VERG HUKUKU UYGULAMA SORU VE CEVAPLARI OLAY: Lezzet

VERGİ HUKUKU UYGULAMA SORU VE CEVAPLARI
OLAY: Lezzet Gıda A.Ş. imalat faaliyetlerine hammadde olarak kullanmak üzere 2008
yılında Çiftçi Ali Rıza’dan 20 ton buğday satın almış ve karşılığında 12.000 TL ödemiştir.
Yapılan bir vergi incelemesinde Lezzet Gıda A.Ş.nin çiftçi Ali Rıza’dan % 4 oranında gelir
vergisi kesintisi (stopaj) yapmadığı tespit edilmiş ve Lezzet Gıda A.Ş. adına 480 TL gelir
vergisi stopajı, 480 TL vergi ziyaı cezası ve ayrıca gecikme faizi hesaplanmıştır. Lezzet Gıda
bu aşamada çiftçi Ali Rıza Bey’den gerçekten stopaj yapmadığını da fark etmiştir.
SORU: Buna göre sorumluluk uygulaması açısından olayı değerlendiriniz, Lezzet Gıda
A.Ş. ve çiftçi Ali Rıza’nın durumunu açıklayınız.
CEVAP: Vergi kanunlarımıza göre belli mükellefler bazı ödemeleri gerçekleştirirken ödeme
sahiplerinde kesinti yapmak ve onlar namına beyan ederek yatırmakla yükümlü
tutulmuşlardır. Bu durumda sorumlu tutulanlar ödemenin tamamını yapmaz, belli oranda
kesinti yaptıktan sonra bakiye kısmı hak edene öder. GVK 94, KVK 30 ve VİVK 17
kapsamındaki sorumluluk bu uygulama dahilindedir.
Vergi kesenlerin 3 temel ödevi vardır. Kanunda belirtilen oranda vergi hesaplayıp ödeme
yaparken kesmek, kesintileri vergi dairesine yatırmak ve bu işlemlerle ilgili şekli ödevleri
yerine getirmek. Bu uygulamada yatırılmayan vergi sorumludan tahsil edilmektedir. Vergiler
ve cezalar sorumlu adına tarh edilir. Sorumlu kesinti yapmadan vergiyi öderse asıl mükellefe
rücu edebilir.
Olayımızda sorumlu olan Lezzet Gıda A.Ş. stopaj yükümlülüğünü yerine getirmemiştir.
Dolayısıyla hesaplanan vergi ve ceza ile gecikme faizini ödemek zorundadır. Birinci derecede
sorumludur. Yapılan tarhiyat yerindedir. Diğer yandan asıl mükellefe rücu hakkı da vardır
çünkü gerçekten stopaj yapmadığını da fark etmiştir. Dolayısıyla sadece vergi aslını rücu
edebilir. Vergi cezasını rücu etme hakkı bulunmamaktadır.
OLAY: “Yapılan denetimlerde 13 yaşındaki Ahmet KÜLÇE’ye ait bir konfeksiyon
atölyesinin 2008 yılına ilişkin hesapları incelenmiş ve 10.000 TL gelir vergisinin eksik beyan
edildiği tespit edilmiştir. Söz konusu vergi, cezaları ile birlikte hesaplanarak mükellefe tebliğ
edilmiştir. Ahmet KÜLÇE’nin babası Halim KÜLÇE ve amcası Hamdi KÜLÇE yapılan
hesaplamanın haksız olduğunu, 2008 yılına ilişkin vergisel işlemleri yerine getirmesi için
SMMM İbrahim KARA ile sözleşme yaptıklarını ve kendilerini vekil tayin ettiklerini ifade
etmişler, hesaplanan cezaların İbrahim KARA’dan tahsil edilmesini talep etmişlerdir”.
SORU: Yukarıdaki şekilde gerçekleşen bir olayda adı geçen kişilerin vergisel
sorumluluklarının nasıl değerlendirilmesi gerektiğini gerekçeleriyle açıklayınız.
CEVAP: Vergi hukukumuza göre mükellefiyet için hak ehliyeti yeterlidir. Diğer deyişle bir
kişinin mükellef olabilmesi için fiil ehliyetine sahip olmasına gerek bulunmamaktadır.
Olayımızda mükellef konumunda olan Ahmet KÜLÇE’de hak ehliyetine sahip ancak fiil
ehliyetine sahip olmayan bir mükelleftir. Dolayısıyla tüm yükümlülükleri kanuni temsilcisi
tarafından yerine getirilmelidir.
Kanuni temsilcileri aracılığı ile işlemlerini yerine getiren gerçek kişiler vergi asılları açısından
birinci derecede sorumludur. Dolayısıyla vergi aslı için mükellefin kendisinden (Ahmet
KÜLÇE) tahsilât yapılacaktır. Ancak tahsil edilemeyen bir kısım olursa bu durumda kanuni
temsilci konumundaki baba Halim KÜLÇE ikinci dereceden sorumludur ve kendisinden tahsil
yoluna gidilecektir. Kanuni temsilcinin mükellefe rücu hakkı vardır.
Vergi cezaları açısından ise olayımızdaki durumlarda mükellefin sorumluluğu
bulunmamaktadır. Vergi cezaları doğrudan kanuni temsilciden talep edilir ve kanuni
temsilcinin (Halim KÜLÇE) vergi cezaları için mükellefe rücu hakkı da bulunmamaktadır.
Diğer yandan Halim KÜLÇE ile SMMM İbrahim KARA arasındaki sözleşme sorumluluk
veya mükellefiyet açısından vergi idaresini bağlamayacağından, vergi idaresinin yapması
gereken özel bir işlem bulunmamaktadır ve yukarıda ifade edildiği sorumluluk sekliyle tahsil
yoluna gidilecektir.
OLAY: Yapılan bir vergi incelemesi sonucunda ÖRS DEMİR TİCARET LTD.ŞTİ.’nin 2008
yılında 150.000 TL eksik kurumlar vergisi ödediği tespit edilmiş, vergi cezası ve gecikme
faizi hesaplanarak şirkete tebliğ edilmiştir. Yapılan takibat sonucunda şirketin bu borcu
ödeyemeyeceği tespit edilmiştir. Şirketin ortaklarından % 40 paya sahip ve aynı zamanda
sorumlu müdür konumunda olan Osman ÇETİN’in aslında şirketin hizmetlisi olduğu ve
hesaplanan vergi ve cezalarının tümünü ödemesinin mümkün olmadığı tespit edilmiştir.
Şirketin diğer ortağı Ahmet ÖRS’ün ise % 60 oranında şirkette payı bulunduğu anlaşılmıştır.
SORU: Bu durumda hesaplanan vergi ve cezalar karsısında ÖRS DEMİR TİCARET
LTD. ŞTİ’nin, kanuni temsilcinin ve ortak konumundaki Osman ÇETİN ve Ahmet
ÖRS’ün vergi hukuku açısından sorumluluklarını gerekçeleriyle açıklayınız.
CEVAP: Vergi hukukumuzdaki genel kurala göre bir verginin ödenmesi öncelikle mükellefin
kendisine ait bir yükümlülüktür. Ancak bazı durumlarda mükelleflerin yükümlülükleri kanuni
temsilcileri aracılığı ile yerine getirilmektedir. Bu durumda kanuni temsilcilerinin
sorumlulukları başlamakta ve belli hususlarda mükelleften alınmayan vergi ve cezalar
kendilerinden tahsil edilmektedir.
Olayımızda mükellefimiz bir limited şirkettir. (ÖRS DEMİR TİCARET LTD.ŞTİ). Söz
konusu limited şirket ödenmeyen vergi ve cezalardan birinci derecede sorumludur ve
kendisinden tahsil edilmesi gerekir. Ancak yapılan tespitler sonucunda kendisinden tahsil
edilemeyeceği anlaşıldığından kanuni temsilcilerin ve gerekirse ortakların sorumluluğuna
bakılması gerekmektedir.
Limited şirketin kanuni temsilcileri konumunda olanlar sorumlu müdürlerdir. Olayımızda
şirket ortaklarından birinin (Osman ÇETİN) sorumlu müdür olduğu tespit edilmiştir. Kanuni
temsilci durumundaki kişiler ödenmeyen vergi ve cezalardan tüm mal varlıkları sorumlu
olduklarından olayımızdaki sorumlu müdür de tüm varlığı açısından ödenmeyen vergilerden
sorumludur. Sorumlu müdür vergi asılları için rücu hakkına sahip iken cezalar için limited
şirkete rücu hakkına sahip değildir.
Limited şirketlerde ortaklar açısından bir tahsilata gidilmesi (yani sorumluluk olabilmesi) için
kanuni temsilciden de hesaplanan vergi ve cezaların alınamaması gerekmektedir. Olayımızda
gerçekleştiği üzere bu durumda ortaklar koydukları sermaye oranında ödenmeyen vergi ve
cezalardan sorumludur. Hesaplanan 150.000 TL’nin, 60.000 TL’sı (%40) Osman ÇETİN’in,
90.000 TL’sı Ahmet ÖRS’ün sorumluluğundadır. İdarenin buna göre tahsil yoluna gitmesi
gerekir. Ortaklar vergi aslı ve cezasını limited şirkete rücu edebilirler.
OLAY: Kurşun Gıda Limited Şirketi’nin 2010 yılı hesaplarının incelenmesi sonucu 300.000
TL kurumlar vergisinin eksik beyan edildiği anlaşılmış, söz konusu vergi ve ayrıca vergi
cezası hesaplanarak mükellefe tebliğ edilmiştir.
Şirketin yönetiminde sorumlu müdür olarak ortaklardan Ahmet Kurşun’un görevlendirildiği
tespit edilmiş ve şirketin aşağıdaki ortaklık yapısına sahip olduğu anlaşılmıştır.
Kurşun Gıda Ltd. Şti. Ortaklık Yapısı
Ahmet Kurşun (Sorumlu Müdür) --- % 20
Ali Kurşun
--- % 30
Ant İnşaat Ltd. Şti.
--- % 20
Sema Kurşun
--- % 30
SORU: Yapılan takibatlar sonucu Kurşun Gıda’dan 200.000 TL bedel tahsil edilebilmiş,
kalan miktarın şirketten tahsil edilemeyeceği anlaşılmıştır. Buna göre Kurşun Gıda Ltd.
Şti.’den tahsil edilemeyen kısım nedeniyle kanuni temsilcinin/temsilcilerin ve ortakların vergi
hukuku açısından sorumluluklarını gerekçeleriyle açıklayınız.
CEVAP: Tüzel kişilerden biri olan limited şirketler, ödenmeyen vergi aslı ve cezalarından
birinci derecede sorumludurlar. Ancak kendilerinden tahsil edilemeyen ya da tahsil
edilemeyeceği anlaşılan vergisel borçları olması durumunda kanuni temsilciler ve şirket
ortakları da sorumlu tutulabilmektedir.
Olayımızda 100.000 TL bedelin şirketten tahsil edilemeyeceği anlaşılmıştır. Bu durumda
kanuni temsilci konumundaki sorumlu müdür Ahmet Kurşundan alınamayan vergilerin tahsili
yoluna gidilecektir. Ahmet Kurşundan tahsil edilemeyen vergisel borç söz konusu olursa bu
durumda ortaklara sermaye payları oranında gidilecektir.
Bu durumda Ahmet Kurşun 20.000 TL’den her halükarda sorumludur. Ali Kurşun 30.000 TL,
Ant İnşaat 20.000 TL, Sema Kurşun 30.000 TL sorumluluğa sahiptirler. Ortaklardan biri Ant
İnşaat limited şirketidir. Eğer kendisinden tahsil edilemeyeceği anlaşılırsa (20.000 TL) bu
durumda kanuni temsilcilerine gidilebilir ancak ortaklarına gidilemeyecektir. Diğer deyişle bir
limited şirketin ortağı bir başka limited şirket olursa, ortak konumundaki limited şirketin (Ant
İnşaat) ödenmeyen borçlarından kanuni temsilcileri dışında ortakların sorumluluğu olamaz.
Kanuni temsilciler vergi aslı için şirkete rücu edebilir. Vergi cezaları için rücu hakkı yoktur.
Ortakların ise hem vergi aslı hem de vergi cezası için şirkete rücu hakkı vardır.