TRAFİKTE GÜVENLİK VE ÇAĞDAŞ UYGULAMALAR SEMPOZYUMU

tmmob
nmakïna mühendisleri ocl^sı
TRAFİKTE GÜVENLİK VE
ÇAĞDAŞ UYGULAMALAR
SEMPOZYUMU
26-28 Kasım 1933
İZMİR
Yatay İşaretlemede Termoplastik
Yol İşaretleme Malzemesi
Bülent ARTANTAŞ
Belpas Ltd. Şti.
185
Bülent ARTANTAŞ
1959 İğdır doğumlu, ilk ve orta öğrenimini İğdır'da tamamladı. Yüksek
öğrenimini Ö.D.T.Ü. Mühendislik Fakültesi - Metalürji Mühendisliği
bölümünü tamamladı. Çelik üzerine çalışan çeşitli özel sektör kuruluşlarında Mühendis ve Müdür olarak çalıştı. Kasını 1990'da Ankara
Büyükşehir Belediyesi Kuruluşlarından olan BELPLAS Ankara Termoplastik A.Ş.'ine Genel Müdür olarak atandı. Halen aynı görevi
sürdürmektedir. İngilizce biliyor, evli ve birçocuk babasıdır.
166
YATAY İŞARETLEMEDE TERMOPLASTİK YOL
İŞARETLEME MALZEMESİ;
Polimer teknolojisinin bir uygulama alanı ofâîi térmoplastik yöŞ işaretleme malzemesi; ısı ile
faz değiştirip şekillenebilen, bu değişimi birden fazla kez gerçekleştirebilen ve bu esnada
özelliklerini yitirmeyen; içerisindeki özel katl^. Jtfaddeleri ile ışığı yansıtan bir boya türüdür,
Bu malzeme; termoplastiği oluşturan hammaddelerin homojen bir dağılımın sağlayacağı
biçimde, belirli oranlarda karıştırılmasıyla oluşur. Toz halindeki boya malzemesinin plastikleştirilmesi ise ısıtılarak sağlanmaktadır. Btt ısıtma işlemi, özel olarak geliştirilmiş yol çizgi
makinalannda, boya yola uygulanacağı sırada gerçekleşir. (...),
Bilindiği üzere; trafik güvenliğinin sağlanması amacı ile kullanılan yol işaretleme malzemesi,
gece-gündüz rahatça görünür özellikte olmalı ve yoğun trafiğin neden olduğu mekanik
aşınmaya dayanım göstermelidir.
Ülkemizde bugüne dek yatay işaretleme kullanılan soğuk boyaya karşı tartışılma?.
üstünlükleri olan termoplastik malzeme; asfalta sıcak olarak püskürtme yoluyla uygulanması
nedeni ile dayanıklı ve uzun ömürlüdür.
Yüksek sıcaklıklarda (180-200 C) bitümlü yol yüzeylerine uygulanan boya; asfalt zemini eritir.
İçerisine nüfuz eder ve katılaşma birlikte gerçekleşir. Bu-sayede soğuk boyaya oranla çok daha
uzun süre uygulandığı zeminde kalabilmektedir. Kuruma süresinin çok kısa oluşu sebebi ile de
uygulamanın yapıldığı yol 15 dk. gibi kapa sürede trafiğe açılabilmektedir, İçerisinde dünya
standartlarına uygun cam küreciklerin bulunması ise yol çizgilerine mükemmel bir yansıtma
özelliği sağlamaktadır.
"BelPlas Termoplastik Yol İşaretleme Malzemesi" Türkiye'nin değişik iklim şartlarına uyum
sağlayacak özelkite farklı tip formülasyonlarda ve iki ayrı renkte (beyaz VB sarı)
üretilmektedir. Değişik kullanım alanları için diğer renklerde de üretim yapılabilmektedir.
HAMMADDELER:
Termoplastik yol işaretleme malzemesi; bağlayıcılar, dolgu maddeleri, pigment ve yansıtıcı
cam küreciklerinden oluşmaktadır.
BelPlas Termoplastik Yol Çizgi Malzemesinde kullanılan ana hammaddeler - bağlayıcılar, pigmentler ve cam kürecikler - yurt dışı kaynaklıdırlar ve termoplastik boya konusunda aranılan
tüm şartlara uygunluk sağlar niteliktedirler. Bu özelliklerini ASTM veya BS standartları ile
belgelemişlerdir.
Bağlayıcılar: boya malzemesinin diğer bileşenlerini biraraya getirerek sağlam bir polimerik
yapının oluşmasını sağlarlar. Bunlar değişken iklim koşullarına dayanım sağlayacak özellikte
olmalıdırlar. Bağlayıcılar, mineral yağlar ile plastikleştirilen hidrokarbon reçinelerden
oluşmaktadırlar.
Pigmentler boya malzemesine kararlı bir renk sağlamak amacıyla katılırlar. Ultra Viyole ışık
altında oluşabilecek etkilerden olan beyaz boyanın sararması ve san boyada renk açılmasını
önleyecek kalitede olmalıdırlar. Beyaz termoplastik malzeme için BS 1851*6 uyguri rutil tip Titanyum Dioksit: sarı malzeme için ise yüksek sıcaklığa karşı renk stabilitesi yüksek tipte Kursun Kromat kullanılır.
1H7
Dolgu maddeleri terrnoplastiğin polimerik yapısındaki bağ arası boşlukları doldurmak amacı
île kullanılırlar. Bunlar uygun tane iriliğine sahip silika kumu, kalsit veya kuvars kumudur.
Cam kürecikler boyaya; herhangi bir kaynaktan gelen ışığı doğru açıda yansıtarak parlaklığın,
dolayıyla da yol emniyetinin sağlanması amacıyla eklenmektedirler.
Termoplastik boyada kullanılan cam bilyacıklar iki sınıfa ayrılırlar:
1- Boyanın içine karıştırılanlar (Premix / Intermix).
2- İstenildiği takdirde uygulamadan hemen sonra yol işaretlerinin üzerine püskürtülenler
(Drop on /
Surface applied),
Mikroskop analizi sonucunda: birinci tip cam bilyacıkların minimum % 70 ikinci tip cam bilyacıkların iso minimum % 80 küresellige sahip olmaları gerekmektedir. Küresel olmayan hilyacıklnr ışığı gerekli açıda yansıtamayackalar ve dolayısıyla istenen yol emniyeti de
snğlannmamış olacaktır. Cam küreciklerin kimyasal kompozisyonu, oGptik özellikleri ve kimyasnilara dayanımları ise BS 6088; 1981 standartlarına uygun olmalıdır.
Boyanın içerisine karıştırılan cam küreciklerin gradasyonu aşağıdaki gibi olmalıdır (BS 6088:
1981 - Class A ve BS 3262: 1976 madde 7.2):
Elek açıklığı (mm)
% Kalan
1.180
0-3
0.850
0-10
0.425
90-100
0.425'in altı
10 maksimum
Uygulama esnasında şeritlerin üzerine püskürtülen cam küreciklerin gradasyonu ise şöyledir
(BS 6088: 1981 - Class B):
Elek açıklığı (mm)
% Kalan
850
0-5
600
5-20
300
30-75
180
10-30
180'in altı
0-15
BS 3262: Part 2: 1987 standartlarına göre uygulama esnasında şeritlerini üzerine
450 ± 50 gr / m oranında çam kiniştik püskürtülür,
(Jam küreciklerin değişip è^né iriliklerine sahip elmala^'çlligilerin yansıtıcılık özelliklerinin,
termoplastik malzemen^p.g|^jb;^şg|dııdeki ömrü kadar devanı etmelerim sağlar. Bu her iki tip
Malzeme yola ilk^^MÖ^fi^M^^^fearıın ict^J^^i[Ji|n*a3i,. cam küreciklerin hemen hnpsi
man içinde iri küredi&î|ş^^
1B«
devam ederler.
TERMOPLASTİK YOL İŞARETLEME MALZEMESİNİN BİLEŞEN
ORANLARI:
Bu oranlar BS 3262: 1976 standartlarana göre aşağıdaki şekilde belirlenmişlerdir:
Karışımdaki ağırlıkça yüzde
Bileşenler
Minimum
Bağlayıcı (reçine v e yağ)
18
Pigment
6
Cam kürecikler
20
Maksimum
22
Dolgu maddeleri, pigment
ve cam kürecikler
78
82
BelPlas Termoplastik Yol İşaretleme Malzemesinde: sağlam bir polimerik yapı oluşturmak
amacı ile bağlayıcılar % 22* üstün bir beyazlık sağlamak amacı ile de Titanyum Dioksit pigment % 8 oranında kullanılmaktadır»
KALITI KONTEOLı
Termoplastik yol çizgi malzemesinin kalite denetimi hammadde bazında başlar. Bu aşamada
cam küreciklerin ve diğer tanecikli malzemelerin elek analizleri yapılarak uygun gradasyonu
sağlayıp sağlamadıkları kontrol edilir. Ayrıca cam küreciklerin mikroskop altında dai~
resellikleri (küresellikleri) denetlenir.
Dolgu maddelerinin yağ absorbanslarınııt kontrolü yapılır. Bağlayıcıların ise parlama ve
yumuşama noktalan tesbit edilir.
Üretilen termoplastik malzemenin kalite denetimi için fabrikada yapılan testler şunlardır:
* "Halka-Bilya" metodu ile Yumuşama Noktası Tayini (ASTM E 28)
* "Pensky-Martens1* kapalı kabı ile Parlame Noktası Tayini (ASTM D93)
* Boyanın bileşenleri arasında bağlayıcıların yüzdesinin tesbîti (BS 3262-Ignition method)
* Malzemenin özgül ağırlığının tayini
* Makemenin sertleşme, renk ve kırılganlığı ile ilgili diğer testleri,
BELPLAS, termoplastik boya konusunda TSE Kalite Belgesine sahip tek firmadır, Termoplastik boya için Karayolları Uygunluk Raporu ise, BS 3262 standartlarına gör© Karayolları
Genel Müdürlüğü Labo-ratuvarlarmda yapılan testler sonucu verilmektedir, BelPlas ürünü
termoplastik boyanın bu standartlara uygun olduğu. TCK Lahoratuvarlarmca verilen uygunluk raporlarıyla kanıtlanmıştır, Ayrıca uluslararası bir organizasyon olan BASt (Alman
Karayolları Devlet Kurumu) BelPlas ürünü termoplastik boyanın kalite kontrolünü yapmış ve
uygunluk raporu vermiştir.
1PQ
UYGULAMA
Gerek yol çizgi, gerekse yaya geçidi sprayplastik olarak uygulanmaktadır. Sprayplastik uygulama, modern teknoloji ürünü olan7
Yol Çizgi Makinalarıyla, uygulama sıcaklığında homojen bir sıvı
karışım haline dönüştürülen termoplnstik yol malzemesininbasmç
altında yol yüzeyine püskürtülmesidir. Asfalt yüzeyine yapışması, asfalt yüzeyini eriterek, bütünleşmesi sağlanmaktadır,
Uygulama BS 3262 ve ZTVM standartlarına göre yapılmaktadır.
Karayolları müteahhitlerine, belediyelere, havaalanlarına, otellerin ve
büyük tesislerin park yerleri çiziminde uygulama hizmeti başarıyla sunulmaktadır.
Başarılı bir uygulama yapılabilmesi için aşağıdaki hususlar belirleyici
olmaktadır:
1- Uygulama yapılacak yol yüzeyinin yapısı standartlara uygun olmalıdır,
2- Asfalt yüzeyi yeni olmamalı, yapımın üzerinden en az 1 ay geçmiş olmalı ve sivri uçlar aşınmış olmalıdır,
8- Uygulama anmda hava sıcaklığı 10-20 O arasında, yol yüzeyi
sıcaklığı 40 C altında ve bağıl nem % 85in altında olmalıdır, Yol yüzeyi
temiz ve kuru olmalıdır. Eğer nemli ve 5 Cin altındaysa kurutularak
yüzey sıcaklığı yükseltilir. Kurutmak mümkün değilse uygulama
yapılmaz,
5- Uygulama yapılacak yol yüzeyinde madeni yağ kaçağı kesinlikle olmamalıdır.
190