letonya ülke raporu - Konya Ticaret Odası

LETONYA ÜLKE
RAPORU
Dış Ticaret Servisi
Haziran 2015
LETONYA
ÜLKE RAPORU
İÇİNDEKİLER
BİRİNCİ BÖLÜM
GENEL BİLGİLER
1. Ülke Kimliği ........................................................................................................................... 3
1.1. Genel Bilgiler ...................................................................................................................... 4
1.1.1. Coğrafi Konum.......................................................................................................... 4
1.1.2. Siyasi ve İdari Yapı ................................................................................................... 4
1.1.3. Nüfus ve İşgücü Yapısı ............................................................................................. 4
1.2. Genel Ekonomik Durum ..................................................................................................... 5
1.2.1. Ekonomik Yapı ......................................................................................................... 5
İKİNCİ BÖLÜM
SEKTÖRLER
2.1. Sektörler .............................................................................................................................. 6
2.1.1. Tarım ve Hayvancılık ................................................................................................ 6
2.1.2. Sanayi ........................................................................................................................ 6
2.1.3. Ormancılık................................................................................................................. 7
2.1.4. Turizm ....................................................................................................................... 7
2.1.5. Ulaştırma ve Telekomünikasyon Altyapısı ............................................................... 7
2.1.6. Enerji ......................................................................................................................... 8
2.1.7. Bankacılık ................................................................................................................. 8
2.1.8. Sanayi Ürünleri ve Hizmetler İhracat Potansiyelimiz………………………………8
2.1.9. Tarım ve Gıda Ürünleri İhracat Potansiyelimiz………………………………...…11
ÜÇÜNÇÜ BÖLÜM
DOĞRUDAN YABANCI YATIRIMLAR
3.1. Doğrudan Yabancı Yatırımlar ........................................................................................... 13
3.1.1. Doğrudan Yabancı Yatırımların Görünümü ........................................................... 13
3.1.2. Ülkede İş Kurma Mevzuatı ..................................................................................... 14
KTO Dış Ticaret Servisi
1
LETONYA
ÜLKE RAPORU
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
DIŞ TİCARET
4.1. Dış Ticaret ......................................................................................................................... 14
4.1.1. Genel Durum ........................................................................................................... 14
4.1.2. Ülkenin Dış Ticareti ................................................................................................ 14
4.1.3. İhracatında Başlıca Ürünler..................................................................................... 15
4.1.4. İthalatında Başlıca Ürünler ..................................................................................... 16
4.1.5. Başlıca Ülkeler İtibari İle İhracatı ........................................................................... 17
4.1.6. Başlıca Ülkeler İtibari İle İthalatı ............................................................................ 18
BEŞİNCİ BÖLÜM
TÜRKİYE İLE TİCARET
5.1. Türkiye İle Ticaret ............................................................................................................. 19
5.1.1. Genel Durum ........................................................................................................... 19
5.1.2. Türkiye – Letonya Dış Ticaret Değerleri ................................................................ 20
5.1.3. Türkiye’nin Fasıllar Bazında Letonya’ya İhracatı .................................................. 20
5.1.4 Türkiye’nin Fasıllar Bazında Letonya’dan İthalatı .................................................. 22
5.1.5. İki Ülke Arasındaki Anlaşma ve Protokoller .......................................................... 24
5.1.6. Türkiye-Letonya Yatırım İlişkileri .......................................................................... 25
5.1.7. İki Ülke Arasındaki Müteahhitlik İlişkileri. ............................................................ 25
5.1.8. İş Adamlarının Pazarda Dikkat Etmesi Gereken Hususlar……………………..…26
ALTINCI BÖLÜM
KONYA İLE TİCARET
6.1. Konya İle Ticaret ............................................................................................................... 27
6.1.1. Konya’nın 2014 Yılında Letonya’ya Yapmış Olduğu İhracat Kalemleri ............... 27
6.1.2. Konya’nın 2014 Yılında Letonya’dan Yapmış Olduğu İthalat Kalemleri .............. 27
6.1.3.Türkiye’nin ve Konya’nın Letonya’ya Yıllara Göre İhracat-İthalat Rakamları ...... 28
KTO Dış Ticaret Servisi
2
LETONYA
ÜLKE RAPORU
BİRİNCİ BÖLÜM
LETONYA HAKKINDA GENEL BİLGİLER
1. ÜLKE KİMLİĞİ
Resmi Adı:
Letonya Cumhuriyeti
Yönetim Biçimi:
Parlamenter Cumhuriyet
Devlet Başkanı:
Valdis Zatlers
Başbakan:
Laimdota Straujuma
Cumhurbaşkanı:
Andris Bērziņš
Başkent:
Riga
Nüfusu:
2.210.000
Nüfusun etnik dağılımı:
Letonyalı %56.5, Rus %30.4, Beyaz Rus %4.3, Ukraynalı %2.8,
Polonyalı %2.6, diğer %3.4
Yüzölçümü:
64.589 km2
Diller:
Letonyaca (resmi), Litvanyaca, Rusça
Din:
Lutherciler, Roma Katolikleri, Rus Ortodoksları
Para Birimi:
Letonya Latı (LVL)
KTO Dış Ticaret Servisi
3
LETONYA
ÜLKE RAPORU
1.1. GENEL BİLGİLER
1.1.1. Coğrafi Konum:
Baltık Cumhuriyetleri arasında 2. en küçük ülke olan Letonya’nın yüzölçümü 64,589 km2 dir.
Avrupa’nın kuzeydoğu kesiminde, Baltık Denizi ve Riga Körfezi kıyılarında yer alır.
Kuzeyde Estonya, doğuda Rusya, güneyde Litvanya ile çevrilidir. Ülke verimli ovalar ve orta
yükseklikte tepeler barındırır ve arazinin büyük kısmı deniz seviyesinin 100 metreden daha az
üstündedir. Geniş bir akarsu ağına sahip olan Letonya’nın % 44’ü ormanlarla kaplıdır.
Letonya'nın politik, ekonomik ve kültürel merkezi, nüfusun üçte birinden fazlasının yaşadığı
ve çalıştığı Riga'dır. 1201'de kurulan, Hansa Birliği mensubu olan bu şehir Avrupa'nın en eski
ortaçağ şehirlerinden biri olup UNESCO tarafından dünyanın en önemli kültürel ve doğal
alanları listesine alınmıştır.
1.1.2. Siyasi ve İdari Yapı:
I. Dünya Savaşına kadar Rusya'nın egemenliğinde yaşayan Letonya, Kasım 1918 tarihinde
bağımsızlığını ilan etti. 1944 yılında kurulan Letonya Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti 1990’lı
yıllarda Sovyetler Birliği’nin parçalanmasına kadar bir Sovyet Cumhuriyeti olarak kaldı. 21
Ağustos 1991 tarihinde SSCB'den bağımsızlığını ilan etti ve 2004 yılında Avrupa Birliği ile
NATO'ya üye kabul edildi.
Ülke parlamento tarafından 4 yılda bir seçilen Cumhurbaşkanı ile bir başbakan tarafından
yönetilen bir cumhuriyettir. Siyasi otoritenin başı olan Cumhurbaşkanı’nın görev süresi dört
yıldır. Cumhurbaşkanı Andris Berzins, 8 Temmuz 2011 tarihinden itibaren anılan görevi
yürütmektedir. Letonya kanunlarına göre, Cumhurbaşkanı, 100 üyeli Parlamento'da yapılan
gizli oylama sonucu en az 51 olumlu oyla seçilir.
Letonya Anayasası uyarınca, 100 üyeden oluşan Parlamento için seçimler, genel, eşit,
doğrudan ve gizli oy kullanımı ile nispi temsil temeline dayanmaktadır.
1.1.3. Nüfus ve İşgücü Yapısı
Letonya’nın toplam nüfusu 1991 yılındaki bağımsızlığın ilanından beri % 16 oranında
azalmıştır. Nüfusun 2011–15 yılları arasında % 0,7 gerilemesi beklenmektedir.
Ülkenin ortalama yaş ömrü 76.4’tür. Bu oran erkekler için 73.1 yıl iken, bayanlarda 79.9
yıldır. Nüfusun yaşlara göre dağılımı, %13.5 – 14 yaş altı, %69.5’i 15-64 yaş arası ve
%16.9’u – 65 yaş üzeridir.
KTO Dış Ticaret Servisi
4
LETONYA
ÜLKE RAPORU
1.2. GENEL EKONOMİK DURUM
1.2.1. Ekonomik Yapı:
Letonya, 1991’de bağımsızlığını kazandıktan sonra pazar ekonomisine geçmiştir. Ekonomiye
büyük ölçüde özel sektör hakimdir. Ülke Maastricht kriterlerini 2012 itibariyle karşılayarak,
2014’te Eurozone’a katılmıştır.
AB üyesi olan Letonya 2012 yılı itibariyle ve 28.8 milyar ABD Doları GSYİH ile dünyada
92., Avrupa’nın 29. ülkesi olmuştur. GSYİH’nın 2016 yılında 33,1 milyar ABD Doları olması
beklenmektedir.
2012 yılında büyüme beklentisi % 5’in üzerinde gerçekleşirken, 2014-2018 yılları arası için
bu oranın yıllık ortalama % 4.5 civarında gerçekleşmesi öngörülmektedir.
Ülkede işsizlik oranı 2012 yılı itibariyle % 13 iken 2016’da % 9,7 olması beklenmektedir.
Genç yetişkinler arasında işsizlik oranı ise % 35 civarındadır.
Doğrudan yabancı yatırımlar ekonomik kalkınmada önemli rol oynamaktadır. Hükümet
yatırımcıyı teşvik edecek önlemler almaya devam etmekte, bu bağlamda iş kurmaya ilişkin
bürokratik işlemler azaltılmakta, yatırım ve vergi mevzuatı gözden geçirilmekte, ayrıca AB
pazarına bütünleşmeyi sağlayacak önlemler alınmaktadır.
Hükümet, ekonomik krizden çıkış stratejisini, “dış krediyle beslenen ithalata dayalı büyüme”
yerine, 2010 yılından itibaren “ihracata dayalı büyümeye” dayandırmaktadır. Ekonomi
politikasında ekonominin sağlam temellere oturtulması (sürdürülebilir kılınması) ve sınai
üretimin büyümenin itici gücüne dönüştürülmesi hedeflenmektedir. İş geliştirme ve kalkınma
konularında şu ana kadar 20 programın desteklendiğini, bu amaçla 2013 yılına kadar toplam
582 milyon Lats kaynak ayrıldığını, özel sektörün de desteğiyle yenilişim, finansal araçlar,
girişimciliğin desteklenmesi, enerji tüketiminde verimlilik ve turizm konularına destek
sağlanacağı açıklanmıştır.
Hükümetin 2014’ü Euro para birimine geçiş yılı olarak belirlemesi nedeniyle daha sıkı bir
maliye politikası uygulanmasının zorunluluğu ortaya çıkmıştır. Çift haneli işsizlik oranın
düşürülmesi Hükümetin öncelikleri arasında yer almaktadır.
KTO Dış Ticaret Servisi
5
LETONYA
ÜLKE RAPORU
İKİNCİ BÖLÜM
SEKTÖRLER
2.1. SEKTÖRLER
2.1.1. Tarım ve Hayvancılık:
Letonya’nın GSYİH’nin % 4’ü tarım sektörü tarafından oluşturulmaktadır. Toplam işgücünün
de yaklaşık % 8’ini bu sektör istihdam etmektedir. Letonya’da tarımda istihdam edilen
nüfusun ve tarımın GSYİH’nin içindeki payının yıllar içinde azalma göstermesine karşın, son
yıllarda birçok modernizasyon gerçekleştirilmiş ve verimlilik artmıştır.
Letonya’nın 2004’te Avrupa Birliği’ne üye olmasıyla, tarım sektöründe hızlı bir liberalleşme
görülmüş ve Avrupa Birliği çerçevesinde elde edilen yardım programları artmıştır. Letonyalı
çiftçiler Avrupa Birliği ülkeleri arasında en düşük alan bazlı ödeme almakta olup, söz konusu
ödemelerin 2013’ten sonraki döneme ilişkin artırılmasına yönelik Letonya Tarım
Bakanlığı’nın girişimleri bulunmaktadır.
Tarım alanlarının temelini aile çiftlikleri oluşturmakta ve geleneksel üretim metotları
kullanılmaktadır. Letonya’da tarımsal işletmeler genellikle yerel kuruluşlar olup, ancak
domuz üretiminde Danimarka kökenli işletmelerin yoğunluğu dikkat çekmekte ve çok az
sayıda küçük ölçekli özel işletme bulunmaktadır.
Ülke verimli topraklardan oluştuğundan tarım ve ormancılık önemli üretim sektörlerine girdi
sağlamaktadır. Gıda işleme ve kereste bunların başında gelmektedir.
Buğday en önemli tarım ürünü konumunda bulunmakta olup, arpa, yulaf ve çavdar da önemli
miktarlarda üretilmektedir. Buna bağlı olarak, un ve unlu mamuller sanayi gelişmiş ve ülkenin
tarım ve gıda ihracatının yaklaşık dörtte birini oluşturmaktadır. Son yıllarda tüketici
taleplerine paralel olarak organik unlu mamul üretimi de başlamıştır. Litvanya ile süt ürünleri
üretiminde rakip konumunda bulunan Letonya, işlenmiş süt ürünlerinin üretilmesi konusunda
işletmeler bazında çeşitli çalışmalar gerçekleştirmektedir.
Letonya’da yabancıların tarımsal arazi ve orman alımı ile kısıtlamalar mevcut olup, söz
konusu kısıtlamaların 1 Mayıs 2014 itibariyle kaldırılması öngörülmekte, bu tarihten itibaren
ülkeye yabancı sermaye girişinde artış olması beklenmektedir.
2.1.2. Sanayi:
GSYİH’nın yaklaşık % 22’sini oluşturan imalat sanayi, toplam işgücünün de yaklaşık %
13’ünü istihdam etmektedir.
Sanayi sektörü ağırlıklı olarak kimyasallar, petrokimyasallar, metal işleme ve makine gibi ağır
sanayi kollarından oluşmaktadır.
KTO Dış Ticaret Servisi
6
LETONYA
ÜLKE RAPORU
Kriz sonu itibariyle ülkede bazı makroekonomik göstergelerde iyileşmeler başlamıştır.
Bunların başında imalat sektörü gelmektedir. Ağaç işleme, kimya sanayisi, metal işleme,
kağıt, basım ve yayım sektörlerinde kısmi canlanmalar söz konusudur.
Önümüzdeki dönemde imalat sektöründe güçlendirilmesi hedeflenen alanlar ise ağaç işleme,
kimya sanayisi, metal işleri ve kağıt işleme; hizmet sektöründe ise, enformasyon ve iletişim
teknolojileri, taşımacılık, lojistik ve turizmdir.
2.1.3. Ormancılık:
Letonya ekonomisi için orman ürünleri stratejik öneme sahiptir. Ülkenin yaklaşık % 50’iye
yakını ormanlarla kaplıdır ve AB’nin en çok ormanlık alana sahip ülkelerinden birisidir.
Orman alanlarının hacmi 70 yılda 3.6 kat artarak 631.000.000 m3’e ulaşmıştır. Ormanların %
50’si devlet kontrolündedir.
Ormancılık GSYİH’nın yaklaşık % 5’ini oluşturmakta, bu sektörde kayıtlı tüm şirketlerin %
8’i ve işgücünün ise % 5’i istihdam edilmektedir.
Yıllık üretim değeri yaklaşık 1 milyar Avro civarındadır. Ülkede yıllık işlenen kereste hacmi
10-11 milyon metreküp arasındadır. Bunun % 62’si devlet ve % 38’i ise özel sektör tarafından
işlenmektedir.
2.1.4. Turizm:
Kapladığı alan itibariyle küçük bir ülke olan Letonya, önemli turizm potansiyeline sahiptir.
Ortaçağ tarihinden kalan kaleler, malikaneler ve saraylar, Baltık Denizi boyunca uzanan
yüzlerce km'lik sahili ve sürükleyici coğrafik çeşitliliğiyle ile önemli bir turizm ülkesidir.
Letonya turizm sektörü, son yıllarda AB’de en hızlı büyüyen sektörlerden biri olmuştur. 2011
yılında hizmet verilen yolcu sayısı bir önceki yıla göre % 15 oranında artış göstermiş ve
yaklaşık 4.5 milyon kişi tarafından ziyaret edilmiştir. Pazarda konaklama sayısında önemli
artışlar olmasına rağmen hala uluslararası zincirlerin varlığına ihtiyaç duyulmaktadır.
2007-2013 yılları arasında AB’nin yapısal fonlarından yararlanma ve doğa turizmi için vergi
teşvikleri uygulanmaktadır.
2.1.5. Ulaştırma ve Telekomünikasyon Altyapısı:
Letonya’nın ulaşıma uygun doğal yapısı, AB ile doğu pazarları arasındaki stratejik konumu
nedeniyle taşımacılık en önemli sektörlerden birisidir. Sektör son krizden etkilenmesine
rağmen, hızlı bir iyileşme beklenmektedir. Letonya’nın coğrafyası ve altyapısı nedeniyle
Rusya ve diğer BDT ülkeleriyle yakın ilişkileri bu sektördeki potansiyeli artırmaktadır.
Letonya'nın Riga, Ventspils ve Liepaja'daki üç büyük limanı geniş çapta küresel nakliyat
ihtiyacını karşılamaktadır. Ventspils Baltık Denizi bölgesindeki en yoğun limanlardan biridir
ve
kargo
devir hızı
açısından
Avrupa’nın
en
önemli
limanlarındandır.
KTO Dış Ticaret Servisi
7
LETONYA
ÜLKE RAPORU
Letonya telekomünikasyon pazarı tamamen serbesttir. Sabit telefon ve cep telefonunda LMT,
Tele2 ve Bite operatörleri pazara hakimdir. Ayrıca telefon kartları gibi özel hizmet sağlayan
lisanslı şirket bulunmaktadır. Ülke dünyada 2. en hızlı internet bandına sahiptir.
2.1.6.
Enerji:
Letonya’nın enerji ihtiyacı büyük oranda ithalat ile karşılanmaktadır. Kullanılan en önemli
yerli enerji kaynakları yakacak olarak odun ve hidro enerjidir. Toplam enerji tüketiminin
sadece % 35’i yerli kaynaklardan temin edilmektedir.
Letonya sahip olduğu hidro-elektrik kapasitesi nedeniyle dünyanın en yeşil enerji kullanan
ülkelerinden bir tanesidir. Ülke, AB’nin iklim değişikliğinin etkilerini azaltmak ve ortak bir
enerji politikası oluşturmak için aktif olarak çalışmaktadır. AB’nin enerji politikaları
doğrultusunda, yenilenebilir enerji tüketimini %7’e çıkarmış ve 2020 yılına kadar % 42’ ye
çıkarmayı hedeflemektedir.
Letonya’nın petrol üretimi bulunmamaktadır. Ülkenin petrol talebi tamamıyla ithalat ile
karşılanmaktadır. Enerji bağımlılığını azaltmak için daha fazla yerel kaynakları geliştirmeyi
hedefleyen Hükümet, hedeflere ulaşmak için hidroelektrik santrallerinin ötesinde rüzgar ve
biokütle santrallerine yönelmeyi planlamaktadır. Baltık kıyıları rüzgar parkları için önemli
imkanlar sunmaktadır. Ayrıca ülkenin önemli bir kısmının ormanlardan oluşması nedeniyle
biokütle kaynaklarının mevcudiyeti yenilenebilir enerji için önemli bir potansiyel
oluşturmaktadır.
2.1.7.
Bankacılık:
Letonya Bankası, Letonya'nın merkez bankasıdır ve Avrupa Merkez Bankaları Sistemi
iştirakçilerinden biridir. AB'ye katılımdan beri Letonya'da 20'den fazla ticari banka faaliyet
göstermekte ve her türlü bankacılık hizmetini sunmaktadır. Birçok banka ülke çapında geniş
ATM ağı kurmuş olup uluslararası internet ve mobil bankacılık hizmeti sunmaktadır.
2.1.8.
Sanayi Ürünleri ve Hizmetler İhracat Potansiyelimiz (Milyon Dolar)
Potansiyel Ürün
Türkiye'nin
Ülkeye
İhracatı
(2014)
Ülkeye
İhracatımız
2014-3 Aylık
Veriler*
Ülkeye
İhracatımız
2015-3 Aylık
Veriler*
İlaçlar
0.030
-
-
Güzellik ve cilt bakımı müstahzarları
0.636
-
-
KTO Dış Ticaret Servisi
Ülke
İthalatında
İlk 5 Ülke ve
Pazar Payları
(%) 2013
Litvanya(26)
İsviçre(13)
Polonya(6)
Belçika(6)
Almanya(6)
Fransa(19)
Almanya(16)
Polonya(13)
Litvanya(11)
Rusya(8)
8
LETONYA
ÜLKE RAPORU
Saç bakım ürünleri
0.043
-
-
Vücut deodorantları
0.278
-
-
Plastikten tüpler, borular ve
hortumlar
0.582
-
-
Plastikten levha, yaprak ve lamlar
0.354
-
-
Eşya tasıma ambalajı için plastik
mamulleri
0.404
-
-
Kadın/kız çocuk için takım elbise,
takım vs.
2
-
-
Tişörtler,
diğer iç giyim eşyası (örme)
5
-
-
Külotlu, kısa; uzun konçlu çoraplar
0.376
-
-
Erkek ve erkek çocuk için takım
elbiseler
3
-
-
Sırlı seramikten duvar karoları
0.103
-
-
KTO Dış Ticaret Servisi
Polonya(25)
Hollanda(10)
Fransa(10)
Rusya(7)
İtalya(6)
Polonya(53)
Litvanya(7)
İngiltere(7)
Almanya(4)
Fransa(5)
Almanya(23)
Estonya(20)
Polonya(18)
Litvanya(12)
İtalya(7)
Litvanya(25)
Almanya(21)
Estonya(7)
Ukrayna(5)
Polonya(6)
Litvanya(31)
Estonya(25)
Polonya(10)
Almanya(7)
Finlandiya(2)
İtalya(26)
Estonya(18)
Almanya(12)
Polonya(12)
İspanya(7)
İtalya(18)
Almanya(16)
Polonya(11)
Estonya(7)
İspanya(7)
İtalya(39)
Polonya(19)
Litvanya(12)
Estonya(7)
Çin(6)
Estonya(20)
Ukrayna(13)
Almanya(12)
İtalya(9)
İtalya(36)
Polonya(9)
İspanya(8)
Almanya(7)
Estonya(5)
9
LETONYA
ÜLKE RAPORU
Kıymetli metallerden mücevherci
eşyası
47
-
-
Demir çelik radyatörler
3
-
-
Metallerden kapaklar
3
-
-
Merkezi ısıtma sistemleri (buhar
kazanları hariç)
6
-
-
Sıvılar için pompalar
0.848
-
-
Hava-vakum pompası, hava/gaz
kompresörü
0.914
-
-
Buzdolabı-dondurucu
0.651
-
-
Bulaşık makineleri
0.805
-
-
Kaldırma, yükleme, boşaltma makine 0.582
ve cihazları
-
-
Çamaşır makineleri
-
-
KTO Dış Ticaret Servisi
0.467
Türkiye(65)
Hong
Kong(10)
İtalya(9)
Estonya(4)
Almanya(3)
Polonya(21)
Almanya(15)
İsveç(14)
Türkiye(12)
Estonya(7)
Türkiye(21)
Litvanya(16)
Çin(14)
Rusya(16)
İtalya(8)
Almanya(31)
Türkiye(20)
Çek Cum.(11)
Litvanya(11)
Portekiz(10)
Almanya(25)
İtalya(11)
İsveç(6)
Litvanya(5)
Çin(5)
Almanya(22)
Litvanya(8)
Çek Cum.(6)
Polonya(6)
Estonya(5)
Polonya(10)
İsveç(9)
Almanya(11)
Litvanya(7)
Avusturya(7)
Almanya(15)
İtalya(18)
İngiltere(18)
Finlandiya(7)
İsveç(7)
Almanya(32)
İsveç(18)
İngiltere(8)
Finlandiya(6)
Polonya(25)
Çin(10)
İsveç(5)
Almanya(2)
10
LETONYA
ÜLKE RAPORU
2.1.9.
Tarım ve Gıda Ürünleri İhracat Potansiyelimiz
Potansiyel Ürün
Türkiye'nin
Ülkeye
İhracatı
(2014)
0.232
Türkiye'nin
Ülkeye
İhracatı
2014-3 Aylık
Veriler*
-
Türkiye'nin
Ülkeye
İhracatı
2015-3 Aylık
Veriler*
-
Domates
T. Hıyarlar ve kornişonlar
0.119
-
-
Tatlı Biber
0.214
-
-
Narenciye
2
-
-
T. Üzüm
2
-
-
T. Elma, armut ve ayva
0.010
-
-
T. Kayısı
0.073
-
-
KTO Dış Ticaret Servisi
Ülke
İthalatında İlk
5 Ülke ve
Pazar Payları
(%) 2013
Hollanda(44)
İspanya(44)
Litvanya(7)
Belçika(1)
Polonya(1)
İspanya(55)
Litvanya(23)
Hollanda(7)
Estonya(6)
Polonya(2)
Hollanda(41)
İspanya(21)
Litvanya(17)
Polonya(9)
İtalya(4)
Türkiye (2)
İspanya(46)
Litvanya(16)
Hollanda(13)
Mısır (10)
Türkiye (6)
Özbekistan(31)
İtalya(20)
Litvanya(17)
Hollanda(14)
Türkiye(4)
Hollanda(35)
İtalya(19)
Polonya(25)
Belçika(7)
Litvanya (6)
İspanya(42)
İtalya(17)
Litvanya(11)
Hollanda(9)
Yunanistan(6)
11
LETONYA
ÜLKE RAPORU
Şekerli mamuller
0.378
-
-
Çikolatalı mamuller
0.194
-
-
Tatlı Bisküvi
0.116
-
-
Hıyarlar ve kornişonlar
(konserve edilmiş)
1
-
-
0.023
-
-
Hayvan yemleri
KTO Dış Ticaret Servisi
Litvanya(30)
Polonya(23)
Almanya(10)
Finlandiya(7)
İtalya(5)
Litvanya(41)
Almanya(17)
Polonya(15)
İtalya(4)
Belçika (4)
Litvanya(33)
Estonya(15)
Polonya(14)
Almanya(8)
İtalya(5)
Polonya(34)
Almanya(18)
Türkiye(17)
Litvanya(10)
Vietnam(4)
Litvanya(24)
Polonya(15)
Almanya(11)
Hollanda (9)
Fransa (7)
12
LETONYA
ÜLKE RAPORU
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
DOĞRUDAN YABANCI YATIRIMLAR
3.1. DOĞRUDAN YABANCI YATIRIMLAR
3.1.1. Doğrudan Yabancı Yatırımların Görünümü:
2004’te AB’ye üye olmasının ardından, Letonya önemli bir yabancı yatırım merkezi haline
gelmiştir. Yatırımcılar, özel sektörde inşaat, otelcilik, lokantacılık, emlakçılık, bankacılık,
eğitim ve sağlık alanlarına ilgi göstermişlerdir. Yatırımlardaki artışlar, uygun koşullarda dış
kaynaklı kredilerin varlığı ve AB üyeliğinin getirdiği istikrar beklentisinden kaynaklanmıştır.
2000 yılında yıllık 413 milyon dolar olan doğrudan yabancı sermaye yatırımları yıllar
itibarıyla yükseliş göstermiş olup, 2007 yılında 2.3 milyar dolar ile en yüksek seviyesine
yükselmiştir. Yaşanan kriz nedeniyle yabancı sermaye yatırımlarında da çok önemli düşüşler
yaşanmıştır. 2010 yılı 2. dönemi itibariyle doğrudan yabancı sermaye yatırımları yeniden hız
kazanmış ve 2014 yılında yıllık yatırım miktarı yaklaşık 1 milyar doların üzerine çıkmıştır.
Yabancı yatırımların gerçekleştiği başlıca sektörler finansal aracı kurumlar, toptancılık ve
perakende sektörü, gayrimenkul ve imalat sanayidir. İmalat sanayinde en fazla yatırım yapılan
alanlar ise metal dışı ürünler, ağaç isleme ve gıda sektörleridir.
Yabancı yatırımların %80’i AB ülkeleri kaynaklıdır. İlk sırada, İsveç, Hollanda, Güney
Kıbrıs, Rusya Federasyonu ve Litvanya bulunmaktadır. Yabancı Yatırımlar
Kaynak: Economist Intelligence Unit a EIU tahmini b EIU projeksiyonu
Veriler
2011a
2012a 2013a
2014b
2015b
2016b
Ülkeye giren DYY 1.502,30 1.076,30
880,8
1.300
1.600
1.650
Ülkeye giren
5,3
3,8
2,8
3,8
4,6
4,4
DYY ( % GSYİH)
Ülkeye giren DYY
(Gayrisafi sabit
sermaye
yatırımlarındaki
payı, %)
Ülkeden çıkan
DYY
Net DYY
DYY stoğu
Kişi başına DYY
stoğu ($)
2017b
1.700
2018b
1.700
4,2
3,9
24,9
16,6
13,5
18,4
21,7
20,6
19,2
17,6
-106,9
-161,5
-412,3
-300
-260
-280
-280
-280
1.395,40
13.073
KTO Dış Ticaret Servisi
6.316
914,8
468,5 1.000,00 1.340,00 1.370,00 1.420,00 1.420,00
14.497 16.621c 17.921 19.521 21.171 22.871 24.571
7.037
8.119c
8.807
9.650
10.527
11.437
13
12.355
LETONYA
ÜLKE RAPORU
DYY stoğu (%
GSYİH)
Ülkeye giren DYY
açısından
dünyadaki payı
(%)
DYY stoğu
açısından
dünyadaki payı
(%)
46,2
51,1
53,7c
53
56,4
56,9
55,9
56
0,1
0,1
0,1
0,1
0,1
0,1
0,1
0,1
0,1
0,1
0,1c
0,1
0,1
0,1
0,1
0,1
3.1.2. Ülkede İş Kurma Mevzuatı
Letonya’da çeşitli iş kurma imkanları mevcuttur. En yaygın olan yöntem mevcut bir
işletmenin satın alınmasıdır. Yabancı işletmelerin Letonya’da şirket ortaklığına gitmesi veya
yabancı firma temsilciliği açması da mümkündür. İş kurma işlemleri avukatlar yoluyla
yapılmakta olup, muhatap yerel makam Ticari İşletme Kayıt İdaresidir.
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
DIŞ TİCARET
4.1. DIŞ TİCARET
4.1.1. Genel Durum:
Letonya’nın dış ticareti bir önceki yıla göre yaklaşık % 21 oranında artmış ve 2013 yılında 35
milyar dolar olmuştur. 2013 yılında ihracat 16 milyar dolar, ithalat ise 19 milyar dolara
ulaşmıştır.
Letonya ihracatının % 72’sini ve ithalatının ise % 76’sını AB ülkelerinden gerçekleşmektedir.
4.1.2. Ülkenin Dış Ticareti:
Dış Ticaret Göstergeleri (Milyar Dolar)
2007
2008
2009
İhracat
8
9
7
İthalat
15
16
9
Denge
-7
-7
-2
Hacim
23
25
16
2010
9
11
-2
20
2011
12
15
-3
27
2012
13
16
-3
29
2013
16
19
-3
35
Kaynak: Trademap
KTO Dış Ticaret Servisi
14
LETONYA
ÜLKE RAPORU
4.1.3. İhracatında Başlıca Ürünler:
İhraç Ettiği Başlıca Ürünler (Milyon Dolar) Kaynak: Trademap
Ürünler
2011
2012
Genel Toplam
Etil alkol, alkollü içkiler ve likör-alkol derecesi %
80'den az, tağyir edilmemiş
Petrol yağları ve bitümenli minerallerden elde edilen
yağlar
Uzunlamasına kesilmiş, biçilmiş ağaç; kalın >=6 mm
Telli telefon-telgraf için elektrikli cihazlar
Televizyon alıcıları, video monitörleri ve projektörler
Taze üzüm şarabı (kuvvetlendirilmiş şaraplar
dahil)üzüm şırası
Tedavide/korunmada kullanılmak üzere hazırlanan
ilaçlar (dozlandırılmış)
Buğday ve mahlut
Yakmaya mahsus ağaçlar; yonga, talaş, döküntü,
kırıntı vb.
Yuvarlak ağaçlar
Kontrplaklar, kaplama panolar, benzeri kaplama
ağaçlar
Yonga pano vb. Levhalar
Demir/çelik döküntü ve hurdaları, bunların külçeleri
Demir/çelik çubuklar (sıcak haddeli, dövülmüş,
burulmuş, çekilmiş)
Diğer mobilyalar vb. aksam, parçaları
Bina, inşaat için marangozluk, doğrama mamulleri
Kara taşıtları için aksam, parçaları
Turb (turb döküntüleri dahil)
Otomobil, steyşın vagonlar, yarış arabaları
Cam lifleri, cam yünü ve mamulleri-iplik, dokuma vb.
Soya fasulyesi yağı üretiminden arta kalan küspe ve
katı atıklar
Demir/çelikten inşaat ve aksamı
Süt ve krema (konsantre edilmemiş, tatlandırıcı madde
içermeyen)
Rep/kolza tohumları
Hazırlanmış/konserve edilmiş balıklar; balık
yumurtası ve havyar
Otomatik bilgi işlem makineleri, üniteleri
Demir/çelikten diğer eşya
Kitap, broşür, risale vb. matbua
Ağaçtan kutu, kafes, sandık vb. ambalajlar, kablo
makarası vb.
Elektrik enerjisi
Kauçuktan yeni dış lastikler
KTO Dış Ticaret Servisi
2013
11.988 12.686 15.729
2012/ 2013
% Değişim
24
320
452
1.133
150
586
663
649
-2
588
169
245
557
298
245
635
549
437
14
84
78
62
69
341
395
347
305
336
10
144
460
329
-28
294
275
306
11
322
245
248
1
201
197
223
13
171
260
169
216
194
190
15
-12
435
544
187
-65
141
146
122
142
407
107
151
145
142
134
254
106
167
161
161
150
138
130
10
11
13
11
-45
23
17
14
129
812
111
115
127
11
106
112
126
13
105
191
118
-38
92
107
112
4
81
82
70
103
84
78
109
99
96
6
19
23
97
90
93
3
155
61
91
71
86
80
-5
12
15
LETONYA
ÜLKE RAPORU
Petrol gazları ve diğer gazlı hidrokarbonlar
Prefabrik yapılar
Biodizel ve bunları türevleri
Ferro alyajlar
Elektrikli ses/görüntülü işaret cihazları
Peynir ve pıhtılaştırılmış ürünler
Demir/çelik sıcak hadde yassı mamulleri-genişlik
600mm. Fazla
Gerilimi 1000 voltu geçmeyen elektrik devresi
teçhizatı
Çimento
71
46
0
86
18
68
67
47
99
70
65
66
73
73
72
72
71
71
9
53
-27
2
10
7
81
83
68
-18
37
63
62
-2
67
67
60
-10
2012
2013
4.1.4. İthalatında Başlıca Ürünler:
İthal Ettiği Başlıca Ürünler (Milyon Dolar) Kaynak: Trademap
Ürünler
2011
Genel Toplam
Petrol yağları ve bitümenli minerallerden elde edilen
yağlar
Petrol gazları ve diğer gazlı hidrokarbonlar
Telli telefon-telgraf için elektrikli cihazlar
Tedavide/korunmada kullanılmak üzere hazırlanan ilaçlar
(dozlandırılmış)
Otomobil, steyşın vagonlar, yarış arabaları
Televizyon alıcıları, video monitörleri ve projektörler
Etil alkol, alkollü içkiler ve likör-alkol derecesi % 80'den
az, tağyir edilmemiş
Taze üzüm şarabı (kuvvetlendirilmiş şaraplar dahil)üzüm
şırası
Otomatik bilgi işlem makineleri, üniteleri
Kara taşıtları için aksam, parçaları
Kauçuktan yeni dış lastikler
Soya fasulyesi yağı üretiminden arta kalan küspe ve katı
atıklar
Demir/çelik sıcak hadde yassı mamulleri-genişlik
600mm. Fazla
Tütün/tütün yerine geçen maddelerden purolar,
sigarillolar ve sigaralar
Traktörler
Demir/çelik döküntü ve hurdaları, bunların külçeleri
Diğer mobilyalar vb. Aksam, parçaları
Elektrik enerjisi
Eşya taşıma ambalajı için plastik mamulleri, tıpa, kapak,
kapsül
Azot, fosfor ve potasyum gibi; iki/üçünün karışımları
Ayakkabı; yüzü deri, tabanı kauçuk, plastik, tabii, suni
KTO Dış Ticaret Servisi
15.431 16.082 18.529
2012/ 2013
% Değişim
13
1.580
1.735
1.711
-1
633
246
717
332
757
540
5
38
480
417
450
7
567
232
461
252
420
403
-10
37
75
102
373
73
48
52
266
81
159
160
141
205
165
143
195
181
160
-5
8
10
36
60
145
59
142
146
141
-3
56
63
131
52
148
146
71
240
131
360
93
185
117
110
101
92
-12
-228
8
-101
81
77
92
16
78
53
121
74
90
89
-35
17
16
LETONYA
ÜLKE RAPORU
vb. kösele
Sular (tatlandırıcılı, lezzetlendirilmiş)
Gerilimi 1000 voltu geçmeyen elektrik devresi teçhizatı
Eşya taşımaya mahsus motorlu taşıtlar
Taşıtlar için römorklar, yarı römorklar vb. ile aksamparçaları
İzole edilmiş tel, kablo; diğer izole edilmiş elektrik
iletkenleri; fiber optik k
İnsan ve hayvan kanı, serum, aşı, toksin vb. Ürünler
Haşarat öldürücü, dezenfekte edici, zararlıları yok edici
Domuz eti
Yuvarlak ağaçlar
Ferro alyajlar
Kamış/pancar şekeri ve kimyaca saf sakkaroz (katı halde)
Demir/çelikten inşaat ve aksamı
Buzdolapları, dondurucular, soğutucular, ısı pompaları
Peynir ve pıhtılaştırılmış ürünler
Uzunlamasına kesilmiş, biçilmiş ağaç; kalın >=6 mm
Hayvan gıdası olarak kullanılan müstahzarlar
Rep, kolza, hardal yağı (kimyasal olarak değiştirilmemiş)
Demir/çelik yassı mamul, kaplı, sıvanmış (600mm. Den
geniş)
Tarifenin başka yerinde yer almayan gıda müstahzarları
39
77
108
36
76
103
87
86
85
58
11
-21
91
96
84
-15
92
92
84
-9
122
58
95
32
91
86
96
42
75
43
63
59
68
66
90
49
85
75
71
44
64
50
69
85
81
79
78
77
76
71
69
69
68
68
67
67
15
16
-15
37
-12
-5
-3
36
6
26
-2
-27
79
60
66
10
52
54
64
15
4.1.5. Başlıca Ülkeler İtibari İle İhracatı:
Başlıca Ülkeler İtibarı ile İhracat (Bin Dolar)
Ülkeler
Genel Toplam
Rusya Federasyonu
Litvanya
Estonya
Almanya
Polonya
İsveç
Danimarka
İngiltere
Norveç
Finlandiya
Hollanda
Beyaz Rusya
Fransa
Türkiye
İtalya
Ukrayna
Belçika
Güney Kıbrıs
KTO Dış Ticaret Servisi
2011
11.988.196
1.266.232
2.171.845
1.635.317
991.974
703.220
760.427
402.577
365.843
285.553
368.269
273.585
214.698
173.531
150.230
183.371
105.736
128.674
39.315
2012
12.685.522
1.446.447
2.029.447
1.654.012
1.005.433
762.538
656.835
499.339
412.552
333.973
344.858
345.569
232.274
179.593
185.158
142.243
125.512
162.040
117.519
2013
15.729.203
2.330.642
2.288.107
1.720.512
992.786
954.388
683.784
558.461
480.033
358.136
356.693
298.002
278.917
198.118
186.029
172.595
166.871
162.493
160.178
17
LETONYA
ÜLKE RAPORU
ABD
Çek Cumhuriyeti
Kazakistan
Cezayir
İran
Çin
Özbekistan
İspanya
Slovakya
Suudi Arabistan
Japonya
Mısır
Avusturya
İsviçre
Güney Kore
Macaristan
Azerbaycan
İsrail
Hindistan
İrlanda
BAE
Romanya
142.985
92.676
68.595
69.220
1.188
55.811
16.605
91.030
38.969
30.880
48.869
46.341
41.365
52.019
27.214
34.282
25.479
21.656
105.667
30.741
30.624
34.874
140.731
99.036
60.411
263.049
92.012
59.850
24.100
69.799
66.600
3.886
44.474
54.063
34.617
46.792
31.464
27.068
21.773
27.509
53.802
39.029
27.875
29.219
159.599
157.421
127.907
126.504
119.956
115.355
88.417
75.879
72.427
71.453
59.966
55.369
54.072
44.322
34.226
33.330
33.275
30.091
29.893
28.303
27.041
26.814
2012
16.082.388
3.194.592
1.856.083
1.384.197
1.245.386
1.513.421
731.184
558.460
545.388
541.865
447.466
295.712
574.691
362.901
257.941
276.469
228.573
236.970
2013
18.528.648
3.350.457
1.971.071
1.645.985
1.472.704
1.446.537
788.310
699.953
681.313
585.386
455.784
453.040
411.767
394.999
368.765
283.799
278.933
242.807
Kaynak: Trade Map
4.1.6. Başlıca Ülkeler İtibari İle İthalatı
Başlıca Ülkeler İtibarı ile İthalat (Bin Dolar)
Ülkeler
Genel Toplam
Litvanya
Almanya
Polonya
Estonya
Rusya Federasyonu
Finlandiya
İtalya
Hollanda
İsveç
Çin
Fransa
Beyaz Rusya
Danimarka
İngiltere
Belçika
İspanya
Çek Cumhuriyeti
KTO Dış Ticaret Servisi
2011
15.430.779
2.897.798
1.870.054
1.249.310
1.149.273
1.317.655
710.861
496.777
555.109
591.017
413.577
365.500
682.289
344.663
271.038
289.417
168.674
227.588
18
LETONYA
ÜLKE RAPORU
Avusturya
Ukrayna
Slovakya
Macaristan
Vietnam
İsviçre
ABD
Arjantin
Türkiye
Norveç
Güney Kıbrıs
Güney Kore
Tayvan
Slovenya
Kazakistan
Hindistan
İrlanda
Hong Kong
Romanya
Bulgaristan
Lüksemburg
Portekiz
Japonya
166.081
194.095
124.479
162.333
20.350
195.187
108.469
7.330
67.215
131.667
37.074
64.866
48.232
42.907
40.438
31.509
36.588
16.372
25.640
25.746
14.253
14.150
23.850
184.406
224.276
159.487
155.882
58.175
112.732
120.826
6.624
80.666
89.258
46.654
44.272
39.913
43.268
83.538
44.372
37.937
19.551
18.935
32.437
14.043
18.091
18.053
223.514
172.557
155.019
153.063
113.678
112.447
110.365
110.250
88.847
79.088
73.378
56.339
54.311
52.872
51.620
50.033
43.563
38.298
33.880
32.505
25.443
22.186
16.210
5.
Kaynak: Trade Map
BEŞİNCİ BÖLÜM
TÜRKİYE İLE TİCARET
5.1. TÜRKİYE İLE TİCARET
5.1.1. Genel Durum:
Türkiye, Letonya Cumhuriyetini 1925 yılında tanımıştır. Sovyetler Birliği'nin parçalanması
sürecinde 4 Mart 1990'da bağımsızlığını ilan eden, ancak fiilen bunu Ağustos 1991'de
gerçekleştirebilen Letonya ile diplomatik ilişkilerimiz 3 Eylül 1991’de Riga’da yayınlanan
ortak bildiriyle yeniden kurulmuştur.
İlişkilerimizin yeniden kurulduğu tarihten bu yana ikili ilişkiler sorunsuz biçimde gelişmekte,
siyasi hiçbir sorun bulunmamaktadır. Avrupa-Atlantik bütünleşmesi çerçevesindeki ortak
hedefler, iki ülkeyi birbirine daha da yakınlaştırmış, yeni işbirliği olanakları yaratmıştır.
KTO Dış Ticaret Servisi
19
LETONYA
ÜLKE RAPORU
İkili ticaret hacminin çok küçük seviyede olmasına rağmen iki ülke arasında ki ticaret
Letonya’nın 2004 yılında AB’ye üye olması ile ivme kazanmış ve 2014 yılında 361 milyon
dolara ulaşmıştır. Letonya’nın ülkemizin dış ticaretindeki payı %1’in altındadır.
Başlıca ihracat kalemlerimiz, taşıt araçları aksam ve parçaları, sentetik ipliklerden dokunmuş
mensucat, altın mücevherat, hazır giyim, mineral yağlar, makine halıları, merkezi ısıtma
kazanları, radyatörler, ambalaj malzemeleri ve kablolardır.
İthal ettiğimiz başlıca ürünler ise hurda demir/çelik külçeler, buğday, petrolden elde edilen
yağlar, kontrplaklar, kaplamalı levhalar ve canlı büyükbaş hayvanlardır.
5.1.2. Türkiye – Letonya Dış Ticaret Değerleri (1.000 Dolar)
Yıllar
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2014 (Ocak)
2015 (Ocak)
İhracat
20.343
26.706
38.365
81.389
77.389
105.390
104.295
65.004
65.958
116.010
127.366
151.179
193.543
13.285
7.480
İthalat
220
1.248
1.151
2.622
8.467
36.310
24.578
50.464
71.359
129.787
160.295
172.461
167.813
15.655
15.372
Hacim Denge
20.563 20.122
27.955 25.458
39.517 37.214
84.012 78.767
85.857 68.921
141.701 69.079
128.874 79.716
115.469 14.539
137.318 -5.401
245.797 -13.776
287.662 -32.929
323.641 -21.281
361.356 25.730
28.940 -2.370
22.853 -7.892
Kaynak: TÜİK
5.1.3. Türkiye’nin Fasıllar Bazında Letonya’ya İhracatı:
Türkiye'nin İngiltere'ye İhracatında Başlıca Ürünler (Bin Dolar)
Ürünler
2012
2013
2014
Mücevherci eşyası ve aksamı (kıymetli metallerden
veya kıymetli metallerle kaplama metallerden)
Karayolu taşıtları için aksam, parça ve aksesuarlar
Merkezi ısıtma kazanları (84.02 pozisyonundakiler
hariç)
Kazak, süveter, hırka, yelek vb. Eşya (örme)
Tişörtler, fanilalar, atletler, kaşkorseler ve diğer iç
giyim eşyası (örme)
Sentetik filament ipliklerinden dokunmuş mensucat
Gerilimi 1000 voltu geçmeyen elektrik devresi
teçhizatı (anahtarlar, röleler, sigortalar, fişler
6.703
23.333
46.739
2013/2014
%
Değişim
100,3
12.172
2.912
15.782
3.466
17.705
6.422
12,18
85,28
3.791
1.578
5.254
2.408
5.737
4.681
9,187
94,43
8.858
2.075
8.248
2.640
4.292
3.693
-47,96
39,89
KTO Dış Ticaret Servisi
20
LETONYA
ÜLKE RAPORU
Demir veya çelikten elektriksiz merkezi ısıtmaya
mahsus radyatör, motorlu hava püskürtücüler, bunlar
Kadınlar ve kız çocuk için takım elbise, takım, ceket,
blazer, elbise, etek, pantolon etek, vb.
Her türlü tıpalar, şişeler için kapsüller, yırtılabilen
kapsüller, dişli kapaklar, kapak plakaları,
Erkekler ve erkek çocuk için takım elbise, takım,
ceket, blazer, pantolon, tulum ve şort (yüzme kıy
Dokunmamış mensucat (emdirilmiş, sıvanmış,
kaplanmış veya lamine edilmiş olsun olmasın)
10 veya daha fazla kişi taşımaya mahsus (sürücü
dahil) motorlu taşıtlar
Petrol yağları ve bitümenli minerallerden elde edilen
yağlar
Sadece veya esas itibariyle 84.07 veya 84.08
pozisyonlarındaki motorların aksam ve parçaları
Kadın ve kız çocuk için takım elbise, takım, ceket,
blazer, etek, pantolon, tulum ve şort (örme)(yüz
Tabii boratlar ve bunların konsantreleri
Üzümler (taze/kurutulmuş)
Alüminyum saclar, levhalar, şeritler (kalınlığı 0,2
mm. yi geçenler)
Borular, kazanlar, tanklar, depolar ve benzeri diğer
kaplar için musluklar, valfler (vanalar) ve ben
Ayakkabı aksamı, iç taban, topuk rampası, getr,
tozluk, dizlik vb. ve bunların aksamı
Diğer hazır eşya (elbise patronları dahil)
Turunçgiller (taze/kurutulmuş)
Bor oksitleri, borik asitler
Adi metallerden donanım, tertibat vb. Eşya (mobilya,
kapı, pencere, bavul, askılık vb için)
Yatak çarşafı, masa örtüleri, tuvalet ve mutfak bezleri
Santrifüjler; sıvıların veya gazların filtre edilmesine
veya arıtılmasına mahsus makina ve cihazlar
Elektrik kontrol, dağıtım tabloları, panolar, konsollar,
kabinler, diğer mesnetler
Sebze, meyve, sert kabuklu meyve ve yenilen diğer
bitki parçaları (sirke/asetik asitle hazırlanmış ve
Elektrik transformatörleri, statik konvertörler
(örneğin; redresörler) ve endüktörler
Meyve (kurutulmuş) (0801, 0806'de kiler hariç)08.
Fasıldaki sert ve kabukluların karışımları
Sanayide ve içecek imalinde hammadde veya koku
verici maddeler ve karışımlar
Diğer mobilyalar ve bunların aksam ve parçaları
Kağıt hamuru, kağıt veya kartonun işlenmesine
mahsus diğer makine ve cihazlar
Emdirilmiş, sıvanmış veya kaplanmış diğer
KTO Dış Ticaret Servisi
2.790
3.044
3.097
1,755
2.309
2.477
3.000
21,13
2.879
2.759
2.846
3,181
1.617
1.122
2.545
126,8
80
321
2.539
690,7
0
0
2.420
100
4.108
2.162
2.342
8,347
1.262
1.374
2.169
57,9
1.796
2.827
2.139
-24,35
1.774
728
1.896
3.036
588
2.100
2.129
1.917
1.886
-29,89
226,1
-10,2
496
1.548
1.848
19,37
0
3
1.805
65669
1.175
1.602
6.895
637
552
1.775
3.139
903
1.804
1.710
1.657
1.620
226,7
-3,661
-47,22
79,38
939
336
937
635
1.592
1.300
69,99
104,6
1.364
247
1.249
404,9
611
1.068
1.228
15
73
346
1.095
216,5
942
2.529
1.051
-58,42
89
103
1.011
882,7
586
34
690
23
985
968
42,86
4033
170
783
925
18,18
21
LETONYA
ÜLKE RAPORU
mensucat; dekorlar, fonlar vb.
Hava veya vakum pompaları, hava veya diğer gaz
kompresörleri, fanlar, aspiratörü olan havalandırmaya
Elektrikli su ısıtıcıları, elektrotermik cihazlar, ortam
ısıtıcıları, saç ve el kurutucuları, ütüler
Kadın ve kız çocuk için manto, kaban, kolsuz ceket,
pelerin, anoraklar (kayak ceketleri dahil)
İzole edilmiş teller, kablolar ve diğer elektrik
iletkenler; tek tek kaplanmış liflerden oluşan fiberler
Sıvılar için pompalar (ölçü tertibatı olsun olmasın) ve
sıvı elevatörleri
Bulaşık, şişe vb. yıkama ve kurutma makinaları, şişe,
kutu çuval vb. doldurma, etiketleme makinaları,
Diğer meyveler (taze)
Elektrik motorları ve jeneratörler [elektrik enerjisi
üretim (elektrojen) grupları hariç]
Transmisyon milleri, kranklar; yatak kovanları ve mil
yatakları; dişliler ve sistemleri; vidalar
Kadın ve kız çocuk için kombinezon, jüp veya jüpon,
slip ve külot, gecelik, pijama, lizöz, bornoz vb.
Buzdolapları, dondurucular ve diğer soğutucu ve
dondurucu cihazlar ve ısı pompaları
Güzellik, makyaj ve cilt bakımı için müstahzarlar
Motorlu taşıtlar, bisiklet, motosikletlerde için
aydınlatma veya işaret cihazları, cam siliciler vb.
Erkek ve erkek çocuk için külotlar, slipler, gece
gömlekleri, pijamalar, bornozlar, robdöşambrlar ve
Sertleştirilmemiş vulkanize kauçuktan diğer eşya
491
552
914
65,49
986
763
908
19,11
126
1.004
872
-13,16
2.066
410
853
108,3
417
757
848
12,07
37
270
805
197,6
825
643
1.138
643
770
755
-32,38
17,3
607
533
671
25,81
264
445
664
49,33
734
497
651
30,98
239
256
636
148,4
535
526
615
16,82
180
106
612
476,1
648
647
607
-6,154
Kaynak: TÜİK
5.1.4. Türkiye’nin Fasıllar Bazında Letonya’dan İthalatı:
Türkiye'nin İngiltere'den İthalatında Başlıca Ürünler (Bin Dolar)
Ürünler
2012
2013
Dökme demirin, demirin veya çeliğin döküntü ve
hurdaları
Kontrplaklar, kaplamalı levhalar ve benzeri lamine
edilmiş ağaçlar
Turb (turb döküntüleri dahil)
Altın (platin kaplamalı altın dahil) (işlenmemiş veya
yarı işlenmiş ya da pudra halinde)
Canlı büyükbaş hayvanlar (at, eşek, katır ve bardolar
hariç)
Telefon cihazları, ses, görüntü veya diğer bilgileri
almaya veya vermeye mahsus diğer cihazlar
102.707
132.432
2013/2014
%
Değişim
123.088 -7,06
15.343
19.279
17.997
-6,65
3.863
0
5.923
1.085
6.742
5.400
13,83
397,9
4.934
3.829
2.137
-44,2
192
609
1.866
206,4
KTO Dış Ticaret Servisi
2014
22
LETONYA
ÜLKE RAPORU
Karayolu taşıtları için aksam, parça ve aksesuarlar
Sentetik filament iplikleri (dikiş ipliği hariç)
(perakende olarak satılacak hale getirilmemiş)
Mücevherci eşyası ve aksamı (kıymetli metallerden
veya kıymetli metallerle kaplama metallerden)
Diğer mobilyalar ve bunların aksam ve parçaları
Cam lifleri (cam yünü dahil) ve bunlardan eşya
(iplik, dokunmuş mensucat gibi)
Ağaçtan kutu, kafes, sandık vb. Ambalajlar, kablo
makarası vb.
Demir veya çelikten diğer eşya:
Gerilimi 1000 voltu geçmeyen elektrik devresi
teçhizatı (anahtarlar, röleler, sigortalar, fişler
Etil alkol (alkol derecesi < %80, tağyir edilmemiş) ve
damıtılarak elde edilmiş likör ve diğer alkol
Ekim amacıyla kullanılan tohum, meyve ve sporlar
Santrifüjler; sıvıların veya gazların filtre edilmesine
veya arıtılmasına mahsus makina ve cihazlar
Ağaçtan bina ve inşaat için marangozluk, mamulleri,
doğrama parçaları
Plastikten sofra, mutfak, ev, sağlık veya tuvalet
eşyası
Otomatik kontrol ve ayar alet ve cihazları
Demir veya çelikten inşaat ve inşaat aksamı, inşaatta
kullanılmak üzere hazırlanmış demir veya çelik
Diğer solunum cihazları ve gaz maskeleri
Meyve (kurutulmuş) (0801, 0806'de kiler hariç)08.
Fasıldaki sert ve kabukluların karışımları
Ekmek, pasta, kek, bisküvi ve diğer ekmekçi
mamuller, hosti, boş ilaç kapsülü mühür güllacı,
pirinç
Işık temini için kullanılan her türlü mumlar vb.
Amin gruplu bileşikler
Kendine özgü bir fonksiyonu olan diğer makinalar ve
mekanik cihazlar
Kadınlar ve kız çocuk için takım elbise, takım, ceket,
blazer, elbise, etek, pantolon etek, vb.
Demir veya çelikten zincirler ve aksamı
Oturmaya mahsus mobilyalar ve bunların aksam ve
parçaları
Macunlar, reçineli çimentolar ve boyacılıkta
kullanılan dolgu ve sıvama maddeleri
Sertleştirilmemiş vulkanize kauçuktan diğer eşya
Diğer motorlar ve kuvvet hasıl eden makinalar
Tıpta, cerrahide, dişçilikte ve veterinerlikte kullanılan
alet ve cihazlar
Demir veya çelikten boru bağlantı parçaları (rakorlar,
dirsekler ve manşonlar gibi)
KTO Dış Ticaret Servisi
785
584
1.128
786
1.263
1.231
11,94
56,55
8
24
763
3102
939
408
785
659
663
620
-15,6
-5,88
260
334
602
80,04
722
397
5
317
590
439
10824
38,35
171
293
356
21,54
1.027
14
798
107
343
337
-57
213,7
52
34
291
761,1
315
290
272
-6,24
6
0
19
59
231
186
1138
216
0
0
424
0
157
126
-63
100
0
0
125
100
2
259
97
0
219
67
123
120
107
45821
-45,3
58,09
18
29
92
223,1
27
164
44
0
85
83
95,49
100
0
21
76
267,6
59
0
25
93
14
43
66
65
64
-28,4
377,8
50,15
10
8
61
694,4
23
LETONYA
ÜLKE RAPORU
Sıvılar için pompalar (ölçü tertibatı olsun olmasın) ve
sıvı elevatörleri
Tedavide veya korunmada kullanılmak üzere
hazırlanan ilaçlar (dozlandırılmış)
Diğer hazır eşya (elbise patronları dahil)
Hidrometreler ve yüzer benzeri aletler,
termometreler, pirometreler, barometreler,
higrometreler
Fenollerin ve fenol-alkollerin
halojenlenmiş/sülfolanmış/nitrolanmış/
nitrozolanmış türevleri
Alüminyumdan diğer eşya
Plastikten diğer eşya
Float cam ve yüzeyi taşlanmış veya parlatılmış cam
(plakalar halinde)
Baskı yapmaya mahsus makinalar; kopyalama ve
faks makinaları; bunların aksam, parça ve
aksesuarları
Şekil verilmiş ağaçlar (lambalanmış, yiv açılmış, set
açılmış, şevlenmiş, ortaları (v) şeklinde oluk
İzole edilmiş teller, kablolar ve diğer elektrik
iletkenler; tek tek kaplanmış liflerden oluşan fiberler
Seramik, emaye veya cam sanayinde kullanılan boya,
sır, cila vb.
Demir veya alaşımsız çelikten yassı hadde
mamulleri, genişliği 600 mm veya daha fazla olanlar
(kapla
Uzunlamasına kesilmiş, biçilmiş ağaç; kalınlık > 6
mm
0
4
58
1549
0
50
53
7,016
2
0
0
7
52
50
100
576
87
46
45
-1,18
0
5
2.061
0
18
89
42
40
40
100
124,7
-55,4
0
34
40
18,12
23
47
39
-16,2
12
20
31
51,29
0
0
30
100
3
69
28
-59,5
268
96
27
-71,6
Kaynak: TÜİK
5.1.5.
İki Ülke Arasında Ticaretin Altyapısını Oluşturan Anlaşma ve Protokoller
Anlaşma Adı
Dostluk İşbirliği Anlaşması
Kara Ulaştırması Anlaşması
Hava Ulaştırma Anlaşması
Turizm İşbirliği Anlaşması
Yatırımların Karşılıklı Teşviki ve Korunması Anlaşması
Askeri Alanda Eğitim, Teknik ve Bilimsel İşbirliği Anlaşması
Güvenlik İşbirliği Anlaşması
KTO Dış Ticaret Servisi
İmza Tarihi
12 Temmuz 1994
(1 Ekim 1996 yürürlük)
15 Mayıs 1995
(5 Haziran 1996 yürürlük)
15 Eylül 1995 (12 Aralık 2000
yürürlük)
9 Ekim 1995 (16 Nisan 2004
yürürlük)
18 Şubat 1997 (3 Mart 1999
yürürlük)
18 Şubat 1997
(10 Temmuz 1997 yürürlük)
4 Haziran 1997
(8 Ekim 1997 yürürlük)
24
LETONYA
ÜLKE RAPORU
İş Konseyi Protokolü
Denizcilik Anlaşması
Dışişleri Bakanlıkları Arasında İşbirliği Protokolü
Serbest Ticaret Anlaşması
Çifte Vergilendirmenin Önlenmesi Anlaşması
Askeri Eğitim İşbirliği Anlaşması
Savunma Sanayisi İşbirliği
Gümrük İdarelerinin Karşılıklı İşbirliği Anlaşması
Türkiye Cumhuriyeti ile Letonya Cumhuriyeti Hükümeti
Arasında Diplomatik, Hususi ve Hizmet Pasaportu Hamillerine
Vize Muafiyeti Tanınması ve Umuma Mahsus Pasaport
Hamillerine Vize Kolaylıkları Sağlanmasına Dair Anlaşma
4 Haziran 1997
(4 Haziran 1997 yürürlük)
4 Haziran 1997
(20 Ocak 2004 yürürlük)
4 Haziran 1997
(4 Haziran 1997 yürürlük)
16 Haziran 1998
(1 Temmuz 2000 yürürlük)
3 Haziran 1999
(23 Aralık 2003 yürürlük)
30 Eylül 1999
(28 Temmuz 2000 yürürlük)
13 Temmuz 2000
(27 Haziran 2001 yürürlük)
5 Mayıs 2003
(15 Temmuz 2004 yürürlük)
26 Haziran 2006
(13 Aralık 2006 yürürlük)
Kaynak: T.C. Ekonomi Bakanlığı-Anlaşmalar Genel Müdürlüğü
5.1.6. Türkiye-Letonya Yatırım İlişkileri
2002-2012 Ocak dönemi içerisinde Letonya’dan ülkemize gelen doğrudan yatırım tutarı 62
milyon dolardır. Aynı dönem içerisinde ülkemizin Letonya’daki yatırımları 13 milyon dolar
olarak gerçekleşmiştir.
Letonya’da kayıtlı 51 Türk firması bulunmaktadır. Türk yatırımları, turizm, lokantacılık ve
eğitim alanlarında yoğunlaşmıştır. GAMA ile Latvenergo arasında, 3 Mart 2010 tarihinde,
Riga elektrik santrali inşaatına ilişkin bir sözleşme imzalanmıştır.
Ülkemizde ise, kayıtlı 17 Leton firması bulunmaktadır. Leton yatırımları da, turizm, otelcilik
ve lokantacılık sektörlerindedir.
5.1.7. İki Ülke Arasındaki Müteahhitlik İlişkileri
Türk müteahhitlik şirketlerinin Letonya’da ve Baltık Bölgesinde, enerji/elektrik mühendisliği
ile sürdürülebilir kalkınma/yenilenebilir kaynaklar sektörlerinde, AB fonlarıyla finanse edilen
büyük çaplı projeleri üstlenmelerinin mümkün olduğu, nitekim GAMA Güç Sistemleri
Mühendislik ve Taahhüt A.Ş.’nin, Letonya’da 300 milyon Avro’luk bir enerji santralı ihalesi
kazandığı bildirilmektedir.
Yıllar itibariyle Türk müteahhitlerinin Letonya’da üstlendikleri projeler aşağıda ki tabloda
gösterilmektedir.
KTO Dış Ticaret Servisi
25
LETONYA
ÜLKE RAPORU
Proje Adı
Ventspil Petrol Terminali Tevsiatı
Ventsplis Petrol Terminalindeki
Nafta Arıtma İşi
Ventsplis Petrol Terminalindeki
Çamur Yakma Tesisi
Aktif Karbon İşi
Panaroma Plaza Ticaret Merkezi
Riga 420 Mw Kojenerasyon SatraliIı. Faz
Lielyarde Block 2-3 Projesi
Tutar
24.810.964
16.732.000
Yıl
1992
1992
Proje Türü
Petrokimya Tesisi
Petrokimya Tesisi
1.300.000
1993
Petrokimya Tesisi
523.800
477.000.000
1994
2004
2010
Petrokimya Tesisi
Ticaret Merkezi
Enerji Santrali
34.521.200
2011
Konut
5.1.8. İşadamlarının Pazarda Dikkat Etmesi Gereken Hususlar
Pasaport ve Vize İşlemleri: Letonya, diplomatik pasaport, üst düzey memurlar için
düzenlenen hususi pasaport ve hizmet pasaportu hamili vatandaşlarımıza vize
uygulamamaktadır. Umuma mahsus pasaport sahipleri için ise Türkiye’den Letonya’ya
seyahatlerde vize alma zorunluluğu bulunmaktadır.
Vize konusunda detaylı bilgileri, Letonya Ankara Büyükelçiliği veya İstanbul Fahri
Başkonsolosluğundan temin etmek mümkündür.
Resmi Tatiller ve Çalışma Saatleri: Letonya’da mesai saatleri, hafta içi her gün sabah
08.00-09.00 ’dan akşam 17.00-18.00’a kadardır. Ülkede 1 saat öğle yemeği arası
bulunmamaktadır. Milli bayramlar öncesi günlerde, iş günü kısalabilir. Kullanılan Lisan: Konuşulan resmi dil Letoncadır. Letonca Hint-Avrupa dil ailesinden olan
bir Baltık dilidir. Dünyada yaşayan tüm Hint-Avrupa dilleri arasında en eski ve en az
değişmiş dil sayılır. Letonya genelinde İngilizce ve Rusça yaygın olarak konuşulur, ayrıca
Almanca, Fransızca ve İskandinav dilleri de sıklıkla kullanılmaktadır.
Yerel Saat: Letonya Greenwich (GMT+2) göre Türkiye ile 1 saatlik zaman farkı
bulunmaktadır. (1 saat geridedir.)
Sağlık: Letonya’da sağlık hizmetleri hem devlet hem de özel sektör tarafından verilmektedir.
Bazı tıbbi ekipman eksikliği çekilmesine rağmen hizmet standardı gelişmiştir. Ancak gelişmiş
ülkelerdeki gibi yüksek sağlık standartlarına sahip değillerdir. Kaydedilmiş hiçbir sağlık riski
bulunmamaktadır.
KTO Dış Ticaret Servisi
26
LETONYA
ÜLKE RAPORU
ALTINCI BÖLÜM
KONYA İLE TİCARET
6.1. KONYA İLE TİCARETİ
6.1.1. Konya’nın 2014 Yılında Letonya’ya Yapmış Olduğu İhracat Kalemleri:
Ürün Adı
Kazanlar, makinalar, mekanik cihazlar ve aletler, nükleer reaktörler,
bunların aksam ve parçaları
Motorlu kara taşıtları, traktörler, bisikletler, motosikletler ve diğer kara
taşıtları, bunların aksam, parça, aksesuarı
Demir veya çelikten eşya
Adi metallerden çeşitli eşya (kilit, kasa, mobilya tertibatı, vb.)
Çeşitli mamul eşya (hijyenik havlu, bebek bezi, kalem, çakmak, fermuar,
fırça vb.)
Adi metallerden aletler, bıçakcı eşyası ve sofra takımları, adi metallerden
bunların aksam ve parçaları
Silahlar ve mühimmat, bunların aksam, parça ve aksesuarı
Ayakkabılar, getrler, tozluklar ve benzeri eşya, bunların aksamı
Deri-saraciye eşyası, eyer-koşum takımları, seyahat eşyası, el çantaları vb
mahfazalar, hayvan bağırsağından mamul eşya
Alüminyum ve alüminyumdan eşya
Taş, alçı, çimento, amyant, mika veya benzeri maddelerden eşya
Elektrikli makina ve cihazlar, ses kaydetme-verme, televizyon görüntü-ses
kaydetme-verme cihazları,aksam-parça-aksesuarı
Tuz, kükürt, topraklar ve taşlar, alçılar, kireçler ve çimento
Demiryolu vb hatlara ait taşıtlar ve malzemeler, bunların aksam-parçaları,
mekanik trafik sinyalizasyon cihazları
Kauçuk ve kauçuktan eşya
Plastikler ve mamulleri
Cam ve cam eşya
DOLAR
1.916.375
870.072
58.772
49.390
40.862
21.272
6.580
6.324
5.133
4.980
3.746
3.017
2.450
2.100
1.199
426
187
6.1.2. Konya’nın 2014 Yılında Letonya’dan Yapmış Olduğu İthalat Kalemleri:
Ürün Adı
Ağaç ve ahşap eşya, odun kömürü
Canlı hayvanlar
Motorlu kara taşıtları, traktörler, bisikletler, motosikletler ve diğer kara taşıtları,
bunların aksam, parça, aksesuarı
Taş, alçı, çimento, amyant, mika veya benzeri maddelerden eşya
Demir veya çelikten eşya
KTO Dış Ticaret Servisi
Dolar
2.414.098
489.043
88.843
5.251
4.251
27
LETONYA
ÜLKE RAPORU
6.1.3. Türkiye’nin Letonya’ya ve Konya’nın Letonya’ya Yıllara Göre İthalat /
İhracat Rakamları
Türkiye-Letonya Rakamları
Dolar
2012
2013
2014
İhracat
127.366.563
151.176.052
193.297.586
İthalat
160.295.987
172.461.213
167.813.203
Konya-Letonya Rakamları
Dolar
2012
2013
2014
İhracat
2.164.763
4.378.011
2.992.885
İthalat
1.663.316
1.533.413
3.001.486
Hacim
3.828.079
5.911.424
5.994.371
Denge
501.447
2.844.598
-8.601
KTO Dış Ticaret Servisi
28