ADI SOYADI: SINIF: *** Atmosfer: canlılara hayat, iklim

İKLİM BİLGİSİ ÖZET
ADI SOYADI:
SINIF:
*** Atmosfer: canlılara hayat, iklim olaylarının görülmesini sağlar,
sıcaklığı düzenler, gölgeler tam karanlık olmaz, zararlı ışınları ve
meteorların düşmesini önler.
*** Atmosferde İklim olaylarının görüldüğü ( hava ve su olduğu için ) tek
kat en altta bulunan TROPOSFER tabakasıdır.
*** Troposferin kalınlığı ekvatorda fazla kutuplarda azdır. Çünkü
ekvatorda ısınan hava yükselir.
*** Sıcaklığı etkileyen en önemli faktör güneş ışınlarının geliş açısıdır.
Işınlar dik gelirse sıcaklık fazla eğik gelirse sıcaklık az olur. Bu yüzden
ekvator sürekli sıcak kutuplar sürekli soğuktur.
*** Ekvatordan kutba gittikçe sıcaklığın azalmasının sebebi ENLEM’dir.
Örneğin güneyde yer alan Antalya kuzeydeki Rize’den daha sıcaktır.
***Ekvatordan kutba gittikçe sıcaklık azalmıyorsa ENLEME TERS’tir.
Örneğin kışın Kayseri’nin kuzeydeki Sinop’tan daha soğuk olması
gibi.
*** İndirgenmiş izoterm haritasında yükseltinin etkisi yoktur.
*** Gerçek sıcaklık ile İndirgenmiş sıcaklık arasındaki fark fazla ise
yükselti fazla demektir. Örneğin 1800 metre yüksekteki Erzurum’un
gerçek sıcaklığı 5 C iken indirgenmiş sıcaklık 14 C dir. ( Fark 9 C )
*** Nemli yerler yavaş yavaş ısınır, yavaş yavaş soğur. Çünkü Nem
ısıyı dengeler. Bu yüzden nemli yerlerde sıcaklık farkı az ( örn Rize ),
nemsiz yerlerde sıcaklık farkı fazladır ( Örn İç, Doğu, Güney
Anadolu)
*** Türkiye’de dağların güney yamaçlarının Güney Yarımkürede ise
kuzey yamaçların daha sıcak olması BAKI ile ilgilidir.
*** Denizler üzerinde aynı enlemlerde sıcaklıkların farklı olmasının
sebebi okyanus akıntılarıdır. Örn Kanada’nın doğu kıyıkları ile
İngiltere’nin batı kıyıları. ( Labrador – Golf stream)
*** Türkiye’de Temmuzda en sıcak yerler Güneydoğu (enlem – karasal)
Ocak ayında en sıcak yerler Akdenizdir. ( enlem – denizellik )
*** Basınç: ısınmaya veya soğumaya bağlı oluşursa termik, dünyanın
günlük hareketine bağlı oluşursa dinamik basınç olur.
Sibirya ve Basra Türkiye’yi etkileyen Termik basınç, İzlanda ve Asor
dinamik basınçlardır.
*** Alçak basınç alanlarında Yükselici, yüksek basınç alanlarında
alçalıcı hava hareketi vardır. Yükselen hava yağış getirdiğinden AB
alanlarında yağış oluşur.
*** Havadaki basınç 1013 mb ‘den az olursa AB, 1013 mb fazla
olursa YB oluşur.
*** Bütün rüzgarlar YB’den AB’ye doğru eser.
*** Basınç farkı ne kadar fazla ise rüzgarın hızı o kadar fazladır.
Basınçların yakın olduğu oranda rüzgârın hızı şiddetlidir.
*** Türkiye çevresindeki rüzgârlar saat yönünde hareket ederek
kuzeydekiler, KaYıP, güneydekiler SaKaL formülü ile bulunur.
Kuzeyden esen rüzgârlar soğuk, güneyden esen rüzgârlar sıcaktır.
*** Bir rüzgârın esiş yönü öncelikle yer şekillerine bağlıdır. Örn
Ege’de doğu – batı yönünde, Çanakkale’de kuzeydoğudan eser.
*** Alize, Batı ve Kutup rüzgârları sürekli rüzgârlar, Muson
Rüzgârları mevsimlik rüzgârlar, meltemler günlük rüzgârlar,
diğerleri yerel rüzgârlardır. Yerel rüzgârlar geldikleri yere göre
sıcak ya da soğuk karakterlidir. Ancak Föhn rüzgârı geldiği yerden
değil dağların yamacına sürtünerek her 100 metrede 1 Co ısınır.
Kışın Doğu Karadeniz’de görülür.
*** Rüzgârlar dünyanın günlük hareketi sebebiyle KYK’ de sağa
GYK’ de sola saparlar.
*** Havadaki neme mutlak nem, havanın nem taşıma kapasitesine
maksimum nem, ikisinin oranına yani havanın yağış getirme ihtimaline
ise bağıl nem denir.
*** Bağıl nem % 100 olursa yağış olur (hava neme doyar). Sıcaklık
arttıkça maksimum nem
( nem alma kapasitesi) artar. Bağıl nem
(yağış ihtimali) azalır. Bu yüzden yağışın oluşmasındaki temel şart
soğumadır.
*** Türkiye’de nemliliğin en fazla olduğu bölge Karadeniz en az olduğu
bölge ise İç Anadolu ve Güneydoğu Anadolu’dur.
*** Bağıl nemin en fazla olduğu yer ekvator, Muson Asyası, K.batı
Avrupa ( Türkiye’de D. Karadeniz) dır. Bağıl nemim en az olduğu yer
ise dönenceler çevresindeki çöller, karaların iç kesimleridir.
(Türkiye’de İç ve Güneydoğu Anadolu’dur)
*** Alçalan hava kesinlikle yağış getirmez. Örn: Föhn Rüzgârı ve
yüksek basınç alanları gibi.
*** Ülkemizde sıcaklığın Doğu’ya gidildikçe düşmesi Yükselti’nin
sonucudur.
*** Aynı yükseltideki bir dağın kuzey yamacı ile güney yamacı
arasında sıcaklıkların farklı olması bakı etkisinin bir sonucudur.
*** Kuzey Yarımkürede karaların oranı, Güney yarımkürede ise
denizlerin oranı fazladır. Dünyanın en sıcak ve en soğuk yerleri
kuzeydedir. İzotermler kuzeyde daha çok sapmaya uğrar. (KYK ile
GYK iklim bakımından karşılaştırılırsa kara ve denizlerin dağılışı bu
farklılıkta ana etkendir)
*** Türkiye’nin en yağışlı yerleri deniz kenarında dağların
yüksek olduğu ve denize paralel uzandığı
kıyılardır.
Doğu Karadeniz Rize çevresi
Batı Karadeniz Zonguldak Çevresi
Menteşe Yöresi Muğla Çevresi
Antalya Çevresi
*** Türkiye’nin en kurak yerleri denizden uzak iç
bölgelerdeki alçak alanlardır.
Konya Tuz gölü çevresi, Güneydoğu Anadolu, Iğdır
çevresi gibi