Analiz ve Planlama

GİRİŞİMİM GELECEĞİM PROJESİ
GİRİŞİMCİLİK EĞİTİMİ
Konu: Fikirden Projeye Girişimcilik
Ders: Analiz ve Planlama
İş fikrimizi projelendirmeye başladığımızda iki temel basamak karşımıza çıkmaktadır. Bu
basamaklar analiz ve planlama aşamaları olarak özetlenebilir. Bir iş fikrinin hayata
geçirilmesinde analiz aşaması ne kadar iyi yapılmışsa planlama ve fikrin başarıya ulaşma
safhası o kadar kolaylaşır.
Sorun Analizi:
Analiz aşamasında ilk ele aldığımız konularda birisi sorun analizidir. Bilindiği üzere iş fikirleri
genellikle bir sorundan hareketle ortaya çıkar ve temelinde bireysel veya toplumsal bir fayda
üretmek yatmaktadır. Sorun analizinde iş fikrinin odaklandığı bireysel veya toplumsal sorun
ele alınır. Bu soruna sebep olan tüm olumsuzluklar ve o sorunun nedenleri ortaya konmaya
çalışılır. Temel sorun ile ilgili olabilecek yani temel sorunun bir sonucu olan diğer sorunlar da
sorun ağacı yaklaşımında ele alınırlar. Sorun analizi yapılırken o sorunla doğrudan yüzleşen
veya sorundan etkilenen kişilerin görüşlerini almak çok önemlidir. Esasında tüm analiz ve
planlama çalışmalarında hedef kitlemizin yada hedef kitle ile doğrudan ilişki kuran kişilerin
görüşlerini sürece yansıtmak önem taşımaktadır. Sorun analizi yaklaşımında sıkça kullanılan
yöntemlerden birisi sorun ağacı yöntemidir. Burada önce temel sorun belirlenir ve bu temel
sorun çerçevesinde hedef gruplarımızın karşılaştığı diğer sorunlar tespit edilirler. Son olarak
belirlenen tüm sorunlar neden- sonuç hiyerarşisi içerisinde bir sorun ağacı şekli yardımı ile
somutlaştırılır. Sorun ağacında hiyerarşik bir durum vardır. Yukarıdan aşağıya doğru inildikçe
daha uygulamaya dönük ve kök sorunlar ile karşılaşılır. İş fikrimizde bu kök sorunlar
odağında mümkün olduğunca kapsayıcı bir yaklaşım ortaya koymamız gerekir. Sorun ağacı
yöntemini bir örnek ile ele almamız konuyu çok daha anlaşılabilir kılacaktır.
Sorun Ağacı Örneği:
Temel Sorun: Uzun süreler dış mekanlarda kalınan hallerde (doğa sporları, kamp, dağcılık,
treeking vb.) elektrik ihtiyacı normalden çok daha yoğun bir şekilde hissediliyor ve özellikle
ekipmanların kullanımında süreklilik sorunları yaşanıyor.
İş Fikri: USB temelli şarj edilebilir cihazlar için güneş enerjisi ile kendini şarj edebilen power
bank.
Markamız: SunBank
Girişimim Geleceğim Projesi T.C. İçişleri Bakanlığı Dernekler Dairesi Başkanlığı’nın Desteği İle Güney
Ege Sanayici ve İşadamları Federasyonu Tarafından Uygulanmaktadır.
Sorun Ağacı:
Dış mekanlarda
ekipmanlarımızın uzun
süreli elektrik ihtiyacını
karşılayamıyoruz.
Dış mekanlarda
cihazlarımızı şarj
edebileceğimiz alanlar
yok
Dış mekan aktivitelerinin
koşulları ürünleri
kullanmayı zorlaştırıyor.
Piyasada satılan ürünler
dış mekanda kullanılan
cihazlar ile uyumsuz.
Mevcut powerbank
ürünleri belirli süreden
sonra yetersiz kalıyor
Mevcut ürünler darbeye
ve düşmeye vb dayanıklı
değiller.
Ürünlerin çıkışları tüm
cihazları şarj etmeye
uygun değil.
Uzun süre şarj özelliği
olan ürünler ağır ve
boyutları büyük
Yağmur vb. etkenler bu
cihazların dış mekanlarda
taşınmasını zorlaştırıyor.
Ürünlerin sağladığı enerji
farklı ekipmanlar için
yetersiz kalabiliyor.
Ürünlerin çanta vb.
ekipmanlara
takılabileceği aparatları
yok.
Yukarıdaki sorun ağacında da görebileceğimiz üzere sorunların arasında bir neden- sonuç
ilişkisi olmakla beraber hedef grubunuz olabilecek dağcılık, kampçılık, treeking gibi aktiviteler
ile uğraşan kişilerin ihtiyaçlarından yola çıkılarak hazırlanmıştır. Sorun ağacının
oluşturulması sürecinde ideal olan çalışma hedef grubun biraraya toplanarak sorunları ortaya
çıkarmasıdır. Ancak girişimcilik sürecinde bir girişimci adayının bu tip organizasyonlar
yapması kolay değildir. Bu sebeple kendi alanı veya iş fikrini geliştirebileceği alan için yapılan
araştırma çalışmaları, hedef grubun bir araya geldiği etkinliklere katılımı önem taşımaktadır.
Ayrıca girişimci adayının ürün veya iş fikri geliştirme sürecinde hedef grubu ile birebir
görüşmeler yapması ve sorunları bu şekilde tespit etmesi de faydalı olacaktır.
Sorun ağacı yaklaşımı uygulamada kolay ve iş fikrimizin temel gerekçesini ortaya koymak
adına verimli bir yöntemdir. Ancak sorun ağacı yaklaşımının da kendi içinde sorunları
olduğunu söylemek yerinde olacaktır. Özellikle sorunları hiyerarşik bir bakış açısından ele
almak ve alt-üst sorunları belirlemek her iş fikri için geçerli bir yöntem olmayabilir. Ayrıca bu
yöntemde sorunların tek boyutlu şekilde ele alınması da literatürde tartışılan konular
arasındadır. Sorun ağacı yaklaşımı daha küçük veya orta boyutta iş kurmak isteyen
girişimciler için halen uygulamadaki en verimli yöntemlerden birisidir. Daha büyük ve geniş
bir iş kurma veya yatırım temelli kurumsal birtakım analizlerde ise süreç haritalama, yatırım
fizibilite analizleri gibi yöntemler kullanılmaktadır.
Hedef Analizi:
Hedef analizinde iş fikrimizin mevcut uygulama kapasitesi de göz önünde bulundurularak
kısa ve orta vadede neleri başarabileceği analiz edilmektedir. Burada sorun ağacında baz
aldığımız sorun kümeleri temel alınır ve belirlenen sorunların iş fikrimizin getirdiği çözümler
ile nasıl ortadan kaldırılacağı görülür. Hedef analizinin temel adımı sorun ağacındaki
sorunların hedef cümlelerine dönüştürülmesi yolu ile yeniden formüle edilmesidir. Bu sayede
başarmak istediğimiz şeyleri hedef cümleleri içerisinde görürüz ve bunların ne kadar gerçekçi
Girişimim Geleceğim Projesi T.C. İçişleri Bakanlığı Dernekler Dairesi Başkanlığı’nın Desteği İle Güney
Ege Sanayici ve İşadamları Federasyonu Tarafından Uygulanmaktadır.
veya ulaşılabilir olduklarının farkına varırız. Örneğin yukarıdaki sorun ağacında belirtilen
“Ürünlerin Çıkışları Tüm Cihazları Şarj Etmeye Uygun Değil” cümlesini hedef ağacında
“Ürünümüzün USB, AC ve Adaptör çıkışları mevcuttur ve bu sayede farklı cihazlar şarj
edilebilir” cümlesine çevirdiğimizde ilgili ürün için bunu yapıp yapamayacağımızı da
sorgulamış oluruz. Hedef analizi sayesinde iş fikrimizin reel hayata uygunluğu veya
uygulanabilirliğini de test etmiş oluruz.
Strateji Analizi:
Sorun ve hedef analizlerinden hareketle ele aldığımız iş fikri çerçevesinde hangi alanlara
odaklanmamız gerektiğini ortaya koyduğumuz analiz çeşididir. Strateji analizinde temel
sorunu hangi yöntemler ile çözebileceğimizi, iş fikrimizin ve mevcut kapasitemizin ortaya
koyacağımız ürün veya hizmetin ne kadarını başarmaya yeteceğini detaylı bir şeklide
inceleriz. Bu doğrultuda hedef analizimizde ele aldığımız hedeflerden bazılarını eleriz veya
bazılarını da orta vadede başarmamız gerekenler listesine ekleriz. Strateji analizinde amaç
elimizdeki kaynakları ne şekilde kullanacağımızı tespit edebilmektedir. Bu noktada
stratejimizi etkileyebilecek iç ve dış faktörler (rakiplerimiz, yeni teknolojiler vb.) neler
olduğunu ve işimizin güçlü – zayıf yönlerini inceleriz. Strateji analizi sorun ve hedef
analizinde ortaya koyduğumuz ana konular üzerinden bir swot analizi yapılmasını da içerir.
Analizin sonucunda iş geliştirme sürecimizde izleyeceğimiz bir yol ortaya çıkar ve bu yol
doğrultusunda bazı hedeflerimizi dışarıda bırakırız veya farklı zaman dilimlerinde başarmayı
öngörürüz.
Örneğin sorun ağacımızda “Uzun süre şarj edebilen ürünlerin ağır ve boyutları büyük”
olmasını bir sorun olarak ele aldığımızı ve “Daha ince ve aynı şarj özelliğine sahip bir ürün”
hedefini koyduğumuzu varsayalım. Bu noktada iş fikrimizin temel aldığı üründe güneş
enerjisi ile şarj özeliği olacaksa daha düşük kapasiteli bir ürün üzerinde bunu uygulamak
yeterli olabilir çünkü power bank daha düşük kapasiteli olsa da nasıl olsa güneş vasıtası ile
kolayca şarj edilebilir olacaktır. Bu sebeple strateji analizinde uzun süre dayanabilen power
bank ürününün boyutlarını küçültecek teknolojiler geliştirmeye odaklanmamalıyız.
Paydaş / Hedef Grup Analizi:
Paydaş analizi iş fikrimizin sonuçlarından doğrudan veya dolaylı olarak etkilenecek grupları
belirlememize yardımcı olur. İş fikrimiz kapsamında yaratmayı düşündüğümüz değeri kim
için ve hangi koşullarda ortaya koyabiliyoruz sorusunu da böylece cevaplandırmış olabiliriz.
Paydaş analizine iş fikrimizin girişime dönüştüğü her aşamada güçlü şekilde ihtiyaç
duymalıyız. Üretmeyi düşündüğümüz ürün veya hizmetin potansiyel müşterileri, tedarikçiler,
ortaklar, yatırımcılar, alt hizmet sağlayıcıları (dağıtım, bakım vb.) gibi tarafların genel
özeliklerini çıkarmak hedef kitle oluşturma sürecimize de katkı sağlayacaktır. Ayrıca bu
kişilerin ürünümüze tamamlayıcı olarak neleri kullanabilecekleri ve hangi farklı gruplar ile
doğrudan iletişim halinde bulundukları üzerinde durmak da faydalıdır. Paydaş kavramı
girişimcilik literatüründe daha çok hedef grup olarak ele alınsa da proje temelli yaklaşımda iş
geliştirme sürecimizden olumlu veya olumsuz etkilenen herkesi kapsamaktadır. Bu sebeple
iş geliştirme sürecimizde paydaş kavramını geniş düşünmeliyiz. Paydaşları birincil ve ikincil
paydaşlar olarak ayırmakta fayda vardır. Aynı zamanda iş kurma sürecimizdeki ortak veya
destekçilerimizi de ele almak gereklidir. Birincil paydaşlar girişimimizden doğrudan
etkilenecek kişilerdir. Birincil paydaşlarımız aynı zamanda hedef grubumuzdur. İkincil
paydaşlar ise iş fikrimiz veya ortaya koyduğumuz faydadan dolaylı olarak etkilenen kişi veya
kuruluşlardır. Girişimimiz sonucunda piyasaya süreceğimiz ürün için tamamlayıcı üretim
yapacak kişiler, bu ürünü farklılaştıracak kişi veya işletmeler ikincil paydaşlarımız arasında
sayılabilir.
Girişimim Geleceğim Projesi T.C. İçişleri Bakanlığı Dernekler Dairesi Başkanlığı’nın Desteği İle
Güney Ege Sanayici ve İşadamları Federasyonu Tarafından Uygulanmaktadır.
Paydaşların iş fikri geliştirilmesi ve uygulamaya dökülmesi süreçlerine katılımı çok önemlidir.
Özellikle hedef grubumuzun ortaya çıkarmayı planladığımız ürün veya hizmeti sahiplenmesi,
benimsemesi ve tavsiye etmesi için kullanıcı deneyimlerinin oluşturulması şarttır. Kullanıcı
deneyimlerinin oluşturulması ve iş fikrinin girişime dönüştüğü aşamada prototiplerin bu
amaçla kullanılması önemlidir. Paydaş analizinde ayrıca ürünü kullanacak kişilerin
tasarımdan kullanım özelliklerine kadar farklı düzeylerde görüşleri de önem taşımaktadır. Bu
sebeple özellikle hedef grup üzerinde oldukça fazla sayıda değerlendirme yapmak faydalıdır.
Paydaş analizi sürecinin yürütülmesinde aşağıdaki tablo da katkı sağlayabilir. Analiz
hakkında fikir vermesi açısından tablo örneklendirilmiştir.
Paydaş Adı
Atlas Dağcılık
İş Fikri İle İlişkisi
Bayi/Ara Toptancı
Katılım Düzeyi
Satış
Kamp Ekibi -1
Son Kullanıcı
Kullanım ve Fayda
X Endüstriyel
Tasarım
Üretim
Ufuk Dağcılık Ekibi
Son Kullanıcı
Kullanım ve Fayda
Y Media
Pazarlama
Markalaşma
Görüşleri
SunBank
ürünümüzün dağcılık
için bir ihtiyaç
olduğunu ve ürün
segmentinde böyle
bir boşluk olduğunu
iletti.
Şarj süresinin gece
kullanımı
kapsayacak
kapasitede olması
gerektiğini iletti.
Güneş paneli
köşelerinin koruması
için sert plastiğin
yeterli olacağı
görüşünde.
Özellikle AramaKurtarma ihtiyaçları
için ürün
fonksiyonunu
yeniden
değerlendirmek
lazım.
Ürünleri farklı renk
seçenekleri ve
desenler ile sunmak
kişiselleştirme için
faydalı olabilir.
Faaliyet Planlaması:
Faaliyet planlaması projenin önemli aşamalarından birisidir. İş fikrimizi geliştirme sürecinde
yapmayı planladığımız bütün faaliyetlerin adım adım planlanabilmesi için iyi bir analiz
arkaplanına sahip olmamız gerekir. Sorun, hedef ve paydaş analizlerimizi iyi bir şekilde yapıp
strateji belirleyebilirsek planlama aşamasında isabetli kararlar almamız oldukça kolaylaşır.
Faaliyet planlamasında dikkat edilmesi gereken nokta her faaliyetimizin hedefimize uygun bir
sonuç içermesi gerekliliğidir. Sonuç odaklı yaklaşım ile her faaliyetimiz için bir uygulama kişi
veya kurumu da belirlemeliyiz.
Faaliyet planlamasında önemli bir diğer nokta ise zaman planlamasıdır. Faaliyetin planlanan
tamamlanma süresini, diğer faaliyetler ile tamamlayıcılık ilişkisini ve kimin tarafından
Girişimim Geleceğim Projesi T.C. İçişleri Bakanlığı Dernekler Dairesi Başkanlığı’nın Desteği İle Güney
Ege Sanayici ve İşadamları Federasyonu Tarafından Uygulanmaktadır.
yapılacağını gösteren planlama türüne faaliyet zaman planlaması denmektedir. Faaliyet
zaman planlamaları genellikle Gannt Şemaları aracılığıyla şematize edilmekle beraber bu
şemalar bize iş fikrimizin uygulama sürecini bir bakışta göstermeye yardımcı olurlar. Aşağıda
bir Gannt Şeması örneği verilmiş olmakla beraber ilgili şemaya sadece ana faaliyetlerin
yazılması önerilmektedir. Şemanın yan tarafındaki sorumlular kısmına o faaliyetin ana
uygulayıcısı olacak taraflar yazılmalıdır. Aşağıdaki örnekte iş fikri geliştirme aşamasında ele
aldığımız Sunbank isimli ürünümüz için bir prototip geliştirme faaliyet planı sunulmuştur.
Faaliyetler
Ürün kapak ve dış tasarımı
yapılması
Zaman
1.Ay
2.Ay
3.Ay
4.Ay
5.Ay
6.Ay
Elektronik testler ve depolama
kapasitesi ölçümleri
Güneş paneli verimlilik ve dolum
süresi ölçümleri
Prototip üretim yapılması
Farklı doğa koşullarında prototip
testleri
Hedef grupların kullanım
deneyimlerinin alınması
Sorumlular
Endüstriyel
Tasarım
Firması
Üniversite
Elektronik
Laboratuvarı
Panel
Tedarikçi
Firma
Girişim
Firmamız
Girişim
Firmamız
Paydaş
Gruplar
Faaliyet planlamasında gözden kaçırmamamız gereken iki önemli kavram bulunmaktadır.
Bunlardan ilki Kritik Faaliyet ve ikincisi ise Ana Faaliyet – Alt Faaliyet kavramıdır. Kritik
faaliyetler projemizin kilometre taşları olarak düşünülebilir. Bu faaliyetlerin projede öngörülen
süreler için mutlaka tamamlanması gerekmektedir. Kritik faaliyetlerin aksaması veya
tamamlanamaması halinde ise projenin hedeflerine ulaşamama riski doğmaktadır. Örneğin
yukarıdaki tabloda kritik faaliyet olarak prototip üretiminin yapılması tanımlanabilir. Prototip
üretiminin yapılmaması veya gecikmesi halinde bu durumdan tüm proje etkilenecektir. İş
geliştirme sürecinde yukarıda olduğu gibi toplam iş fikrimizi ana adımlara bölüp bu adımların
faaliyet planlamalarını çıkarmak faydalı olacaktır.
Faaliyet planlamasındaki ikinci önemli kavram ise Ana Faaliyet- Alt Faaliyet ikilisidir. İş
geliştirme sürecimizde öngördüğümüz ana faaliyetlerin her birini alt faaliyet gruplarına
ayırmak o iş için belirlediğimiz süreleri daha doğru tahmin etmeye, potansiyel riskleri
öngörebilmeye ve kaynak planlaması sırasında maliyetlendirme süreçlerini daha net bir
şekilde yapmamıza yarayacaktır. Alt faaliyetleri belirlerken mümkün olduğunca optimum
detayda tutmamız gerekmektedir. Aşağıda alt faaliyet örneklerini bulabilirsiniz.
Ana Faaliyet: Ürün Kapak ve Dış Tasarımlarının Yapılması
Alt Faaliyetler:
-
Endüstriyel tasarım firmaları ile görüşmelerin yapılması
Farklı kapak tasarımları oluşturulması ve model geliştirme
Üretimde kullanılacak hammaddenin belirlenmesi ve tasarıma uygunluk
Renk seçeneklerinin belirlenmesi ve seçim
Tasarım patentlerinin alınması
Girişimim Geleceğim Projesi T.C. İçişleri Bakanlığı Dernekler Dairesi Başkanlığı’nın Desteği İle Güney
Ege Sanayici ve İşadamları Federasyonu Tarafından Uygulanmaktadır.
Kaynak Planlaması:
Kaynak planlaması iş geliştirme sürecimizin en önemli noktalarından birisidir. Bu noktada
proje döngüsü sürecinde ele aldığımız tüm analiz ve planlama çalışmaları girdi olarak
kullanılmaktadır. Kaynak planlaması özellikle iş fikrimizin ana ve alt faaliyetleri bazında ele
alınırsa etkin bir şekilde gerçekleştirilebilecektir. Bununla birlikte işletme sürecinde gerekli
kaynak, üretim giderleri ve diğer yarı mamul ve hammadde giderleri de kaynak planlama
sürecimizin bir parçasıdır.
Faaliyet planlaması bölümünde iş fikrimizi ana adımlara ayırmamız gerektiğinden
bahsetmiştik. Her bir ana adımı ana faaliyetleri ve alt faaliyetleri ile beraber planlamamız bize
kaynak planlaması sürecinde projenin hangi döneminde ne kadar kaynağa ihtiyaç
duyduğumuzu da gösterecektir. Bu sebeple belirlenen bir bütçe formatı üzerinden her ana
süreç için aylar bazında ne kadar kaynağa ihtiyaç olduğu çıkarılmalıdır. Projemizin nakit akış
tabloları ve finansman ihtiyaçları böylece ortaya çıkacaktır. Aynı zamanda kaynak planlaması
güzel bir şekilde yapılmış projenin kamu veya özel mali destek mekanizmalarına başvuru
yapması da kolaylaşacaktır.
İş geliştirme sürecimizde kaynak planlaması kavramından sadece maddi kaynakları
anlamamak gerekmektedir. Özellikle sürece ayni katkılar ve beşeri kaynak dahil edilmesi
büyük önem taşımaktadır. Günümüzde girişimcilik konsepti daha fazla teknoloji yoğun,
yenilikçilik içeren ve know-how gerektiren bir yapıdadır. Bu sebeple beşeri kaynak
kullanımının girişimdeki payı giderek artmaktadır. İş fikrimizin hayata geçirilmesi için özellikle
uygulama ekibine ve çalışan personel niteliğine önem vermek gerekmektedir.
Girişimim Geleceğim Projesi T.C. İçişleri Bakanlığı Dernekler Dairesi Başkanlığı’nın Desteği İle Güney
Ege Sanayici ve İşadamları Federasyonu Tarafından Uygulanmaktadır.