VakıfBank Haftalık Uluslararası Ekonomi Raporu 29 Kasım‐6 Aralık 2010 11 Gelişmekte olan Ülkelerde Çekirdek Enflasyon Oranlarında Yaşanan Ayrışma En son yayınlanan raporumuzda son dönemde gelişmekte olan ülkelerdeki (GOÜ) enflasyon hareketleri ve nedenleri incelenerek, enflasyonist risklerin arttığına değinilmişti. Bu haftaki raporumuzda ise gelişmekte olan ülkelerde çekirdek enflasyon oranlarında yaşanan ayrışma değerlendirilecek, özellikle Türkiye’de çekirdek enflasyon rakamlarında yaşanan düşüşün nedenleri üzerinde durulacaktır. Bu kapsamda Türkiye ve diğer gelişmekte olan ülkelerdeki dış ticaret kompozisyonu ve reel kurlar karşılaştırılarak yaşanan ayrışmanın nedenleri incelenecektir. Vakıfbank Ekonomik Araştırmalar Uluslararası Ekonomide Geçtiğimiz Haftanın Önemli Gelişmeleri ABD Yılın üçüncü çeyreğinde GSYH büyümesi %2'den %2.5'e revize edildi, çekirdek PCE için aynı dönemde daha önce %0.8 olarak açıklanan rakamda ise revizyon yapılmadı. Ekim ayında dayanıklı mal siparişleri beklentilerin üzerinde ve Ocak 2009’dan bu yana en büyük düşüşü kaydederek %3.3 azaldı. Ekim ayında kişisel gelirler beklentilerin üzerinde %0.5 arttı, harcamalar da %0.4 artarak beklentiye paralel gerçekleşti. Ekim ayı inşaat izinleri %0.5 artıştan %0.9 artışa revize edildi. Ekim ayında yeni konut satışları %8.1 azalarak 283 bin oldu ve beklentilerin altında gerçekleşti. Kasım ayında Richmond FED İmalat Endeksi beklentilerin üzerinde 9 değerini alırken, mevcut konut satışları Ekim ayında beklentilerin altında 443 milyon adet olarak gerçekleşti. Böylece 2. el konut satışları %0.7 olan düşüş beklentilerinin üzerinde %2.2 düştü. Michigan Üniversitesi tüketici güven endeksi Kasım ayında nihai 71.6 değerini alarak beklentilerin üzerinde açıklandı. Haftalık işsizlik başvuruları beklentilerin üzerinde 34 bin azalarak 407 bin oldu. Başvurular Temmuz 2008'den bu yana görülen en düşük seviyeye geriledi. 23 Kasım’da yayınlanan FOMC toplantı tutanaklarına göre, FED yetkilileri ABD ekonomisinin gelecek yıl ılımlı bir hızla büyümesini beklerken, işsizliğin oldukça yüksek kalmasını, enflasyonun ise rahatsız edecek kadar düşük olmasını bekliyorlar. Federal Mevduat Sigorta Kurumu (FDIC) 3 bankaya daha el koydu. Böylece ABD’de yılbaşından bu yana el konulan banka sayısı 149'a çıktı. AVRUPA Brüksel’de bir araya gelen Avrupa Birliği Maliye Bakanları, İrlanda’ya verilecek yardımın yanı sıra, 2013 sonrasında devreye girecek olan Euro Bölgesi borç krizlerine çözüm mekanizmasının ana hatlarına da onay verdiler. AB maliye bakanları, AB Komisyonu tarafından desteklenen Fransa‐Almanya özel sektöründe Avrupa İstikrar Mekanizması (ESM) olarak bilinen bu çözüm mekanizmasında pay sahibi olması önerisini kabul ettiler. Almanya'da Aralık ayında Tüketici Güven Endeksi 5.0 olan beklentilerin üzerinde 5.5 değerini aldı. Almanya’da Kasım ayında TÜFE yıllık %1.6 artış gösterdi. Almanya'da IFO iş güveni endeksi Kasım ayında beklenmedik bir yükseliş kaydederek 109.3 seviyesine yükseldi. Yunanistan’da bütçe açığının GSyH’ye oranının, 2011’de %7.4’e düşürülmesinin hedeflendiği bildirildi. Hükümetin hazırladığı 2011 yılı bütçe tasarısında, harcamaların azaltılıp gelirin arttırılması yöntemiyle 14.3 milyar euro gelir sağlanmasının hedeflendiğini ve 6.1 milyar euro’nun ise ek önlemlerle toplanacağını duyurdu. Uluslararası kredi derecelendirme kuruluşu S&P, İrlanda’nın uzun vadeli kredi notunu AA‐‘dan A seviyesine, kısa vadeli kredi notunu ise A‐1+’dan A‐1’e düşürdü. Görünümü negatif olarak belirledi. DİĞER ÜLKELER [email protected] Ankara, TÜRKİYE Çin Merkez Bankası, 29 Kasım itibariyle mevduatlar için zorunlu karşılık oranını yarım puan artıracağını açıkladı. Çin’in döviz regülatörü olan Devlet Döviz İdaresi (SAFE), ülkenin cari işlemler fazlasının 3. çeyrekte geçen yılın aynı dönemine göre iki kattan fazla arttığını bildirdi. Japonya’da Ekim ayında ticaret fazlası 821.9 milyar yen oldu. Japonya’da Ekim ayında TÜFE beklentilere paralele %0.2 arttı. Uluslararası kredi derecelendirme kuruluşu Fitch Ratings, Hong Kong'un yabancı para cinsinden uzun vadeli kredi notunu AA'dan AA+ seviyesine yükseltti. Uluslararası kredi derecelendirme kuruluşu S&P, Yeni Zelanda’nın yabancı para cinsinden kredi notunun görünümünü durağan’dan negatife düşürdü. S&P, Yeni Zelanda’nın artan dış dengesizlikleri nedeniyle bir kredi notu indiriminin mümkün olduğu uyarısında bulundu. İsrail Merkez Bankası, faiz oranlarını değiştirmeyerek %2’de bıraktı. Gelişmekte olan Ülkelerde Çekirdek Enflasyon Oranlarında Yaşanan Ayrışma En son yayınlanan raporumuzda son dönemde gelişmekte olan ülkelerdeki (GOÜ) enflasyon hareketleri ve nedenleri incelenerek, enflasyonist risklerin arttığına değinilmişti. Bu haftaki raporumuzda ise gelişmekte olan ülkelerde çekirdek enflasyon oranlarında yaşanan ayrışma değerlendirilecek, özellikle Türkiye’de çekirdek enflasyon rakamlarında yaşanan düşüşün nedenleri üzerinde durulacaktır. Bu kapsamda Türkiye ve diğer gelişmekte olan ülkelerdeki dış ticaret kompozisyonu ve reel kurlar karşılaştırılarak yaşanan ayrışmanın nedenleri incelenecektir. Grafik‐1 GOÜ’lerdeki çekirdek enflasyon hareketleri incelendiğinde, küresel krizle birlikte çekirdek 20 enflasyon oranlarının düştüğü, krizin bittiği 2009 15 yılının Haziran ayından sonra ise tekrar yükselişe 10 geçtiği görülmektedir. Son dönemde ise pek çok gelişmekte olan ülkede çekirdek enflasyon oranında 5 yaşanan yükselişlerin sertleştiği dikkat çekmekle 0 birlikte, açıklanan son veri ile Türkiye’de ise çekirdek ‐5 enflasyonda yaşanan düşüşün devam ettiği 2006 2007 2008 2009 2010 görülmektedir (Bkz Grafik‐1). Brezilya, Çin gibi Brezilya Rusya Çin iktisadi faaliyeti göreli olarak daha canlı olan Türkiye Çek Cumhuriyeti Macaristan ülkelerde çekirdek enflasyon oranlarının yukarı Güney Afrika Kaynak: Bloomberg yönlü hareket ettiği görülürken, Macaristan, Çek Cumhuriyeti gibi Doğu Avrupa ülkelerinde yükselişlerin daha sınırlı kaldığı izlenmektedir. Fakat son dönemde GOÜ’lerde çekirdek enflasyonda genel trendin yukarı yönlü olduğu söylenebilecekken, Türkiye’de güçlü büyüme rakamlarına rağmen çekirdek enflasyonun aşağı yönlü hareket ediyor olması dikkat çekmektedir. Çekirdek Enflasyon (y‐y, %) Grafik‐2 Eyl.10 Tem.10 May.10 Oca.10 Mar.10 Eyl.09 Kas.09 Tem.09 May.09 Oca.09 Mar.09 Eyl.08 Kas.08 Tem.08 May.08 Oca.08 Mar.08 Türkiye’de açıklanan Ekim ayı enflasyon verileri incelendiğinde, çekirdek enflasyon olarak bilinen Türkiye İşlenmemiş Gıda Fiyatları (y/y,%) enerji, gıda ve alkolsüz içecekler, alkollü içkiler ile Çekirdek I Endeksi (y/y,%) tütün ürünleri ve altın hariç “I‐Endeksi”nin tüm 50 8 zamanların en düşük seviyesine gerilediği dikkat 7 40 çekmektedir. Çekirdek enflasyonda düşüşün devam 6 30 etmesine karşın gıda fiyatlarında yükselişlerin 5 4 20 sertleştiği görülmektedir (Bkz Grafik‐2). Türkiye’nin 3 10 çekirdek enflasyonunda izlenen düşüş diğer 2 GOÜ’lerden farklı bir görünüm çizerken, bunun 0 1 altında Türkiye’nin diğer gelişmekte olan ülkelere ‐10 0 kıyasla ithalat hacminin yüksek olması ve TL’nin son dönemde reel bazda hızla değerlenmesi rol oynamaktadır. Aşağıda bu başlıklar Türkiye ile diğer Kaynak:TÜİK GOÜ’ler karşılaştırılarak detaylı bir şekilde incelenecektir. Ardından çekirdek enflasyonda izlenen düşüşün sürdürülebilirliği üzerindeki riskler özellikle son dönemde manşet enflasyonda izlenen hareketlerin altında yatan nedenler ve manşet enflasyonda izlenen yükselişlerin çekirdek enflasyon üzerindeki etkisi değerlendirilecektir. 2 ‐ Türkiye’nin çekirdek enflasyon göstergelerinde GOÜ’lerden ayrışmasının nedenleri 1‐ Türkiye ithalat hacminin yüksek olması Türkiye’de çekirdek enflasyon rakamlarındaki Grafik‐3 Net İhracat/GSYİH* düşüşün nedenlerini araştırmak için öncelikli olarak Türkiye’nin diğer GOÜ’lere göre sahip Türkiye olduğu ithalat ve ihracat kompozisyonunun Güney Afrika incelenmesi gerektiği düşüncesi ile Rusya karşılaştırdığımız yedi gelişmekte olan ülke içinde ithalatı ihracatından yüksek olan ülkeler Türkiye ve Macaristan Güney Afrika olarak dikkat çekmektedir. Diğer Çek Cumhuriyeti taraftan, net ihracatın GSYİH’ya oranının en yüksek Çin olduğu ülke Rusya olarak görülürken, ihracatın Brezilya GSYİH’ya oranı daha yüksek olan Çin’de bu oranın, ithalatın GSYİH’ya oranının da yüksek olması ‐7.00 ‐2.00 3.00 8.00 nedeniyle düşük kaldığı izlenmektedir. Diğer Kaynak: Dünya Ticaret Örgütü, Vakıfbank taraftan Macaristan ve Çek Cumhuriyeti’nde de *2009 yılsonu verileri kullanılmıştır net ihracatın GSYİH’ya oranının pozitif alanda kaldığı görülürken, Brezilya’da ise daha düşük bir oran olmasına karşın net ihracatın fazla verdiği görülmektedir. Dolayısıyla Türkiye’nin net ihracat hacminin GSYİH’ya oranının diğer GOÜ’lere göre en yüksek açık verdiği izlenirken, bu durum son dönemde değerlenen GOÜ para birimlerinin enflasyon üzerindeki etkisinin ayrışmasına neden olabilir. Bu nedenle aşağıdaki bölümde GOÜ’lerin para birimlerindeki hareketler incelenmektedir. 2‐ Reel Kurun Değerlenmesi Grafik‐4 Eyl.10 Nis.10 Kas.09 Haz.09 Oca.09 Ağu.08 Eki.07 Mar.08 Ara.06 May.07 Tem.06 Eyl.05 Şub.06 Nis.05 Kas.04 Haz.04 Oca.04 Ülke para birimlerinin diğer para birimlerine karşı reel değerini ölçmeye yarayan endekse reel kur REER Çekirdek Enflasyon Oranı (yoy, %) endeksi denir. Bu değer, Türk Lirası’nın değerinin 14 135 reel olarak ne kadar değiştiğini bulmak için 130 12 Türkiye'deki ve dış ticaret yaptığımız ülkelerdeki 125 10 120 enflasyon oranları da dikkate alınarak 8 115 hesaplanmaktadır. Son dönemde çekirdek 110 6 enflasyon göstergelerindeki istikrarlı düşüş 105 4 100 eğilimi devam ederken, reel efektif döviz 2 95 kurundaki yükselişin de gösterdiği gibi Türk 0 90 Lirası’nın güçlü seyrettiği görülmektedir. Güçlü TL’nin temel mal grubu fiyatları üzerindeki yansımalarının çekirdek enflasyondaki düşüş Kaynak: TCMB üzerinde etkili olduğu söylenebilecekken, hizmet fiyatlarında öngörülenin de ötesinde gerçekleşen yavaşlama çekirdek enflasyon oranlarındaki düşüşte etkili olmaktadır. Grafik‐4’e bakıldığında, Türkiye’de çekirdek enflasyon oranı düşerken, TÜFE bazlı reel efektif döviz kurunun ise değerlenmeye devam ettiği görülmektedir. TCMB’ye göre Türk Lirası’nın reel olarak değer kazanması nominal döviz kurlarındaki değişimden değil enflasyon seviyeleri arasındaki farklılıktan kaynaklanmaktadır. Türk lirasının reel olarak değer kazanmasına karşı çözümün ise enflasyonun düşürülmesi olduğu belirtilmektedir.1 1 “Türkiye İçin Yeni Reel Efektif Döviz Kuru Endeksleri”, Temmuz 2010, Hülya SAYGILI, Mesut SAYGILI, Gökhan YILMAZ, TCMB, ÇALIŞMA TEBLİĞİ NO: 10/12 3 Grafik‐5 Grafik‐5’te görüldüğü gibi seçilen gelişmekte olan ülkelerin reel efektif döviz kurlarına bakıldığında REER (yoy, %) ise en keskin yükselişin Türkiye’nin reel kurunda Çin Çek Cumhuriyeti Macaristan Rusya olduğu görülmektedir. Brezilya, Macaristan, Rusya, Güney Afrika Türkiye Güney Afrika ve Çek Cumhuriyeti’nin reel efektif Brezilya döviz kurlarında 2010 yılının başından itibaren 30 düşüşler görülürken enflasyon ile bağdaştırılan Türkiye’nin reel efektif döviz kurunun yükselişi 20 dikkat çekmektedir. The Economist dergisi Big Mac'in ülkelerdeki satış fiyatına göre para 10 birimlerini karşılaştırmaktadır. En son yayınlanan 0 fiyatlara göre reel efektif döviz kurlarındaki harekete benzer şekilde TL en değerli para ‐10 birimlerinden biri olarak gözükmektedir. ABD'de 3.57 dolara satılan Big Mac hamburgerin ‐20 Ocak 09 Temmuz 09 Ocak 10 Temmuz 10 Türkiye'deki fiyatı 3.89 dolar olarak hesaplanmaktadır. Bu durumda Türkiye'de Big Mac Kaynak: BIS ABD'dekinden daha pahalı satılmaktadır. Bu endekse bakılarak TL'nin aşırı değerli olduğu görülürken, gelişmekte olan ülkelerde Big Mac'in fiyatı 2 ile 2.5 dolar arasında değişmektedir. Grafik‐6 Türkiye’de Çekirdek TÜFE’nin Reel Kurdaki Şoka Verdiği Tepki ± 2 SH Kaynak: BIS, TCMB, Dünya Bankası, Vakıfbank Son olarak reel kurdaki hareketlerin çekirdek TÜFE üzerindeki etkisini daha detaylı bir şekilde inceleyebilmek için hazırladığımız VAR model çerçevesinde Türkiye’de çekirdek TÜFE’nin reel kurdaki 1 standart sapmalık şoka verdiği tepki yandaki Grafik‐6’da izlenmektedir. Grafik‐ 6’da reel kurun değerlenmesinin çekirdek enflasyon üzerindeki etkisinin beklendiği gibi negatif olduğu görülürken, söz konusu etkinin bir dönem gecikmeli olduğu altıncı ayda maksimum seviyeye yükseldiği ve bir yıldan uzun bir süre içinde etkisini sürdürdüğü görülmektedir. Bu durum son zamanlarda çekirdek enflasyondaki düşüş üzerinde reel kurdaki hareketlerin önemine dikkat çekerken, reel kurdaki değerlenme ile önümüzdeki dönemde de çekirdek enflasyonda aşağı yönlü seyrin devam edebileceğine işaret etmektedir. Dolayısıyla, reel bazda değerlenen TL ve ithalatçı bir ülke olarak dikkat çeken Türkiye’de diğer gelişmekte olan ülkelerde yaşanan yükselişe rağmen çekirdek enflasyonda düşüş yaşanması süpriz bir gelişme değildir. Çekirdek enflasyondaki düşüşün önümüzdeki dönemde sürdürülebilmesi ise önemli bir husus olarak karşımıza çıkarken, bu konuyu incelemek için Türkiye’de enflasyonun ithalat fiyatlarına geçişkenliği ve TÜFE’de yaşanan yükselişlerin çekirdek enflasyon üzerindeki etkisinin araştırılması gerekmektedir. Bu amaçla önümüzdeki haftaki raporumuzda “Türkiye’de Çekirdek TÜFE’deki düşüş sürdürülebilir mi?” başlığı incelenecektir. 4 Açıklanacak Veriler (29 Kasım‐6 Aralık 2010) 29.11.2010 30.11.2010 Euro Bölgesi Güven Endeksleri (Kasım) İngiltere Para arzı (Ekim) ‐%0.2 ‐‐ İtalya ÜFE (Ekim, aylık) %0.2 ‐‐ Japonya Perakende Satışlar (Ekim, yıllık) %1.2 %0.7 PMI İmalat Endeksi (Kasım) 47.2 ‐‐ Case Shiller Konut Fiyat Endeksi(Eylül) %1.7 %1.3 Chicago PMI Endeksi (Kasım) 60.6 60.0 Conference Board Tüketici Güven Endeksi(Kasım) 50.2 52.0 %10.1 %10.1 TÜFE (Kasım, yıllık) %1.9 %1.9 Almanya İşsizlik (Kasım) %7.5 %7.5 İtalya TÜFE (Kasım, aylık) %0.7 %0.1 İşsizlik (Ekim) %8.3 %8.3 Fransa ÜFE (Ekim, aylık) %0.3 %0.4 Japonya İşsizlik (Ekim) %5.0 %5.0 ABD Haftalık Mortgage Verileri 728.8 ADP Özel İstihdam (Kasım) 43 bin 75 bin ISM İmalat (Kasım) 56.9 56.2 Euro Bölgesi PMI İmalat Endeksi (Kasım) 55.5 55.5 Almanya PMI İmalat Endeksi (Kasım) 58.9 58.9 ‐%2.3 %1.3 53.0 52.6 407 bin 428 bin ‐%1.8 ‐%1.0 Büyüme Oranı 3. Çeyrek %0.4 %0.4 ÜFE (Ekim) %4.2 %4.3 ECB Toplantısı ve Faiz Kararı (Aralık) %1.0 %1.0 151 bin 138 bin İşsizlik Oranı (Kasım) %9.6 %9.6 Dayanıklı Mal Siparişleri (Ekim) %3.5 ‐‐ Fabrika Siparişleri (Ekim) %2.1 ‐%0.7 ISM Hizmetler Endeksi (Kasım) 54.3 54.9 PMI Hizmetler Endeksi (Kasım) 55.2 55.2 ‐%0.2 %0.2 ABD 01.12.2010 Euro Bölgesi 02.12.2010 İşsizlik (Ekim) Perakende Satışlar (Ekim, aylık) İtalya PMI İmalat Endeksi (Kasım) ABD Haftalık İşsizlik Başvuruları Satış Aşamasındaki Konutlar (Ekim) Euro Bölgesi 03.12.2010 Beklenti 1.05 Önceki 0.98 Ekonomi Gündemi ABD Euro Bölgesi Tarımdışı İstihdam (Kasım) Perakende Satışlar (Ekim) İtalya PMI Hizmetler Endeksi (Kasım) 51 51.4 Almanya PMI Hizmetler Endeksi (Kasım) 58.6 58.6 İngiltere PMI Hizmetler Endeksi (Kasım) 53.2 53 5 ABD EKONOMİK GÖSTERGELERİ EKONOMİK AKTİVİTE GÖSTERGELERİ ABD Büyüme ABD Büyüme Beklentisi 10 3,5 8 3 6 2,5 4 2 2 0 1,5 ‐2 1 ‐4 03.2010 03.2009 03.2008 03.2007 03.2006 03.2005 03.2004 03.2003 03.2002 03.2001 03.2000 03.1999 03.1998 03.1997 03.1996 03.1995 03.1994 03.1993 03.1992 0 03.1991 0,5 ‐8 03.1990 ‐6 2010‐4Ç 2011‐1Ç 2011‐2Ç 2011‐3Ç 2011‐4Ç ABD Büyüme Beklentisi (%, ç/ç) Series1 ISM İmalat ve Büyüme ISM Hizmetler ve Büyüme 65 8 60 6 4 55 6 4 2 50 0 45 8 60 55 2 50 65 0 ‐2 45 ‐4 40 35 ‐6 35 ‐6 30 ‐8 30 ‐8 ISM İmalat Endeksi ‐2 GSYİH (%, ç/ç, Sağ Eksen) ISM Hizmetler Endeksi 07.2010 09.2009 11.2008 01.2008 03.2007 05.2006 07.2005 09.2004 11.2003 01.2003 ‐4 03.2002 09.2010 03.2010 09.2009 03.2009 09.2008 03.2008 09.2007 03.2007 09.2006 03.2006 09.2005 03.2005 09.2004 03.2004 09.2003 03.2003 09.2002 03.2002 40 GSYİH (%, ç/ç, sağ eksen) Öncül Göstergeler Endeksi ‐30 ‐40 Philly FED İmalat Endeksi 07.2010 02.2010 09.2009 04.2009 11.2008 06.2008 01.2008 08.2007 03.2007 05.2006 12.2005 07.2005 02.2005 10.2006 Empire State İmalat Endeksi 02.2006 ‐50 Öncül Göstergeler Endeksi (6 aylık % Değ.) 10.2010 ‐20 03.2010 08.2009 0 ‐10 01.2009 10 06.2008 20 11.2007 6 5 4 3 2 1 0 ‐1 ‐2 ‐3 ‐4 30 04.2007 40 09.2006 Bölgesel Aktivite Endeksleri ENFLASYON GÖSTERGELERİ ÜFE %) ÜFE (yıllık ‐ TÜFE ve Çekirdek Enflasyon 3,5 3 2,5 6 5 5 4,5 4 4 3 3,5 2 2 3 1,5 1 2,5 2 0 1 1,5 ‐1 Çekirdek Enflasyon (Gıda ve Enerji Dışı) (%, y/y) 4,5 160 7 4 140 6 3,5 120 5 20 ‐1 0 ‐2 09.2006 07.2010 12.2009 0 05.2010 10.2010 0 0,5 03.2010 40 08.2009 1 1 05.2009 10.2009 2 01.2009 60 1,5 3 06.2008 80 2 4 11.2007 100 2,5 04.2007 3 10.2008 03.2009 Gıda Enflasyonu Petrol ve Petrol Ürünleri Enflasyonu 03.2008 08.2008 ÜFE (yıllık ‐ %) TÜFE (%, y/y) 08.2007 01.2008 06.2007 11.2006 09.2005 04.2006 0 05.2010 10.2009 03.2009 08.2008 01.2008 06.2007 0,5 11.2006 1 ‐3 04.2006 ‐2 0 09.2005 0,5 Gıda Fiyatları (%, y/y) Benzin Fiyatları (Dolar) Ham Petrol Fiyatları (Dolar, Sağ Eksen) Michigan Enflasyon Beklentisi Piyasa Enflasyon Beklentisi 2 3,1 1,5 2,8 1 0 2,7 0 2,6 ‐0,5 Michigan 5 yıllık Enf. Endeksi (Sağ Eksen) 09.2010 02.2010 07.2009 12.2008 05.2008 10.2007 03.2007 08.2006 2,5 Michigan 1 yıllık Enf. Endeksi 1 0,5 ‐1 5 Yıllık Başabaş (Breakeven) Enflasyon Beklentisi 09.2010 2,9 2 02.2010 3 07.2009 3 3,2 12.2008 4 05.2008 3,3 10.2007 5 3 2,5 03.2007 3,4 08.2006 3,5 6 DIŞ TİCARET GÖSTERGELERİ ABD Menkul Kıymetlerine Net Yabancı Yatırımı ABD Dış Ticaret Dengesi 200 0 ‐10 150 ‐20 100 ‐30 ‐40 50 ‐50 ‐60 0 ‐70 ‐50 ‐80 ‐90 Dış Ticaret Dengesi Dış Ticaret Dengesi (Petrol Hariç) 08.2010 03.2010 10.2009 05.2009 12.2008 07.2008 02.2008 09.2007 04.2007 11.2006 06.2006 09.2010 02.2010 07.2009 12.2008 05.2008 10.2007 03.2007 08.2006 ‐100 ABD Net Menkul Kıymet Yatırımı (Milyar $) TÜKETİM GÖSTERGELERİ Perakende Satışlar Haftalık Perakende Satış Verileri 10 6 5 5 4 3 0 2 ‐5 1 ‐10 ‐1 0 ‐2 09.2010 06.2010 03.2010 12.2009 09.2009 06.2009 03.2009 09.2008 12.2008 ‐3 10.2010 03.2010 08.2009 01.2009 06.2008 11.2007 04.2007 09.2006 ‐15 Perakende Satışlar (%, y/y) ICSC Mağaza Zinciri Satışları (%, y/y) Perakende Satışlar (Oto Hariç, %, y/y) Perakende Satışlar (Gaz Hariç, %, y/y) Michigan Tüketici Güven Endeksi Tüketim Harcamaları 5 100 95 90 85 80 75 70 65 60 55 50 4 3 2 1 0 ‐1 ‐2 Michigan Ünv. Tüketici Güven Endeksi Reel Tüketim Harcamaları (%, y/y) 01.2010 03.2009 05.2008 07.2007 09.2006 11.2005 01.2005 03.2004 05.2003 07.2002 09.2001 10.2010 05.2010 12.2009 07.2009 02.2009 09.2008 04.2008 11.2007 06.2007 01.2007 08.2006 ‐3 KONUT PİYASASI GÖSTERGELERİ Yeni Konut Arzı Yeni Konut Arzı (mlyn adet) Konut Satışları 115 7 13 110 6,5 12 105 6 11 100 5,5 10 5 9 90 4,5 8 85 4 80 3,5 75 3 70 2,5 7 6 5 4 Bekleyen Konut Satışları Endeksi 10.2010 05.2010 12.2009 07.2009 02.2009 09.2008 04.2008 11.2007 06.2007 08.2006 01.2007 3 06.2010 12.2009 06.2009 12.2008 06.2008 12.2007 06.2007 12.2006 06.2006 95 Yeni Konut Arzı (mlyn adet) İkinci El Konut Satışları (Milyon, Sağ Eksen) İpotekli Konut Kredisi Faizleri Konut Fiyatları Case Shiller Konut Fiyat Endeksi 20 7 7,5 15 7 6,5 10 5 6,5 6 6 0 ‐5 5,5 5 5,5 ‐10 4,5 ‐15 5 4 4,5 3 3,5 Case Shiller Konut Fiyat Endeksi 08.2010 02.2010 08.2009 02.2009 08.2008 02.2008 08.2007 02.2007 05.2010 10.2009 03.2009 08.2008 01.2008 06.2007 11.2006 04.2006 09.2005 ‐25 08.2006 ‐20 Mortgage Faiz (Sabit Faizli) Mortgage Faiz (Değişken Faizli, Sağ Eksen) İŞGÜCÜ PİYASASI GÖSTERGELERİ İşsizlik Başvuruları Tarim Disi Istihdam 700 650 500 600 300 550 100 500 ‐100 450 400 ‐300 350 ‐500 300 08.2010 03.2010 10.2009 05.2009 06.2006 01.2007 08.2007 03.2008 10.2008 05.2009 12.2009 07.2010 12.2008 02.2008 ‐900 07.2008 250 ‐700 Haftalık İşsizlik Başvuruları (Bin) Haftalık İşsizlik Başvuruları (4 Haf. H.O.) Tarim Disi Istihdam Aylik Degisim (Bin Kisi) Ortalama Saatlik Ücret Issizlik Orani 4,5 11 10 4 9 8 3,5 7 3 6 5 2,5 4 2 3 08.2006 03.2007 10.2007 05.2008 12.2008 07.2009 02.2010 09.2010 06.200612.200606.200712.200706.200812.200806.200912.200906.2010 Ortalama Saatlik Ücret (%, y/y) Issizlik Orani (%) EURO BÖLGESİ AKTİVİTE GÖSTERGELERİ Büyüme (Çeyreklik) Büyüme Tahminleri % 3 4 2 3,5 3 1 2,5 0 2 ‐1 1,5 ‐2 1 ‐3 0,5 0 09.10 06.10 03.10 12.09 09.09 06.09 03.09 12.08 09.08 06.08 03.08 12.07 09.07 06.07 03.07 12.06 09.06 06.06 ‐4 2010‐4Ç 2011‐1Ç Euro Bölgesi Euro Bölgesi(ç/ç) Almanya(ç/ç) 2011‐2Ç Almanya 2011‐3Ç İngiltere Fransa(ç/ç) Sanayi Üretimi ve Güven Endeksi Hizmetler PMI 10 10 65 5 60 5 0 ‐5 0 55 ‐10 ‐5 ‐15 50 ‐20 ‐10 ‐25 ‐30 45 ‐15 40 ‐35 ‐20 ‐40 35 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2003 Euro Bölgesi Sanayi Güveni (2 ay ileri) Sanayi Üretim Endeksi (% ‐ 3ay Ort/3 ay Ort, sağ eksen) İmalat Sanayi PMI 65 60 55 50 45 40 35 30 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 Euro Bölgesi İngiltere Almanya Fransa 2010 2004 2005 2006 2007 2008 2009 Euro Bölgesi İngiltere Fransa Almanya 2010 DIŞ TİCARET GÖSTERGELERİ Dış Ticaret Dengesi İthalat‐İhracat 20 2 1 30 15 0 20 10 ‐1 10 ‐2 5 ‐3 0 ‐4 ‐10 0 ‐5 ‐5 ‐6 ‐20 ‐7 ‐30 ‐10 2002 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 Fransa Dış Ticaret Dengesi (milyar euro,sol eksen) Euro Bölgesi İthalat (%‐y/y) Euro Bölgesi Dış Ticaret Dengesi (milyar euro) Euro Bölgesi İhracat (%‐y/y,Sağ Eksen) Almanya Dış Ticaret Dengesi (milyar euro) ENFLASYON GÖSTERGELERİ TÜFE ve Çekirdek Enflasyonu ÜFE ve Çekirdek Enflasyonu 4,5 10 3 3 8 3,5 2,5 2,5 6 4 2,5 2 2 2 1,5 0 1,5 0,5 ‐1,5 ‐6 ‐10 Euro Bölgesi TÜFE (% ‐ y/y) Çekirdek Enflasyon (y/y, Sağ Eksen) Ülkeler Bazında TÜFE 6 5 4 3 2 1 0 ‐1 İspanya TÜFE(y/y) İtalya TÜFE(y/y) Almanya TÜFE(y/y) Fransa TÜFE(y/y) 01.08.2010 01.03.2010 01.10.2009 01.05.2009 01.12.2008 01.07.2008 01.02.2008 01.09.2007 01.04.2007 01.11.2006 01.06.2006 01.01.2006 01.08.2005 01.03.2005 01.10.2004 ‐2 01.05.2004 0 Euro Bölgesi ÜFE (y/y) Çekirdek Enflasyon (% ‐ y/y, sağ eksen) 01.12.2003 0,5 ‐8 0,5 01.07.2003 1 ‐4 1 ‐0,5 1,5 ‐2 İŞGÜCÜ GÖSTERGELERİ İşsizlik Oranı İstihdam ve PMI 65 2,5 10,5 2 10 60 1,5 9,5 1 9 0,5 8,5 ‐0,5 8 ‐1 45 ‐1,5 40 55 50 0 7,5 ‐2 7 ‐2,5 35 2006 2007 2008 2009 2010 Bileşik PMI (sol eksen) Euro Bölgesi İstihdam (% ‐ y/y) İşsizlik Oranı (%) TÜKETİM GÖSTERGELERİ Özel Tüketim 2 1,5 1 0,5 0 Krediler 12 20 10 15 8 10 6 5 4 ‐0,5 ‐1 ‐1,5 ‐2 2 0 2010Ç2 2010Ç1 2009Ç4 2009Ç3 2009Ç2 2009Ç1 2008Ç4 2008Ç3 2008Ç2 2008Ç1 2007Ç4 2007Ç3 2007Ç2 2007Ç1 2006Ç4 2006Ç3 2006Ç2 ‐2,5 Euro Bölgesi Özel Tüketim Almanya Özel Tüketim Fransa Özel Tüketim 0 ‐5 ‐2 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 Reel Sektör Kredileri (% ‐ y/y) Hanehalkı Kredileri (% ‐ y/y, Sağ Eksen) Perakende Satışlar ve Özel Tüketim Tüketici Kredileri 2 10 1,5 8 1 0,5 6 0 ‐0,5 4 ‐1 2 ‐1,5 ‐2 05Ç1 05Ç2 05Ç3 05Ç4 06Ç1 06Ç2 06Ç3 06Ç4 07Ç1 07Ç2 07Ç3 07Ç4 08Ç1 08Ç2 08Ç3 08Ç4 09Ç1 09Ç2 09Ç3 09Ç4 10Ç1 10Ç2 0 ‐2 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 Tüketici Kredileri ( % ‐ y/y) 2009 2010 Euro Bölgesi Perakende Satışlar (% ‐ ç/ç) Özel Tüketim (% ‐ ç/ç) Perakende Satışlar Tüketici Güven Endeksi ve Özel Tüketim 5 2,5 0 2 ‐5 1,5 4 3 2 1 0 Tüketici Güveni Özel Tüketim (% ‐ y/y, Sağ Eksen) Euro Bölgesi Perakende Satışları (%, ç/ç) Almanya Perakende Satışları (%, ç/ç) Fransa Perakende Satışları (%, ç/ç) 2010Ç2 2010 2010Ç1 2008 2009Ç4 2006 2009Ç3 2004 2009Ç2 2002 2009Ç1 2000 2008Ç4 1998 2008Ç3 1996 2008Ç2 ‐1,5 1994 2008Ç1 ‐40 2007Ç4 ‐4 2007Ç3 ‐35 2007Ç2 ‐3 ‐1 2007Ç1 ‐30 2006Ç4 ‐2 ‐0,5 2006Ç3 0 ‐25 2006Ç2 ‐1 2006Ç1 0,5 ‐20 2005Ç4 ‐15 2005Ç3 1 2005Ç2 ‐10 LİKİDİTE GÖSTERGELERİ ABD Kısa Vadeli Faiz Oranları LIBOR ve OIS Spreadleri 400 bps 7 350 % 6 300 5 250 4 200 150 3 100 2 50 1 0 USD Spread GBP Spread FED Faiz Oranı 3 ay USD Libor Euro Spread AUD Spread 3 ay Haz. Bon. Getirisi 3 ay ABCP Getirisi 16.11.2010 16.07.2010 16.03.2010 16.11.2009 16.07.2009 16.03.2009 16.11.2008 16.07.2008 16.03.2008 16.11.2007 16.07.2007 16.11.2010 16.07.2010 16.03.2010 16.11.2009 16.07.2009 16.03.2009 16.11.2008 16.07.2008 16.03.2008 16.11.2007 16.07.2007 16.03.2007 16.03.2007 0 ‐50 3 ay USD OIS İngiltere Kısa Vadeli Faiz Oranları Euro Bölgesi Kısa Vadeli Faiz Oranları % % 8 6 7 5 6 4 5 4 3 3 2 2 1 1 3 ay Euro Libor 3 ay Göst. Haz. Bon. Getirisi 3 ay Euro OIS BoE Faiz Oranı 3 ay Göst. Haz. Bon. Getirisi 3 ay GBP Libor 3 ay GBP OIS 27.08.2010 27.04.2010 27.12.2009 27.08.2009 27.04.2009 27.12.2008 27.08.2008 27.04.2008 27.12.2007 27.08.2007 23.11.2010 23.07.2010 23.03.2010 23.11.2009 23.07.2009 23.03.2009 23.11.2008 23.07.2008 23.03.2008 23.11.2007 23.07.2007 23.03.2007 ECB Faiz Oranı 27.04.2007 0 0 Vakıfbank Ekonomik Araştırmalar [email protected] 0312‐455 70 87 Serkan Özcan Baş Ekonomist [email protected] Cem Eroğlu Kıdemli Ekonomist [email protected] Nazan Kılıç Ekonomist [email protected] Bilge Özalp Türkarslan Ekonomist [email protected] 0312‐455 84 88 Zeynep Burcu Çevik Ekonomist [email protected] 0312‐455 84 93 Seda Meyveci Ekonomist [email protected] Emine Özgü Özen Araştırmacı [email protected] 0312‐455 84 87 Selin Düz Araştırmacı [email protected] 0312‐455 84 93 Naime Doğan Araştırmacı [email protected] 0312‐455 84 86 Fatma Özlem Kanbur Araştırmacı [email protected] Elif Artman Araştırmacı [email protected] 0312‐455 84 90 Senem Güder Araştırmacı [email protected] 0312‐455 84 76 Halide Pelin Kaptan Araştırmacı [email protected] 0312‐455 84 80 0312‐455 84 89 0312‐455 84 85 0312‐455 84 82 0312‐455 84 83 Bu rapor Türkiye Vakıflar Bankası T.A.O. tarafından güvenilir olduğuna inanılan kaynaklardan sağlanan bilgiler kullanılarak hazırlanmıştır. Türkiye Vakıflar Bankası T.A.O. bu bilgi ve verilerin doğruluğu hakkında herhangi bir garanti vermemekte ve bu rapor ve içindeki bilgilerin kullanılması nedeniyle doğrudan veya dolaylı olarak oluşacak zararlardan dolayı sorumluluk kabul etmemektedir. Bu rapor sadece bilgi vermek amacıyla hazırlanmış olup, hiçbir konuda yatırım önerisi olarak yorumlanmamalıdır. Türkiye Vakıflar Bankası T.A.O. bu raporda yer alan bilgilerde daha önceden bilgilendirme yapmaksızın kısmen veya tamamen değişiklik yapma hakkına sahiptir. Vakıfbank Ekonomik Araştırmalar