GELİŞİMSEL KALÇA ÇIKIĞI - Ortopedi ve Travmatoloji Uzmanı

GELİŞİMSEL KALÇA ÇIKIĞI (DOĞUŞTAN KALÇA ÇIKIĞI- Eski Tabir)
Yazar Uzm. Dr. Murat ÜZEL
Çarşamba, 11 Kasım 2009 09:00 - Son Güncelleme Salı, 17 Temmuz 2012 20:34
Gelişimsel Kalça Çıkığı ve Kalça Gelişim Bozukluğu
Amaç
Toplumumuzu gelişimsel kalça çıkığı ve kalçaların normal gelişimi konusunda bilgilendirmek.
Nedir?
Kalça çıkığı, eklemi oluşturan uyluk kemiğinin başı ile kalça yuvası arasındaki normal ilişkinin
bozulması ve eklemin normal gelişememesi şeklinde kendini gösteren bir kas iskelet sistemi
hastalığıdır. Kalçalar genellikle doğumu izleyen haftalar içinde çıkmakta, bebeğin büyümesi ile
kalça gelişimi geri kalmakta ve zamanla kötüleşmektedir.
Kalça ekleminde çıkık olmadan görülebilen eklem gelişim bozukluğu da önemli bir problemdir.
Kalça gelişimi geri kalmakta, çıkığa meyil görülmekte, genç yaşta ağrı ve kireçlenmelere neden
olabilmektedir.
Ülkemizde Görülme Sıklığı Nedir?
Gelişimsel kalça çıkığı ortopedinin ve ülkemizin
önemli sağlık problemlerinden biridir. Ülkemizde yapılan araştırmalara göre ortalama yeni
doğan her bin bebekten 15’inde (200 yeni doğan içinde 3 kişi) gelişimsel kalça çıkığı veya
çıkığa meyil görülmektedir. Bu oran dünya ortalamasının üstündedir ve anne ve babadan gelen
kalıtsal özellikler yanında çok daha önemli olarak yanlış geleneksel uygulamalardan
kaynaklanmaktadır.
Gelişimsel Kalça Çıkığı Neden Oluşmakta ve Kimlerde Görülmektedir?
1/4
GELİŞİMSEL KALÇA ÇIKIĞI (DOĞUŞTAN KALÇA ÇIKIĞI- Eski Tabir)
Yazar Uzm. Dr. Murat ÜZEL
Çarşamba, 11 Kasım 2009 09:00 - Son Güncelleme Salı, 17 Temmuz 2012 20:34
Nedeni tam olarak açıklanabilmiş değildir. Fakat ailenin ilk çocuklarında, kızlarda, makat
gelişle doğanlarda, ailesinde kalça çıkığı olanlarda, çoklu doğumlarda, hamilelik sırasında su
azalması (oligohidramniyoz) saptananlarda, iri doğanlarda daha sık rastlanmaktadır. Bu riskler
sezeryan doğumla azalmamaktadır. Boyun eğriliği (tortikolis), ayak eğrilikleri (PEV, metatarsus
adduktus) gibi diğer kas iskelet sistemi hastalıkları olanlarda gelişimsel kalça çıkığı bulunma
olasılığı biraz daha yüksektir. Doğarken çıkığa meyilli olan bebeklerin genellikle bir takım
çevresel faktörlerle (kundak, baş aşağı sarkıtma, yanlış egzersizler vb yanlış bir takım
geleneksel alışkanlıklar) kalçalarının çıktığı yapılan araştırmalarla ortaya konmuştur.
KALÇA ÇIKIĞINDA ERKEN TANI MÜMKÜNDÜR.
Her bebek kalça çıkığı açısından doğumu izleyen en kısa sürede bir ilgili çocuk hastalıkları
veya ortopedi uzmanı tarafından muayene edilmelidir. Sadece klinik muayene ile çıkık
kalçaların önemli bir kısmı gözden kaçabilmektedir. Tanı amacıyla çekilen röntgen filmlerinden
genellikle ilk 6 ayda kısmi bilgi alınabilmekte, bu nedenle kesin tanıya ulaşılamamaktadır.
Günümüzde ultrasonografi ile bebek doğduğu andan itibaren kalça çıkığı ve gelişim geriliği
tanısı konabilmektedir. Böylece kalça çıkığında tedaviye hemen başlama imkanı doğmaktadır.
Gelişim geriliği probleminde kalçalar normal sınırlara ulaşıncaya kadar izlenmekte ve
gerektiğinde tedavi uygulanmaktadır. Özellikle riskli bebekler ilk 45 gün içinde mutlaka
ultrasonografi ile muayene edilmelidir. Diğer yeni doğanların ilk 90 gün içinde ultrasonografi ile
muayene edilmeleri önerilmektedir.
Gelişimsel Kalça Çıkığı Nasıl Tedavi Edilmektedir?
Erken dönemde basit yöntemlerle düzeltilip normal kalça elde edilebilirken geç kalınanlarda
normal kalça elde edilememekte ve hastaya ancak yardımcı olunabilmektedir. Eğer kalça yerine
oturuyorsa tedavi için ilk 6 ay içinde bandajlama veya ortez kullanımı, 6. ila 18. ay arasında
alçılama genellikle yeterli olmaktadır. Eğer çıkık kalça yerine kolaylıkla ve tam oturmuyorsa
2/4
GELİŞİMSEL KALÇA ÇIKIĞI (DOĞUŞTAN KALÇA ÇIKIĞI- Eski Tabir)
Yazar Uzm. Dr. Murat ÜZEL
Çarşamba, 11 Kasım 2009 09:00 - Son Güncelleme Salı, 17 Temmuz 2012 20:34
tedavi için ameliyat kaçınılmazdır. Ne kadar erken yakalanırsa o kadar iyi sonuç alınmakta,
gecikmesi halinde birden fazla ameliyat gerekmekte ve hatta ileri erişkin yaşlarda kalça
artroplastisi denen eklem değiştirme ameliyatlarına ihtiyaç duyulmaktadır. Kalça çıkığı tanısı
konanlarda hastanın ömür boyu düzenli takibi gereklidir. Bu hastalara uygulanan tedavilerin
kayıtları, çekilen röntgen grafileri, hastalara verilen taburcu notları ömür boyu saklanmalı, bu
belgeler hastaneye kalça yakınması ile her gelişte mutlaka yanında bulundurulmalıdır.
KALÇA ÇIKIĞI ÖNLENEBİLİR BİR HASTALIKTIR
Pek çok hastalıkta olduğu gibi gelişimsel kalça çıkığında da söz konusu olan genetik temeller
akraba evliliğinin durdurulmasının bu hastalığı önlemedeki önemini ortaya koymaktadır.
Doğumlar hastanelerde sağlıklı koşullarda gerçekleştirilmeli, yeni doğan her bebek hemen
kayıt altına alınmalı, anne ve babalara bu konuda bilgi verilmeli, bebekler özellikle ilk 1 yıl içinde
sık sık muayene edilmeli, kalça çıkığı tanısı konan kişiler ve aileler daha yakından
gözlenmelidir.
Gelişimsel kalça çıkığının önlenmesi toplumun her basamağının (Büyük anne-büyük baba,
anne-baba, çocuklar, gençler, ebe, hemşire, doktor) bu konuda eğitilmesi ve bilginin
davranışlara yansıması ile mümkündür.
Kalçaların sağlıklı gelişimi için bebek kalçalarının normal gelişimine izin vermek gereklidir.
Bebek kalçalarının gelişimine nelerin olumsuz etki yaptığı bilinmeli ve bunlardan kesinlikle uzak
durulmalıdır. Bebeklerin kalça ve dizleri ilk aylarda katlı durur, dizler yanlarda bacaklar
birbirinden ayrıktır. Bir boy büyük ara bezlerini bebeklerin kalçalarının ön kısmı açık kalacak
şekilde göbek üzerinden bağlamak dizlerin birbirinden ayrık ve kalçaların katlı durmasına
yardımcı olur. Bebeklerin altını sadece ara bezi ile bağlamak ve üşümemesi için üzerini
battaniye ile örtmek en kolay uygulanabilir sağlıklı giyinme yöntemi olarak değerlendirilmelidir.
Kalçaların ve bacakların pozisyonunun korunması kalçaların sağlıklı gelişimi için çok önemlidir.
Normal duruş pozisyonunu zorlayarak değiştiren her davranışın kalça üzerine olumsuz etkisi
görülür. Kundaklamanın kalça ve dizleri bir çubuk gibi sürekli düz tutmak suretiyle zorlayarak
kalça çıkığına yol açtığı tavşanlarda yapılan deneysel çalışmalarla bilimsel olarak ispat
edilmiştir. Doğumu izleyen ilk 40 gün içinde yapılan banyolar sırasında bebekleri ayaklarından
tutarak baş aşağı sarkıtmak kalçaları çıkığa zorlamaktadır. Bebeğin boyunu ölçmek için kalçaya
ve dizlere aşırı bastırılmamalıdır. Bacakları uzatma ve dizleri birleştirme şeklinde egzersiz
yapılmamalıdır. Bebeği taşırken, beslerken veya altını değiştirirken kalça ve dizlerin birbirinden
ayrık, dizler ve kalçaların katlı olmasına özen gösterilmelidir. Kalça çıkığı veya gelişim geriliği
tanısı konan hastaların çoğunda, yakınlarının bu olumsuz davranışları tespit edilmektedir.
Olumsuz davranışlara rağmen tesadüfen sağlıklı kalabilenlerin varlığı bu hareketin doğru
olabileceğini düşündürmemelidir.
3/4
GELİŞİMSEL KALÇA ÇIKIĞI (DOĞUŞTAN KALÇA ÇIKIĞI- Eski Tabir)
Yazar Uzm. Dr. Murat ÜZEL
Çarşamba, 11 Kasım 2009 09:00 - Son Güncelleme Salı, 17 Temmuz 2012 20:34
LÜTFEN ÇİÇEKLERİN YAPRAKLARINA, BEBEKLERİN BACAKLARINA DOKUNMAYINIZ!
HER BEBEĞİN KALÇASININ NORMAL OLUP OLMADIĞI ERKEN DÖNEMDE (TERCİHEN
İLK ÜÇ AY İÇİNDE, AMA KESİNLİKLE 6. AYDAN ÖNCE) ORTAYA KONMALIDIR.
BEBEKLERE İLK 6 AY İÇİNDE YAPILACAK ARDIŞIK, SIK KLİNİK MUAYENE İLE
(Doğumdan hemen sonra, 1. gün, 15. Gün, 45. Gün, 90. Gün, 180. gün) KALÇA ÇIKIĞI
OLGULARINA TANI KONABİLİR.
MÜMKÜN İSE HER BEBEĞE DOĞUMU İZLEYEN İLK ÜÇ AY İÇİNDE ULTRASONOGRAFİ
İLE KALÇA MUAYENESİ YAPTIRILMALIDIR.
KALÇA ÇIKIĞININ ÖNLENMESİNDEN TOPLUMUN HER BASAMAĞI, HER BİREYİ
SORUMLUDUR.
KALÇA ÇIKIĞININ ERKEN TANISI ANNE BABA VE İLGİLİ TÜM SAĞLIK ÇALIŞANLARININ
SORUMLULUĞUNDADIR.
KALÇA ÇIKIĞININ ERKEN VE ETKİLİ TEDAVİSİ ORTOPEDİ VE TRAVMATOLOJİ
UZMANLARININ SORUMLULUĞUNDADIR.
4/4