HAYVANLARDA ÜREME HAYVANLARDA ÜREME

HAYVANLARDA
ÜREME
I. DIŞ VE İÇ DÖLLENME
• Hayvanlar aleminde en çok rastlanan üreme
şekli eşeyli üremedir. Daha önce de
belirtildiği gibi ; eşeyli üreme , mayoz
bölünme ve döllenmeye dayalıdır.
Döllenmenin meydana geldiği yere göre
hayvanlar 2’ye ayrılırlar :
1. Dış Döllenme Yapanlar
2. İç Döllenme Yapanlar
1. DIŞ DÖLLENME YAPANLAR
1.
Çiftleşme organları gelişmemiştir.
2.
Gametlerin birleşmesi ve embriyonun gelişmesi suda
gerçekleşir.
3.
Gametlerin bırakılma zamanları aynıdır.
4.
Döllenme şansını artırabilmek için çok sayıda sperm ve
yumurta bırakılır.
5.
Gametler durgun sulara bırakılır.
6.
Yumurta küçük ve kabuksuzdur.
7.
Yavru bakımı gelişmemiştir.
8.
Embriyo besin ihtiyacını yumurtada depolanan besinden
karşılar , metabolik artıklarını difüzyonla suya boşaltır.
2. İÇ DÖLLENME YAPANLAR
1. Özel çiftleşme organları vardır.
2. Spermler çiftleşme organları sayesinde dişinin
üreme kanalına aktarılır.
3. Gametler, dış ortamın olumsuz etkilerinden
korunur.
4. Oluşturulan yumurta sayısı azdır.
5. Döllenme şansı daha yüksektir.
6. Dış döllenmeye göre daha evrimleşmiştir.
NOT
:
>Karada yaşayan tüm canlılarda iç döllenme
görülür.
>Dış döllenme yapan canlılar kesinlikle suda
yaşamaktadır.
>Suda yaşayan bazı canlılarda (kurbağa, balık vs.)
dış, bazılarında (balina, köpek balığı vs.) iç
döllenme görülür.
II. OMURGALILARDA ÜREME
SİSTEMLERİ
• Omurgalı hayvanların üreme sistemleri ve boşaltım
sistemleri birbiriyle bağlantılıdır. Bu yüzden kısaca
“ ürogenital ” sistem olarak adlandırılır.
• Memelilerin üreme sistemine “ insan üreme sistemi
”nde değinileceğinden, şimdi diğer omurgalılar olan
balık ,kurbağa, sürüngen ve kuşların üreme
sisteminde görülen yapıları inceleyelim :
1. KLOAK
2. WOLF KANALI
3. MÜLLER KANALI
1. KLOAK
• Sindirim sisteminin son kısmı, kısaca son
bağırsaktır.
2. WOLF KANALI
• Memeliler dışındaki omurgalıların erkeklerinde ,
testislerde oluşturulan spermleri taşıyan kanaldır.
• Balık ve kurbağalarda idrar da taşır.
•
Wolf kanalı kloaka açılır.
3. MÜLLER KANALI
• Memeliler dışındaki omurgalıların dişilerinde
yumurtalıkta oluşan yumurtayı taşıyan kanaldır.
• Hiçbir dişide bu kanalda idrar taşınmaz.
• Sürüngen ve kuşlarda , yumurtanın döllendiği ve
yumurta kabuğunun oluştuğu kısımdır.
• Müller kanalı , kloaka açılır.
III. EMBRİYONUN KORUNMASI VE
BESLENMESİNE GÖRE CANLILAR
• Canlılar , oluşturdukları embriyoyu koruma ve beslenme
şekillerine göre 3 ‘e ayrılır :
1.OVİPAR CANLILAR : Embriyonun beslenmesi de , koruması da
yumurta tarafından sağlanır.
• Örneğin ; balık, kurbağa, sürüngen, kuş, gagalı memeliler vs.
2.OVOVİVİPAR CANLILAR : Embriyonun beslenmesi yumurta ,
korunması ana canlı tarafından sağlanır.
• Bu canlılarda embriyo ana canlının içinde gelişimini tamamlar
ancak ana canlıdan besin alamaz.
• Örneğin ; köpek balığı vs.
3.VİVİPAR CANLILAR : Embriyonun korunması da beslenmesi de
ana canlı tarafından sağlanır.
• Örneğin ; plasentalı memeliler vs.
IV. EMBRİYONUN KORUNMASI VE
BESLENMESİNDE İŞ GÖREN EMBRİYONİK
ÖRTÜLER
1.KORYON :
• Embriyoyu ve diğer embriyonik örtüleri en dıştan
saran,koruyan ve gaz alışverişini sağlayan örtüdür.
• Plasentalı memelilerde , plasenta oluşumuna katılır.
2.AMNİYON :
• İçindeki sıvı ile gelişmekte olan embriyoyu saran, hareket
serbestliliği sağlayan örtüdür.
• Dış döllenme yapan balık ve kurbağa gibi canlılarda
gelişmemiştir.
• Plasentalı memelilerde göbek bağı oluşumuna katılır.
3.ALLANTOYİS :
• Embriyonun artık maddelerinin depolandığı
kesedir.
• Koryonla birlikte gaz alışverişini sağlar.
• Dış döllenme yapan canlıların embriyoları
,artık maddeleri difüzyonla dış ortama
verdiğinden allantoyisleri yoktur.
• Plasentalı memelilerde artık maddeler,anne
aracılığıyla embriyodan uzaklaştırıldığından
allantoyisleri körelmiştir.
4.VİTELLÜS :
• Embriyonun gelişmesi sırasında gerekli olan besin
maddelerinin depolandığı kesedir.
• Plasentalı memelilerde, embriyo için gerekli besin
anne tarafından sağlandığından vitellüs miktarı
azdır.
• Keseli memelilerde , yumurtadaki vitellüs az
olduğundan ,embriyo tam olarak gelişemeden doğar.
Annenin kesesine yerleşir, burada sütle beslenerek
gelişimini tamamlar.
• Kurbağalarda vitellüs kesesinde depolanan besin
embriyo gelişimi için yeterli olmadığından , embriyo
tam gelişmeden yumurtadan çıkar ve gelişmesini
yumurta dışında tamamlayarak başkalaşım
(metamorfoz) geçirir.
NOT :
• Omurgalılardan , sürüngen ve kuşlarda
koryonun etrafında kalsiyum karbonattan
bir kabuk bulunur. Bu kabuk embriyoyu
kuraklığa ve diğer olumsuz koşullara karşı
korur. Gaz alışverişini sağlar. Kabuk,
embriyonik bir örtü değildir.
• Vitellüs ve allantoyis, embriyonun sindirim
kanalı uzantısıdır.
•
Kuş yumurtasında embriyonik örtüler
V.İNSANDA ÜREME
SİSTEMLERİ
A. GAMETOGENEZ
• İnsanda ve dolayısıyla plasentalı memelilerde üreme sistemine
geçmeden önce spermatogenez (sperm oluşumu) ve oogenez
(yumurta oluşumu) olaylarını inceleyelim :
• 1. SPERMATOGENEZ : Erkeklerde , sperm ana hücrelerinin
mayoz bölünme geçirmesi sonucu sperm üretilmesidir.
•
2. OOGENEZ : Dişilerde , yumurta ana hücrelerinin mayoz
bölünme geçirmesi sonucu yumurta üretilmesidir.
Oogenez
Spermatogenez
NOT
:
Bir spermatogenez sonucu 4
sperm , bir oogenez sonucu
sadece 1 yumurta oluşur.
Dişilerde ve erkeklerde gamet oluşumlarını
(gametogenez) inceledik. Şimdi sırasıyla dişi ve erkek
üreme sistemlerini görelim :
B. DİŞİ ÜREME SİSTEMİ
Dişi üreme organları 4 bölümde incelenebilir :
a)
YUMUTALIKLAR (OVARYUM)
b) YUMURTA KANALI (FALLOPİ TÜPÜ) (OVİDUKT)
c) DÖL YATAĞI (UTERUS) (RAHİM)
d) VAGİNA
a) YUMURTALIKLAR
• Karın boşluğunun alt tarafında, sağda ve solda olmak üzere iki
tanedir.
• Falikül denilen keselerden oluşmuşlardır.
• Falikül içinde, oogenezle ikincil oositler oluşur.
b) FALLOPİ TÜPÜ
• Bir ucu kirpikli huni şeklindedir ve yumurtalığa açılır. Diğer
ucu uterusa bağlıdır.
• İkincil oositlerin, bölünmelerini tamamlayıp yumurtayı
oluşturduğu yerdir.
• Eğer ortamda sperm varsa , döllenme burada gerçekleşir.
• Oluşan yumurtayı uterusa ulaştırır.
c) UTERUS
• iç yüzeyi bol kan damarı ve mukus salgılayan
örtüyle kaplı , kaslı bir organdır. İdrar kesesinin
arkasında bulunur.
• Döllenmiş yumurtanın, doğuma kadar geliştiği
bölgedir.
• Alt tarafından vaginayla birleşir.
d) VAGİNA
• Spermlerin dişi vücuduna giriş yaptığı yerdir.
• Üretra ile bağlantısı yoktur. Dişilerde üreme
hücresi ve boşaltım artıkları ayrı ayrı açıklıklarla
dışarı atılır.
İnsanda dişi üreme sistemi
MENSTRUASYON DÖNGÜSÜ VE
HORMONAL KONTROLÜ
• Dişilerde yumurta hücresinin oluşumu , yumurtalık
uterusta meydana gelen değişiklikler belirli
periyodlarla gerçekleşir. 28-30 gün süren bu
evreye “menstruasyon döngüsü” denir. Döngünün
oluşumu hormonlarla kontrol edilir.
• Beynin HİPOTALAMUS bölgesi tarafından
salgılanan RF (Releasing Factor = salıverici faktör)
, hipofizi uyarır ; hipofiz , salgıladığı hormonlarla
yumurtalığı , yumurtalık da uterusu kontrol ederek
4 evreden oluşan döngü meydana getirilir.
1. FOLİKÜL EVRESİ
• Hipotalamus tarafından uyarılan hipofiz FSH
salgısını artırır.
• FSH , folikülleri uyarır ve yumurta oluşumunu
sağlar.
• Yumurta oluşturan folikül , kana östrojen salgılar.
• Östrojen, uterusa giden kan miktarını artırır ve bu
bölgedeki mitozu hızlandırır. Böylece uterusun
duvarı kalınlaşır.
• Kanda östrojenin artması, hipofize yumurtanın
oluşturulduğu mesajını verir ve hipofiz FSH salgısını
keser. ( Geri besleme )
• Bu evre 10-14 gün sürer.
2. OVULASYON EVRESİ
• FSH salgısını kesen hipofiz , LH hormonunu salgılar.
• Bu hormon olgunlaşan folikülün yırtılmasını ve yumurtanın
folikülden çıkmasını sağlar. Bu olaya “ ovulasyon” denir.
3. KORPUS LUTEUM (SARI CİSİM) EVRESİ
• LH sayesinde yırtılan folikül, hipofizden salgılanan LTH
sayesinde sarı renkli , yağsı bir hal alır. Bu yapıya “korpus
luteum” denir.
• Korpus luteum hücreleri çok progesteron, az östrojen
salgılayarak , uterusun büyümesini ve süngerimsi bir hal
almasını sağlar. Böylece , eğer döllenme olursa, embriyo
rahatlıkla uterusa tutunabilir.
• Bu evre 10-14 gün sürer.
4.MENSTRUASYON EVRESİ
• Eğer yumurta , yumurta kanalında spermle
döllenmezse 14 gün içinde LTH kesilir ve luteum
bozulur.
• Korpus luteum bozulduğunda, kandaki östrojen ve
progesteron miktarı düşer.
• Uterusa giden kan miktarı azalır ve uterus için iç
duvarı parçalanır.
• Döllenmemiş yumurtanın, uterus parçalarıyla birlikte
dışarı atılması olayına “menstruasyon” denir.
• Bu evre 3-5 gün sürer.
Yumurtalıkta folikülün oluşması, ovulasyon ve korpus luteum
•
İnsanda menstruasyon döngüsü sırasında hormon düzeyinde ,
yumurtalıkta ve döl yatağında görülen değişiklikler
• Dişide yumurta oluştuktan ve yumurta
kanalına geçtikten sonra döllenme
olmazsa menstruasyon evresinin
gerçekleştiğini gördük . Ancak
döllenme olursa bu evre ertelenir ve
uterusun gelişmesi devam eder.
DÖLLENME VE SONRASINDA MEYDANA
GELEN DEĞİŞİKLİKLER
• Fallopi kanalına ulaşan sperm, burada bulunan yumurta içine
girer ( kuyruğu dışarıda kalır ). Yumurta ve spermin
çekirdeklerinin kaynaşmasına “döllenme” denir.
• Döllenme olayından sonra, yumurtanın etrafında döllenme zarı
oluşur. Bu zar yumurtanın içine başka sperm girmesine engel
olur.
• Döllenme sonucu oluşan zigot hemen mitoz bölünmelere başlar.
• Döllenme meydana gelince , hipofiz tarafından üretilen LTH
salgısı kesilmez ve salgılanmaya devam eder.
• LTH sayesinde ;
1. Korpus-luteum bozulmaz ; östrojen, progesteron salgısı
sürer ve uterusun gelişimi devam eder.
2. Süt bezlerinde , süt yapımı gerçekleşir.
3. Analık iç güdüsü oluşur.
• Gebeliğin 8. ve 12. haftalarında , embriyonun koryon
zarından uterusa doğru uzantılar oluşur. Bu uzantılarda
bol miktarda kan damarı bulunur ve bu şekilde oluşan
yapıya “plasenta” denir. Plasenta, hem anneyle bebek
arasındaki madde alışverişinin hem de progesteron
salgılayarak uterusun gelişiminin sağlandığı yapıdır. O
halde bir dişinin gebeliğinin üçüncü ayından sonra
yumurtalıkları alınsa bile gebelik devam edecektir. Eğer
plasentada bir hasar olursa , kandaki progesteron
seviyesi düşer ve düşük meydana gelir.
• Plasentanın içinde embriyonun ve annenin kan damarları
birbirine çok yakın seyreder fakat bunlar birleşmez ,
kanlar asla birbirine karışmaz. Besin alışverişi
difüzyonla olur. Besin maddeleri ve oksijen anneden
embriyoya, artık maddeler embriyodan anneye doğru
difüzyon ya da aktif taşımayla geçer.
• Gelişim devam ederken , embriyodan gelen iki
atardamar , kılcallardan oluşan bir toplardamar,
vitellüs kesesi ve allantois bağ dokusu ile
çevrilerek göbek kordonunu oluşturur. Böylece ,
fetüs plasentaya göbek bağıyla bağlanır.
• İnsanda yaklaşık 280 gün boyunca gebelik sürer ve
fetüs gelişir. Bu sürenin sonunda hipofizden
oksitosin hormonu salgılanır.Bu hormonun başlıca 2
görevi vardır :
1. Uterus kaslarının kasılmasını ve doğumun
gerçekleşmesini sağlar.
2. Oluşturulan sütün, süt kanallarına geçişini
sağlar.
•
•
Göbek bağı
Embriyoda normal plasenta ve göbek bağı
Hipotalamus
RF
Hipofiz
Geri
FSH
LH
LTH
OKSİTOSİN
Beslenme
Uterus
(Doğum gerçekleşir)
Süt ,
süt kanallarına
geçer.
Ovaryum
(yumurta
oluşur .)
Ovaryum
( Ovulasyon
Süt bezleri
gelişir.)
(süt oluşumu
Ovaryum
gerçekleşir.)
Östrojen
(Korpusluteumun
oluşmasını sağlar
Analık
Uterus
ve bozulmasını
İç Güdüsü
( mitoz hızlanır, uterus
engeller )
Oluşur
büyür ve gelişir.)
Östrojen, progesteron
Uterus
(mitoz hızlanır, uterus süngerimsi
bir yapı kazanır.)
•
C. ERKEK ÜREME
SİSTEMİ
Erkek üreme sistemi şu bölümlerde incelenebilir :
a) Testisler ( Er Bezleri ) : İnce kıvrımlı seminifer tüplerden
oluşmuşlardır. Bu tüplerde bulunan sperm ana hücrelerinde mayoz
sonucu spermler oluşur. Testisler skrotum içinde bulunur. Bu
sayede vücut içindeki yüksek sıcaklıktan korunurlar.
b) Epididimis : Seminifer tüplerde oluşan spermlerin olgunlaştığı ve
hareket yeteneği kazandığı yerdir.
c) Vasdeferans : Olgunlaşan spermlerin depolandığı yerdir.
Vasdeferans üretra ( idrar kanalı ) ile birleşip penis ile sonlanır.
• Bu yapıların dışında spermlerin üretra kanalından geçerek
atılmasını sağlayan seminal sıvıyı salgılayan prostat , cowper bezi
ve seminal kesecikler bulunur.
• Bu sıvılar spermlerin geçtiği yolları kayganlaştırır , içerdiği bol
glikozla aktif spermlerin beslenmesini sağlar ve dişinin üreme
kanalında salgılanan asitlere karşı spermleri korur.
Erkek üreme sistemi
Erkek Üreme Sisteminin Hormonal Kontrolü
Hipotalamus
RF
Hipofiz
FSH
LH
Testisler
Testisler
Sperm Oluşumu
Testosteron ( Androjen) Salgılanması
Spermlerin
Olgunlaşması
Erkeksi Özelliklerin
Kazanılması
Şekil : Erkeklerde hormonal düzenleme
VI. HAYVANLARDA
GELİŞME
• Zigottan ( döllenmiş yumurta ) ergin bir birey oluşumuna
kadar geçen evreye “gelişme evresi” denir. Bu evre ; bölünme
,büyüme ve farklılaşma olarak 3 aşamada gerçekleşir.
1. BÖLÜNME : Zigotun oluşumundan sonra başlayan mitoz
bölünmelerdir.
2. BÜYÜME :
• Canlı yapısındaki madde miktarının artmasıyla ölçülür.
• Canlının farklı kısımlarında farklı hızlarda gerçekleşir.
• Canlı belirli bir büyüklüğe ulaşınca büyüme hızı yavaşlar.
3. FARKLILAŞMA : Büyüme devam ederken , farklı hücrelerin
farklı şekil ve görev kazanmasıdır. Böylece tek bir hücreden (
zigot ) , çeşitli görevleri üstlenmiş çok hücreli bir canlı
oluşur.
A. EMBRİYONİK GELİŞİM
EVRELERİ
1.
2.
3.
4.
5.
SEGMENTASYON
BLASTULASYON
GASTRULASYON
NÖRÜLASYON
ORGANOGENEZ
•
Embriyonik Gelişim Evreleri
1. SEGMENTASYON :
• Zigotun mitoz bölünmeler geçirerek çok hücreden oluşmuş bir
hücre yumağı olan morula ‘yı oluşturmasıdır.
• Bu evre sonucu oluşan hücrelerden her birine “blastomer ”
denir.
• Blastomerler birbirinin aynısı olan hücrelerdir ve büyümeden
bölünürler.
• Morula evresinde embriyonun yapısı , ileri bir koloni olan “
volvox ” a benzer.
2. BLASTULASYON :
• Morulayı oluşturan hücrelerin kenara çekilmesiyle oluşan içi
sıvı dolu bir tüp görünümündeki blastulanın oluşmasıdır.
• Blastulayı oluşturan hücreler arasında herhangi bir farklılık
yoktur.
3. GASTRULASYON :
• Blastulanın bir kenarındaki hücrelerin içe doğru göç etmesidir.
• Bu evreye “ gastrulasyon “ , embriyoya “ gastrula” ,
çökmeden oluşan açıklığa “ blastomer ( ilk ağız ) “ denir.
• Bu evredeki embriyoda iki tabaka gözlenir. Dıştaki tabakaya “
ektoderm ” , içtekine “ endoderm “ denir.
• İleri gastrula evresinde ektoderm ve endoderm tabakalarından
ayrılan hücreler “ mezoderm “ tabakasını ve mezenşim
hücrelerini oluştururlar. Mezoderm tabakası içindeki boşluğa “
sölom “ , bu tabakayı taşıyan canlılara “ sölomlular “ denir.
4. NÖRÜLASYON :
• İleri gastrula evresini takip eden , notokord
denilen sırt ipliğinin oluştuğu evredir.
5. ORGANOGENEZ :
• Embriyonik tabakalar olan ektoderm
,endoderm ve mezodermden sırasıyla ;
doku, organ ve sistemlerin oluşmasıdır.
NOT :
• Zigotun segmentasyonu sırasında hücre sayısı artar ,
ancak toplam kütle azalır. Çünkü bu sırada sadece
yumurtada depolanan besin kullanılır. Böylece normalden
büyük bir hücre olan zigottan normal büyüklükteki
hücreler oluşur.
• Sünger ve sölenterler , ileri gastrulasyon evresine
geçemezler. Bu yüzden embriyolarında sadece ektoderm
ve endoderm tabakaları bulunur.
• Nörülasyon evresinde embriyonun şubesinin omurgalı
olduğu tespit edilebilir.
• Embriyo tabakalarının farklılaşarak dokuları ve organları
oluşturmasında 3 faktör etkilidir :
1. Programlanmış Hücre Göçleri :
• İlk hücresel göç, blastula evresinden gastrula evresine geçişte
görülür. Bu sırada oluşan notokord ( sırt ipi ) da hücre göçüyle
meydana gelir.
2. Programlanmış Hücre Ölümleri :
• Embriyo gelişirken bazı hücrelerin ölmesi , bazı yapıların
belirmesine yol açar. Örneğin ; el ve ayaklar oluşurken , ölen
bazı hücreler parmakların meydana gelmesine neden olur.
3. Embriyonik İndüksiyon :
• Embriyo gelişirken ,bir dokunun ya da tabakanın diğer bir
dokuyu ya da tabakayı etkileyip , farklılaştırmasına “
embriyonik indüksiyon “ denir.
B.EMBRİYONİK TABAKADAN
OLUŞAN YAPILAR
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
EKTODERM :
Sinir sistemi
Duyu organları
Üst deri
Diş minesi
Kıl , tüy , boynuz , tırnak
MEZODERM :
İskelet ve kas sistemi
Dolaşım sistemi
Üreme sistemi
Boşaltım sistemi
Alt deri
Bağ Doku
Karın zarı
•
•
•
•
•
•
•
ENDODERM :
Sindirim sistemi
Tiroid bezi
Solungaçlar , akciğerler
Karaciğer
Dalak
Pankreas
Sidik kesesi
• Gelişmenin açıklanmasını sağlayan birçok bilim
adamı vardır. Örneğin ; Hans DRESCHER ,
Wilhelm ROUX ve Hans SPEMANN.
• Bunlar arasında SPEMANN ‘ın sinir sisteminin
farklılaşmasını açıklayan deneylerini
inceleyelim:
• SPEMANN bu konuda birbirini izleyen 3 deney
yapmıştır. Çalışmalarını yaptığı sırada sinir
sisteminin ektodermden geliştiği bilinmektedir ,
merak edilen , ektoderm hücrelerinin nasıl sinir
hücrelerine dönüştüğüdür.
1. DENEY SONUÇ :
• 1. Ektodermin sinir sistemine dönüşebilmesi için
embriyoya bağlı kalması gerekir.
• 2. Sinir sistemi oluşumu için ektoderm tek başına
yeterli değildir.
2.DENEY SONUÇ :
•
Sinir sisteminin gelişebilmesi için üst mezodermin embriyoda
kalması gerekir.
3. DENEY SONUÇ :
• Sinir sisteminin oluşması için ÜST MEZODERMİN ,
EKTODERMİ etkilemesi gerekir.
• Embriyonik indüksiyona bir örnek de gözün oluşumudur .
• Embriyo gelişimi sırasında gözün oluşumunu sağlayan yapılar :
ör , beyin ve baş ektodermidir.
• Gelişme sırasında beyin , baş ektodermine doğru bir çıkıntı
oluşturur ve bu yöne büyür.
• Oluşan uzantıların ucun tekrar içe doğru çöker ve kadehe
benzer bir yapı oluşur. Bu kadehin dış ektoderme değmesiyle
göz merceği oluşur. Eğer bu temas engellenirse göz merceği
oluşmaz.
• Gelişmenin sonraki evrelerinde gözün diğer dokuları gelişir.
Şekil : Göz merceğinin oluşumu
NOT :
• Çok hücreli canlıların , bütün hücrelerinde aynı
genler bulunur. Çünkü hücreler , başlangıçta tek bir
hücrenin ( zigot ) mitoz bölünmeleriyle oluşur.
Ancak dokuların farklı olmasının nedeni , her
dokuda aktif olan genlerin farklı olmasıdır.
C. ÇOKLU DOĞUMLAR
• Bir doğumda birden fazla yavru oluşumudur. Her canlıda , bir
seferde doğan yavru sayısı farklıdır.
• Örneğin ; domuz aynı anda 30 yavru yapabilir. Ancak insanda
genellikle tek ,nadiren çift ve giderek azalan olasılıklarda üç ,
dört , beş ve altı yavru doğabilir.Bahsedildiği gibi çoklu
doğumlarda en fazla ikizlere rastlanır. İkizler oluşumlarına
göre 2’ye ayrılırlar :
1. Tek Yumurta İkizleri:
• Zigotun bölünmesiyle oluşan iki hücrenin birbirinden ayrılarak
farklı iki canlıyı oluşturmasıdır.
• Oluşan yavruların kan grubu, cinsiyet gibi kalıtsal tüm
özellikleri birbirinin aynısıdır
• Ana karnında tek bir plasentadan beslenirler.
2. Çift Yumurta İkizliği
• Aynı anda iki farklı yumurtanın , iki farklı spermle
döllenmesi sonucu oluşan iki ayrı zigotun gelişerek
iki yavruyu oluşturmasıdır.
• Genotip ve fenotipleri farklı zamanlarda doğan
kardeşler kadar birbirine benzer.
• Ana karnında her bir zigot için plasenta oluşur.
D. GELİŞMEDE
ANORMALLİKLER
• Canlının gelişmesi sırasında farklılıklara neden olan bazı
faktörler şunlardır :
1. MUTASYON
2. KİMYASAL MADDELER, İLAÇLAR
3. BAKTERİLER
4.KANSER : Organizmanın denetiminden çıkarak kendi başına
bölünen hücre gruplarıdır. Kanser hücrelerinin özellikleri
şunlardır :
• Metabolizmaları yüksektir.
• Hormonlara yanıt vermezler.
• Komşu hücreleri tanımazlar.
• Aşırı bölünerek oluşturdukları kitle , normal hücrelere baskı
yapar ve toplu ölümlere neden olur.
Omurgalı embriyolarının gelişimi