ne mutlu o, garip (mümin)lere!..

NE MUTLU O, GARİP (MÜMİN)LERE!..
Şeyh'ul İslam İbni Teymiyye (661/728H)
(Mecmu'ul Feteva, 18/291-305)
www.tavhid.org
1
ّ ْ
َّ ‫الر ْح َمن‬
َّ ‫الل ِه‬
ِ‫الر ِح ِيم‬
‫ِبس ِم‬
ِ
Şeyh’ul İslam İbni Teymiyye (rahimehullah) şöyle dedi:
Fasıl: Nebi (sallallahu aleyhi ve sellem)’in Sahih Hadis'ine
dair:
‫ َف ُطوبي للغرباء‬،‫ وسيعود غري ًبا كما بدأ‬،‫!بدأ اإلسالم غري ًبا‬
"İslam garip olarak başladı ve tekrar başladığı gibi garip
haline dönecektir. Ne mutlu o garip (mümin)lere!" (Müslim;
Tirmizi, İbni Mace)
Bu Hadis, İslam garip hale döndüğü zaman onu terk etmenin caiz
olduğu manasına gelmez –bundan Allah'a sığınırım- aksine bu
Allah’tan (İslam’a bağlı kalmaya yönelik) bir emirdir, tıpkı (Allah)
Te'ala'nın buyurduğu gibi:
ِ‫ْر اإلسْ الَمِ ديناِ َفلَن ُي ْق َب َلِ م ْن ُه‬
َِ ‫َو َمن َي ْب َتغِ َغي‬
" Kim İslam'dan başka bir din ararsa asla ondan kabul edilmez. (Al-i
İmran 3/85) Ve (Allah) Te'ala şöyle buyurdu:
ِ‫للا اإلسْ الَ ُم‬
ِّ َِ‫ين عند‬
َِ ‫إنِ ال ِّد‬
"Allah nezdinde hak din İslam'dır." (Al-i İmran 3/19) Ve (Allah)
Te'ala şöyle buyurdu:
ِ‫ُون‬
ِ ‫للا َحقِ ُت َقاتهِ َو‬
َِّ ِ‫ين آ َم ُنوِْا اتقُو ْا‬
َِ ‫َيا أَ ُّي َها الذ‬
َ ‫لَ َتمُو ُتنِ إلِ َوأَن ُتم مُّسْ لم‬
"Ey iman edenler! Allah'tan, O'na yaraşır şekilde korkun ve ancak
Müslümanlar olarak can verin." (Al-i İmran 3/102) Ve (Allah) Te'ala
şöyle buyurdu:
ِ‫َو َمن َيرْ َغبُِ َعن مِّلةِ إب َْراهي َِم إلِ َمن َسف َِه َن ْف َس ُِه َولَ َقدِ اصْ َط َف ْي َناهُ في ال ُّد ْنَِيا َوإن ُه‬
َِ ‫ت ل َربِِّ ْال َعالَم‬
‫ين‬
ُِ ‫ل أَسْ لَ ْم‬
َِ ‫ل لَ ُِه َر ُّب ُِه أَسْ لِ ِْم َقا‬
َِ ‫ين إ ِْذ َقا‬
َِ ‫ن الصالح‬
َِ ‫في اآلخ َرةِ لَم‬
ِ‫الَ َتمُو ُتن‬
ِ ‫ين َِف‬
َِ ‫للا اصْ َط َفي لَ ُك ُِم ال ِّد‬
َِّ ِ‫َو َوصي ب َها إب َْراهي ُِم َبنيهِ َو َيعْ قُوبُِ َيا َبنيِ إن‬
َِ ‫إَلِ َوأَن ُتم مُّسْ لم‬
‫ُون‬
"İbrahim'in dininden kendini bilmezlerden başka kim yüz çevirir?
Andolsun ki, biz onu dünyada (elçi) seçtik, şüphesiz o ahirette de
iyilerdendir. Çünkü Rabbi ona Müslüman ol, demiş, o da Alemlerin
Rabbine boyun eğdim, demişti. Bunu İbrahim de kendi oğullarına
vasiyet etti, Yakub da: Oğullarım! Allah sizin için bu dini (İslam'ı)
2
seçti. O halde sadece Müslümanlar olarak ölün (dedi)." (el-Bakara
2/130-132)
Nitekim konuyu başka bir yerde geniş olarak açıkladık ve Nuh
(aleyhi selam)'dan Mesih (İsa ibni Meryem)'e kadar bütün enbiyanın
dininin İslam olduğunu beyan ettik. Dolayısıyla İslam garip olarak
başlamış olmasına rağmen, Allah katında İslam’dan başka hiçbir din
kabul görmez.
Bu, İyaz ibni Hımar (radiyalalhu anh)'ın rivayet ettiği sahih hadiste
sabit olmuştur ki; Nebi sallallahu aleyhi ve sellem şöyle
buyurmuştur:
‫إن للا نظر إلى أهل األرض َف َم َق َتهُم ـ عربهم وعجمهم ـ إل بقايا من أهل‬
‫الكتاب‬
"Şüphesiz Allah (azze ve celle) yeryüzü halkına bakmış ve ehli
kitaptan kalanlar dışında arabına acemine gazap etmiştir..."
(Müslim; Ahmed) hadisin sonuna kadar.
İslam’da sabit kalmaktan dolayı meydana gelen garipliğin, kötü
birşey olduğu manasına gelmez. Aksine onlar insanların en mesud
olanlarıdır, tıpkı hadisin sonunda vurgulandığı gibi:
‫فطوبي للغرباء‬
"Ne mutlu o garip (mümin)lere!.."
Hadiste geçen ‫طوبي‬tuba kelimesi tayyib kelimesinden türetilmiştir.
(Allah) Te'ala şöyle buyuruyor:
ُ
ِ‫طو َبى لَ ُه ْمِ َوحُ سْ نُِ َمآب‬
"İman edip iyi işler yapanlara ne mutlu! Tuba (varılacak güzel yurt)
da onlar içindir." (er-Ra'd 13/29)
Bu tıpkı ilk öne geçen (sahabe)lerin İslam’a tabi olmaları gibidir. O
zaman (İslam) garip birşey olmasına rağmen, onlar insanların en
mesud olanlarıydı. Ahiret'te ise dereceleri (en yüksek derese sahibi
olan) enbiya aleyhi selamdan sonra, diğer bütün insanlardan önce
gelir. Dünyadaki durumları hakkında (Allah) Te'ala şöyle
buyurmuştur:
ِ‫ين‬
َِ ‫ك م‬
َِ ‫للاُ َو َمنِ ات َب َع‬
ِّ ِ‫ُك‬
َ ‫ن ْالم ُْؤمن‬
َ ‫َيا أَ ُّي َها النبيُِّ َحسْ ب‬
3
"Ey Nebi! Sana ve sana uyan mü'minlere Allah yeter." (el-Enfal
8/64)
Yani; Muhakkak ki, Allah sana ve tabilerine yeter... Ve (Allah) Te'ala
şöyle buyurmuştur:
ِ‫ين‬
َِ ‫للاُ الذي َنز‬
ِّ ِ‫ِّـي‬
َ ‫ابِ َوه َُِو َي َت َولي الصالح‬
َ ‫ل ْالك َت‬
َ ‫إنِ َولي‬
"Şüphesiz ki, benim koruyanım Kitab'ı indiren Allah'tır. Ve O bütün
salih kullarını görüp gözetir." (el-A’raf 7/196) (Allah) Te'ala şöyle
buyurmuştur:
ُ‫للاُ ب َكافِ َع ْب َده‬
ِ ِ‫ْس‬
َ ‫أَلَي‬
"Allah kuluna kafi değil midir?" (ez-Zümer 39/36) Ve yine şöyle
buyurur:
ُ ‫للاَ َيجْ َعل ل ُِه َم ْخ َرجا َو َيرْ ُز ْق ُِه منِْ َحي‬
‫ل على‬
ِْ ‫ل َيحْ َتسبُِ َو َمن َي َت َوك‬
ِ َ ِ‫ْث‬
ِ ِ‫َو َمن َيتق‬
‫للاِ َفه َُِو َحسْ ُب ُِه‬
"Kim Allah 'tan korkarsa, Allah ona bir çıkış yolu ihsan eder. Ve ona
beklemediği yerden rızık verir. Kim Allah'a güvenirse O, ona yeter."
(et-Talak 65/2-3)
Allah'ın Rasulü'ne tabi olan Müslüman'a, Allah Te'ala yeter, nerede
olursa olsun her zaman O, onun velisidir.
Bu yüzden küfür beldelerinde Müslümanların İslam'a sarıldıkları
görülür. İslam'a ne kadar sıkı sarılırlarsa saadet onlar için daha
büyük olur. Eğer onlara bir kötülük gelirse, bu, günahları
yüzündendir. Hatta müşrikler ve ehli kitap (dan iyi olanlar), İslam
dininin gereklerini yaşayan bir Müslüman gördüklerinde ona saygı
duyarlar ve amel etmeden zahiren İslam'a mensup olduklarını
söyleyenlere göstermedikleri saygı ve ikramı ona gösterirler. Bu
İslam’ın ilk dönemlerinde olmuştur ve her devirde böyle olur.
Hakikaten şüphe yok ki, bu dünya hayatında insanlarn başına
birtakım felaketler gelir ve Allah (dilediğince) kullarını nimetlendirir
ancak Müslümanın başına gelen kötülükler çok daha azdır ve ona
ulaşan nimetler çok daha fazladır.
İslam'ın ilk dönemlerinde Müslümanlar kafirlerden gelen eziyetlerle
imtihan olmuşlar ve onların eliyle yurtlarından çıkarılmışlarsa da,
4
kafirlerin ulaştığı helak kayıp manasında daha büyük ve daha çok
olmuştur. Kafirler için hasıl olan izzet veya mal pek çok açıdan
Müslümanlar için daha fazladır ta ki Müslümanlar (dünyayı yöneten)
liderler omuşlardır.
Müşrikler Rasulullah (sallallahu aleyhi ve sellem)'e her yoldan eza
etmeye çalışıyorlardı fakat Allah onların ezalarını geri çevirdi, onu
korudu, onu koruması altına aldı ve ona kafir Kureyş’in sahip olduğu
güce karşı yardım etti ki; o güce dayanarak ona eza ediyorlar, onu
küçük düşürüyorlardı, öyle bir güç ki Allah’tan başkası karşı
koyamazdı.
Bu, İslam’a tabi olmayanların durumudur ki, onlar da aynı nefret ve
düşmanlığı gösterirler, (hatta) onlar birbirlerine karşı biri diğerine
karşı döner. Bu (daha once bahsettiğimiz) hürmet ve saygı
Habeşistan’a hicret edenlerin de başına gelmiştir. Habeş kralı onlara
ikramda bulunmuş ve onlara son derece saygı ve izzet göstermiştir.
Yine (Mekke’den) Medine'ye hicret edenler de saygın ve aziz
olmuşlardır.
Dünyada başlarına gelen eziyete karşılık imanları ile ödüllendirildiler,
ve bu ezalara karşı sabrettikleri için imanın tadına varıyorlardı. Buna
karşılık, düşmanlarının duçar olduğu eziyet ve şer bundan kat kat
daha fazladır ancak ne bu dünyada, ne de ahirette bunun karşılığını
alamayacaklardır. Zira onların başına gelen eza onların günahlarının
cezasıdır.
Mü'minler imanlarının halis olması ve günahlarına kefaret olması için
sürekli (felaketlerle) imtihan olunuyorlardı. Bunun sebebi
mü'minlerin Allah rızası için amel ederler dolayısıyla kişilerin
tahammül gösterdikleri ezaların karşılığını vermek Allah’ın (üzerinde
bir hak)dır. İman kişinin kalbinde bulunan bir lezzetir ki, başka
hiçbirşey onun yerini alamaz.
Nitekim Nebi sallallahu aleyhi ve sellem şöyle buyurmuştur:
‫ من كان للا ورسوله أحب إليه‬: ‫ثالث من كن فيه وجد بهن حالوة اإليمان‬
‫مما سواهما ومن كان يحب المرء ل يحبه إل هلل ومن كان يكره أن يرجع في‬
‫الكفر بعد إذ أنقذه للا منه كما يكره أن يلقى في النار‬
"Şu üç kişideki şey kimde bulunursa imanın tadını alır; (1) Allah ve
Rasulü kendisine bu ikisi dışındaki şeylerden daha sevimli olan kişi,
(2) Bir kimseyi ancak Allah için seven kişi ve (3) Allah kendisini
5
kurtardıktan sonra tekrar küfre dönmekten ateşe atılmaktan
hoşlanmadığı gibi hoşlanmayan kişi." Bu hadis sahihayn da rivayet
edilmiştir. Yine Müslim’in Sahih’inde (şöyle rivayet olunmuştur):
‫ذاق طعم اإليمان من رضي باهلل ربا وباإلسالم دينا وبمحمد نبيا‬
"Rab olarak Allah'tan, Din olarak İslam'dan ve Nebi olarak
Muhammed'den razı olan kimse imanın tadını alır." (Müslim)
Allah (azze ve celle) peygamberini İslam'ın ilk dönemlerinde ve son
devrinde İslam'a girmeyenlerden dolayı hüzünlenmekten veya
sıkıntıya düşmekten nehyetmiştir. Mü'minler de onlar için
üzülmekten veya onların tuzaklarından dolayı sıkıntı duymaktan
nehyedilmişlerdir.
İnsanların çoğu (bela ve imtihanları) münker olarak görür, veya
(bela ve imtihanlar) sebebiyle durumlarında değişme olunca,
kederlenir ve (musibete uğrayanın sızlandığı gibi) feryat eder; tıpkı
bizim insanları felaketlerle (imtihan edilirken gördüklerimiz) gibi,
halbuki onlar bunu yapmaktan med edilmişlerdir. Bilakis emrolunan
şey bu tür kötülüklere (Allah’ın kaderine boyun eğerek) sabretmek,
Allah'a dayanarak O’na tevekkül etmek ve İslam dininde sebat
etmektir. Allah’a iman eden ve takva sahibi olanlar, onlar (imanın en
üst derecesi olan) ihsan ehlidir ki bu takvanın karşılığıdır.
Kişinin uğradığı musibetler günahları sebebiyledir ve bunlara
sabretmelidir. Şüphesiz Allah'ın vaadi haktır. Allah’tan günahların (ın
bağışlanması) için af dile, övgülerin en güzeliyle Rabbini günün
ortasında ve sabahın erken saatlerinde yücelt (tesbih et).
(Rasulullah) sallallahu aleyhi ve sellem'in; ‫ثم يعود غريبا كما بدأ‬
"Sonra tekrar başladığı gibi garip haline dönecektir" sözününün
muhtemel iki anlamı vardır:
Birincisi: İslam’ın ilk dönemlerinde garip olarak başlayıp sonra
yayıldığı (hükümran olduğu) gibi; İslam, özel bir yer ve zaman da
tekrar garip hale dönecek sonra yine yayılacak (hükümran
olacak)tır. (Rasulullah sallallahu aleyhi ve sellem) bunun hakkında:
‫"سيعود غريبا كما بدأ‬Başladığı gibi garip haline dönecek"
buyurmuştur. Yani İslam’ın ilk devirlerinde İslam garipdi, insanların
bilmediği birşeydi ve daha sonra insanlar tarafından bilinen birşey
oldu, yayıldı tıpkı bunun gibi bir kez daha bilinmeyen birşey olacak
ve daha sonra tekrar bilinecek ve yayılacaktır. İlk ortaya çıktığında
6
tıpkı İslam’ın ilk zamanında olduğu gibi, çok az sayıda insanın İslam
hakkında bilgisi olacaktır.
Yine muhtemeldir ki (ikincisi): ahir zamanda çok az sayıda
Müslüman kalacaktır. Bu da ancak Deccal'den, Ye'cüc ve Me'cüc'den
sonra kıyamet yaklaştığı zaman olacaktır. O zaman Allah (azze ve
celle) her mü'min erkek ve kadının ruhunu alacak bir rüzgar
gönderecek ve sonra kıyamet kopacaktır.
Bundan öncesi hakkında ise (Nebi) sallallahu aleyhi ve sellem şöyle
buyurmuştur:
‫ل تزال طائفة من أمتي ظاهرين على الحق ل يضرهم من خالفهم ول من‬
‫خذلهم حتى تقوم الساعة‬
"Ümmetimden hak üzere zahir olan bir taife eksik olmayacaktır. Ne
onlara muhalefet edenler ne de onları davalarında terk edenler
onlara zarar veremeyecek, bu kıyamete kadar böyle devam
edecektir." Bu hadis Sahihayn'dadır. Aynısı pek çok tarikten rivayet
edilmiştir.
Nitekim doğruluğu tasdiklenmiş olan (Nebi sallallahu aleyhi ve
sellem) ümmetinden hak üzere olan, hakka bağlılıkları ile ayırdedilen
(ve zafere erecek) korunmuş bir taifenin olacağını haber vermiştir.
Ne onlara muhalefet edenler ne de onları davalarında terkedenler
onlara zarar veremeyeceklerdir.
Bu ise, (hak üzere) kalanların hor görüldüğü ve yeryüzünde
garipleştiklerinde olacaktır ki; bunların tümü kıyametten önce
olacaktır ve Saat (Kıyamet) bunlar olmaksınız kopmayacaktır.
O (Rasulullah sallallahu aleyhi ve sellem)'in sözü:
‫ثم يعود غريبا كما‬
‫"بدأ‬Sonra başladığı gibi garip haline dönecektir." Garipleşmenin en
fazla vuku bulacağı (zaman dilimi) bu dine girenlerin dinden çıkıp
mürted oldukları zamandır. Nitekim (Allah) Te'ala şöyle
buyurmuştur:
‫من يرتد منكم عن دينه فسوف يأتي للا بقوم يحبهم ويحبونه أذلة على المؤمنين‬
‫أعزة على الكافرين يجاهدون في سبيل للا ول يخافون لومة لئم‬
"Sizden kim dininden dönerse (bilsin ki) Allah, sevdiği ve kendisini
seven müminlere karşı alçak gönüllü (şefkatli), kafirlere karşı onurlu
7
ve zorlu bir toplum getirecektir. (Bunlar) Allah yolunda cihad ederler
ve hiçbir kınayanın kınamasından korkmazlar (hiçbir kimsenin
kınamasına aldırmazlar)." (el-Ma’ide 5/54) İşte onlar, başkaları
dinden irtidad ettiklerinde dini ikame edecek olanlardır.
Böylece İslam hep garip olarak başlamış ve tamamen yayılıncaya
kadar güçlü olmamıştır. Bu şekilde (bu döngü) pek çok yer ve
zamanda sözkonusu olmuştur. Tıpkı Ömer ibni Abd’ul Aziz
(rahimehullah)'ın zamanında sözkonusu olduğu gibi ve sonrasında o
yönetime geldi.
O dönemde, garipler; Müslümanlara yabancı olan ve (gayri-müslim)
insanlara yabancı olan kişilerdi, o kadar ki, (Müslüman) insanlardan,
sarhoş eden içkilerin haram kılındığını (dahi) bilmeyenler vardı. Allah
azze ve celle onun (Ömer ibni Abd’ul Aziz rahimehullah) eliyle, garip
hale gelen İslam'ı izhar etti.
Ve (sahih olarak) Sünen'de rivayet edildiğine göre (Nebi sallallahu
aleyhi ve sellem şöyle buyurmuştur):
‫إن للا يبعث لهذه األمة في رأس كل مائة سنة من يجدد لها دينها‬
"Şüphesiz Allah (azze ve celle) bu ümmet için her yüz senede bir,
dinini yenileyecek kimseler gönderir." (Ebu Davud; Hakim,
Müstedrek) Şüphesiz yenileme, ancak eskimeden sonra söz konusu
olur. İşte bu (eskime durumu da) İslam'ın garipliğidir.
Bu hadisten bir Müslümanın elde edilebilecek faydalardan biri de:
İslam'ın hakikatini bilenlerin azlığından dolayı üzülmemesi, bundan
dolayı gönlünde darlık hissetmemesi ve İslam dininden şüphe
etmemesi gerektiği ve bu işin (dinin) başlangıcının da böyle
olduğudur. (Allah) Te'ala şöyle buyuruyor:
‫فإن كنت في شك مما أنزلنا إليك فاسأل الذين يقرءون الكتاب من قبلك‬
"(Rasulüm!) Eğer sana indirdiğimizden (bu anlattığımız olaylardan)
kuşkuda isen, senden önce Kitab'ı (Tevrat'ı) okuyanlara sor." (Yunus
10/94) Bu ve diğer ayetler İslam'ın sahihliğini gösteren delillerdir.
Bu gariplik, tıpkı İslam’ın başlangıcındaki (insanların) ihtiyaç
duydukları delil ve burhanlara ihtiyaç duyan ve delillerden ihtiyacı
olanı bulan kişinin garipliği gibidir. Nitekim (Allah Te'ala) şöyle
buyurmuştur:
8
‫أفغير للا أبتغي حكما وهو الذي أنزل إليكم الكتاب مفصال والذين آتيناهم‬
‫الكتاب يعلمون أنه منزل من ربك بالحق فال تكونن من الممترين وتمت كلمة‬
‫ربك صدقا وعدل ل مبدل لكلماته وهو السميع العليم وإن تطع أكثر من في‬
‫األرض يضلوك عن سبيل للا إن يتبعون إل الظن وإن هم إل يخرصون‬
"(De ki): Allah'dan başka bir hakem mi arayacağım? Halbuki size
Kitab'ı açık olarak indiren O'dur. Kendilerine kitap verdiğimiz
kimseler, Kur'an'ın gerçekten Rabbin tarafından indirilmiş olduğunu
bilirler. Sakın şüpheye düşenlerden olma! Rabbinin sözü, doğruluk
ve adalet bakımından tamamlanmıştır. O'nun sözlerini değiştirecek
kimse yoktur. O işitendir, bilendir. Yeryüzünde bulunanların çoğuna
uyacak olursan, seni Allah'ın yolundan saptırırlar. Onlar zandan
başka bir şeye tabi olmaz, yalandan başka söz de söylemezler." (elEn'am 6/114-116) Ve (Allah) Te'ala şöyle buyurdu:
‫أم تحسب أن أكثرهم يسمعون أو يعقلون إن هم إل كاألنعام بل هم أضل سبيال‬
"Yoksa sen, onların çoğunun gerçekten (söz) dinleyeceğini yahut
düşüneceğini mi sanıyorsun? Hayır! Onlar hayvanlar gibidirler, hatta
onlar yolca daha da sapıktırlar." (el-Furkan 25/44)
(Bu,) Allah'ın şeriatının bir kısmında da gariplik olabileceğine (bir
delildir). Bu (İslam beldelerine ait) birçok mekanlarda olmuştur. Pek
çok yerde şeriatın bir kısmı insanlara gizli kalmış (bilinmez olmuş),
onlar arasında garip birşey olana kadar, ta ki onlar arasında bir tek
kişi dışında şeriate dair bilgisi olan kimse kalmamış ve o kişi ilmi
diğerlerine aktarmıştır.
Bununla beraber, (hadiste bahsi geçen) Tuba (müjde; Cennet) Allah
ve Rasulü'nün emrettiği gibi şeri'ate sıkıca sarılanlaradır! O, -yetisi
ve gücü nispetinde- şeri'ati açığa vurmalı, onu emretmeli, muhalefet
edenleri (muhalefetlerinden) alıkoymalıdır.
Nebi (sallallahu aleyhi ve sellem) şöyle buyurmuştur:
‫من رأى منكم منكرا فليغيره بيده فإن لم يستطع فبلسانه فإن لم يستطع فبقلبه‬
‫ليس وراء ذلك من اإليمان حبة خردل‬
"Sizden her kim bir kötülük görürse onu eliyle değiştirsin. Buna gücü
yetmezse diliyle değiştirsin. Buna da gücü yetmezse kalbiyle (buğz
9
etsin). Bundan da ötesinde hardal tanesi kadar iman yoktur."
(Müslim)
Herne zaman insanlar için (Allah’ın) kaderinden bir kötülük bu dünya
hayatında yahut ahirette isabet etse, bu Allah’ın peygamberlerine
yada (peygamberlerin) takipçilerine olan vaadiyle çelişmez. (Ancak)
bu (musibet) insanların günahları ve İslamlarındaki eksikliklerden
kaynaklanır tıpkı Uhud (Savaşı) günü yenilginin onlara isabet etmesi
gibi.
(Allah) Te'ala şöyle buyurmuştur:
‫إنا لننصر رسلنا والذين آمنوا في الحياة الدنيا ويوم يقوم األشهاد‬
"Şüphesiz peygamberlerimize ve iman edenlere, hem dünya
hayatında, hem şahitlerin şahitlik edecekleri günde yardım ederiz."
(Mü'min 40/51) Yine (Allah) Te'ala şöyle buyurmuştur:
‫ولقد سبقت كلمتنا لعبادنا المرسلين إنهم لهم المنصورون وإن جندنا لهم‬
‫الغالبون‬
"Andolsun ki, peygamber kullarımıza söz vermişizdir. Onlar mutlaka
zafere ulaşacaklardır. Bizim ordumuz şüphesiz üstün gelecektir."
(es-Saffat 37/171-173)
Bu, Allah Teala'nın önceki peygamberler ve onlara tabi olanlar
hakkında naklidir. Allah onlara destek olmuş, onları kurtarmış ve
düşmanlarını ibret olması için helak etmiştir. Vallahu A'lem (Ve Allah
en iyi bilendir)!..
Eğer, (Allah) Tebareke ve Te'ala’nın şu buyruğu:
‫من يرتد منكم عن دينه فسوف يأتي للا بقوم يحبهم ويحبونه‬
"Sizden kim dininden dönerse (bilsin ki) Allah, sevdiği ve kendisini
seven müminlere karşı alçak gönüllü (şefkatli), kafirlere karşı onurlu
ve zorlu bir toplum getirecektir." (el-Ma’ide 5/54) hakkında; bu
hitap, Kur'an'daki (Allah) Te'ala'nın şu buyruğundaki gibi:
‫وعد للا الذين آمنوا منكم وعملوا الصالحات ليستخلفنهم في األرض كما‬
‫استخلف الذين من قبلهم‬
10
"Allah, sizlerden iman edip salih amel işleyenlere, kendilerinden
öncekileri sahip ve hakim kıldığı gibi, onları da yeryüzüne sahip ve
hakim kılacağını, onlar için beğenip seçtiği dini (İslam'ı) onların
iyiliğine yerleştirip koruyacağını ve (geçirdikleri) korku döneminden
sonra, bunun yerine onlara güven sağlayacağını vadetti." (en-Nur
24/55) yalnızca o asırdakileredir bu yüzden Nebi sallallahu aleyhi ve
sellem onların Araplar mürted olduktan sonra İslam'a giren Yemen
halkı olduğunu (sahih hadislerde) açıklamıştır ve bu ayrıca işin
sonunda (yeryüzünde tek bir) mü'min kalmayacağına delildir,
denirse şöyle cevap verilir:
(Allah) Tebareke ve Teala'nın: ‫"يا أيها الذين آمنوا‬Ey iman edenler!"
sözündeki hitap, diğer hitap türlerinde olduğu gibi, Kur'an'ın
kendisine ulaştığı bütün mü'minleredir, tıpkı Kur’an’daki diğer
hitaplarda olduğu üzere; mesela (Allah) Te'ala şöyle buyurmaktadır:
‫يا أيها الذين آمنوا إذا قمتم إلى الصالة‬
"Ey iman edenler! Namaz kılmaya kalktığınız zaman..." (el-Ma’ide
5/6) ve diğer (hitap) örneklerinde olduğu gibi, bu (tıpkı) Allah
Teala’nın şu sözünde olduğu gibi (yalnızca ilk nesil mü’minlere değil
aksine bütün mü’minlere genel bir hitaptır):
‫وعد للا الذين آمنوا منكم‬
"Allah, sizlerden iman edip salih amel işleyenlere... vaat etti." (enNur 24/55)
Her ikisi de Allah Azze ve Celle'nin haber verdiği gibi vaki olmuştur.
Hernezaman bir grup İslam'dan çıkıp (mürted olmuşsa) Allah onların
yerine kendilerini sevdiği ve kendisi için cihad eden bir kavim
getirmiştir ki onlar Saat'e (Kıyamet'e) kadar galip olan taifedir.
Kafirlerle Muvalat'ın (dostluğun) yasak olduğunun vurgulandığı şu
ayetlerde bu (husus) ortaya konulmuştur. (Allah) Te'ala şöyle
buyuruyor:
‫يا أيها الذين آمنوا ل تتخذوا اليهود والنصارى أولياء بعضهم أولياء بعض‬
‫ومن يتولهم منكم فإنه منهم إن للا ل يهدي القوم الظالمين فترى الذين في‬
‫قلوبهم مرض يسارعون فيهم يقولون نخشى أن تصيبنا دائرة فعسى للا أن‬
‫ إلى‬- ‫يأتي بالفتح أو أمر من عنده فيصبحوا على ما أسروا في أنفسهم نادمين‬
11
‫ يا أيها الذين آمنوا من يرتد منكم عن دينه فسوف يأتي للا بقوم يحبهم‬- ‫قوله‬
‫ويحبونه‬
"Ey iman edenler! Yahudileri ve Hıristiyanları dost edinmeyin. Zira
onlar birbirlerinin dostudurlar (birbirinin tarafını tutarlar), içinizden
onları dost tutanlar, onlardandır. Şüphesiz Allah, zalimler
topluluğuna yol göstermez." (el-Ma’ide 5/51) -kavlinden- "(O
zaman) iman edenler: Bunlar mıdır sizinle beraber olduklarına bütün
güçleriyle yemin edenler? diyeceklerdir. Onların bütün yaptıkları
boşa gitmiştir de kaybedenlerden olmuşlardır. Ey iman edenler!
Sizden kim dininden dönerse (bilsin ki) Allah, sevdiği ve kendisini
seven müminlere karşı alçak gönüllü (şefkatli), kafirlere karşı onurlu
ve zorlu bir toplum getirecektir." (el-Ma’ide 5/53-54) kavline kadar.
Yahudilerle ve Hıristiyanlarla Muvalat (dostluk) yasağına muhatap
olanlar Ridde Ayeti'ne de muhatap olan kimselerdir. (Tefsir ilminde)
malumdur ki bu, ümmetin bütün asırlarını kapsar.
Kafirlerle Muvalat'ı (dostluğu) yasaklayan ayetler açıklamaktadır ki;
herkim onlara Vela gösterirse (kafirlerle dost olursa) ayette muhatap
alınanlardandır, ve onlardan (kafirlerden) biri olur. Yani, herkim
onlara Vela gösterir (onları dost edinirse), İslam dininden irtidad
etmiştir ve İslam bundan dolayı hiçbir zarar görmeyecektir.
Bilakis Allah (onların yerine) kendilerini sevdiği ve onların da
Kendisini sevdiği, kafirlere değil mü'minlere Vela gösteren (dost
olan), kınayıcıların kınamasından korkmadan Allah yolunda cihad
eden bir topluluk getirir.
Nitekim (Allah) emrin (İslam’ın) başlangıcı hakkında şöyle
buyurmuştur:
‫فإن يكفر بها هؤلء فقد وكلنا بها قوما ليسوا بها بكافرين‬
"Eğer onlar (kafirler) bunları inkar ederse şüphesiz yerlerine bunları
inkar etmeyecek bir toplum getiririz." (el-En'am 6/89)
(Bu ayette bahsi geçen) kimseler, İslam'a girmeyenlerdir. (Bir
önceki ayette bahsi geçen) kimseler ise İslam'a girdikten sonra
dinden çıkanlardır ve onlar İslam'a hiçbir şekilde zarar veremez.
Bilakis Allah, Rasulü ile gönderdiklerine iman edenleri ikame edecek
ve dinini Saat'e (Kıyamet'e) kadar destekleyecektir.
12
(Daha önce bahsi geçen) Yemen halkı, Allah'ın kendilerini dinden
çıkanların yerine getirdiği kimselerdendir ancak bu, ayetin onlara has
olduğu anlamına gelmez. Ne de hadis, bunun onlarla sınırlı olduğu
manasına hamletmeyi gerektirmez. Bilakis Allah, Yemen halkı
dışında mesela Faris oğulları gibi başkalarını da getirebileceğini
haber vermiştir. Allah’ın bu vaadi sadece onlarla sınırlandırılamaz.
Hatta (Allah) Te'ala şöyle buyurmuştur:
‫يا أيها الذين آمنوا ما لكم إذا قيل لكم انفروا في سبيل للا اثاقلتم إلى األرض‬
‫أرضيتم بالحياة الدنيا من اآلخرة فما متاع الحياة الدنيا في اآلخرة إل قليل إل‬
‫تنفروا يعذبكم عذابا أليما ويستبدل قوما غيركم ول تضروه شيئا وللا على كل‬
‫شيء قدير‬
"Ey iman edenler! Size ne oldu ki, Allah yolunda savaşa çıkın!
denildiği zaman yere çakılıp kalıyorsunuz? Dünya hayatını ahirete
tercih mi ediyorsunuz? Fakat dünya hayatının faydası ahiretin
yanında pek azdır. Eğer (gerektiğinde savaşa) çıkmazsanız, (Allah)
sizi pek elem verici bir azap ile cezalandırır ve yerinize sizden başka
bir kavim getirir; siz (savaşa çıkmamakla) O'na hiçbir zarar
veremezsiniz. Allah her şeye kadirdir." (et-Tevbe 9/38-39)
Yine buradaki hitap da bütün (Müslüman) nesilleredir. Nitekim (Allah
Teala) emrolundukları cihaddan geri kalanlara çok şiddetli bir
biçimde azap edeceğini, onları cihadı ikame eden kimselerle
değiştireceğini haber vermiştir. Bu da (işin) hakikatıdır. Tıpkı (Allah
Teala’nın) bir başka ayette buyurduğu üzere:
‫هاأنتم هؤلء تدعون لتنفقوا في سبيل للا فمنكم من يبخل ومن يبخل فإنما يبخل‬
‫عن نفسه وللا الغني وأنتم الفقراء وإن تتولوا يستبدل قوما غيركم ثم ل يكونوا‬
‫أمثالكم‬
"İşte sizler, Allah yolunda harcamaya çağırılıyorsunuz, içinizden
kiminiz cimrilik ediyor. Ama kim cimrilik ederse, ancak kendisine
cimrilik etmiş olur. Allah zengindir, siz ise fakirsiniz. Eğer O'ndan yüz
çevirirseniz, yerinize sizden başka bir toplum getirir, artık onlar sizin
gibi de olmazlar." (Muhammed 47/38)
(Allah) Te'ala, kendisi cihaddan veya Allah yolunda infaktan yüz
çevirenlerin başkaları ile değiştirileceğini haber vermiştir. Bu
korkakların ve cimrilerin durumudur. Allah bunların yerine İslam'a
yardım eden ve mülklerinden (İslam yolunda) infak eden kimseleri
getirir.
13
O halde Müslüman olarak doğduktan sonra asıldan (İslam'dan)
irtidad edenin hali nasıl olur? (Cevabımız) Allah, kendilerini sevdiği
ve onların da Allah'ı sevdiği bir topluluk getirir. Onlar, mü'minlere
karşı alçak gönüllü ve kafirlere karşı izzetlidirler ve onlar Allah
yolunda cihad ederler, hiçbir kınayıcının kınamasından korkmazlar.
Bu durum ilim ehlinde, ibadet, savaş ve mal ehlinde mevcuttur. Bu
dört gruptakilerden mü’min olanlar, Saat'e (Kıyamet'e) değin
savaşan ve yardım görecek olanlardır, tıpkı, bu dört gruptan irtidad
edenler yada cihaddan yüzçevirenler yahut da mallarından infak
etmekten yüzçevirenler olacağı gibi (Kıyamet'e kadar var olmaya
devam edeceklerdir). Nitekim (Allah) Te'ala şöyle buyurmaktadır:
‫وعد للا الذين آمنوا منكم وعملوا الصالحات ليستخلفنهم في األرض‬
"Allah, sizlerden iman edip salih amel işleyenlere, kendilerinden
öncekileri sahip ve hakim kıldığı gibi, onları da yeryüzüne sahip ve
hakim kılacağını, onlar için beğenip seçtiği dini (İslam'ı) onların
iyiliğine yerleştirip koruyacağını ve (geçirdikleri) korku döneminden
sonra, bunun yerine onlara güven sağlayacağını vadetti." (en-Nur
24/55)
Bu vaad, bu sıfatlarla vasıflanan herkes için uygundur. Önceki (nesil
Müslüman)lardan bununla vasıflananlar yeryüzünde bulunmuş ve
Allah vaad ettiği gibi onlara İslam Devleti ve halifelik vermiştir. Eğer
onlardan sonraki nesillerde de bu sıfatlarla vasıflanmış bir nesil
olursa, Allah onların da imanlarını ve amellerini düzeltir.
Her kimin imanı kamil olur ve salih amel işlerse Allah onu
yeryüzünde kaim eder (halifelik), tıpkı ayetin sonunda geçtiği gibi.
Eğer onlarda eksiklik veya halel varsa, onların hakimliği de o oranda
eksik olur. İşte bu onların amellerinin karşılığıdır. Herkim bu salih
amelleri yaparsa, karşılığını Allah’tan almaya hak kazanır.
Ancak sonraki nesillerden hiçbiri, önceki çağdaki (sahabe)lere
(tamamıyla) benzeyemez. Dolayısıyla şüphesiz sonraki nesillerden
hiçbiri, Müslümanların ilk neslinin yeryüzünde hakim oluşu gibi,
yeryüzünde hakim olamazlar. (Nebi) sallallahu aleyhi ve sellem şöyle
buyurmuştur:
‫خير القرون القرن الذين بعثت فيهم ثم الذين يلونهم ثم الذين يلونهم‬
14
"Asırların en hayırlısı benim içerisinde gönderildiğim asırdır. Sonra
bunlardan sonra gelenler ve sonra da onlardan sonra gelenlerdir."
(Buhari; Müslim)
Fakat ilk nesilin ardından (bu salih amelleri işleyen) bazı
Müslümanlar olacaktır, bazı yerlerdeki bazı mü’minlerde hasıl olduğu
gibi. Nitekim bu, bütün zamanlarda bilinmektedir.
(Rasulullah) sallallahu aleyhi ve sellem'in:
‫إن للا يبعث ريحا تقبض روح كل مؤمن‬
"Şüphesiz Allah her mü'minin ruhunu alacak bir rüzgar gönderir."
(Müslim; Tirmizi) sözüne gelince; bu, dinden çıkmak şeklinde
cereyan etmeyecektir aksine (o devirdeki) mü’minler bu şekilde can
verecektir. (Rasulullah sallallahu aleyhi ve sellem): "bütün mü’minler
ölünce, Allah onları yenileriyle değiştirecektir" dememiştir. Ancak,
Allah bunun bazı kimseler irtidad ettiğinde vuku bulacağını vaad
etmiştir.
Bu (hadis) aynı zamanda, ümmetin sapıklık üzerinde
birleşmeyeceğinin ve bütün ümmetin dinden irtidad etmeyeceğinin
delillerinden birisidir. Bilakis, şüphe yokki Allah Saat'e (Kıyamet
Günü'ne) kadar yaşayacak mü'minler bırakacaktır ki (o mü’minler)
muzaffer olacaktır. Bütün mü'minler öldüğü zaman da ise, Saat
(Kıyamet) kopacaktır.
Bu, ‘ilim’ hadisinde geçtiği gibidir ve Abdullah ibni Ömer (radiyallahu
anhuma ecmain)’den sahih olarak rivayet edilen meşhur hadise göre
Nebi (sallallahu aleyhi ve sellem) şöyle buyurmuştur:
‫إن للا ل يقبض العلم انتزاعا ينتزعه من الناس ولكن يقبض العلم بقبض‬
‫ فإذا لم يبق عالم اتخذ الناس رؤساء جهال فسئلوا فأفتوا بغير علم‬. ‫العلماء‬
‫فضلوا وأضلوا‬
"Şüphesiz Allah ilmi (İslamı) insanlardan çekip almak suretiyle
almaz. Ancak ilmin alınması alimlerin (ruhlarının) alınması ile olur.
Alim kalmadığı zaman da insanlar cahilleri önder edinirler, onlara
sorarlar, onlar da ilimsiz olarak fetva verirler. Böylece hem saparlar,
hem de saptırırlar." (Buhari; Müslim)
İbni Mes'ud (radiyallahu anh) hadisinde ve başka rivayetlerde
geçtiği üzere (Rasulullah şöyle buyurdu) denilmiştir:
15
‫يسري على القرآن فال يبقى في المصاحف منه آية ول في الصدور منه آية‬
"Kur'an kaybolacak! Ne Mushaflar'da, ne de ezberlerde bir ayet
kalacaktır."
Bu ise yukarıda söylenenlere aykırıdır denilerek itiraz edilirse, şöyle
cevap verilir:
Durum böyle (zıtlık sözkonusu) değildir. Zira önceki hadisin de
gösterdiği gibi ilmin kaldırılması, Kur’an’ın kaldırılması demek
değildir. Bahsedilen hadiste şöyle buyurulur:
‫هذا أوان يقبض العلم‬. ‫ وكيف يقبض وقد قرأنا القرآن‬: ‫فقال بعض األنصار‬
‫وأقرأناه نساءنا وأبناءنا ؟ فقال‬: ‫ثكلتك أمك إن كنت ألحسبك لمن أفقه أهل‬
‫المدينة أو ليست التوراة واإلنجيل عند اليهود والنصارى ؟ فماذا يغني عنهم ؟‬
"Bu zamanlar ilmin alındığı zamanlardır."
(Hadisi işittiğinde) ensar'dan biri (Ziyad) şöyle dedi: "İlim nasıl alınır
ki? Biz Kur'an'ı okuyoruz ve kadınlarımızla, çocuklarımıza da
okutuyoruz. Bunun üzerine (Rasulullah sallallahu aleyhi ve sellem)
şöyle buyurdu: Anan seni düşürseydi! Ben seni Medine fakihlerinden
sayıyordum. Tevrat ve İncil Yahudiler'in ve Hıristiyanlar'ın elinde
değil mi? Onlara ne faydası oluyor ki?" (İbni Mace; Ahmed, Müsned)
Bu hadisde, mücerret olarak Kitabı ezberde tutanların olmasının, bu
kişilerin ilim sahibi oldukları anlamına gelmediği ve Kur’an’ın
münafıklar ve mü’minler tarafından okunduğu açıklanmıştır. Yine
Kur’an, okuduğundan çok azı dışında birşey anlamayan cahil kimse
tarafından da okunur.
Nitekim Hasan el-Basri (rahimehullah) şöyle demiştir:
‫ فعلم القلب هو العلم النافع‬. ‫ علم في القلب وعلم على اللسان‬: ‫العلم علمان‬
‫وعلم اللسان حجة للا على عباده‬
"İlim iki türlüdür: Kalpteki ilim ve dildeki ilim. Faydalı olan ilim
kalpte olandır. Dilde olan ilim ise Allah'ın kulları üzerindeki
hüccetidir."
Allah alimlerin ölümüyle ilmi aldığı zaman yeryüzünde Kur'an'ı ilimsiz
16
olarak okuyanlar kalacaktır. Böylece Kur'an Mushaf'lardan ve
ezberlerden kaybolacaktır.
Eğer, Sahihayn'de geçen Huzeyfe (radiyallahu anh) hadisinde
emanetin kaldırılmasından bahsedilmiş ve şöyle buyurulmuştur:
‫ ثم ينام‬. ‫الرجل ينام النومة فتقبض األمانة من قلبه فيظل أثرها مثل الوكت‬
‫النومة فتقبض األمانة من قلبه فيظل أثرها مثل أثر المجل كجمر دحرجته على‬
‫رجلك فتراه منتبرا وليس فيه شيء‬
"Kişi uykudaymış gibi farkında olmadan kalbinden emanet alınır.
Geride, leke izi gibi bir iz kalır. Sonra, yine uykudaymış gibi kişi
farkında olmadan kalbindeki emanetten bir miktar daha alınır. Bunun
da, kalpte bir kabarcık izi gibi bir izi kalır. Şöyle ki ayağın üzerinden
bir kor parçasını yuvarlayacak olsan değdiği yerleri kabarmış
görürsün ama içinde bir şey yoktur." denilirse, şöyle cevap verilir:
Emanet ve imanın alınması ilmin alınması manasına gelmez. Bir
kimse ilmindeki eksiklere rağmen iman sahibi olabilir. Bu, kişinin
gönlünden alınmış olan (zayıf) iman çeşididir. Bu, buzağıyı
gördüklerinde İsrailoğullarının imanlarının alınması gibidir.
İmanı ilimle elde etmiş kimseye gelince, bu (güçlü) iman çeşididir ki,
bu kişinin gönlünden alınmaz ve böyle bir kimse –mücerret olarak
Kur’an’a yahut da mücerret olarak imana (ilimsiz olarak) sahip olan
kişinin aksine- asla İslam dininden irtidad etmez. Mücerret olarak
Kur’an’a yahut da mücerret olarak imana (ilimsiz olarak) sahip
olanlardan ise bunlar alınmaktadır. Ancak, İslam dininden irtidad
eden kimselerin çoğunda ilim ve iman yoktur ancak Kur'an (ezberi)
vardır. Ya da ilim ve Kur'an yoktur, iman vardır. Ama kendisine
Kur'an (ilmi) ve ilimle elde edilmiş iman verilen kimsenin durumuna
gelince, bu gönüllerden kaldırılmayacak olan ilim ve iman çeşididir.
Vallahu A'lem (Ve Allah en iyi bilendir)!..
17