Full Text

KLÝNÝK ARAÞTIRMA
05
Akciðer Kanserli Hastalarda Aðrý ve Aðrý Tedavisi
Yönetiminin Retrospektif Deðerlendirilmesi
Retrospective Evaluation of Pain and Pain Management in Lung Cancer Patients
1Doç.Dr.
Lütfiye PÝRBUDAK ÇÖÇELLÝ
Ýbrahim TUNCEL
1Doç.Dr. Süleyman GANÝDAÐLI
1Prof. Dr. Ünsal ÖNER
2Uzm.Dr.
1
Gaziantep Üniversitesi Týp Fakültesi, Anesteziyoloji ve Reanimasyon AD
Düziçi Devlet Hastanesi Anesteziyoloji ve Reanimasyon Kliniði
2
Gaziantep Týp Dergisi 2010;16(2):05-10.
Özet
Amacýmýz primer akciðer kanserli hastalarda aðrýnýn primer kansere mi yoksa
metastaza mý baðlý olarak geliþtiðini, niteliðini ve uygulanan tedavi yöntemlerinin
etkinliðini araþtýrmaktýr. Retrospektif olarak yapýlan bu çalýþmada, Ocak 2004 ile
Ocak 2009 tarihleri arasýnda aðrý polikliniðimizde takip ettiðimiz primer akciðer
kanserli hastalar dahil edildi. Hastalarýn aðrýnýn yeri, baþlangýcý ve ne zaman
þiddetlendiði, niteliði (nöropatik, visseral), Vizüel Analog Skala (VAS), kanserin
yayýlýmý, kanser tedavisiyle iliþkisi sorgulandý. Bunun yaný sýra aðrýnýn uyku, yaþam
kalitesi üzerine olan etkileri sorgulandý. Analjezik tedavisi ve uygulanan giriþimsel
yöntemler incelendi. Aðrý kliniðimize 30–80 yaþlarý arasýnda 121 hasta (11 kadýn,
110 erkek) 2004-2008 yýllarý arasýnda baþvurmuþtu. Doksan iki hasta nöropatik
aðrý, 29 hasta visseral aðrý tanýmladý. Aðrýnýn lokalizasyonu genellikle sýrt, omuz,
üst batýn, kalça ve bacaklarda idi. Yirmi beþ hastanýn baþlangýç aðrýsý akciðer
kanserine, 96 hastada metastazlara baðlýydý. Visseral aðrý akut baþlangýçlý, süresi
2 haftaydý. Nöropatik aðrý baþlangýç süresi 3 aydý. Þiddetlenme dönemi visseral
aðrýnýn ortalama 1 haftaydý, nöropatik aðrýnýn ortalama 3 aydý. Hastalarýn aðrýlarýna
Dünya Saðlýk Örgütü (DSÖ) basamak tedavisine göre uygun tedaviyi baþladýk.
Týbbi tedaviye 24 saatte cevap alamadýðýmýz durumlarda santral veya periferik
blok uyguladýk. Doksan beþ hastada (%78.5) týbbi tedavi etkin bulundu. Fakat 26
hastada (%21.5) aðrý týbbi tedaviye ek olarak santral veya periferik blokla kontrol
altýna alýndý. Sinir blokajý uygulanan 26 hastanýn 16’sýna epidural kateter takýlýp,
10 tanesine interkostal blok yapýldý. Omuz aðrýsý tolan 7 hastaya supraskapuler
blok yapýldý. Hemen hemen her hastanýn duygu durum bozukluðu ve uyku sorunu
vardý. Aðrý kliniðimize kabul edilen primer akciðer kanserli hastalarda genellikle
metastaz olduðunu nöropatik aðrý tanýmladýklarýný, ancak visseral aðrý tanýmlayan
hastalarda aðrý baþlangýç süresinin kýsa olduðunu, bütün hastalarda týbbi veya
giriþimsel yöntemlerle aðrýnýn kontrol altýna alýndýðýný saptadýk.
Anahtar Kelimeler: Akciðer kanseri, Kanser aðrýsý, Aðrý yönetimi
Abstract
We investigated nature of pain and effectiveness of pain management
methods applied of the primary lung cancer patients, if their pain’s due to primary
cancer or metastasis. In this retrospective study, patients with primary lung cancer
who treated in our pain clinic were included in this study between January 2004
and January 2009. They were questionared for the pain localisation, onset time
and exacerbation period of pain, characteristics of the pain(neuropatic or visserral),
VAS, metastasis of cancer, related to cancer treatment. In addition pain affects
on sleep, quality of life were questionared. Analgesic therapy and interventional
methods applied were examined. One hundered twenty one patients (11 women,
110 men) had applied to pain clinic between the years 2004 -2008. Age range
of the patients was 30-80 years. 92 patients defined neuropatic pain, 29 patients
defined visseral pain. The localization of pain were mostly at back, shoulder,
upper abdomen, lib and legs. In 25 patients pain were primary due to lung cancer,
96 patients’ were due to metastasis. Visseral pain had acute onset, within 2 weeks
of duration. Onset time of neuropatic pain was 3 months. Exacerbation period
of visseral pain was meanly a week, and neuropatic pain was meanly 3 months.
We started appropriate treatment from WHO ladder treatments according to their
pains. We applicated central or peripheral nevre blockade when medical treatment
didn’t work in 24 hours. In 95 patients (78.5%) medical treatment worked. But
in 26 (21.5 %) patients pain was under-control with central or blockade additional
to medical treatment. In 16 of 26 nerve blockade patients, we inserted epidural
catheter and in the other 10 patients we applicated intercostal nevre blockade.
We applicated suprascapular blockade to 7 patients having shoulder pain. Almost
every patients had mood and sleep disorders. We determined that patients with
primary lung cancer who admitted to our pain clinic have mostly neuropatic pain
usually secondary to metastasis. On the other hand, patients who described
visceral pain have shorter duration of pain onset. Pain was controlled with either
medical or interventional methods in all patients.
Key Words: Lung Cancer, Malign Pain, Pain management
Giriþ
Tüm dünyada akciðer kanseri prevalansý zamanla
artmaktadýr ve kanser aðrýsýnýn yetersiz tedavisi sýk
karþýlaþýlan bir durumdur (1). Akciðer kanseri hastalarýnýn
%70’den fazlasýnda hastalýk boyunca aðrý þikayeti
geliþmektedir (2). Bu aðrýlarýn en önemli birkaç nedeni,
kemik metastazlarý, epidural spinal kord kompresyonu
veya brakial pleksopatidir (3). Aðrý, hastalar tarafýndan
kanserin en korkulan sonuçlarýndan birisidir. Çeþitli
eðitim programlarýna, giriþim stratejilerine ve
multidisipliner aðrý topluluklarýna raðmen, kanser
hastalarýnýn ayaklaþýk olarak %60’ýnýn aðrýsýnýn olduðu
tahmin edilmektedir (4).
Bu durumun temel nedenlerinden biri kanser aðrýsýnýn
klinisyenler tarafýndan yeterince deðerlendirilememesi
ve aðrý idaresinin yetersizliðidir (5). Aðrýnýn ilk
deðerlendirmesi sýrasýnda hastanýn hikayesi ayrýntýlý
olarak alýnmalý, fizik muayenesi yapýlmalý ve psikososyal
durumu incelenmelidir (6). Klinisyen hastanýn aðrý
durumunu standart aðrý skalalarýndan biriyle kendi
ifadelerine göre uzun bir süre takip etmelidir. Tedavi
planý sýrasýnda dikkat edilmesi gereken en önemli nokta
aðrý deðerlendirimidir. Aðrýnýn tipi, nedeni ve þiddeti
mutlaka sorgulanmalýdýr (1,7).
Bu çalýþmada amacýmýz son dört yýl içerisinde aðrý
polikliniðimizde takip ettiðimiz primer akciðer kanserli
hastalarda aðrýnýn primer kansere mi yoksa metastaza
mý baðlý olarak geliþtiðini, niteliðini, baþlangýç zamanýný,
þiddetlenmesini ve uygulanan tedavi yöntemlerinin
etkinliðini araþtýrmaktýr.
Gereç ve Yöntemler
Fakülte etik kurulunun onayý alýndýktan sonra,
retrospektif tanýmlayýcý olarak tasarlanan bu çalýþmada
Ocak 2004 ile Ocak 2009 tarihleri arasýnda aðrý
polikliniðimizde takip ettiðimiz histolojik olarak
doðrulanmýþ akciðer kanseri tanýlý 121 hastanýn ‘kanser
aðrý formu’ incelendi (Þekil 1a, b).
Doç.Dr. Lütfiye PÝRBUDAK ÇÖÇELLÝ, Gaziantep Üniversitesi Anesteziyoloji ve Reanimasyon AD
Adres: Gaziantep Üniversitesi Týp Fakültesi, Anesteziyoloji ve Reanimasyon AD. Þehitkamil/GAZÝANTEP
Tlf: 0342 360 60 60 Dahili: 77805 E-mail: [email protected]
Geliþ Tarihi: 08.03.2010 Kabul Tarihi: 07.04.2010
Gaziantep Týp Dergisi /Yýl 2010 / Cilt 16 / Sayý 2
06
Çöçelli ve ark.
Þekil 1a. Aðrý deðerlendirme formu (ön yüz)
Þekil 1b. Aðrý deðerlendirme formu (arka yüz)
Gaziantep Týp Dergisi / Yýl 2010 / Cilt 16 / Sayý 2
Çöçelli ve ark.
07
Akciðer kanseri olmayan ancak akciðer metastazý
olan hastalar çalýþmaya alýnmadý. Hastalarýn her birinden
polikliniðe ilk geldiklerinde aðrýnýn yeri, baþlangýcý, ne
zaman þiddetlendiði, niteliði (nöropatik mi, visseral mi),
kanserin yayýlýmý, aðrýnýn düzeyi ve kanser tedavisiyle
(operasyon, kemoterapi, radyoterapi, vb) iliþkisi sorgulandý.
Vücut çizelgesi yöntemi ile hastadan insan vücudu resmi
üzerinde aðrýnýn olduðu bölgeyi iþaret etmesi istendi. Ýlk
geliþteki aðrý þiddetleri ‘Vizüel Analog Skala’ (VAS) ile
deðerlendirilerek kaydedildi (0= Hiç aðrý yok, 10=
Dayanýlmaz þiddette aðrý). Bunun yaný sýra aðrýyý azaltan
ve artýran faktörler, aðrýyla ilgili semptomlar, aðrýnýn uyku,
fiziksel aktivite, iþtah, konsantrasyon, sosyal iliþkiler ve
duygular üzerine olan etkileri konusunda sorular yöneltilip
kaydedildi. Daha önce aðrý tedavisinde kullandýðý ilaçlar
ve aðrý düzeyine etkileri sorularak kaydedildi. Kemik
sintigrafisi, bilgisayarlý tomografi ya da diðer görüntüleme
sonuçlarý ve ilk geliþteki biyokimya ve hemogram deðerleri
kaydedildi. Kanserin evresi tümör-nod-metastaz (TNM)
sýnýflamasýna göre kaydedildi.
Hastalarýn aðrý tedavileri Dünya Saðlýk Örgütü’nün
(DSÖ= WHO) basamak önerilerine göre yapýldý (Birinci
basamak: Nonopioidler (nonsteroid antiinflamatuvar
ilaçlar) ± adjuvan ilaçlar, Ýkinci basamak: Zayýf opioidler
± nonopioidler (nonsteroid antiinflamatuvar ilaçlar) ±
adjuvan ilaçlar, Üçüncü basamak: Güçlü opioidler ±
nonopioidler (nonsteroid antiinflamatuvar ilaçlar) ±
adjuvan ilaçlar). Hastalarýn kendilerine özgü yeterli analjezi
saðlayacak opioid gereksinimleri, almakta olduklarý
tramadol ve ani aðrý artýþýndaki ilaç dozu dikkate alýnarak
belirlendi ve tedavinin etkinliði 24 saatten önce
deðerlendirilmedi. Adjuvan ilaçlar (gabapentin,
antidepresan ilaçlar, vb.) spesifik endikasyonlarýna göre
kullanýlmaktadýr (8). Adjuvan ilaçlar ile hastalarýmýzýn
yandaþ sorunlarýný (depresyon, halsizlik, iþtahsýzlýk, vb.)
kontrol altýna almayý hedeflerken ayný zamanda sekonder
analjezik özelliklerinden de faydalanýldý. Hastalarýn tedavileri
düzenlendikten sonra aðrýlarý ve klinik durumlarý, yatan
hastalarda günlük vizit sýrasýnda, evinde tedavi gören
hastalarda ise þikayeti olmasý durumunda veya 2 hafta
aralýklarla klinikte kontrol ile deðerlendirmeleri yapýldý.
Her kontrolde aðrý dereceleri VAS ile deðerlendirilip,
analjezik tedavilerinin etki ve yan etkileri (hipoventilasyon,
bulantý-kusma, konstipasyon, idrar retansiyonu, kaþýntý,
ürtiker) belirlenip tedavi basamaklarý düzenlendi. VAS>3
olmasý veya günde 3 kez ek s.c. morfin uygulanmasý doz
arttýrýlmasý endikasyonu olarak kabul edildi. DSÖ basamak
tedavisine göre hastalara ilk baþvuruda baþlanan ve son
kontrolde düzenlenen tedavi kaydedildi.
Basamak tedavisi kýsa sürede yükselen, üçüncü
basamak tedavisinde olmasýna raðmen aðrýsý geçmeyen
ve giderek artan hastalara uygun giriþimsel yöntem
uygulandý.
Bulgular
Hastalarýn demografik özellikleri, kanserin evresi, aðrý
deðerlendirilmeden önce uygulanan kanser tedavi
protokolleri ve aðrý deðerlendirildikten sonra uyguladýðýmýz
aðrý tedavi yöntemleri Tablo 1’de verildi.
Tablo 1. Hastalarýn demografik özellikleri, kanser ve aðrý tedavi
yöntemleri
Polikliniðe baþvuran hastalarýn 92 (%76) tanesi
nöropatik aðrý tarif ederken (yanýcý, zonklayýcý, batýcý,
künt, gerilme, karýncalanma), 29 (%24) tanesi visseral
aðrý (delici, sancý) tanýmladý. Hastalarýn aðrýlarý genellikle
sýrt, omuz, üst batýn, kalça ve bacaklarda idi. Hastalarýn
25 tanesinde aðrý primer olarak akciðer kanserine baðlý
iken 96 hastada aðrý akciðer kanserinin metastazlarýna
baðlý olarak geliþmekte idi. Hastalarýn %90’ýnda
metastazlar mevcuttu. Metastazlar hastalarýn %40’ýnda
kemik (vertebra, sternum, femur vs..), %30’unda beyin,
%20’sinde karaciðer, %20’sinde böbrek ve %10’unda
lenf nodlarý, surrenal bez gibi organlarda mevcuttu. Vücut
çizelgesi yönteminde hastalarýn iþaret ettiði bölgelerin
metastazlar ile uyumlu olduðu saptandý.
Hastalarýn ilk baþvurularýndaki ortalama aðrý skoru
(VAS) = 6 (5-9) du. Hastalar aðrýlarýný þiddetli ya da
dayanýlmaz olarak tanýmladýlar. Ýlk baþvurularýnda visseral
aðrý tanýmlayan hastalarda aðrý genellikle akut baþlangýçlý
olup (ortalama 2 hafta), nöropatik aðrý tanýmlayan
hastalarda aðrý baþlama zamaný 1 ay ile 2 yýl arasýnda
deðiþmekte idi (ortalama 3 ay). Visseral aðrý tanýmlayan
hastalarda aðrýnýn þiddetlenmesi ortalama 1 hafta
içerisinde, nöropatik aðrý tanýmlayan hastalarda aðrýnýn
þiddetlenmesi ortalama 3 ay içerisinde olduðu saptandý.
Aðrý polikliniðimize gelen hastalarýn tamamý aðrýlarýndan
dolayý daha önce nonopioid ilaçlar kullanmaktaydý. Bu
hastalarda aðrýnýn þiddeti ve karakterine göre, DS֒nün
analjezik basamak tedavisine sadýk kalarak, opioid
analjezikler (tramadol, fentanil) ve spesifik endikasyonlarda
adjuvan analjezikler (gabapentin, sertralin) baþlandý.
Tedavi süresince hastalara ilk baþlanan ve son baþlanan
tedavi deðerlendirildiðinde, I. basamak tedavisi alan
hasta sayýsý azalýrken III. basamak tedavisi alan hasta
sayýsýnýn giderek arttýðý saptandý (Tablo 2).
Gaziantep Týp Dergisi / Yýl 2010 / Cilt 16 / Sayý 2
Çöçelli ve ark.
08
Tablo 2. DSÖ basamak tedavisine göre hastalarýn ilk ve son
kontroldeki daðýlýmlarý
Hastalarýn 95 (%78.5) tanesi DS֒nün basamak
tedavisine cevap verirken 26 hastada (%21.5) basamak
tedavisine ek olarak santral veya periferik sinir blokajý
yapýldý, aðrý kontrol altýna alýndý (Tablo 1). Sinir blokajý
uygulanan 26 hastanýn 16’sýna epidural kateter takýldý,
10 hastaya interkostal blok, omuz aðrýsý tarif eden 7
hastaya supraskapuler blok yapýldý. On hastada aðrý
metastazlara baðlý olarak alt ekstremitede ve sýrtta olduðu
için lomber epidural kateter, 6 hastada aðrý torakal
bölgede olduðundan torakal epidural kateter takýldý.
Hastalarýmýz aðrýyý artýran sebepler arasýnda öksürme,
soðuða maruziyeti ön planda vurgularken, metastaza
baðlý aðrýlarý olanlar hareketle aðrýnýn arttýðýný bildirdiler.
Hastalarýmýzýn tamamýna yakýnýnda depresyon ve uyku
sorunu mevcuttu. Aðrý, konstipasyon, bulantý-kusma veya
benzeri sebeplerden dolayý iþtah durumlarýnýn iyi olmadýðýný
tanýmladýlar.
Tartýþma
Tüm dünyada 14 milyonun üzerinde yaþayan kanser
hastasý mevcuttur ve her yýl milyonlarca hasta yeni kanser
tanýsý almaktadýr (7). Kanser yaygýn, ciddi bir saðlýk
problemidir ve Türkiye’de ölüme neden olan ikinci
hastalýktýr (9). Taný anýnda hastalarýn üçte birinde hafiforta þiddetli aðrý bildirilmiþtir. Aðrý derecesi ve oraný tümör
tipi, hastalýðýn evresi, metastaz varlýðý gibi faktörlere baðlý
olarak deðiþmekle birlikte ileri dönem kanser hastalarýnda
%60-90 oranýnda aðrý kaydedilmiþtir. Aslýnda uygun tedavi
ile %90 kanser hastasýnda aðrý kontrolü mümkün olmasýna
raðmen yapýlan çalýþmalar aðrýnýn genellikle yetersiz
t e d a v i e d i l d i ð i n i g ö s t e r m e k t e d i r ( 7, 1 0 , 1 1 ) .
Bir kanser hastasýnda tümör progresyonu, cerrahi, taný
ve tedavide kullanýlan diðer giriþimsel yöntemler,
kemoterapötik ajanlarýn ve radyoterapinin toksik yan
etkileri, infeksiyonlar, kas kramplarý gibi nedenlerle aðrý
geliþmektedir (7,12). Hastalarýmýzda aðrýnýn genellikle
tümör metastazlarýna baðlý geliþtiðini düþünüyoruz.
Nöropatik aðrýnýn etyolojisi çok heterojen olup, klinik
olarak, aðrýnýn olduðu bölgede, dermatomal ya da rejiyonel
olarak, yanma, disestezi, allodini, hiperaljezi ve hiperpati
tarif edilmektedir (13). DSÖ, nöropatik aðrýyý, kanser
aðrýsý içinde; “sinir kompresyon aðrýsý”, “sinir hasarý aðrýsý”
veya “sempatik-menþeli aðrý” olarak sýnýflandýrmaktadýr
(14). Nöropatik aðrý kanserli hastalarýn üçte birinden
fazlasýnda geliþir. Þiddetli kanser aðrýlý 1095 hastayý içeren
bir çalýþmada, hastalarýn 40’nýn visseral ve somatik aðrýya
ek olarak nöropatik aðrýlarýnýn olduðu rapor edilmiþtir
(15). Hastalarýmýzda aðrý çoðunlukla nöropatik
karakterdeydi. Bunu tümör metastazlarýnýn yerleþimi ve
yaygýn olmasý ile açýklayabiliriz.
Adjuvan ilaçlar her 3 basamakta kullanýlabilen ve
büyük avantajlar saðlayan ilaçlardýr (16). Nöropatik aðrýnýn
ilk basamak tedavisi trisiklik antidepresanlar ve
antikonvülsanlardýr. Bu çalýþmada, hastalarýn %76’sýnýn
tedavi protokolüne antikonvülsan ilaçlar, %96’sýnýn tedavi
protokolüne antidepresan ilaçlar eklendi.
Aðrý deðerlendirimi sýrasýnda hastalarýn psikolojik
durumlarý deðerlendirilmeli, aðrýlarýnýn sebebini bilip
bilmedikleri, depresyon, anksiyete, intihar düþünceleri,
fonksiyonel kapasiteleri ile ilgili sorular sorulmalýdýr.
Ardýndan hastalarýn fizik muayeneleri yapýlmalý ve gerekli
tahlilleri planlanmalýdýr (2,7,8,17,18). Kontrol edilmemiþ
aðrý; depresyon, intihar giriþiminde artma, uykusuzluk,
düþük hayat kalitesi, kanser tedavisini kabul etmede
zorlanmayla sonuçlanmaktadýr (17). Ayrýca aðrý; mobiliteyi
kýsýtlayarak tromboembolik komplikasyonlara yol açabilir,
öksürmeyi zorlaþtýrarak bronkopnömoni riskini artýrabilir,
hastanýn moralinin bozulmasýna neden olur, immün sistemi
güçsüz kýlarak kemoterapiye olan toleransý azaltabilir,
dolayýsýyla sað kalým olumsuz yönde etkilenir.
Göktalay ve ark. (19) tedavi sonrasý progresyon gösteren
akciðer Ca’lý hastalarda yaþam kalitesinin anlamlý olarak
daha kötü bulmuþlardýr. Hastalýðýn lokal progresyonu ya
da uzak metastaz ile progresyonunun, oluþan yeni
semptomlar ve bulgular ile aðrýnýn þiddetli ve kýsýtlayýcý
hal almasý, halsizlik, zayýflama gibi semptomlarda artma
hastanýn fiziksel ve emosyonel durumunu etkileyerek
toplumsal etkinliklerini kýsýtlayabileceðini, yine bu þekilde
hastada anksiyete ve depresyonu arttýrabileceðini
bildirmiþlerdir. Hastalarýmýzýn çoðunda ilk baþvuru sýrasýnda
depresyon mevcuttu. Bu nedenle hastalara adjuvan olarak
antidepresan ilaç (amitriptilin, sertralin vs..) baþlandý.
Böylece ayný zamanda antidepresanlarýn sekonder analjezik
özelliklerinden de faydalanýldý.
Kanser aðrýsý tedavisinde bireysellik özellikle önemlidir.
Hastalar tanýlarý, hastalýðýn evresi, aðrýya olan cevaplarý
ve kiþisel tercihleri açýsýndan farklý özellikler gösterdiðinden
kanser aðrýsý tedavisi her birey için ayrý planlanmalýdýr
(10,11).
Aðrýnýn yerinin mümkün olduðunca hýzlý bir þekilde
belirlenmeye çalýþýlmasý önemlidir. Bu amaçla kullanýlan
vücut çizelgesi yönteminde hastadan insan vücudu resmi
üzerinde aðrýnýn olduðu bölgeyi iþaret etmesi istenir.
Bizde hastalarýmýzda aðrýnýn yerinin belirlenmesinde bu
yöntemi kullandýk. Aðrý þiddetinin ölçülmesinde sözlü
tanýmlama skalasý ya da sayýsal oranlama skalasý kullanýlýr.
Sözlü tanýmlama skalasýnda hastadan o andaki aðrý
þiddetini en iyi tanýmlayan kelimeyi söylemesi istenir
(yok, hafif, orta, þiddetli ve dayanýlmaz). Polikliniðimize
baþvuran hastalar genellikle aðrýlarýný þiddetli ya da
dayanýlmaz olarak tanýmladýlar, VAS 5-10’du.
Aðrý deðerlendirme formunun kullanýldýðý bir çalýþmada,
aðrýnýn en aðýr etkisinin duygulaným, en hafif etkisinin
de konsantrasyon üzerine olduðu, aðrýyý azaltan en önemli
faktörün dinlenme (%40), artýran en önemli faktörün ise
fiziksel aktivite (%26) olduðu rapor edilmiþtir.
Gaziantep Týp Dergisi / Yýl 2010 / Cilt 16 / Sayý 2
Çöçelli ve ark.
09
Aðrý deðerlendirme formunun aðrý þikayeti olan malign
hastalarda klinik kullaným açýsýndan aðrý kontrolünde
geçerli ve etkili bir yöntem olduðunu bildirmiþlerdir (20).
Çalýþmamýzda benzer aðrý deðerlendirme formunu
kullandýk. Hastalarýmýz aðrýyý artýran sebepler arasýnda
öksürme, soðuða maruziyeti, metastaza baðlý aðrýlarý
olanlar ise fiziksel aktiviteyi bildirdiler.
Hastalarýn düzenli olarak aðrýlarý sorgulandýðýnda
aldýklarý tedavi ne olursa olsun daha az acý çektikleri
kaydedilmiþtir (21). Kronik kanser aðrýsý tedavisinde
DS֒nün basamak tedavisi kurallar doðrultusunda
uygulandýðýnda, hastalarýn %85’inde yeterli aðrý
kontrolünün saðlanabildiði, son 10 yýlý kapsayan
deneyimlerin deðerlendirildiði bir çalýþma ile gösterilmiþtir
(22). Orhan ve ark.’nýn (23) 8 yýllýk deneyimlerini kapsayan
bir çalýþmada, DSÖ analjezik basamak tedavisine sadýk
kalýndýðýnda, 475 hastanýn 416’sý (%87.5) DSÖ analjezik
basamak tedavisi ile, 57 hasta ise (%12) invaziv
giriþimlerle tedavi edildiðini bildirmiþlerdir. Ayný çalýþmada
kanserler arasýnda aðýrlýklý olarak akciðer kanserinin
aðrýya neden olduðu rapor edilmiþtir. Bu çalýþmada
hastalarýn 78.5’nin aðrý kontrolü DS֒nün basamak
tedavisi ile, %21.5’nin invaziv giriþimlerle saðlandýðýmýzý
saptadýk. Ýnvaziv giriþim oranýmýzýn nispeten diðer
çalýþmalardan yüksek oluþunu hastalarýmýzýn ileri evre
akciðer kanseri olmalarýyla açýklayabiliriz.
Sonuç olarak, multidisipliner anlayýþla primer akciðer
kanserli hastalar erken dönemde aðrý kliniklerine
yönlendirildiðinde, DSÖ analjezik basmak tedavisine sadýk
kalýnarak, uygun hasta için uygun analjezik ve adjuvanlarýn
uygun oral dozlarýnýn verilmesi ile hastalarýn büyük
çoðunluðunun baþarý ile tedavi edilebileceði, yetersiz
kaldýðý hastalarda ise invaziv yöntemlerle aðrýnýn kontrol
altýna alýnabileceði kanýsýndayýz.
Kaynaklar
7. O’Neill B, Fallon M. ABC of palliative care: Principles
of palliative care and pain control. BMJ. 1997;315:8014.
8. Portenoy RK. Adjuvant analgesics in pain management.
In: Doyle D, Hanks GWC, MacDonald N, eds. Oxford
Textbook of Palliative Medicine. 2nd ed. Oxford: Oxford
University Pres, 1998; p:361-90.
9. Türkiye istatistik Yýllýðý 2004 T.C. Baþbakanlýk Devlet
istatistik Enstitüsü ISSN0082-691x; TABLO 4.7, s. 70
10. Larue F, Colleau SM, Brasseur L. Multicentre study
of cancer pain and its treatment in France. BMJ.
1995;310:1034-7.
11. Jacox A, Carr DB, Payne RB. New clinical–practice
guidelines for the management of pain in patients with
cancer. N Engl J Med. 1994;330:651-5.
12. Klave PA, Simoff M, Prakash SB. Palliative care. Chest.
2003;123:284-311.
13. Em 4. Kannan TR, Saxena A, Bhatnagar S, Barry A.
Oral ketamine as an adjuvant to oral morphine for
neuropathic pain in cancer patients. J Pain Symptom
Manage. 2002;23:60-5.
14. Mellick GA, Mellicy LB, Mellick LB. Gabapentin in the
management of reflex sympathetic dystrophy. J Pain
Symptom Manage. 1995;10:265-6.
15. Lucas LK, Lipman AG. Recent Advances in
Pharmacotherapy for cancer pain management. Cancer
Pract. 2002;10(1)14-20.
16. Drourr NR, Bajwa ZH, Warfield CA: Cancer pain.
Semin Anesth. 1997;16:105-111.
1. Montgomery F. Palliative care managing chronic
cancer pain. Hospital Pharmacist. 2001;8:215-8.
17. Starck PL, Sherwood GD,McNeill JA. Pain management
outcomes: Issues for advanced practice nurses. Int Adv
Nurs Prac. 2000;4:1-9.
2. Rhodes DJ, Koshy RC, Waterfield WC. Feasibility of
quantitative pain assessment in outpatient oncology
practice. J Clin Oncol. 2001;19:501-8.
18. Au E, Loprinzi CL, Dhodapkar M. Regular use of a
verbal pain scale improves the understading of oncology
inpatient pain. J Clin Oncol. 1994;12:2751-5.
3. Fitzgibbon DR, Chapman CR. Cancer pain: Assessment
and diagnosis. In, Loeser JD (Ed.) Bonica’s Management
of Pain (3th Ed). Philadelphia, Lippincott Williams &
Wilkins. 2001;35:623-658.
19. Göktalay T, Akýn M, Aydemir Ö. Akciðer Kanserli
Hastalarda Yaþam Kalitesi Deðerlendirilmesi. Solunum
Hastalýklarý. 2002;13:265-270.
4. Yýldýrým YK, Uyar M. Etkili kanser aðrý yönetimindeki
bariyerler. Aðrý. 2006;18(3):12-19.
5. Levy MH. Pharmacologic treatment of cancer pain.
N Engl J Med. 1996;335:1124-32.
6. Von Roenn JH, Cleeland CS, Gonin R. Physician
attitudes and practice in cancer pain management. A
survey from the Eastern Cooperative Oncology Group.
Ann Intern Med. 1993;119:121-6.
20. Sevgili S, Karalezli A, Tokgönül AN, Hasanoðlu HC.
Akciðer Kanseri Hastalarýnda Aðrý Deðerlendirme Formu
Kullanýmýnýn Yeri ve Önemi. Solunum Hastalýklarý.
2006;17:13-19.
21. Cleeland CS, Gonin R, Hatfield AK. Pain and its
treatment in outpatients with metastatic cancer. N Engl
J Med. 1996;335:1124-32.
Gaziantep Týp Dergisi / Yýl 2010 / Cilt 16 / Sayý 2
Çöçelli ve ark.
10
22. Aydýnlý I. Analjezik kullaným ilkeleri. In, Erdine S. (Ed.)
Aðrý (3. Baský), Ýstanbul, Nobel Týp Kitabevleri.
2007;5(68):565-580.
23. Orhan ME, Bilgin F, Ergin A, Dere K, Güzeldemir ME.
Kanser hastalarýnda WHO analjezik basamak tedavisine
göre aðrý tedavisi. Bir merkezin sekiz yýllýk deneyimi. Aðrý.
2008;20(4):38-44.
Gaziantep Týp Dergisi / Yýl 2010 / Cilt 16 / Sayý 2