Meclisi Ayan İ : 29 30 Kân MEHMET CAVİT BEY (Maliye

Meclisi Ayan
İ : 29 30 Kânınusâni 1332 (1916)
MEHMET CAVİT BEY (Maliye Nazırı) — Ben­
deniz ademi tehirindeki faideyi arz etmekle sualinizin
cevâbını vermiş oldum.
REİS — Şimdi Ahmet Rıza Beyefendi, Mahmut
Paşa Hazretleri, Damat Ferit Paşa Hazretleri, kanu­
nun bu sene tehiri müzakeresini teklif buyuruyorlar.
REŞİT AKİF PAŞA — Bendeniz de bu tekilfi
devletlerine iştirak ederdim; lâkin korkuyorum ki,
kanunu muvakkatle de çıkarıhverir.
F E R İ T PAŞA (Damadı Şehriyari) — Başka me­
sele.
REİS — Rica ederim, reye konurken söz söylen­
mez.
REŞİT AKİF PAŞA — Rica ederim, bu benim
reyimdir. Reyimi muhafaza da benim hakkı sarihimdir.
REİS — Kanunun tehiri müzakeresini tehir eden­
ler lütfen ellerini kaldırsınlar. (EMer kalkar) Ekseriyet
hâsıl olmadı. Binaenaleyh şimdi birinci maddeyi oku­
yacağız.
Birinci maddeyi, Mebusanca kabul olunan şekilde
okutuyorum.
Birinci Madde — Beynel İslam cari olan tarihi
hicrî kemakân istimali mecburî olmak şartıyla Dev­
leti Osmaniye muamelatında takvimi Garbiyi kabul
etmiştir. Binaenaleyh 1332 senesi şubatının 16 nci gü­
nü 1917 senesi martının birinci günü itibar edilecek­
tir.
Ayan Encümeninin teklifi veçhile birinci madde
Okundu :
Madde 1. — Beynel İslam cari olan Tarihi Hicri i
Karemî kemakân istimal edilmek şartıyla Devleti Os­
maniye muamelatında mebdei takvim müstesna olmak
üzere, takvimi garbiyi kabul etmiştir.
Binaenaleyh
1332 senesi şubatının 16 nci günü 1333 senesi martı­
nın birinci günü itibar edilecektir.
REİS — Bir mütalaa var mı?
A H M E T RIZA BEY — Bu madde üzerine bir la­
kırdı söyleyeceğim. Encümenin teklif ettiği bu mad­
deyi ikiye tefrik etmek iktiza edecektir. Ben 13 gün
farkı kabul ediyorum, fakat yılbaşının kanunusani­
den itibar edilmesini aleyhindeyim. Çünkü şimdi Ma­
liye Nazırı Beyefendi burada sarahaten söylediler ki,
sene, kanunusani ihtidasından başlayacak olursa, tea­
mül ile (1917) kendi kendine tekarrür edecek ve ka­
bul edilmiş olacaktır. Onun için bu maddeyi bilerek
kabul edelim, aldanmayalım. 13 günü kabul ediyo­
rum, fakat kanunusaninin sene başı olmasını kabul
etmiyorum.
C: 1
MEHMET TEVFIK PAŞA — Müsaade buyurur­
sanız, bendeniz de bir şey teklif edeceğim. Bu mad­
dede «Beynel İslam cari olan Tarihi Hicrii Kamerî
kemakân mahfuz kalmak şartıyla» deniyor ki, bun­
dan umumî bir mana çıkıyor. Mütalaai acizaneme
göre burada beynel İslam cari olan ibaresi yerine
Devleti Osmaniyeye mensup dilapta Tarihi Hicrii
Kamerinin istimali mahfuz kalmak şartıyla mebdei
takvim müstesna olmak üzere takvimi garbî kabul
edilmiştir, denilecek olursa, «İstimal» kelimesinin şü­
mulü daha ziyade tasrih edilmiş olur. Çünkü bu su­
retle takvimin tebdili yalnız istimale hasredilmiş olur
ki, bu tarzı beyan daha muvafık ve daha vazıhtır
zannediyorum. Esasen mebdei takvim, müstesna ol­
mak üzere takvimi garbinin kabulü hakkındaki kara­
ra iştirak etmekle beraber elyevm muhaberatı resmi­
ye ve hususiye ve sair muamelat ve mukavelatı umu­
miyede müstamel olan Tarihi Hicrinin kemakân isti­
malini temin eden yalnız birinci maddei kanun.iyede
münderiç olan Devleti Osmaniye cümlesinin maddei
mezkûrenin bâlâsına nakli muvafık olduğu reyinde
bulunuyorum.
İBRAHİM BEY — «Muamelatta» tabirini yuka­
rıya alarak, maddenin «Devleti Osmaniye muamela­
tında takvimi garbî kabul edilmiştir» suretinde tah­
riri daha muvafık olacağı gibi, Tevfik Paşa Hazretle­
rinin işaret buyurmuş oldukları mahzur da bu suretle
izale edilmiş olur.
GAZİ AHMET MUHTAR PAŞA — Ahmet Rı­
za Beyefendinin bir teklifleri vardı. O reye vaz olun­
sa.
İBRAHİM BEY — Kanunu Esaside, Devleti Osmaniyenin dini din-i İslam olduğu musarrahtır. Buna
nazaran bendeniz öyle zannediyorum ki, «beynel İs­
lam cari olan» ibaresine lüzum yoktur. Çünkü hükü­
meti Osmaniye de bir hükümeti fslamiyedir. Bu iti­
barla «Beynel İslam cari olna Tarihi Hicrii Kamerî
kemakân istimal edilmek şartıyla» ibaresi zait oldu­
ğunu zannediyorum.
FERİT PAŞA (Damadı Şehriyari) — Müsaade
buyurulur mu? Encümeni mahsus mazbatasında en­
cümen ekseriyetinden bahis bir fıkra vardır. Acaba
bu ekseriyeti teşkil eden zevatın kimler olduğunu so­
rabilir miyim?
GAZİ AHMET MUHTAR PAŞA — Riyasetin
reyi 2 addedildiği için, Encümenin ekseriyeti, denil­
mesi münasip görüldü.
FERİT PAŞA (Damadı Şehriyari) — Encümen
reislerinin reyi 2 addolunmaz. Binaenaleyh Encü­
meninizde ekseriyet hâsıl olamamış demek olur.
— 441
T B M M KÜTÜPHANESİ