ADIM ADIM YGS-LYS 10. ADIM CANLININ TEMEL BİLEŞENLERİ ORGANİK MADDELER 4- LİPİTLER 2) LİPİT (YAĞ) C, H, O atomlarından oluşur. Bazı lipitlerin yapısında P ve N gibi elementler de bulunabilir. Enerji vericidirler. H atomu miktarı karbonhidrat ve proteinlere göre daha fazla olduğundan aynı miktarlarına göre daha fazla enerji verir. Sindirilmeden hücre zarından geçemezler. Yağ asidi ve gliserol monomerleridir. Suda çözünmezler. Benzen, kloroform gibi organik çözücülerde çözünürler. Deri altında depolanarak ısı yalıtımı mekanik destek sağlar. Çok fazla enerji vermesi ve hafif olması göçmen kuşlar tarafından depo molekülü olarak kullanılmasını sağlar. Isı yalıtımı sağlaması ve çok fazla enerji vermesi kutup ayısı gibi canlılarda depo edilmesini sağlar. Solunumla parçalanmaları halinde çok fazla su açığa çıkartması kurak bölgelerde yaşayan hayvanlar tarafından depo edilmesini sağlar. Yapısında bulunan monomerlere göre temel olarak 3 çeşit lipit bulunur. Bunlar ; nötral yağlar (trigliserit) fosfolipitler steroidlerdir. a) NÖTRAL YAĞLAR (TRİGLİSERİT): Bir tane gliserol molekülü ile üç yağ asidinin dehidrasyon sentezi ile birleşmesiyle oluşmuş lipitlerdir. Depo edilerek gerektiğinde enerji verici olarak kullanılan lipit molekülleridir. Nötral yağ oluşumu sırasında yağ asitleri gliserole üç yerden ESTER BAĞI ile bağlanır. Bağlanmanın olduğu her yerden su çıkışı görülür. Yağların enerji verimlerinin yüksek olmasının temel sebebi aşağıdakilerden hangisidir? A) Kolayca glikoza dönüşebilmesi B) Hidrojen oranının fazla olması C) Bitki ve hayvan hücreleri tarafından sentezlenebilmesi D) Hücre zarının yapısında bulunması E) Sindirimlerinin zor olması Karbon atomu işaretlenmiş nişasta molekülleri ile beslenen bir tavuğun karaciğer dokusu incelendiğinde işaretli karbonların yağ dokusunda olduğu belirleniyor. Bu süreçte; 1. Ester bağlarının kurulması 2. Glikozit bağlarının kırılması 3. Glikozlardan yağ asitlerinin oluşması Olaylarının gerçekleşme sırası aşağıdakilerin hangisinde doğru olarak verilmiştir? A) 1-2-3 B) 1-3-2 C) 2-1-3 D) 2-3-1 E) 3-1-2 YAĞ ASİDİ: Uzun karbon zincirlerinden oluşmuş lipit monomerleridir. Yağ asitleri yapısında bulunan karbonlar arasında çiftli bağ olup olmamasına göre ikiye ayrılır. DOYMUŞ YAĞ ASİTLERİ: Karbonlar arasında çiftli bağ bulunmayan bütün karbonların tekli bağ yaptığı yağ asitleridir. Hayvansaldır. Oda sıcaklığında katı haldedirler. Tereyağ, kuyruk yağı… DOYMAMIŞ YAĞ ASİTLERİ: Karbonlar arasında çiftli bağların bulunabildiği yağ asitleridir. Bitkiseldir. Oda sıcaklığında sıvı haldedirler. Zeytin yağı, badem yağı, Ayçiçek yağı…. ESANSİYEL (TEMEL) YAĞ ASİTLERİ: Hayvanlar tarafından üretilemeyip dışarıdan alınmak zorunda olan yağ asitleridir. MARGARİN: Doymamış yağ asitlerinin hidrojenle doyurulmasıyla oluşmuş yağ asitlerinden oluşmuş yağlardır. Bitkiseldir. Oda sıcaklığında katı haldedirler. Aşağıdakilerden hangisi trigliserit molekülü ile ilgili yanlış bir ifadedir? A) Yapısındaki atomların sayıları arasında O<C<H şeklinde ilişki vardır. B) Dehidrasyon sentezi ile oluşmuştur. C) Yapısında üç ester bağı oluşur. D) Hücre zarının temel yapısal bileşenidir. E) Eter, kloroform ya da benzen gibi organik çözücülerde çözünebilir. Aşağıdaki hayvanlardan hangisinin metabolizması, yağlara diğerleri kadar bağımlı değildir? A) Çölde yaşayan develer B) Kış uykusuna yatan ayılar C) Göçmen kuşlar D) Soğuk suda avlanan balina ve penguenler E) Hızlı koşan çitalar