşik bankaların bankalar nezdindeki
hesaplarında gözlenen azalışa bağlı olarak 482 milyon ABD doları tutarında azalış
göstermiştir.
C- REZERV HAREKETLERİ
Resmi rezervler 2001 yılı Ocak-Haziran döneminde 4.694 milyon ABD doları azalmış,
2002 yılı Ocak-Haziran döneminde ise 2.389 milyon ABD doları artmıştır.